UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 3 listopada 2014 r. Sąd Rejonowy w Świeciu - VI Zamiejscowy Wydział Cywilny w Tucholi, w sprawie z wniosku M. K. i Z. K. z udziałem (...) S. z o.o. w P. o ustanowienie służebności przesyłu:

1. oddalił wniosek;

2. przyznał biegłemu Z. L. kwotę 391,67 zł tytułem wynagrodzenia oraz zwrotu wydatków za sporządzoną w sprawie pisemną oraz ustną opinię uzupełniającą;

3. zasądził solidarnie od wnioskodawców na rzecz uczestnika kwotę 2.257 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

4. zasądził solidarnie od wnioskodawców na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Świeciu kwotę 80,67 zł tytułem kosztów sądowych.

Uzasadniając punkt 3 postanowienia Sąd wskazał, że o kosztach w sprawie orzekł na podstawie art. 520 § 2 k.p.c. oraz §2 i §7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

W ocenie Sądu Rejonowego interesy wnioskodawców oraz uczestnika były w sprawie niewątpliwie sprzeczne. Sprzeczność ta wynikała z art. 305² k.c., który odsyła zainteresowane podmioty na drogę postępowania sądowego w razie braku porozumienia między nimi co do możliwości zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu. Dlatego też Sąd przyjął, że koszty w sprawie powinni ponieść wnioskodawcy, albowiem ich żądanie nie został uwzględnione (art. 520 §2 k.p.c.)

Jednocześnie Sąd nie znalazł podstaw do zastosowania w sprawie art. 102 k.p.c., albowiem uczestnik jeszcze przed wszczęciem postępowania powołał się na zarzut zasiedzenia służebności, zatem trudno w jego postępowaniu doszukać się braku sumienności czy naganności. Również po stronie wnioskodawcy nie wystąpiły okoliczności, które nakazywałyby potratować sprawę jako wypadek szczególnie uzasadniony. W szczególności wnioskodawca musiał zdawać sobie sprawę z tego, że wynik postępowania jest niepewny.

Z tych względów Sąd orzekł o kosztach postępowania jak wyżej.

Zażalenie na rozstrzygnięcie zawarte w punkcie 3 i 4 postanowienia wnieśli wnioskodawcy, zarzucając naruszenie przepisów prawa procesowego:

- art. 520 §2 k.p.c. w zw. z §2 i §7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych, poprzez bezzasadne uznanie, że uczestnicy byli w różnym stopniu zainteresowani wynikiem postępowania,

- art. 520 §1 k.p.c. poprzez niezastosowanie w sprawie, w sytuacji gdy uczestnicy byli w równym stopniu zainteresowani wynikiem postępowania,

- art. 233 §1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia całości zebranego w sprawie materiału dowodowego przejawiające się stwierdzeniem, że uczestnik postępowania na etapie przedprocesowym nie zachował się w sposób sprzeczny w zasadami współżycia społecznego,

- art. 102 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie i uznanie, że w sprawie nie wystąpił wypadek szczególnie uzasadniony.

Wskazując na powyższe wnioskodawcy domagali się zmiany postanowienia w punkcie 3 i 4 poprzez odstąpienie od obciążania wnioskodawców kosztami postępowania w całości ewentualnie uchylenia zaskarżonego postanowienia i przekazania sprawy w tym zakresie do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu. Wnioskodawcy wnieśli jednocześnie o zasądzenie na ich rzecz kosztów postępowania zażaleniowego.

Uczestnik postępowania w odpowiedzi na zażalenie wniósł o jego oddalenie i zasądzenie kosztów postępowania zażaleniowego.

S ą d O k r ę g o w y z w a ż y ł, c o n a s t ę p u j e:

Zażalenie nie jest zasadne. Przystępując do jego rozpoznania Sąd Okręgowy wskazuje, że według zasady wyrażonej w art. 520 §1 k.p.c. koszty postępowania nieprocesowego nie podlegają rozliczeniu pomiędzy uczestnikami tego postępowania, lecz każdy z uczestników ponosi koszty związane ze swoim udziałem w sprawie. Reguła ta doznaje ograniczeń, jeżeli uczestnicy są w różnym stopniu zainteresowani w wyniku postępowania lub interesy ich są sprzeczne (art. 520 §2 k.p.c.), a także, gdy interesy uczestników są sprzeczne lub jeżeli uczestnik postępował niesumiennie lub oczywiście niewłaściwie (art. 520 §3 k.p.c.). Stworzenie katalogu spraw, w których interesy uczestników są sprzeczne nie jest możliwe, dlatego też zasadność odejścia od głównej zasady dotyczącej ponoszenia kosztów w postępowaniu nieprocesowym powinna być badana przez Sąd z uwagi na okoliczności konkretnej sprawy.

W pełni podzielić należy pogląd Sądu pierwszej instancji, że w rozpoznawanej sprawie interesy wnioskodawców i uczestnika są sprzeczne, jednakże nie decyduje o tym treść art. 305² k.c. – jak wskazał Sąd Rejonowy – tylko wnioski i stanowiska zainteresowanych w sprawie. Wnioskodawcy domagali się ustanowienia na ich nieruchomości służebności przesyłu za jednorazowym wynagrodzeniem. Natomiast uczestnik postępowania wniósł o oddalenie wniosku podnosząc zarzut zasiedzenia służebności gruntowej o treści służebności przesyłu przez swego poprzednika prawnego, który został uwzględniony przez Sąd pierwszej instancji. Zatem niewątpliwie sprzeczność, co do oczekiwanego wyniku sprawy przez wnioskodawcę i uczestnika od początku postępowania była wyraźna. Stan taki utrzymał się do samego końca sprawy. Uzasadniało to odstąpienie od zasady wyrażonej w art. 520 §1 k.p.c. na rzecz wyjątku od niej, polegającego na włożeniu obowiązku zwrotu kosztów postępowania na jedną stronę w całości (art. 520 §2 k.p.c.). Skoro wnioskodawcy przegrali sprawę, Sąd Rejonowy prawidłowo zobowiązał ich do zwrotu kosztów postępowania poniesionych przez uczestnika.

Sąd Okręgowy przy tym podkreśla, że aprobuje poglądy doktryny i orzecznictwa przytoczone w zażaleniu odnośnie zasad zastosowania art. 520 §2 i 3 k.p.c., jednakże wskazuje, że wnioskodawcy nie odnieśli ich do okoliczności niniejszej sprawy, pomijając zupełnie stanowisko wyrażane od początku postępowania przez uczestnika.

Odnośnie zarzutu brak zastosowania w sprawie art. 102 k.p.c. wskazać należy, że przepis ten może znaleźć odpowiednie zastosowanie w postępowaniu nieprocesowym (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 02.03.2012 r., II CZ 170/11, LEX nr 1170229). Oparcie na nim orzeczenia o kosztach postępowania jest możliwe jedynie w sytuacji, gdy sąd uwzględniając szczególne okoliczności sprawy uzna za zasadne odstąpienie od obciążania strony przegrywającej tymi kosztami w całości lub w części. Przepis ten jednak nie może być rozszerzająco wykładany i wyklucza uogólnienie (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 16.01.2013 r., II CZ 151/12, LEX nr 1293744).

Biorąc pod uwagę powyższe, Sąd Rejonowy prawidłowo uznał, iż w niniejszej sprawie brak podstaw do przyjęcia, że zachodzi szczególnie uzasadniony wypadek warunkujący zastosowanie art. 102 k.p.c. Wnioskodawcy nie mogli pozostawać w obiektywnie uzasadnionym przeświadczeniu, że ich żądanie zyska aprobatę Sądu, albowiem już w odpowiedzi na przedsądowe wezwanie do zapłaty uczestnik wskazał, że zasiedział służebność gruntową o treści służebności przesyłu (k.11-11v akt). Wnioskodawcy – reprezentowani przez profesjonalnego pełnomocnika – nie zweryfikowali tej okoliczności pod kątem zasadności wniosku, pozostawiając to do rozstrzygnięcia Sądu. Skoro tak postąpili, powinni liczyć się z koniecznością uiszczenia kosztów postępowania. Nie można przy tym zgodzić się z poglądem, że to uczestnik powinien przedstawić wszelką dokumentację potwierdzającą fakt zasiedzenia służebności. Obowiązek sprawdzenia, czy roszczenie ma swoje uzasadnienie każdorazowo ciąży na tym, który chce z nim wystąpić, nie zaś na tym, który je neguje.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 §2 k.p.c. w zw. z art. 13 §2 k.p.c. oddalił zażalenie jako niezasadne.

O kosztach postępowania zażaleniowego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 108 §1 k.p.c. w zw. z art. 13 §2 k.p.c. i art. 520 §2 k.p.c., zasądzając solidarnie od wnioskodawców na rzecz uczestnika kwotę 150 zł (§ 12 ust. 2 pkt 1 w zw. z §6 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu – t.j. Dz. U. 2013 r., poz. 490).

POSTANOWIENIE

UZASADNIENIE