UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 17 stycznia 2012 r. Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w sprawie z powództwa T. W. i A. W. przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. o zapłatę zasądził od pozwanej na rzecz powód solidarnie kwotę 3 800 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 7 lipca 2010 r. do dnia zapłaty oraz orzekł o kosztach postępowania.

Apelację od powyższego wyroku wniósł pełnomocnik pozwanego zaskarżając go w całości. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucono naruszenie:

- art. 233 k.p.c. polegające na dokonaniu dowolnej i sprzecznej z całokształtem materiału dowodowego oceny zeznań T. W. oraz świadków S. O. (1) i R. O.

- art. 60 i 61§ 1 k.c. poprzez niezastosowanie tych przepisów do oceny skuteczności złożonego przez powodów oświadczenia woli o akceptacji zmiany umowy,

- art. 77 k.c. w związku z art. 73 § 1 i art. 14 ust. 1 ustawy o usługach turystycznych polegające na niewłaściwej interpretacji tych przepisów i uznaniu bezskuteczności zmiany umowy o świadczenie usług nie dokonanej w formie pisemnej,

- art. 14 ust. 5 ustawy o usługach turystycznych poprzez niewłaściwą jego interpretację i uznanie, iż powodowie złożyli oświadczenie woli o odstąpieniu od umowy na skutek zmiany istotnych jej warunków mimo braku ich oświadczeń woli o rezygnacji przed rozpoczęciem imprezy,

- art. 395 k.c. w związku z art. 353 ¹ k.c. poprzez uznanie, iż oświadczenie o odstąpieniu od umowy może być złożone w sposób dorozumiany i pominięcie w tym zakresie uzgodnień między stronami określonych w pkt. 4.7, stanowiących część umowy ogólnych warunków uczestnictwa w imprezach organizowanych przez pozwaną.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zawiera zarzutów, które mogłyby prowadzić do wzruszenia zaskarżonego wyroku.

Przede wszystkim należy zaznaczyć, że chybiony jest zarzut naruszenia art. 233 k.p.c. Zgodnie z nim sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego.

Zdaniem skarżącego, Sąd Rejonowy nieprawidłowo ocenił zeznania powódki T. W. oraz świadków S. O. (2) i R. O., poprzez uznanie, iż powódka nie zaakceptowała zmian zawartej umowy o usługi turystyczne. Zarzut ten jest chybiony i nie znajduje oparcia w znajdującym się w materiale dowodowym. Bezspornym jest, że pracownik pozwanej spółki w dniu 21 czerwca 2010 r. o godzinie 11:15 wysłał wiadomość drogą mailową do T. W. o tym, że godzina wylotu zaplanowanej wycieczki uległa zmianie. W tym samym dniu, pracownik pośrednika sprzedaży ofert turystycznych (...) SA M. S. poinformowała telefonicznie A. W., iż wylot nie nastąpi w dniu 22 czerwca 2010 r. o godzinie 22:15, tylko w dniu 22 czerwca 2010r.o godzinie 6:00. Następnie A. W. poinformował małżonkę T. W. o zmianie godziny wylotu. Skarżący uznał zatem,że T. W. odbyła o 14:15 rozmowę telefoniczną z pracownikiem pośrednika sprzedaży,podczas której zaakceptowała zmianę godziny wylotu z 22:15 na godzinę 6:00, co skutkowało zmianą umowy i pozbawieniem powodów prawa do jednostronnego odstąpienia od umowy na podstawie art. 14 ust. 5 ustawy o usługach turystycznych.

Należy jednak przypomnieć, że art. 14 ust. 5 ustawy o usługach turystycznych obliguje organizatora wycieczki, który przed rozpoczęciem imprezy turystycznej zmuszony jest do zmiany istotnych warunków umowy z przyczyn od niego niezależnych , o poinformowaniu o tym klienta. Klient ma prawo przyjąć proponowaną zmianę albo odstąpić od umowy za natychmiastowym zwrotem wszystkich wniesionych świadczeń i bez obowiązku zapłaty kary umownej. Ponadto, zgodnie z postanowieniami umowy wiążącej powodów i operatora turystycznego, potwierdzenie ostatecznej godziny odlotu i powrotu miało nastąpić najpóźniej na 24 godziny przed każdym wylotem.

Po pierwsze – pozwany nie wykazał, iż zmiana warunków umowy nastąpiła z przyczyn od niego niezależnych. Z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie wynika, że pracownik operatora turystycznego faktycznie poinformował powodów o zmianie godziny wylotu, ale w ogóle nie wykazał, że ta zmiana godziny wylotu nastąpiła z przyczyn niezależnych od operatora. Tylko taka sytuacja (wykazanie, że zmiana istotnych postanowień umowy podyktowana była okolicznościami powstałymi z przyczyn niezależnych od operatora turystycznego) tworzyłaby uprawnienie po stronie klientów do przyjęcia proponowanej zmiany albo odstąpienia od umowy za zwrotem wszystkich wniesionych świadczeń. Faktem jest, iż pracownik operatora turystycznego poinformował powodów w dniu 21 czerwca 2010r. o zmianie godziny wylotu, ale nie wykazał, że ta zmiana związana była z okolicznościami powstałymi niezależnie od operatora turystycznego. Ponadto poinformowanie o zmianie godziny wylotu nastąpiło 16 godzin przed planowaną godziną odlotu, a potwierdzenie ostatecznej godziny wylotu i powrotu miało nastąpić 24 godziny przed każdym wylotem (zgodnie z umową udziału w imprezie turystycznej zawartą pomiędzy T. W. a operatorem turystycznym z dnia 4 czerwca 2010 r.). W ocenie Sądu Okręgowego w niniejszej sprawie nie znajdzie zastosowania art. 14 ust. 5 ustawy o usługach turystycznych, bowiem dyspozycją przepisu objęte są sytuacje, w których organizator proponuje zmianę istotnych warunków umowy z przyczyn od niego niezależnych. Pozwany nie uprawdopodobnił bowiem ,a tym bardziej nie udowodnił, że zmiana istotnych postanowień umownych podyktowana była przyczynami od niego niezależnymi.

W sprawie niniejszej należało zatem zastosować przepisy dotyczące nienależytego wykonania zobowiązania, bowiem organizator zobowiązany był do poinformowania klientów o zmianie terminu wylotu najpóźniej 24 godziny przed odlotem, a tego nie uczynił. Zgodnie bowiem z art. 354 § 1 k.c. dłużnik powinien wykonać zobowiązanie zgodnie z jego treścią i w sposób odpowiadający jego celowi społeczno-gospodarczemu oraz zasadom współżycia społecznego, a jeżeli istnieją w tym zakresie ustalone zwyczaje - także w sposób odpowiadający tym zwyczajom. W analizowanej sprawie świadczenie zostało spełnione (organizator umożliwił wylot o 6:00), ale interes wierzyciela nie został zaspokojony w sposób odpowiadający treści umowy (pozwany przygotowywali się na wylot o godzinie 22:15). Zdaniem Sądu Okręgowego doszło tutaj do nienależytego wykonania zobowiązania i w konsekwencji odpowiedzialność pozwanego stanowi odpowiedzialnością kontraktową i znajduje oparcie na podstawie art. 471 k.c. i nast.

Nie jest również trafny zarzut braku zastosowania przez Sąd Rejonowy art. 60 k.c. oraz 61 § 1 k.c. do oceny skuteczności złożonego przez powodów oświadczenia woli o akceptacji zmiany umowy. Art. 60 k.c. stanowi, że wola osoby dokonującej czynności prawnej może być wyrażone przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawni jej wolę w sposób dostateczny (z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych). Art. 61 § 1 k.c. stanowi, że oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią. Odwołanie takiego oświadczenia jest skuteczne, jeżeli doszło jednocześnie z tym oświadczeniem lub wcześniej.

Nie zasługuje na aprobatę stanowisko skarżącego, jakoby powódka T. W. złożyła oświadczenie woli o akceptacji zmiany istotnego postanowienia umowy (zmiana godziny wylotu). Z akt sprawy wynika, że podczas rozmowy telefonicznej z pracownikiem operatora turystycznego T. W. oznajmiła, że „ postara się być” w umówionym miejscu (k.69), z uwagi na to że wszystkie sprawy związane z wycieczką nie zostały załatwione (wymiana waluty, ubezpieczenie samochodu). Zdaniem Sądu Okręgowego powódka nie ujawniła swojej woli w sposób dostateczny, nie była pewna czy chce zmienić istotne postanowienie umowy, czy też nie. W konsekwencji nie doszło do zmiany treści czynności prawnej (zmiany postanowienia umowy). Oświadczenie osoby o treści „postaram się zawrzeć umowę” („postaram się zmienić postanowienia umowy) w żadnym wypadku nie kreuje nowego stosunku obligacyjnego lub nie modyfikuje już istniejącego.

Także zarzut naruszenia art. 395 k.c. w zw. z art. 353¹k.c nie może zostać uwzględniony . Zgodnie z art. 353¹ k.c. strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Zgodnie z art. 395 k.c. można zastrzec, że jednej lub obu stronom przysługiwać będzie w ciągu oznaczonego terminu prawo odstąpienia od umowy, a prawo to wykonuje się przez oświadczenie złożone drugiej stronie, a w razie wykonania prawa do odstąpienia umowa uważana jest za niezawartą. Skarżący w świetle powyższego wywodzi ,że oświadczenie o odstąpienie od umowy nie może być złożone w sposób dorozumiany.

Sąd Okręgowego uznał powyższy zarzut jest nietrafiony , bowiem oświadczenie o odstąpieniu od umowy może być złożone w sposób konkludentny (dorozumiany). Stosownie do art. 60 k.c. wola osoby dokonującej czynności prawnej może być wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia tą wolę w sposób dostateczny. Skoro powódka nie zaakceptowała zmian warunków umowy (nie złożyła stosownego oświadczenia woli) i nie podjęła odpowiednich kroków do skorzystania ze zmodyfikowanego świadczenia (nie skorzystała z wylotu o 6:00), to powinno to być traktowane jako dorozumiane oświadczenie woli o odstąpieniu od umowy.

Można się natomiast zgodzić z pozwanym , że Sąd Rejonowy błędnie zastosował art. 77 k.c. w zw. z art. 73 § 1 k.c i art. 14 ust. 1 ustawy o usługach turystycznych, aczkolwiek powyższa interpretacja nie rzutuje w żaden sposób na wynik toczącego się postępowania. Sąd Rejonowy uznał, że skoro umowa udziału w imprezie turystycznej została zawarta w formie pisemnej, to wszelkie jej zmiany winny być dokonane w tej samej formie i w konsekwencji T. W. nie mogła zaakceptować telefonicznie zmiany godziny wylotu. Należy zauważyć, że forma pisemna udziału w imprezie turystycznej (i wszelkie jej modyfikacje) są zastrzeżone w formie pisemnej ab probationem (dla celów dowodowych). Umowa udziału w imprezie turystycznej nie wymaga formy pisemnej pod rygorem nieważności ( ad solemnitatem) i niezawarcie takiej umowy w formie pisemnej nie skutkuje nieważnością umowy. Zdaniem Sądu Okręgowego w przedmiotowej sprawie powódka mogła zmodyfikować umowę składając oświadczenie woli telefonicznie, aczkolwiek nie ma to żadnego wpływu na wynik sprawy, gdyż takie oświadczenie nie zostało złożone .

Z powyższych względów oddalono apelacje na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego rozstrzygnięto na podstawie art. 108 k.p.c. w zw. z art. 98 k.p.c. i § 6 pkt 3 w zw. § 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2002 r., nr 163 poz.1349).

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE