Sygn. akt IV U 1557/14

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 czerwca 2015 roku

Sąd Okręgowy w Tarnowie – Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Natalia Lipińska

Protokolant: st. sekr. sądowy Magdalena Cieśla

po rozpoznaniu w dniu 17 czerwca 2015 roku w Tarnowie na rozprawie

sprawy z odwołania L. G.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 9 września 2014 roku nr (...)

w sprawie L. G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o ponowne ustalenie kapitału początkowego

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje odwołującemu się L. G. prawo do przeliczenia wysokości kapitału początkowego z uwzględnieniem w miejsce dotychczas przyjętego minimalnego wynagrodzenia z tytułu zatrudnienia w (...) w D. następujących wynagrodzeń: od 01 października 1975 roku do 31 grudnia 1975 roku wynagrodzenia w kwocie 9 052,00 złote, za 1976 rok wynagrodzenia w kwocie 119 000,00 złotych, od 01 stycznia 1977 roku do 31 marca 1977 roku wynagrodzenia w kwocie 10 267,00 złotych.

Sygn. akt IV U 1557/14

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Okręgowego w Tarnowie

z dnia 17 czerwca 2015 r.

Decyzją z dnia 9 września 2014 r., nr (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T., na podstawie art. 174 ustawy z dnia
17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych

(Dz. U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm.), w związku z wejściem w życie z dniem 1 października 2013 r. przepisów ustawy z dnia 21 czerwca 2013 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 960), ustalił L. G. wysokość kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 r. Przy obliczeniu podstawy wymiaru kapitału przyjął podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne
z 10 kolejnych lat kalendarzowych przypadających przed 1 stycznia 1999 r., tj. z lat:
1974-1983, ze wskaźnikiem wysokości podstawy wymiaru na poziomie 76,89%. Podstawa wymiaru kapitału wyniosła 938,74 zł. Wartość tę organ rentowy wyliczył wskutek pomnożenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru przez kwotę bazową, tj. 1.220,89 zł. Obliczając wysokość kapitału początkowego Zakład uwzględnił ubezpieczonemu 15 lat,
4 miesiące i 10 dni okresów składkowych. Współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do 31 grudnia 1998 r. wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego wyliczył na 63,68%. Kapitał początkowy na dzień 1 stycznia 1999 r. wyniósł 78.099,12 zł. W decyzji tej
ZUS podał, że za rok 1976 nie uwzględnił ubezpieczonemu wysokości zarobków wynikających z wpisu w legitymacji ubezpieczeniowej, gdyż wpis ten budzi wątpliwości co do swojej autentyczności. Dlatego też, za ten rok przyjąć należało minimalne wynagrodzenie za pracę.

Odwołanie od tej decyzji wniósł L. G., domagając się jej zmiany
i ponownego ustalenia wysokości kapitału początkowego przy uwzględnieniu w miejsce minimalnego wynagrodzenia za pracę za rok 1976 wynagrodzenia wynikającego z wpisu
w legitymacji ubezpieczeniowej. W uzasadnieniu odwołujący podniósł, że wpis w legitymacji ubezpieczeniowej dotyczący wysokości zarobków za rok 1976 jest, wbrew twierdzeniom organu rentowego, autentyczny, dokonany został przez pracodawcę, a wykazana tym wpisem wysokość zarobków odpowiada rzeczywiście otrzymanemu przez niego wynagrodzeniu za pracę. Na rozprawie w dniu 17 czerwca 2015 r., podtrzymując swoje dotychczasowe stanowisko, odwołujący wniósł o uwzględnienie przy ponownym ustalaniu wartości kapitału początkowego wysokości jego zarobków za lata 1975 i 1977 w oparciu o treść angaży.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. W uzasadnieniu podał, że wysokość zarobków ubezpieczonego za rok 1974, tj. za okres od 1 stycznia 1974 r. do 13 kwietnia 1974 r., ustalił w oparciu o wpis w legitymacji ubezpieczeniowej. Nie uwzględnił natomiast wysokości zarobków za rok 1976, wynikającej z dokonanego w tej legitymacji wpisu, gdyż wpis ten budzi wątpliwości co do swojej autentyczności z uwagi na kolor długopisu, jakim został nakreślony i charakter pisma.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny sprawy:

Odwołujący L. G. urodził się (...)r.

Od 1 grudnia 1973 r. do 13 kwietnia 1974 r. ubezpieczony był zatrudniony
w Zakładach (...) w T. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku montera aparatów i układów hydraulicznych.

W legitymacji ubezpieczeniowej na stronie 83 wskazano, że za rok 1974 odwołujący osiągnął zarobki w kwocie 9.726 zł, a jego przeciętny miesięczny zarobek w tym roku wyniósł 3.242 zł.

Od 8 października 1974 r. do 31 marca 1977 r. ubezpieczony pracował w (...) w D. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku kierowcy, ostatnio zaś montera urządzeń wodno- kanalizacyjnych za wynagrodzeniem w kwocie 15,50 zł na godzinę w VIII kategorii zaszeregowania i premią regulaminową oraz 25% dodatkiem Huty (...). Odwołujący świadczył pracę na terenie Huty (...) w pogotowiu wodnym. W razie awarii, wzywany był na dany wydział Huty, najczęściej betoniarnię, która przy braku wody nie mogła pracować. Praca w pogotowiu wodnym była istotną dla Huty pracą, niezbędną dla zabezpieczenia prawidłowego cyklu produkcyjnego. W tym okresie zarobki odwołującego były wysokie. W roku 1976 kształtowały się na wyższym poziomie niż w pozostałych okresach. Pracownicy (...) zatrudnieni na stanowiskach cieśli zarabiali wówczas
o 3.000 zł mniej od odwołującego (00:08:29-00:10:16).

W legitymacji ubezpieczeniowej na stronie 83 podano, że za rok 1976 odwołujący osiągnął zarobki w kwocie 119.001 zł, a jego przeciętny miesięczny zarobek w tym roku wyniósł 9.917 zł. Wpisu tego dokonał pracownik działu kadr zakładu pracy. W celu podpicia legitymacji, czy dokonania w niej stosownego wpisu, odwołujący każdorazowo zgłaszał się do kadr. Po podbiciu legitymacji albo uczynieniu w niej wpisu, zabierał dokument ze sobą.

dowód:

-

świadectwa pracy z dnia: 13.04.1974 r. i 31.03.1977 r.- akta ZUS,

-

legitymacja ubezpieczeniowa,

-

zeznania odwołującego L. G.- 00:06:58, 00:14:21, 00:08:55-00:10:16,

W okresie zatrudnienia w (...) w D., angażem z dnia
9 października 1974 r. przyznano odwołującemu z dniem 8 października 1974 r. na stanowisko kierowcy wynagrodzenie zasadnicze według II tabeli płac i III kategorii zaszeregowania w kwocie 7 zł na godzinę, premię według obowiązującego regulaminu premiowania, dodatek za prowadzenie pojazdu w kwocie 1,50 zł na godzinę, dodatek za faktyczne wykonywanie czynności spedycyjnych w kwocie 26 zł dziennie i dodatek za obsługę codzienną w kwocie 4 zł. Angażem z dnia 4 grudnia 1974 r. przeniesiono odwołującego z tym dniem z Oddziału Transportu do Oddziału Energetycznego na stanowisko montera instalacji sanitarnych, ustalając stawkę wynagrodzenia zasadniczego
w kwocie 12 zł. Angażem z dnia 26 maja 1975 r. powierzono mu z dniem 1 maja 1975 r. obowiązki montera urządzeń i instalacji wodno- kanalizacyjnych, ustalając stawkę wynagrodzenia zasadniczego według taryfikatora kwalifikacyjnego robotników budowlanych (część III, pozycja 5) zgodnie z tabelą III w VII kategorii w kwocie 13,50 zł na godzinę. Angażem z dnia 29 września 1975 r. przyznano zaś z dniem 1 października 1975 r. stawkę wynagrodzenia zasadniczego w VIII kategorii zaszeregowania w kwocie 15,50 zł na godzinę z prawem do premii regulaminowej. Na podstawie umowy o pełnienie funkcji brygadzisty
z dnia 2 stycznia 1976 r., od dnia 1 stycznia 1976 r. przyznano odwołującemu na czas nieokreślony z tytułu funkcji brygadzisty dodatek za prowadzenie brygady w wysokości
15% uzyskanego za dany okres wynagrodzenia akordowego łącznie z premią bez dopłat za pracę w godzinach nadliczbowych i nocnych. Odwołujący był brygadzistą do końca swojego zatrudnienia w (...)w D., tj. do 31 marca 1977 r. Pracował
w systemie 4- brygadowym 12/24, tj. świadczył pracę przez 12 godzin, a przez następne
24 godziny korzystał z wolnego. W okresie zatrudnienia w (...)w D. odwołujący nie przebywał na urlopie bezpłatnym. Niezdolny do pracy był dopiero od 1979 r.

dowód:

-

świadectwo pracy z dnia 31.03.1977 r.- akta osobowe,

-

angaże z dnia: 09.10.1974 r., 04.12.1974 r., 26.05.1975 r. i 29.09.1975 r.- akta osobowe,

-

umowa o pełnienie funkcji brygadzisty z dnia 02.01.1976 r.- akta osobowe,

-

karta ewidencyjna 202- akta osobowe,

-

zeznania odwołującego L. G.- 00:06:58,

W dniu 2 stycznia 2013 r. odwołujący wystąpił do organu rentowego z wnioskiem
o ustalenie kapitału początkowego.

dowód:

-

wniosek o ustalenie kapitału początkowego z dnia 02.01.2013 r.- akta ZUS,

Decyzją z dnia 25 września 2013 r. ZUS Oddział w T. ustalił odwołującemu wysokość kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 r. Przy obliczeniu podstawy wymiaru przyjął podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych przypadających przed 1 stycznia 1999 r., tj. z lat: 1975-1984, ze wskaźnikiem wysokości podstawy wymiaru na poziomie 60,33%. Podstawa wymiaru kapitału wyniosła 736,56 zł. Wartość tę organ rentowy wyliczył wskutek pomnożenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru przez kwotę bazową, tj. 1.220,89 zł. Obliczając wysokość kapitału początkowego Zakład uwzględnił ubezpieczonemu 15 lat, 4 miesiące i 10 dni okresów składkowych. Współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do 31 grudnia 1998 r. wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego wyliczył na 63,68%. Kapitał początkowy na dzień 1 stycznia 1999 r. wyniósł 69.678,51 zł. Przy ustalaniu podstawy wymiaru kapitału początkowego, za okresy od 1 grudnia 1973 r. do 13 kwietnia 1974 r., od 8 października
1974 r. do 31 marca 1977 r., od 1 lutego 1978 r. do 11 października 1978 r. i od 19 września 1984 r. do 21 czerwca 1985 r. ZUS przyjął minimalne wynagrodzenie za pracę.

dowód:

-

decyzja ZUS z dnia 25.09.2013 r. wraz z załącznikami- akta ZUS,

W dniu 13 sierpnia 2014 r. odwołujący wystąpił do organu rentowego z wnioskiem
o ponowne ustalenie wysokości kapitału początkowego, przedkładając legitymację ubezpieczeniową, zawierającą wpisy potwierdzające wysokość osiągniętych przez niego zarobków w latach 1974 i 1976.

dowód:

-

wniosek o ponowne ustalenie kapitału początkowego z dnia 13.08.2014 r.- akta ZUS,

-

legitymacja ubezpieczeniowa,

Zaskarżoną decyzją z dnia 9 września 2014 r. ZUS Oddział w T. ustalił odwołującemu wysokość kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 r. Przy obliczeniu podstawy wymiaru kapitału przyjął podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne
z 10 kolejnych lat kalendarzowych przypadających przed 1 stycznia 1999 r., tj. z lat:
1974-1983, ze wskaźnikiem wysokości podstawy wymiaru na poziomie 76,89%. Podstawa wymiaru kapitału wyniosła 938,74 zł. Wartość tę organ rentowy wyliczył wskutek pomnożenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru przez kwotę bazową, tj. 1.220,89 zł. Obliczając wysokość kapitału początkowego Zakład uwzględnił ubezpieczonemu 15 lat,
4 miesiące i 10 dni okresów składkowych. Współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do 31 grudnia 1998 r. wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego wyliczył na 63,68%. Kapitał początkowy na dzień 1 stycznia 1999 r. wyniósł 78.099,12 zł. Wyliczając podstawę wymiaru kapitału początkowego, za rok 1974 organ rentowy przyjął wysokość zarobków wynikającą z wpisu w legitymacji ubezpieczeniowej. Zakwestionował natomiast wpis dotyczący zarobków za rok 1976, podnosząc, że jest on nieautentyczny. Ostatecznie, wyliczając podstawę wymiaru kapitału, za lata 1975-1976 przyjął minimalne wynagrodzenie za pracę, a za rok 1977 kwotę 42.709,00 zł, na którą złożyło się wynagrodzenie za okres od 14 kwietnia 1977 r. do 15 maja 1977 r. w wysokości 3.800,00 zł, udokumentowane zaświadczeniem o zatrudnieniu i wynagrodzeniu (drukiem Rp-7) z dnia 23 stycznia 2012 r., wystawionym przez(...) Sp. z o.o. w K., wynagrodzenie za okres od 18 maja 1977 r. do 31 grudnia 1977 r. w wysokości 35.309,00 zł, udokumentowane zaświadczeniem
o zatrudnieniu i wynagrodzeniu (drukiem Rp-7) z dnia 10 stycznia 2012 r., wystawionym przez (...)S.A. w R. oraz minimalne wynagrodzenie za okres od 1 stycznia 1977 r. do 31 marca 1977 r. w kwocie 3.600,00 zł.

dowód:

-

decyzja ZUS z dnia 09.09.2014 r. wraz z załącznikami- akta ZUS,

-

zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu (druki Rp-7) z dnia:
23.01.2012 r. i 10.01.2012 r.- akta ZUS,

W toku postępowania Sąd zakreślił organowi rentowemu termin 14 dni do hipotetycznego przeliczenia kapitału początkowego przy przyjęciu za rok 1976 wysokości zarobków wynikającej z wpisu w legitymacji ubezpieczeniowej, a za lata 1975 i 1977,
w miejsce minimalnego wynagrodzenia za pracę, wysokości zarobków wynikającej z angaży, mając na uwadze, że odwołujący był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy, ze stawką godzinową od 1 października 1975 r. do końca zatrudnienia wynoszącą 15,50 zł na godzinę, do której przysługiwał mu od 1 stycznia 1976 r. dodatek za prowadzenie brygady
w wysokości 15% wynagrodzenia. W piśmie procesowym z dnia 6 maja 2015 r. organ rentowy podał, że wysokość kapitału początkowego obliczonego z uwzględnieniem za rok 1976 zarobków podanych w legitymacji ubezpieczeniowej, a za lata 1975 i 1977 zarobków wynikających z przedłożonych angaży, wyniósłby 89.786,40 zł.

dowód:

-

pismo ZUS z dnia 06.05.2015 r.- k. 36,

Stan faktyczny w sprawie Sąd ustalił w oparciu o dowody z dokumentów i zeznania odwołującego.

Sąd pozytywie ocenił dowody z dokumentów, których autentyczność oraz wiarygodność (poza wpisem w legitymacji ubezpieczeniowej, o czym w dalszych wywodach), jak również poprawność materialna i formalna nie budziły wątpliwości, zaś ich treść i forma nie były kwestionowane przez strony postępowania. Brak było zatem jakichkolwiek podstaw, także takich, jakie należałoby uwzględnić z urzędu, aby dokumentom tym odmówić właściwego im znaczenia dowodowego.

Zeznania odwołującego L. G. Sąd uznał za wiarygodne. Zeznania te zasługiwały na walor pełnej wiarygodności, gdyż były rzeczowe, wewnętrznie spójne
i logiczne, a przy tym przekonujące w świetle zasad logiki i doświadczenia życiowego. Znalazły też potwierdzenie w treści zgromadzonych w sprawie dokumentów, które posłużyły Sądowi do ustalenia stanu faktycznego sprawy.

Sąd Okręgowy rozważył, co następuje:

Odwołanie od zaskarżonej decyzji ZUS Oddział w T. z dnia 9 września 2014 r. zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 174 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
(Dz. U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm.), kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12.

Przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia
w życie ustawy: 1) okresy składkowe, o których mowa w art. 6; 2) okresy nieskładkowe,
o których mowa w art. 7 pkt 5 oraz 3) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-3
i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2 (art. 174 ust. 2 powołanej ustawy).

Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych
w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych przyjmuje się z okresu przed dniem 1 stycznia 1999 r. (art. 174 ust. 3 powołanej ustawy).

Zaskarżoną decyzją z dnia 9 września 2014 r. organ rentowy obliczył odwołującemu wysokość kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 r. w kwocie 78.099,12 zł. Przy wyliczeniu podstawy wymiaru uwzględnił podstawę z okresu podlegania przez odwołującego ubezpieczeniu od 1974 r. do 1983 r. ze wskaźnikiem wysokości podstawy wymiaru na poziomie 76,89%. Wyliczając podstawę wymiaru kapitału początkowego, za lata 1975-1976 Zakład przyjął minimalne wynagrodzenie za pracę, a za rok 1977 kwotę 42.709,00 zł, na którą złożyło się wynagrodzenie za okres od 14 kwietnia 1977 r. do 15 maja 1977 r.
w wysokości 3.800,00 zł, udokumentowane zaświadczeniem o zatrudnieniu i wynagrodzeniu (drukiem Rp-7) z dnia 23 stycznia 2012 r., wystawionym przez (...)Sp. z o.o.
w K., wynagrodzenie za okres od 18 maja 1977 r. do 31 grudnia 1977 r. w wysokości 35.309,00 zł, udokumentowane zaświadczeniem o zatrudnieniu i wynagrodzeniu
(drukiem Rp-7) z dnia 10 stycznia 2012 r., wystawionym przez (...) S.A. w R. oraz minimalne wynagrodzenie za okres od 1 stycznia 1977 r. do 31 marca 1977 r. w kwocie 3.600,00 zł.

Kwestionując tę decyzję, odwołujący domagał się ponownego ustalenia wysokości kapitału początkowego i przyjęcia za rok 1976 wysokości zarobków wykazanych wpisem
w legitymacji ubezpieczeniowej, a za lata 1975 i 1977 wysokości zarobków wynikających
z angaży.

Obecnie środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty, zgodnie z § 21 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11.10.2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno- rentowe (Dz. U. z 2011 r. Nr 237, poz. 1412), są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia. Jak wynika z § 22 ust. 1 tego rozporządzenia, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania oraz spółdzielczej umowy o pracę jest świadectwo pracy, zaświadczenie płatnika składek lub innego właściwego organu, wydane na podstawie posiadanych dokumentów lub inny dokument, w tym w szczególności: 1) legitymacja ubezpieczeniowa; 2) legitymacja służbowa, legitymacja związku zawodowego, umowa o pracę, wpis w dowodzie osobistym oraz pisma kierowane przez pracodawcę do pracownika w czasie trwania zatrudnienia.

W postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego. Ograniczenia dowodowe zawarte w rozporządzeniu w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno- rentowe dotyczą wyłącznie postępowania przed tymi organami. Nie mają więc zastosowania w postępowaniu sądowym, opartym na zasadzie swobodnej oceny dowodów (por. wyroki
SN: z dnia 2 lutego 1996 r., II URN 3/95, OSNP 1996/16/239; z dnia 14 czerwca 2006 r.,
I UK 115/06, OSNP 2007/17-18/257; z dnia 7 grudnia 2006 r., I UK 179/06, LEX nr 342283
i z dnia 25 lipca 1997 r., II UKN 186/97, OSNP 1998/11/342).

Wysokości wynagrodzenia lub danego składnika wynagrodzenia nie można jednak ustalać w sposób przybliżony, ale pewny, na podstawie konkretnego dokumentu, który zachował się w dokumentacji osobowej ubezpieczonego. Chodzi tutaj o umowy o pracę czy angaże, w których zawarte są dane dotyczące wynagrodzenia. W takim wypadku uwzględnić można jednak tylko takie składniki wynagrodzenia, które są pewne, wypłacane były w danym okresie, stałe i w określonej wysokości (por. wyrok SA we Wrocławiu z dnia 18.01.2012 r., III AUa 1555/11, LEX nr 1113058).

W legitymacji ubezpieczeniowej na stronie 83 podano, że za rok 1976 ubezpieczony osiągnął zarobki w kwocie 119.001 zł, a jego przeciętny miesięczny zarobek w tym roku wyniósł 9.917 zł.

Wyliczając wartość kapitału początkowego organ rentowy nie uwzględnił wysokości zarobków odwołującego za rok 1976 wynikającej z dokonanego w legitymacji ubezpieczeniowej wpisu, gdyż- jak podał- wpis ten budzi wątpliwości co do swojej autentyczności z uwagi na kolor długopisu, jakim został nakreślony i charakter pisma.

Organ rentowy nie wyjaśnił jednak, jaki kolor długopisu i jaki charakter pisma budzi jego wątpliwość.

Na podstawie adnotacji w legitymacji ubezpieczeniowej dokonanych na stronach
82-83 można stwierdzić, że wpis ze strony 82 legitymacji, gdzie podano „8.10.74 r.”
w rubryce „Początek zatrudnienia” i stanowisko „kierowca” w rubryce „Rodzaj wykonywanej pracy” uczyniony został innym charakterem pisma niż wpis ze strony 83, gdzie wskazano na datę „31.03.77 r.” jako ustanie zatrudnienia, tj. „wypowiedzenie umowy o pracę”, a następnie na wysokość „Zarobku razem brutto” za 1976 r. i „przeciętny miesięczny” zarobek za ten rok, tj. odpowiednio „119.001 zł” i „9.917 zł” i gdzie umieszczony został podpis osoby, która dokonała wpisu dotyczącego wynagrodzenia oraz data.

Adnotacja o wysokości zarobków, podpis i data to ten sam charakter pisma i ten sam kolor długopisu. Wpisów dotyczących początku i ustania zatrudnienia dokonały natomiast inne osoby (różne charaktery pisma i różne długopisy). Sam odwołujący nie pamięta, kiedy uczyniono te wpisy (czy równocześnie, czy też nie) i kto jest ich autorem. Tych okoliczności nie da się dzisiaj ustalić. Być może ubezpieczony zostawił legitymację w oddziale kadr
i adnotacji tych dokonały różne osoby, albo wpisy uczynione zostały w innym czasie.

Wątpliwości organu rentowego nie zostały zresztą dobrze wyartykułowane. Zakład nie wskazał bowiem, który wpis, w której rubryce i jakiego koloru budzi jego wątpliwości.

Przeprowadzenie dowodu z opinii grafologa niczego w niniejszej sprawie nie rozstrzygnie, skoro nie wiadomo, kto dokonał poszczególnych wpisów. Nie jest zatem możliwe uzyskanie materiału porównawczego, tj. próbek pisma od konkretnej osoby. Niewiele też da porównanie wpisów z poszczególnych rubryk legitymacji. Nawet, jeżeli wpis dotyczący wysokości zarobków za rok 1976 różni się od wpisu dotyczącego ustania zatrudnienia, to okoliczność ta nie może dyskwalifikować adnotacji o zarobkach za rok
1976 r. Takie bowiem wpisy (o ustaniu zatrudnienia i wynagrodzeniu) mogą być dokonywane w różnym czasie, nawet przez różne osoby. Praktyka i zasady doświadczenia życiowego wskazują, że może się tak zdarzyć. Mając powyższe na uwadze, Sąd oddalił wniosek dowodowy ubezpieczonego o przeprowadzenie dowodu z opinii grafologa uznając, że jest on w sprawie nieprzydatny.

W ocenie Sądu wątpliwości ZUS co do nieautentyczności wpisu dotyczącego wysokości zarobków za rok 1976 są zbyt daleko idące.

Wpisu takiego z całą pewnością nie dokonał odwołujący i nie ma też żadnych podstaw do tego, aby sądzić, że uczyniła go osoba nieuprawniona. Poszczególne kwoty zarobku razem brutto i przeciętnego miesięcznie do rubryki na stronie 83 legitymacji wpisała ta sama osoba, tym samym długopisem, a w kolejnej rubryce tym samym długopisem się podpisała
i nakreśliła datę.

Sąd przyjął, że uwidocznione na stronie 83 legitymacji kwoty wynagrodzenia za rok 1976 odwołujący rzeczywiście uzyskał ze stosunku pracy.

Rozstrzygając sprawę miał też na uwadze, że legitymacja ubezpieczeniowa- zgodnie
z przepisami rozporządzenia w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno- rentowe- jest równoprawnym środkiem dowodowym, jeżeli zawiera odpowiednie wpisy dotyczące zatrudnienia i wynagrodzenia. W wyroku z dnia 29 sierpnia 2013 r., III AUa 11/13
(LEX nr 1366060) Sąd Apelacyjny w Gdańsku stwierdził, że nawet brak imiennej pieczątki osoby dokonującej wpisu o wysokości osiąganych wynagrodzeń w legitymacjach ubezpieczeniowych funkcjonujących w latach 1950-1990 nie może stanowić przeszkody formalnej do uznania takiego wpisu jako środka dowodowego przy ustalaniu podstawy wymiaru emerytury, renty lub kapitału początkowego. Wymóg pieczątki imiennej jest uzasadniony bowiem przy ocenie przez ZUS wpisów wynagrodzeń za lata przypadające po 1990 r.

W aktach osobowych odwołującego znajduje się dokumentacja, która potwierdza, że od 8 października 1974 r. do 31 marca 1977 r. był on zatrudniony w (...) w D. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku kierowcy, ostatnio zaś montera urządzeń wodno- kanalizacyjnych za wynagrodzeniem w kwocie 15,50 zł na godzinę
w VIII kategorii zaszeregowania.

Taka stawka godzinowa wynagrodzenia nie daje uwidocznionej w legitymacji kwoty zarobku razem brutto za cały rok 1976, jednak trzeba pamiętać, że w tym czasie ubezpieczonemu przysługiwały dodatkowe składniki wynagrodzenia. W świadectwie pracy
z dnia 31 marca 1977 r. podano, że do wynagrodzeniem w kwocie 15,50 zł na godzinę
w VIII kategorii zaszeregowania na stanowisku montera urządzeń wodno- kanalizacyjnych przysługiwała odwołującemu premia regulaminowa oraz 25% dodatek Huty (...). Poza tym, jak wynika z treści umowy o pełnienie funkcji brygadzisty z dnia 2 stycznia 1976 r.,
od dnia 1 stycznia 1976 r. na czas nieokreślony z tytułu funkcji brygadzisty przyznano ubezpieczonemu dodatek za prowadzenie brygady w wysokości 15% uzyskanego za dany okres wynagrodzenia akordowego łącznie z premią. W zeznaniach swoich odwołujący podniósł zaś, że jego zarobki w Przedsiębiorstwie (...) były wysokie (00:14:21). Zarobki te były tak dobre, ponieważ wypłacano mu „nadgodziny, niedziele i święta”. Ubezpieczony podał, że na terenie Huty (...) pracował w pogotowiu wodnym. Zeznał, że była to praca istotna, niezbędna dla zabezpieczenia prawidłowego cyklu produkcyjnego. Wskazał też, że jego zarobki w roku 1976 w stosunku do innych pracowników były wyższe,
a jego koledzy cieśle zarabiali o 3.000 zł mniej (00:08:29-00:10:16).

Dodatkowe składniki wynagrodzenia i charakter pracy ubezpieczonego spowodowały, że wysokość jego zarobków za rok 1976 odbiegała od wysokości zarobków uzyskiwanych
w innych okresach. W tym miejscu trzeba mieć na uwadze, że dopiero angażem z dnia
29 września 1975 r. przyznano odwołującemu z dniem 1 października 1975 r. stawkę wynagrodzenia zasadniczego w VIII kategorii zaszeregowania na stanowisku montera urządzeń wodno- kanalizacyjnych w kwocie 15,50 zł na godzinę z prawem do premii regulaminowej. Na podstawie zaś umowy o pełnienie funkcji brygadzisty z dnia 2 stycznia 1976 r., od dnia 1 stycznia 1976 r. ustalono mu na czas nieokreślony z tytułu funkcji brygadzisty dodatek za prowadzenie brygady w wysokości 15% uzyskanego za dany okres wynagrodzenia akordowego łącznie z premią bez dopłat za pracę w godzinach nadliczbowych i nocnych.

Uwzględniając wszystkie te okoliczności, do wyliczenia kapitału początkowego, za rok 1976 Sąd przyjął wysokość wynagrodzenia wynikającą z wpisu w legitymacji ubezpieczeniowej.

Za lata 1975 i 1977 uwzględnił zaś wysokość zarobków wynikającą z angaży znajdujących się w aktach osobowych.

Sąd pozyskał akta osobowe ubezpieczonego z okresu zatrudnienia w (...) w D.. Znajdują się w nich cztery angaże (z dnia: 9 października 1974 r.,
4 grudnia 1974 r., 26 maja 1975 r. i 29 września 1975 r.) oraz umowa o pełnienie funkcji brygadzisty z dnia 2 stycznia 1976 r.

W parciu o treść angaży z dnia: 4 grudnia 1974 r., 26 maja 1975 r. i 29 września
1975 r. można stwierdzić, że z dniem 8 października 1974 r. przyznano odwołującemu na stanowisko kierowcy wynagrodzenie zasadnicze według II tabeli płac i III kategorii zaszeregowania w kwocie 7 zł na godzinę, premię według obowiązującego regulaminu premiowania, dodatek za prowadzenie pojazdu w kwocie 1,50 zł na godzinę, dodatek za faktyczne wykonywanie czynności spedycyjnych w kwocie 26 zł dziennie i dodatek za obsługę codzienną w kwocie 4 zł. Z dniem 4 grudnia 1974 r. przeniesiono go z Oddziału Transportu do Oddziału Energetycznego na stanowisko montera instalacji sanitarnych, ustalając stawkę wynagrodzenia zasadniczego w kwocie 12 zł. Z dniem 1 maja 1975 r. powierzono obowiązki montera urządzeń i instalacji wodno- kanalizacyjnych, ustalając stawkę wynagrodzenia zasadniczego według taryfikatora kwalifikacyjnego robotników budowlanych (część III, pozycja 5) zgodnie z tabelą III w VII kategorii w kwocie 13,50 zł na godzinę. Z dniem 1 października 1975 r. przyznano zaś stawkę wynagrodzenia zasadniczego w VIII kategorii zaszeregowania w kwocie 15,50 zł na godzinę z prawem do premii regulaminowej. Poza tym wiadomo, że od dnia 1 stycznia 1976 r. przysługiwał odwołującemu na czas nieokreślony z tytułu funkcji brygadzisty dodatek za prowadzenie brygady
w wysokości 15% uzyskanego za dany okres wynagrodzenia akordowego łącznie z premią bez dopłat za pracę w godzinach nadliczbowych i nocnych. Sąd ustalił, że odwołujący był brygadzistą do końca swojego zatrudnienia w (...) w D..

Takie stawki wynagrodzenia zasadniczego, jak te wynikające z angaży, wymienione zostały również w karcie ewidencyjnej 202. W tabeli: „Wynagrodzenie zasadnicze”
w rubryce: „Zaszeregowanie” wskazano na stawkę 7 zł od dnia 8 października 1974 r.
w III kategorii zaszeregowania na stanowisku kierowcy, stawkę 12 zł od dnia 4 listopada 1974 r. w VI kategorii zaszeregowania na stanowisku hydraulika, stawkę 13,50 zł od dnia
1 maja 1975 r. w VII kategorii zaszeregowania na stanowisku montera urządzeń wodno- kanalizacyjnych oraz stawkę 15,50 zł od dnia 1 października 1975 r. w VIII kategorii zaszeregowania na tym samym stanowisku.

Wpisy w karcie ewidencyjnej korespondują zatem z treścią angaży, a ostatni angaż
z dnia 29 września 1975 r., ustalający od 1 października 1975 r. stawkę 15,50 zł na godzinę, odpowiada stawce zaszeregowania podanej w świadectwie pracy z dnia 31 marca 1977 r.

Od 1 października 1975 r. do 31 marca 1977 r. przysługiwała zatem odwołującemu stawka wynagrodzenia zasadniczego w kwocie 15,50 zł. Taka stawka była aktualna przez cały 1976 r., skoro po dacie 29 września 1975 r. (aż do końca zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w D.) nie zmieniono kolejnym angażem stawki wynagrodzenia.

Do wyliczenia wysokości kapitału początkowego, za sporne okresy, za które brak wpisu w legitymacji ubezpieczeniowej, Sąd przyjął zatem wynagrodzenie wynikające
z angaży. Mógł to uczynić, gdyż poza sporem było, że w latach 1974-1977 odwołujący pracował w pełnym wymiarze godzin. W świadectwie pracy i w innych dokumentach zebranych w aktach osobowych brak jest jakiejkolwiek wzmianki o tym, aby w tym czasie odwołujący korzystał z urlopów bezpłatnych. Z legitymacji ubezpieczeniowej wynika, że odwołujący był niezdolny do pracy, ale dopiero od 1979 r.

W ocenie Sądu, w niniejszej sprawie nic nie stało więc na przeszkodzie, aby przyjęte przez organ rentowy przy obliczaniu wysokości kapitału początkowego wynagrodzenie minimalne za lata 1975 i 1977 zastąpić wynagrodzeniem wyliczonym w oparciu o angaże, określające zarobki stawką godzinową, od jednego do drugiego angażu, przy uwzględnieniu, że ubezpieczonego obowiązywały normy czasu pracy zgodne z przepisami Kodeksu pracy.

Odwołujący podniósł co prawda w swoich zeznaniach, że pracował w godzinach nadliczbowych, ale z żadnego ze zgromadzonych w sprawie dokumentów nie wynika,
w jakich okresach czasu, w jakim wymiarze i za jakim wynagrodzeniem świadczył pracę poza normalnym wymiarem godzin.

Angaże wskazują na stawki wynagrodzenia pewne, wypłacane w ściśle określonych przedziałach czasu, stałe i w określonej wysokości.

Sąd miał przy tym na uwadze, że stawka godzinowa jest elementem podstawowym
i wyjściowym przy obliczaniu wynagrodzenia za pracę. Skoro bowiem znany jest wymiar czasu pracy ubezpieczonego, potwierdzony np. świadectwem pracy, możliwe jest obliczenie liczby godzin pracy wynikającej z tego wymiaru w każdym kolejnym tygodniu, miesiącu
i roku w spornym okresie. Brak prawa do wynagrodzenia musiałby natomiast wynikać
z przerw w jej świadczeniu, a informacje o tym powinny znajdować się w świadectwach pracy. Brak jakiejkolwiek adnotacji o przerwach w zatrudnieniu (np. o urlopach bezpłatnych) wskazuje na ciągłość zatrudnienia rozumianego jako świadczenie pracy, za którą przysługiwało wynagrodzenie.

Kwestia braku „angażu” za określony rok, czy lata, nie przekreśla takiej metody, gdyż w obliczeniach uwzględniać należy stawkę godzinową wynikającą z poprzedniego „angażu” aż do momentu „angażu” wprowadzającego stawkę wyższą.

Pogląd taki wyraził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 14 czerwca 2006 r., I UK 115/06 (OSNP 2007/17-18/257), podnosząc, że wysokość zarobków, której pochodną jest podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne, stanowi fakt mający istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 227 k.p.c.), który w postępowaniu przed sądem może być udowadniany wszelkimi środkami dowodowymi. Nie obowiązuje wówczas ograniczenie wynikające z § 20 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno- rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń
(Dz. U. Nr 10, poz. 49 ze zm.) (§ 21 ust. 1 i § 22 ust. 1 obecnie obowiązującego rozporządzenia).

Mając na uwadze żądanie odwołującego, w toku postępowania Sąd zakreślił organowi rentowemu termin 14 dni do hipotetycznego przeliczenia kapitału początkowego przy przyjęciu za rok 1976 wysokości zarobków wynikającej z wpisu w legitymacji ubezpieczeniowej, a za lata 1975 i 1977, w miejsce minimalnego wynagrodzenia za pracę, wysokości zarobków wynikającej z angaży, mając na uwadze, że odwołujący był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy, ze stawką godzinową od 1 października 1975 r. do końca zatrudnienia wynoszącą 15,50 zł na godzinę, do której przysługiwał mu od 1 stycznia 1976 r. dodatek za prowadzenie brygady w wysokości 15% wynagrodzenia. W piśmie procesowym
z dnia 6 maja 2015 r. organ rentowy podał, że wysokość kapitału początkowego obliczonego z uwzględnieniem za rok 1976 zarobków podanych w legitymacji ubezpieczeniowej, a za lata 1975 i 1977 zarobków wynikających z przedłożonych angaży, wyniósłby 89.786,40 zł.

Wyliczenia tego żadna ze stron sporu nie kwestionowała.

Hipotetyczna wysokość kapitału okazała się wyższa niż wartość podana w zaskarżonej decyzji z dnia 9 września 2014 r. (78.099,12 zł).

Skoro tak, Sąd zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał odwołującemu prawo do przeliczenia wysokości kapitału początkowego z uwzględnieniem w miejsce dotychczas przyjętego minimalnego wynagrodzenia z tytułu zatrudnienia w Przedsiębiorstwa (...) w D. następujących kwot wynagrodzeń: za okres od 1 października 1975 r. do 31 grudnia 1975 r. wynagrodzenia
w kwocie 9.052,00 zł, za rok 1976 wynagrodzenia w kwocie 119.000,00 zł., a za okres od
1 stycznia 1977 r. do 31 marca 1977 r. wynagrodzenia w kwocie 10.267,00 zł.

Mając na uwadze powyższe, na podstawie powołanych przepisów prawa materialnego oraz art. 477 14 § 2 k.p.c., Sąd orzekł, jak w sentencji wyroku.