UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 11 marca 2015 r. w sprawie I C 631/12 Sąd Rejonowy w Bełchatowie oddalił powództwo Z. S. przeciwko Przedsiębiorstwu Produkcyjno – Handlowo - Usługowemu (...)Sp. Jawna z siedzibą w Z. o zapłatę oraz nie obciążył powoda obowiązkiem zwrotu na rzecz pozwanego kosztów procesu.

Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiły przytoczone poniżej ustalenia i rozważania Sądu Rejonowego:

Powód Z. S. jest właścicielem posesji nr (...) położonej przy ulicy (...) w B.. Posesja powoda bezpośrednio przylega do jezdni ulicy (...), od której oddziela ją tylko chodnik.

Pozwane Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowo-Usługowe (...)Spółka Jawna z siedzibą w Z. w ramach umowy o roboty budowlane Nr (...) zawartej w dniu 28 stycznia 2011 roku z Zakładem (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w B., wykonywało renowację kanału głównego kanalizacji sanitarnej w ulicy (...) w B. od posesji nr (...) do posesji nr (...). Główny kanał kanalizacji sanitarnej w ulicy (...) biegnie pod jezdnią w jej osi. Od głównego kanału odchodzi m.in. przyłącze odprowadzające wodę i ścieki z działki powoda.

Renowacja kanału wykonywana przez pozwanego polegała na uprzednim jego oczyszczeniu wodą pod ciśnieniem a następnie wprowadzeniu do kanału rękawa filcowego, jego utwardzenia i pozostawienia jako nowej rury kanalizacyjnej.

Przed uszczelnieniem kanału głównego pozwany sporządził film poprzez wprowadzenie kamery do studzienki pośredniej na kanale głównym celem stwierdzenia stanu kanału głównego, który następnie przekazała do inwestora tj. firmy (...). z 0.0. w B..

Po uszczelnieniu kanału głównego pracownicy pozwanego otwierali przyłącza do posesji leżących wzdłuż głównego kanału, wskazane jako czynne przez firmę (...). z 0.0. w B.. Przyłącze do posesji powoda nie zostało po zakończeniu prac renowacyjnych otworzone z braku takich wskazań od inwestora.

Po zakończeniu prac związanych z renowacją głównego kanału kanalizacji sanitarnej w ulicy (...) powód zauważył, że studzienka kanalizacyjna znajdująca się na jego posesji jest zalana, a ścieki nie spływają do głównej kanału.

O zaistniałym zdarzeniu powód powiadomił (...) Sp. z o.o. w B., która stwierdziła, iż przyczyna tego stanu rzeczy leży w przykanaliku i przysłała samochód specjalistyczny w celu jego udrożnienia. Pracownicy (...) Sp. z 0.0. w B. stwierdzili brak drożności na przyłączu do głównego do kanału, gdy wprowadzili wąż do kanalizacji to okazało się, że na 11 metrze licząc od studzienki na posesji powoda tj. na chodniku już poza posesją powoda, a w odległości około 8,5 metra od kanału głównego, jest jakaś blokada. Z braku możliwości technicznych awarii jednak wówczas nie usunięto.

W związku z wykonaną przez (...)Sp. z 0.0. w B. usługą ciśnieniowego czyszczenia kanalizacji sanitarnej powód poniósł koszt 151,17 zł.

Powód we własnym zakresie zlecił D. S. prowadzącemu Zakład (...) w B. usunięcie awarii. Po sprawdzeniu drożności D. S. potwierdził, że na przyłączu, którym odprowadzano są ścieki z posesji powoda do głównej rury kanalizacji, na wysokości chodnika, już poza posesją powoda jest opór. D. S. stwierdził konieczność wykonania wykopu do rury kanalizacyjnej biegnącej do posesji pana S..

Po uzyskaniu stosownych zezwoleń Zarządu Dróg Wojewódzkich w Ł. Rejon w B. na zajęcie pasa drogowego, został wykonany wykop na chodniku i na przyłączu prowadzącym od studzienki znajdującej się na posesji powoda do głównej rury kanalizacyjnej biegnącej pod jezdnią ul. (...) wycięto fragment rury celem sprawdzenia jej drożności. Po wprowadzeniu specjalnej sprężyny do rury w kierunku głównej rury kanalizacyjnej napotkano na opór. Natomiast w kierunku posesji powoda żadnego oporu nie było.

W związku z sugestią D. S. powód podjął decyzję aby w miejscu, gdzie wycięto kawałek przyłącza, wbudować studzienkę rewizyjną. Po zamontowaniu studzienki rewizyjnej D. S. zasypał wykop i przygotował teren pod ułożenie kostki. Za usługę wystawił powodowi fakturę na kwotę 2.700,- złotych, która została w całości uiszczona.

W związku z koniecznością dokonania wykopu powód musiał dokonać demontażu i następnie ponownego położenia kostki brukowej, które to prace zlecił firmie (...) J. K. w J. ponosząc z tego tytułu koszt 984,- zł.

Powód celem potwierdzenia ustaleń dokonanych przez D. S. powiadomił (...)Sp. z 0.0. w B., która ponownie przysłała specjalistyczny samochód a pracownicy potwierdzili brak drożności przyłącza od strony głównego kanału kanalizacji.

Powód formalnie zgłosił awarię do (...)Sp. z 0.0. w B., która zleciła jej usunięcie pozwanemu, poprzez rozfryzowanie przyłącza do posesji powoda, zamkniętego wskutek renowacji kanału głównego. Po wykonaniu prac przez pozwanego i otworzeniu przyłącza ścieki z posesji powoda zeszły.

Przed podjęciem prac renowacyjnych przez pozwanego powód nie miał żadnych problemów z odprowadzaniem ścieków i dostarczaniem wody.

Stan faktyczny w sprawie Sąd ustalił na podstawie dowodów z zeznań powoda, świadków, dokumentów załączonych do akt sprawy. Stan faktyczny sprawy w ustalonym zakresie nie był sporny. Strony w istocie różnią się jedynie oceną skutków prawnych z niego wynikających.

Sąd nie uznał natomiast za wiarygodną i przekonująca opinię biegłego z zakresu instalacji sanitarnych H. K., albowiem w ocenie Sądu biegły przy wydawaniu opinii w sposób dowolny podszedł do wynikających z materiału dowodowego ustaleń w zakresie stanu faktycznego, które są istotne dla sprawy. Biegły zakładając niejako z góry przyczynę awarii przyłącza na posesji powoda uznał za taką zamknięcie przyłącza podczas renowacji kanału głównego, wykluczając jednocześnie możliwość istnienia innych przyczyn awarii czyniąc jednocześnie ustalenia, które pozostawały w ewidentnej sprzeczności z zeznaniami zarówno powoda jak świadków. Wychodząc bowiem niejako z samego założenia, iż ścieki na posesji powoda pojawiły się po zakończeniu prac renowacyjnych przez pozwanego biegły powiązał skutek w postaci awarii z nieotworzeniem przez pozwanego zamkniętego podczas renowacji przyłącza. Biegły w sposób nieuzasadniony w zupełności pominął wynikające choćby z zeznań samego powoda ustalenia, że blokada została stwierdzona - i to zarówno przez pracowników (...)jak i D. S. - na wysokości chodnika nie zaś na ujściu przyłącza do kanału głównego. Pomimo zgłoszonych w tym zakresie zastrzeżeń do opinii przez stronę pozwaną biegły w obydwu swych opiniach uzupełniających tych zastrzeżeń nie podzielił podtrzymując swoje dotychczasowa wnioski, które nie można -w świetle zebranego materiału dowodowego a w szczególności zeznań samego powoda -uznać za przekonujące.

W ocenie Sadu Rejonowego powództwo nie zasługuje na uwzględnienie. Strona powodowa wiąże powstanie szkody, której naprawienia żąda, z działaniem pracowników strony pozwanej dokonujących prac renowacyjnych kanału głównego kanalizacji sanitarnej biegnącej ulica (...) w B. a konkretnie z zamknięciem i nieotworzeniem następnie po zakończeniu prac renowacyjnych, przyłącza do posesji powoda.

Podstawę prawną żądania pozwu stanowi art. 416 § 1 KC w związku z art. 415 KC. Zgodnie z treścią powołanych przepisów osoba prawna jest obowiązana do naprawienia szkody wyrządzonej z winy jej organu. Do przyjęcia odpowiedzialności osoby prawnej na podstawie w/w przepisu muszą być spełnione następujące przesłanki:

-: musi zaistnieć szkoda,
-: szkoda zostaje wyrządzona przez organ osoby prawnej, organ osoby prawnej wyrządzający szkodę musi działać w ramach swych uprawnień, działanie organu osoby prawnej musi być zawinione,
-: między działaniem organu osoby prawnej a szkodą musi istnieć adekwatny związek przyczynowy.

Wszystkie powyższe przesłanki musi udowodnić ta strona, która zamierza z nich wywodzić skutki prawne (art. 6 KC) a więc poszkodowany.

Z poczynionych w sprawie ustaleń wynika, iż powód w związku z i brakiem drożności przyłącza pojawieniem się. na jego posesji ścieków poniósł szkodę na które składają się wydatki poniesione w związku z usunięciem szkody we własnym zakresie.

Powyższe okoliczności w zasadzie - poza zasadnością wykonania studzienki rewizyjnej - nie były przedmiotem sporu i nie budzą też wątpliwości Sądu. Inaczej natomiast przedstawia się kwestia ustalenia i udowodnienia pozostałych przesłanek odpowiedzialności za szkodę, o których była mowa wyżej.

W tym kontekście wskazać należy, że przy rozstrzyganiu o żądaniu pozwu trzeba mieć na względzie pewne reguły, na których opiera się kontradyktoryjny proces. I tak zgodnie z treścią art. 6 KC ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. W myśl zasady kontradyktoryjności przygotowanie, gromadzenie i dostarczanie materiału procesowego obciąża strony procesowe, a do Sądu należy jedynie ocena tego materiału i wydanie na jego podstawie rozstrzygnięcia. Tak więc ten, kto powołując się na przysługujące mu prawo, żąda czegoś od innej osoby, obowiązany jest udowodnić fakty (okoliczności faktyczne) uzasadniające to żądanie. Jak podkreślił Sąd Najwyższy w wyroku z 17 grudnia 1996 r., I CKU 45/96 (OSNC1997/6-7/76), przy rozpoznawaniu sprawy na podstawie przepisów kodeksu postępowania cywilnego, zmienionych ustawą z dnia 1 marca 1996 r. o zmianie kodeksu postępowania cywilnego, rozporządzeń Prezydenta Rzeczypospolitej - Prawo upadłościowe i Prawo o postępowaniu układowym, kodeksu postępowania administracyjnego, ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 43, poz. 189), rzeczą sądu nie jest zarządzenie dochodzeń w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie ani też sąd nie jest zobowiązany do przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 232 KPC). Obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach (art. 3 KPC), a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 KPC) spoczywa na stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne (art. 6 KC).

Sąd stwierdził, że strona powodowa nie sprostała powyższym obowiązkom i nie wykazała wszystkich przesłanek odpowiedzialności a przede wszystkim związku przyczynowego między szkodą a zachowaniem pozwanego.

W sprawie brak jest przede wszystkim wystarczających dowodów potwierdzających, że opisana przez powoda szkoda powstała wskutek nieotworzenia przez pozwanego zamkniętego przyłącza do posesji powoda oraz, że odpowiedzialność za taki stan rzeczy ponosi pozwany.

Z niebudzących wątpliwości i niespornych ustaleń wynika, iż przyłącze do posesji powoda po zakończeniu prac renowacyjnych prze zezowanego było niedrożne nie tylko z powodu nieutworzenia zamkniętego w wyniku prac przyłącza ale też z powodu blokady tego przyłącza, które zostało zlokalizowane na wysokości chodnika, w odległości około 8,5 metra -jak wynika z zeznań powoda - od ujścia przyłącza do kanału głównego. Taka lokalizacja blokady przyłącza wynika zresztą nie tylko z zeznań powoda ale też zeznań świadka D.

S. oraz ustaleń pracowników (...) dokonujących na wniosek powoda badania drożności przyłącza. Nie sposób więc zgodzić się też z opinią biegłego, który jako przyczynę niedrożności przyłącza traktuje jedynie fakt nieutworzenia przyłącza przez, pozwanego po zakończeniu prac renowacyjnych. Zważyć jednak w tym miejscu trzeba, iż kwestia ustalenia rzeczywistej przyczyny bądź przyczyn awarii nie miała jednocześnie większego znaczenia w sprawie wobec poczynionych ustaleń w zakresie procedury jaka obowiązywała pozwanego w kwestii zamykania i otwierania przyłączy. Z zeznań świadka P. G. - kierownika budowy w zakresie inwestycji polegającej na renowacji kanału głównego - jak tez świadków P. M. i S. W. - wynika bowiem, iż decyzję, które przyłącza zamknięte w wyniku uszczelnienia kanału głównego należy po zakończeniu prac otworzyć, podejmował inwestor tj. (...) Sp. z o.o. w B.. Pozwany jako wykonawca otwierał tylko te przyłącza, które wskazał inwestor. Zeznania tychże świadków w tym zakresie nie były kwestionowane przez stronę powodową i Sąd miał prawo na ich podstawie dokonać stosownych ustaleń.

Zgodnie z powołanymi wyżej przepisami statuującymi odpowiedzialność pozwanego tj. art. 415 i 416 KC strona powodowa winna wykazać, iż między szkodą a zachowaniem osoby odpowiedzialnej za szkodę zachodzi związek przyczynowy oraz że to zachowanie jest zawinione i bezprawne. W ocenie Sądu w świetle poczynionych ustaleń - i to niezależnie od wykazania związku przyczynowego miedzy szkodą a nieutworzeniem przyłącza prze zezowanego - nie można stronie pozwanej postawić zarzutu winy. Decyzję w zakresie otwierania bądź nieotwierania przyłączy podejmował bowiem inwestor tj. (...) Sp. z o.o. w B. zaś pozwany otwierał przyłącza zgodnie z zaleceniami inwestora.

Powyższe rozważania nie pozwalają uznać, iż przesłanki odpowiedzialności pozwanego za poniesioną przez powoda szkodę zostały udowodnione. Brak wykazania przed wszystkim winy pozwanego zwalnia Sąd z obowiązku czynienia rozważań w zakresie pozostałych przesłanek odpowiedzialności wymienionych w art. 416 KC.

O kosztach postępowania Sąd rozstrzygnął na podstawie art. 102 KPC nie obciążając powoda obowiązkiem zwrotu na rzecz pozwanego kosztów procesu z uwagi na okoliczności i charakter sprawy.

Apelację od powyższego wyroku wniósł pełnomocnik powoda zaskarżając go w całości, zarzucając mu:

1. Naruszenie przepisów postępowania, a to:

- art. 233 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. poprzez dowolną a nie swobodną ocenę zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego polegającą na przyjęciu, iż pozwany nie ponosi odpowiedzialności za powstałą szkodę u powoda z uwagi na okoliczność ,iż otwierał tylko przyłącza wskazane przez inwestora(...)po zakończonych pracach renowacyjnych kanalizacji sanitarnej przy ulicy (...) w B. jedynie na podstawie zeznań świadka P. G. , przy jednoczesnym pominięciu przez Sąd 1 instancji dowodu z dokumentu w postaci umowy z dnia 28 stycznia 2011 r. nr (...)r. o roboty budowlane, zawartej pomiędzy Inwestorem (...) Sp. z o.o. a wykonawcą (...)sp. jawna, w której to umowie w § 2 pkt 2 strony ustaliły odpowiedzialność wykonawcy - pozwanego na zasadzie ryzyka za szkody związane z realizacją umowy.

- art. 238 k.p.c. poprzez uznanie za w pełni wiarygodne zeznania świadka P. G. w sytuacji istniejących uzasadnionych wątpliwości co do jego wiarygodność.

- art. 415 k.c, w zw. z art. 362 k.c. poprzez przyjęcie , iż strona powodowa nie udowodniła związku przyczynowego pomiędzy szkodą a działaniem pozwanego, a tym samym nie udowodnieniu przesłanek warunkujących odpowiedzialność pozwanego w sytuacji, gdy zebrany w sprawie materiał dowodowy w postaci zeznań świadka D. S. a w szczególności opinii biegłego z zakresu instalacji sanitarnych oraz dwóch pisemnych opinii uzupełniających w sposób jednoznaczny i niebudzący wątpliwości wskazuje, że przyczyną awarii przykanalika na wysokości posesji powoda były prace wykonane przez pozwanego w sposób niezgodny z przyjętą technologią.

Biorąc pod uwagę powyższe apelujący wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa w całości oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa adwokackiego w potrójnej wysokości stawki podstawowej za obie instancje, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja wywołała skutek w postaci zmiany zaskarżonego wyroku i uwzględnienie powództwa. Trafne jest stanowisko skarżącego, że w przedmiotowej sprawie odpowiedzialność pozwanego kształtuje się na zasadzie ryzyka. Nie wynika to jednak z zapisu § 2 pkt 2 umowy zawartej między pozwanym, a Zakładem (...) Spółki z o.o. w B., jak błędnie przyjmuje skarżący, lecz z przepisu art. 435 k.c. Według informacji zamieszczonej na internetowej stronie prowadzonej przez pozwanego, PPHU „(...)Spółki Jawnej, prowadzi działalność w branży budowlanej. W ofercie PPHU (...) znajduje się wiele grup usług związanych z budownictwem, remontami, konserwacją i renowacją instalacji wodno- kanalizacyjnej i centralnego ogrzewania. Pozwany oferuje m.in. hydrodynamiczne czyszczenie sieci kanalizacji sanitarnej i deszczowej, telewizyjną inspekcję rurociągów i przewodów wentylacyjnych, badanie szczelności całych przewodów i pojedynczych złączy, bezwykopową renowację rurociągów, bezwykopowe naprawy punktowe i uszczelnienia uszkodzonych kolektorów, usuwanie stałych przeszkód w kanałach specjalistycznym robotem, budownictwo i remonty sieci wodno- kanalizacyjnych, co i gazowych, roboty inżynieryjno- melioracyjne i remontowe z zakresie budownictwa ogólnego. Przedsiębiorstwo (...) dysponuje specjalistycznymi samochodami ciśnieniowymi typu kombi z odzyskiem wody, systemami do inspekcji TV rurociągów, specjalistycznymi zestawami urządzeń do bezwykopowej renowacji rurociągów, zestawami maszyn i urządzeń do wykonywania remontów metodami tradycyjnymi ( www.akwa.biz.pl).

Nie ulega zatem wątpliwości, że PPHU (...) w Z. jest przedsiębiorstwem wprawionym w ruch za pomocą sił przyrody w rozumieniu przepisu art. 435 § 1 k.c. Prowadzący takie przedsiębiorstwo ponosi odpowiedzialność za szkodę na osobie lub mieniu, wyrządzoną komukolwiek przez ruch przedsiębiorstwa chyba, że szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej albo wyłącznej winy poszkodowanego lub osoby trzeciej za którą nie ponosi odpowiedzialności. Odpowiada zatem na zasadzie ryzyka, a nie winy. Rozważania Sądu pierwszej instancji dokonane odpowiednio z art. 415 i 416 k.c. były zatem bezprzedmiotowe.

Nie można także podzielić prowadzonej przez sąd pierwszej instancji oceny opinii biegłego sądowego H. K.. Wykluczenie przez niego innej, niż zamknięcie przyłącza, przyczyny awarii na nieruchomości powoda, nie może być podstawą do dyskredytowania opinii.

W przedmiotowej sprawie niewątpliwie istnieje związek między szkodą, jaką podniósł powód, a ruchem przedsiębiorstwa (...). Ponieważ w sprawie nie zostały przez pozwanego wykazane okoliczności egzoneracyjne, zwalniające go od odpowiedzialności, to Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok i uwzględnił powództwo z zasądzeniem od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów procesu za obie instancję- art. 386 § 1 k.p.c.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE