UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. decyzją z dnia 21 lipca 2011 r. odmówił wydania (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K. pisemnej interpretacji w sprawie z wniosku ww. spółki z dnia 23 maja 2011 r., w przedmiocie uwzględnienia w podstawie wymiaru zasiłku chorobowego wypłaconej pracownikowi nagrody uznaniowej. Zdaniem organu rentowego zagadnienie będące przedmiotem wniosku nie dotyczy materii, o której mowa w art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

W odwołaniu od decyzji (...) sp. z o. o. w K. wniosła o orzeczenie co do istoty sprawy bądź zobowiązanie organu rentowego do wydania wnioskowanej interpretacji. W uzasadnieniu odwołująca powołała się na pogląd, z którego wynika, że skoro pytanie dotyczy tego, czy wymienione we wniosku składniki wynagrodzenia powinny być uwzględniane w podstawie wymiaru zasiłku określonej w rozdziale 8 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, to należy stwierdzić, że wniosek ten dotyczy w rezultacie interpretacji przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę składek na ubezpieczenie społeczne.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji.

Wyrokiem z dnia 21 czerwca 2012 r. Sąd Okręgowy w Szczecinie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił zaskarżoną decyzję i zobowiązał Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. do wydania interpretacji przepisów na podstawie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej w sprawie sposobu wliczania do podstawy wymiaru świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa nagrody uznaniowej wypłacanej przez (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w K..

Sąd Okręgowy ustalił, że w dniu 23 maja 2011 r. (...) sp. z o.o. z siedzibą w K. złożyła w ZUS Oddziale w G. wniosek o wydanie interpretacji w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Spółka wskazała, że zatrudnia pracownika na podstawie umowy o pracę w wymiarze 1/1 etatu od dnia 4 maja 2010 r. Pracownik, poza wynagrodzeniem zasadniczym otrzymuje także nagrodę uznaniową. Wewnątrzzakładowe zasady z 2010 r. przewidywały, że nagroda uznaniowa nie była wliczana do zasiłku chorobowego, gdyż wypłacana była w trakcie niezdolności do pracy. Od stycznia 2011 r. nagroda uznaniowa jest wliczana do podstawy zasiłku chorobowego, ze względu na brak jej wypłacania w trakcie niezdolności do pracy. W grudniu pracownik rozpoczął zwolnienie chorobowe. Podstawę wymiaru zasiłku dla pracownika zgodnie z art. 36 ust. 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w czasie choroby i macierzyństwa stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających powstanie niezdolności do pracy albo z faktycznego okresu zatrudnienia za pełne kalendarzowe miesiące, jeżeli niezdolność do pracy powstała przed upływem tego okresu. W związku z czym, podstawę zasiłku chorobowego pracodawca wyliczył na podstawie wynagrodzenia zasadniczego (bez nagród) wypłaconego pracownikowi w okresie od maja do listopada 2010 r. Pracownik rozpoczął kolejne zwolnienie trwające od 28 lutego do 31 maja 2011 r., a w świetle art. 43 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w czasie choroby i macierzyństwa podstawy wymiaru zasiłku nie ustala się na nowo, jeżeli między okresami pobierania zasiłków zarówno tego samego rodzaju, jak i innego rodzaju nie było przerwy albo przerwa była krótsza niż 3 miesiące kalendarzowe. Wnioskodawca jako własne stanowisko w sprawie podał konieczność uwzględnienia nagrody do podstawy wymiaru zasiłku chorobowego pomimo przepisu art. 43 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w czasie choroby i macierzyństwa, powołując się przy tym na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 października 2006 r., III UK 89/06.

Analizując objętą zakresem zaskarżonej decyzji odmowę wydania pisemnej interpretacji przez organ rentowy przez pryzmat art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (t.j. Dz. U. z 201 Or., nr 220, poz. 1447 ze zm.) Sąd pierwszej instancji zważył, że odwołanie spółki jest uzasadnione. Zgodnie z treścią art. 10 ust. 1 ww. ustawy przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie. Z tego wynika, że przedsiębiorcy mogą występować do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o wydanie oficjalnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne bądź też podatków. Sąd Okręgowy zważył, że zgodnie z art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (t. jedn. Dz. U. z 2009 roku, Nr 153, 1227 ze zm. - dalej jako ustawa systemowa) podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych będących pracownikami (art. 6 ust. 1 pkt 1) stanowi przychód, o którym mowa w art. 4 pkt 9. Przy tym przez przychód należy rozumieć przychody w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu: zatrudnienia w ramach stosunku pracy, pracy nakładczej, służby, wykonywania mandatu posła lub senatora, wykonywania pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania, pobierania zasiłku dla bezrobotnych, świadczenia integracyjnego i stypendium wypłacanych bezrobotnym oraz stypendium sportowego, a także z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności oraz umowy agencyjnej lub umowy zlecenia, jak również z tytułu współpracy przy tej działalności lub współpracy przy wykonywaniu umowy (tak art. 4 pkt 9). Stosownie zaś do treści art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. jedn. Dz. U. z 2010 roku, Nr 51, poz. 307 ze zm.) za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Dalej Sąd Okręgowy zważył, że przepis art. 36 ust. 1 ww. ustawy stanowi, że podstawę wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego ubezpieczonemu będącemu pracownikiem stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. Wynagrodzeniem zaś jest przychód pracownika stanowiący podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu potrąconych przez pracodawcę składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe oraz ubezpieczenie chorobowe. Dla ustalania podstawy wymiaru zasiłku chorobowego istotny jest więc przychód, stanowiący podstawę wymierzania składki na ubezpieczenie chorobowe. Ustawa systemowa w art. 20 przewiduje zaś, że podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe.

Ostatecznie Sąd pierwszej instancji wskazał, że od uwzględnienia konkretnych składników wynagrodzenia w podstawie wymiaru zasiłku chorobowego (od uznania ich za przychód w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniach społecznych) zależy nie tylko wysokość odprowadzanej składki na ubezpieczenia społeczne, ale także wysokość zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych, który spółka jako pracodawca winna odprowadzić do Urzędu Skarbowego. Nadto, wbrew twierdzeniom Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, zmiany w sposobie wyliczania podstawy wymiaru zasiłku w spółce w świetle art. 43 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa wykraczają poza ramy kompetencji pracodawcy w zakresie ustalania wysokości świadczeń krótkoterminowych ubezpieczonych, a w konsekwencji odprowadzania określonej wysokości składek na ubezpieczenie społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy i wymagają interpretacji Zakładu.

Wszystko to doprowadziło to do zmiany zaskarżonej decyzji ZUS Oddziału w G. i zobowiązania organu do wydania interpretacji na podstawie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, o czym Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 477 ^{(
14)}§ 2 k.p.c.

W pkt II wyroku Sąd pierwszej instancji na podstawie art. 98 § 1 k.p.c., art. 99 k.p.c. oraz § 11 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. z 2002r., nr 263, 1349) orzekł o kosztach postępowania.

Apelację od powyższego wyroku złożył organ rentowy, zarzucając rozstrzygnięciu naruszenie prawa materialnego, a w szczególności przepisu art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej poprzez przyjęcie, że organ rentowy jest zobowiązany do wydania interpretacji przepisów ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa to jest przepisów, które wiążą się z uzyskaniem konkretnego świadczenia przez ubezpieczonego, nie zaś z obowiązkiem świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne. W uzasadnieniu zarzutów apelujący podkreślał, że spółka w swoim wniosku nie ma wątpliwości w sprawie ustalenia prawidłowej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i nie wnosi o interpretacje przepisów ustawy systemowej. Przedsiębiorca ponad wszelką wątpliwość wnioskował o interpretację przepisów ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. W świetle tego argumentacja Sądu zawarta w zaskarżonym wyroku, że od uwzględnienia konkretnych składników wynagrodzenia w podstawie wymiaru zasiłku chorobowego zależy między innymi wysokość odprowadzanej składki za ubezpieczenie społeczne, pozostaje bez znaczenia.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie może na podstawie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej dokonywać kwalifikacji danego składnika wynagrodzenia jako przychodu ze stosunku pracy. Dokonanie przez Zakład takiej kwalifikacji wiązałoby się bowiem z dokonaniem interpretacji przepisów prawa podatkowego, do czego Zakład nie ma kompetencji. Jak bowiem stanowi art. 10a ust. 4 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej zasady i tryb udzielania interpretacji przepisów prawa podatkowego reguluje ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60, z późn. zm.).

Wskazując na powyższe organ rentowy postulował zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania spółki od decyzji z dnia 21 lipca 2011 r., ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd pierwszej instancji oraz zasądzenie kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje.

(...) sp. z o.o. w K. wniosła o oddalenie apelacji ZUS Oddziału w G. oraz zwrot kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego za postępowanie apelacyjne.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja organu rentowego okazała się nieuzasadniona. Sąd Okręgowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych w sprawie oraz oceny prawnej, które Sąd Apelacyjny w całości podziela i przyjmuje za własne.

Na podstawie art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie. Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej nie zawiera definicji pojęcia „danina publiczna”. Zostało ono natomiast zdefiniowane w art. 5 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 157, poz. 1240 z późn. zm.). Według tego daniny publiczne to podatki, składki, opłaty, wpłaty z zysku przedsiębiorstw państwowych i jednoosobowych spółek Skarbu Państwa, a także inne świadczenia pieniężne, których obowiązek ponoszenia na rzecz państwa, jednostek samorządu terytorialnego, państwowych funduszy celowych oraz innych jednostek sektora finansów publicznych wynika z odrębnych ustaw. Zatem do danin pieniężnych należą: podatki, w tym akcyzy, cła (niekiedy zaliczane do kategorii podatków), składki, opłaty, dopłaty, inne świadczenia pieniężne niemające funkcji represyjnej (zob. na ten temat B. Brzeziński, W. Matuszewski, W. Morawski, A. Olesińska, Prawo finansów publicznych, Toruń 2001, s. 183-185; C. Kosikowski, Finanse publiczne. Komentarz, wyd. 3, Warszawa 2007; S. Owsiak, Finanse publiczne. Teoria i praktyka wyd. 2, Warszawa 2004). Analiza komentowanego przepisu co prawda pozwala zauważyć pewną niekonsekwencję ustawodawcy, który z jednej strony nie definiuje pojęcia „danina publiczna”, a z drugiej odrębnie wymienia świadczenia, które wchodzą w zakres definicyjny daniny publicznej (tj. składki na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne). Jednak bez wątpienia na podstawie tego przepisu uznać trzeba, że uprawnia on przedsiębiorcę do złożenia wniosku o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. W sprawach interpretacji przepisów dotyczących składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych właściwym organem będzie Zakład Ubezpieczeń Społecznych (art. 68 ust. 1 pkt 1 lit. c ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 z późn. zm.).

Odnosząc powyższe do niespornych okoliczności faktycznych sprawy, w tym zakresu przedmiotowego wniosku spółki o dokonanie interpretacji przepisów, Sąd Apelacyjny podzielił zapatrywanie Sądu pierwszej instancji, że ustalenie wysokości podstawy wymiaru zasiłku chorobowego faktycznie sprowadza się do ustalenia wysokości podstawy wymiaru składek na to ubezpieczenie społeczne. Pytanie przedstawione przez spółkę dotyczy bowiem tego, czy wymienione we wniosku składniki wynagrodzenia (nagrody) powinny być uwzględnianie w podstawie wymiaru zasiłku chorobowego, a więc czy w związku z tym pracodawca powinien z tytułu wypłaty tych świadczeń naliczać składki na ubezpieczenia społeczne. W rezultacie uznać należy, że wniosek dotyczy interpretacji przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę składek na ubezpieczenie społeczne.

Zgodnie z art. 36 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego co do zasady podstawę wymiaru zasiłku chorobowego dla pracownika stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. Kategoria wynagrodzenia za pracę, jako zasadniczego elementu podstawy wymiaru składek, a w konsekwencji także wymiaru zasiłku, ma swą normatywną definicję w art. 3 pkt 3 ustawy. Z przepisu tego wynika, że wynagrodzeniem jest przychód pracownika stanowiący podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu potrąconych przez pracodawcę składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe oraz ubezpieczenie chorobowe. Istotnym pojęciem dla ustalania podstawy wymiaru zasiłku chorobowego jest zatem przychód, stanowiący podstawę wymierzania składki na ubezpieczenie chorobowe. Zgodnie natomiast z art. 20 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (zwanej dalej jako ustawa systemowa) podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe. Z kolei z art. 18 ust. 1 ustawy systemowej, w powiązaniu z art. 4 pkt 9 tej ustawy, wynika, że w przypadku pracownika pod pojęciem przychodu rozumiemy przychód w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.) z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy (art. 12 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Mając na względzie powyższe, Sąd Apelacyjny uznał rozstrzygnięcie Sądu Okręgowego za prawidłowe i oddalił apelację organu rentowego jako niezasadną na podstawie art. 385 k.p.c.

W oparciu o treść art. 98 k.p.c., art. 99 k.p.c. i 108 § 1 k.p.c. w punkcie 2 wyroku zasądzono od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w G., jako przegrywającego sprawę, koszty zastępstwa procesowego (...) sp. z o.o. w K. przez radcę prawnego przed sądem drugiej instancji. W oparciu o dyspozycję § 12 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu zasądzeniu podlegała kwota 120 zł.

SSA Urszula Iwanowska SSA Anna Polak SSA Barbara Białecka

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE