UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 13 listopada 2014 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. odmówił ubezpieczonemu M. K. prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach z uwagi na nie osiągnięcie wieku, wynoszącego 60 lat oraz nieudowodnienie 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych, w tym 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

W odwołaniu M. K. wniósł o zmianę powyższej decyzji poprzez ustalenie, że będzie mu przysługiwało prawo do emerytury na podstawie art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w dniu osiągnięcia przez niego 60 lat, tj. (...) r.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, powtarzając argumentację z zaskarżonej decyzji.

Wyrokiem z dnia 10 lutego 2015 r. Sąd Okręgowy w Koszalinie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie.

Sąd I instancji ustalił, że ubezpieczony M. K. urodził się (...) W dniu 27 października 2014 r. złożył wniosek w sprawie ustalenia prawa do emerytury w obniżonym wieku z tytułu pracy w szczególnych warunkach.

Ubezpieczony ukończy 60 lat w dniu (...) Nie przystąpił on do otwartego funduszu emerytalnego.

Organ rentowy przyjął, że ubezpieczony udowodnił okres składkowy i nieskładkowy w wymiarze 24 lat, 4 miesięcy i 7 dni, w tym okres 14 lat, 9 miesięcy i 7 dni pracy w szczególnych warunkach, tj. od 1 listopada 1974 r. do 27 października 1975 r. i od 3 listopada 1985 r. do 31 grudnia 1998 r.

Sąd I instancji uznał, iż odwołanie ubezpieczonego nie zasługuje na uwzględnienie. Przytaczając treść art. 184 ustawy emerytalnej podkreślił, że wykładnia językowa i funkcjonalna tego przepisu prowadzi do wniosku, że tylko kumulatywne spełnienie wszystkich przesłanek warunkuje nabycie świadczenia.

Mając na uwadze powyższe Sąd I instancji wskazał, że warunkami nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnych warunkach są:

- ukończenie przez mężczyznę 60 roku życia,

- udowodnienie na dzień 1 stycznia 1999 r. 25- letniego ogólnego stażu pracy,

- udowodnienie na dzień 1 stycznia 1999 r. 15- letniego stażu pracy w warunkach szczególnych,

- nieprzystąpienie do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenie wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym za pośrednictwem organu rentowego na dochody budżetu państwa.

Sąd I instancji ustalił, że na dzień wydania zaskarżonego wyroku ubezpieczony M. K. nie ukończył 60 lat, bowiem wiek ten osiągnie (...) Sąd Okręgowy zaniechał przeprowadzenia dalszego postępowania dowodowego na okoliczność ogólnego stażu pracy i pracy w szczególnych warunkach wobec nieosiągnięcia wieku 60 lat. Sąd I instancji zaznaczył, że zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego nie jest dopuszczalne w sprawie z zakresu ubezpieczeń społecznych wydanie wyroku ustalającego spełnienie przez ubezpieczonego niektórych warunków wymaganych do nabycia prawa do świadczenia lub wyroku przyznającego to świadczenie, pod warunkiem spełnienia niektórych warunków w przyszłości.

Wobec zaskarżenia przez ubezpieczonego decyzji organu rentowego odmawiającej przyznania prawa do wcześniejszej emerytury nie było możliwe zgodnie z jego żądaniem ustalenie, czy legitymuje się on co najmniej 25- letnim okresem składkowym i nieskładkowym, w tym 15- letnim stażem pracy w warunkach szczególnych. Sąd bowiem, rozpoznając odwołanie od decyzji odmawiającej przyznania prawa do świadczenia, dokonuje kontroli merytorycznej poprawności, biorąc pod uwagę spełnienie przez ubezpieczonego wszystkich wymaganych przepisem przesłanek.

Od powyższego wyroku apelację wywiódł ubezpieczony M. K.. Zaskarżył on wyrok w całości, zarzucając mu:

- naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 184 ust. 1 ustawy emerytalnej w związku z art. 189 k.p.c. poprzez przyjęcie, że w postępowaniu z zakresu ubezpieczeń społecznych w sprawie o emeryturę nie jest dopuszczalne ustalenie istnienia prawa do emerytury po osiągnięciu wieku emerytalnego, podczas gdy wykładnia powołanych przepisów nie uzasadnia takiego wniosku, a wręcz przeciwnie, wskazuje, że takie ustalenie jest dopuszczalne ze względów celowościowych, tj. w celu uzyskania przez ubezpieczonego pewności prawnej czy po osiągnięciu wieku emerytalnego będzie uzyskiwał środki niezbędne na zaspokojenie swoich podstawowych potrzeb.

Wskazując na powyższe apelujący wniósł o zmianę wyroku poprzez ustalenie, że M. K. będzie przysługiwało prawo do emerytury na podstawie art. 184 ustawy emerytalnej w dniu osiągnięcia przez niego wieku emerytalnego wynoszącego 60 lat. Ewentualnie apelujący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania. W każdym wypadku apelujący wniósł o zasądzenie od organu rentowego na rzecz ubezpieczonego poniesionych przez niego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Ponadto apelujący wniósł o dopuszczenie dowodu z zeznań świadków i ubezpieczonego oraz z opinii biegłego.

Organ rentowy nie wniósł odpowiedzi na apelację.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja ubezpieczonego nie zasługiwała na uwzględnienie.

Jak prawidłowo ustalił Sąd Okręgowy M. K. wymagany wiek, konieczny dla uzyskania spornego świadczenia, osiągnie w dniu 26 listopada 2016 r, co oznacza, że nie spełnia podstawowej przesłanki, koniecznej do jego przyznania. W związku z powyższym faktem spełnienie dalszych przesłanek przez ubezpieczonego nie podlegało badaniu Sądu I instancji.

Nie można się zgodzić ze stanowiskiem apelującego jakoby nie istniały przeszkody dla uznania, że ubezpieczony może żądać ustalenia, iż świadczenie będzie mu przysługiwało po osiągnięciu wieku emerytalnego. Należy podkreślić, że decyzje organu rentowego mają charakter deklaratoryjny, ponieważ stwierdzają jedynie czy zostały spełnione ustawowe warunki do nabycia prawa do danego świadczenia. W ustawie emerytalnej wymienione zostały przesłanki nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku, przy czym muszą być one spełnione kumulatywnie w chwili orzekania przez organ rentowy o prawie ubezpieczonego do tego świadczenia. Postępowanie sądowe w sprawach dotyczących świadczeń emerytalno-rentowych wszczynane jest w rezultacie odwołania wniesionego przez ubezpieczonego od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, zatem ma charakter odwoławczy. Sprowadza się do oceny zgodności z prawem – w aspekcie formalnym i materialnym – decyzji wydanej przez organ rentowy na wniosek ubezpieczonego lub z urzędu. Jest więc postępowaniem kontrolnym. Badanie owej legalności decyzji i orzekanie o niej jest możliwe tylko przy uwzględnieniu stanu faktycznego i prawnego istniejącego w chwili wydawania decyzji.

Z powyższego jasno wynika, że o zasadności przyznania lub odmowy przyznania świadczenia decydują okoliczności istniejące w chwili ustalania do niego prawa. Nie można zatem uznać za uzasadnione żądania ubezpieczonego ustalenia, czy spełnienia on na razie niektóre z ustawowych przesłanek, a inne zostaną spełnione w przyszłości. Takie założenie, usprawiedliwiające w opinii apelującego wydawanie decyzji „na przyszłość” jest zdaniem Sądu Apelacyjnego niedopuszczalne.

Prezentowane w apelacji zarzuty okazały się więc nieuzasadnione, a ponieważ brak jest innych podstaw do wzruszenia trafnego rozstrzygnięcia sądu pierwszej instancji, które sąd odwoławczy bierze pod rozwagę z urzędu, apelację jako bezzasadną na podstawie art. 385 k.p.c. oddalono w całości.

del. SSO Jan Przybyś SSA Jolanta Hawryszko SSA Barbara Białecka

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE