UZASADNIENIE

wyroku z dnia 11 marca 2016 r.

Sąd Rejonowy w Rzeszowie wyrokiem z dnia 15 października 2015 r. (sygn. akt X K 602/15) uznał oskarżoną A. P. za winną popełnienia czynu zabronionego określonego w art. 278 § 1 kk polegającego na tym, że oskarżona w dniu 18 lipca 2013 roku w R. przy ul. (...) w supermarkecie (...) działając wspólnie i w porozumieniu z G. P. oraz R. B., wykorzystując samoobsługowy charakter sklepu, zabrała w celu przywłaszczenia: 1 sztukę kawy rozpuszczalnej N. G. wartości 37,49 zł, 17 sztuk kawy rozpuszczalnej J. G. wartości 424,83 zł oraz 3 sztuki kawy rozpuszczalnej V. wartości 75,57 zł, o łącznej wartości strat 537,89 zł na szkodę Centrali (...) ul. (...), (...)-(...) P..

Za tak przypisany czyn Sąd Rejonowy na podstawie art. 278 § 1 kk wymierzył oskarżonej A. P. karę 2 lat pozbawienia wolności, której wykonanie na podstawie art. 69 § 1 i 2 kk i art. 70 § 1 pkt 1 kk warunkowo zawiesił na okres próby 5 lat. W okresie próby, na podstawie art. 73 § 1 kk, Sąd oddał oskarżoną pod dozór kuratora sądowego.

Nadto na podstawie art. 46 § 1 kk, Sąd orzekł wobec oskarżonej A. P. obowiązek naprawienia szkody w całości poprzez zapłatę na rzecz pokrzywdzonego Centrali (...) ul. (...), (...)-(...) P. kwoty 537,89 zł.

Tym samym wyrokiem Sąd rozstrzygając o kosztach procesu:

-: na podstawie art. 29 ust. 1 ustawy Prawo o adwokaturze zasądził od Skarbu Państwa na rzecz Kancelarii Adwokackiej w R. adwokata P. P. kwotę 885,60 zł tytułem pomocy prawnej udzielonej oskarżonej z urzędu,
-: na podstawie art. 627 kpk zasądził od oskarżonej A. P. na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe w kwocie 1860,16 zł.

Wyrok Sądu Rejonowego w Rzeszowie zaskarżył obrońca oskarżonej i Prokurator, którzy złożyli apelacje oraz oskarżona A. P., która wniosła zażalenie w przedmiocie zasądzonych od niej na rzecz Skarbu Państwa kosztów postępowania.

Obrońca oskarżonej A. P. przywołując art. 438 pkt 3 kpk zarzucił obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść zaskarżonego postanowienia, tj. art. 7 kpk poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów dokonanej wybiórczo, wbrew zasadom logiki i doświadczenia życiowego, polegające na przyjęciu, iż w chwili popełnienia zarzucanego czynu w dniu 18 lipca 2013 r. świadomość A. P. nie była wyłączona.

W konsekwencji Skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonej od zarzucanego jej czynu względnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania. Nadto skarżący wniósł o przyznanie kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu, które nie zostały uiszczone w całości ani w części.

Prokurator podnosząc art. 438 pkt 1 kpk zarzucił obrazę przepisów prawa materialnego, tj. art. 4 § 1 kk oraz art. 70 § 1 pkt 1 kk polegającego na zaniechaniu zastosowania wymienionego przepisu art. 4 § 1 kk w podstawie skazania oskarżonej A. P. i wymierzenie oskarżonej kary pozbawienia wolności w wymiarze 2 lat, następnie warunkowo zawieszonej na podstawie nieobowiązującego w chwili orzekania przepisu art. 70 § 1 pkt 1 kk podczas gdy ustawą względniejszą dla sprawcy była ustawa obowiązująca w chwili popełnienia przez oskarżoną przestępstwa co uzasadniało wymierzenie kary i jej warunkowe zawieszenie na okres próby przy zastosowaniu art. 4 § 1 kk.

W konsekwencji Skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku wobec A. P. poprzez uznanie, iż podstawą skazania są przepisy ustawy obowiązującej w chwili popełnienia czynu jako względniejsze dla sprawcy, tj. z art. 278 § 1 kk przy zastosowaniu art. 4 § 1 kk i przy zastosowaniu art. 4 § 1 kk wymierzenie jej kary 2 lat pozbawienia wolności z jej warunkowym zawieszeniem na okres próby w wymiarze 5 lat, oddanie oskarżonej w okresie próby pod dozór kuratora, na podstawie art. 46 § 1 kk orzeczenie wobec oskarżonej obowiązku naprawienia szkody w całości poprzez zapłatę na rzecz pokrzywdzonego Centrali (...) kwoty 537,89 zł, zasądzenie kosztów sądowych w kwocie 1860,16 zł.

Oskarżona A. P. w zażaleniu zarzuciła błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia o zasądzeniu od niej na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych w wysokości 1860,16 zł, poprzez uznanie, że nie zachodzą szczególne okoliczności, które uzasadniałyby zwolnienie oskarżonej od ponoszenia tych kosztów choćby w części, jeśli nie w całości. W uzasadnieniu Skarżąca podniosła, że pozostaje ona na utrzymaniu matki, a na co dzień opiekuje się chorą babcią. Jednocześnie jest nosicielką wirusa HIV i HCV i pozostaje pod opieką Poradni Chorób Zakaźnych, a z powodu zaburzeń depresyjnych i uzależnienia od środków odurzających leczy się w Poradni (...) , (...) w (...) Stowarzyszenie (...), co mają potwierdzać dołączone do zażalenia zaświadczenia. Powołując powyższe wykazuje, iż nie jest w stanie uiścić tak wysokich, jak zasądzone w zaskarżonym wyroku, kosztów sądowych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Niezależnie od podniesionych przez Skarżących zarzutów zauważając, że zaskarżone orzeczenie jest oczywiście niesprawiedliwe, korzystając z dyspozycji art. 440 kpk, niezależnie od podniesionych zarzutów, Sąd uchylił zaskarżony wyrok i sprawę przekazał Sądowi Rejonowemu do ponownego jej rozpoznania.

W pierwszej kolejności zwrócić należy uwagę, że wyrok wydany został na posiedzeniu, po rozpoznaniu wniosku prokuratora o wydanie wyroku skazującego bez przeprowadzania rozprawy. Wniesione środki zaskarżenia wskazują na to, iż porozumienie, na które powoływał się Prokurator składając wniosek, przestało wiązać strony.

Podkreślić należy, że oskarżona w toku postępowania przygotowawczego przyznała się do popełnienia zarzucanego jej czynu. Wyjaśniając potwierdziła okoliczności popełnienia czynu wspólnie z dwoma innymi osobami, nie zaprzeczała ani ilości, ani wartości zabranych przedmiotów. W toku postępowania nie kwestionowano również kwalifikacji prawnej z art. 278 § 1 kk.

Nie zasługuje na uwzględnienie zarzut obrońcy oskarżonej, że Sąd z obrazą art. 7 kpk, poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów dokonanej wybiórczo, wbrew zasadom logiki i doświadczenia życiowego, przyjął, iż w chwili popełnienia zarzucanego czynu w dniu 18 lipca 2013 r. świadomość A. P. nie była wyłączona. W tym zakresie należy odwołać się do treści opinii biegłych, którzy po przeprowadzeniu badania oskarżonej wskazali, że w czasie popełnienia zarzucanego jej czynu nie miała ona wyłączonych, ani ograniczonych w stopniu znacznym dyspozycji poczytalności.

Rację ma Prokurator zarzucając obrazę art. 4 § 1 kk, gdyż Sąd Rejonowy - wymierzając zgodnie z wnioskiem Prokuratora oskarżonej A. P. karę 2 lat pozbawienia wolności i zawieszając warunkowo jej wykonanie na okres próby 5 lat, winien w orzeczeniu dotyczącym czynu popełnionego w 18 lipca 2013 r., a zatem w czasie obowiązywania Kodeksu karnego w brzemieniu sprzed 1 lipca 2015 r., wobec treści tej ustawy, orzekając po 1 lipca 2015 r., zastosować ustawę obowiązującą w czasie popełnienia czynu jako względniejszą, nie zaś ustawę nową. W konsekwencji zarówno w podstawie prawnej skazania, jak i wymiaru kary oraz stosowania środków (probacyjnego i karnego) należało powołać art. 4 § 1 kk, dla wskazania, że Sąd stosuje ustawę obowiązującą poprzednio – Kodeks karny w brzmieniu obowiązującym do dnia 30 czerwca 2015 r.

Rzecz jednak w tym, że w ocenie Sądu Odwoławczego poprzez zaaprobowanie wniosku o wydanie wyroku skazującego doszło do wydania orzeczenia rażącego niesprawiedliwego. Owszem A. P. była uprzednio karana za przestępstwa przeciwko mieniu. Za ich popełnienie Sądy stosowały wobec niej sankcje o charakterze wolnościowym, albowiem w większości przypadków orzeczono wobec oskarżonej kary ograniczenia wolności, a dwukrotnie kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem ich wykonania. Przy uwzględnieniu powyższych okoliczności, nawet przyjmując jako okoliczności obciążające oskarżoną, w tym popełnienie czynu zabronionego wspólnie z innymi osobami i uprzednia karalność, uzależnienie oskarżonej, zwrócić należy uwagę także na podjęte przez oskarżoną w późniejszym okresie już po popełnieniu tego czynu starania w kierunku zmiany swojego postępowania i podjęcia leczenia (skuteczne, jak wskazuje informacja z KRK – data ostatniego wyroku skazującego – 26 czerwca 2012 r., dokumenty dołączone do zażalenia).

W realiach niniejszej sprawy na zarzucany oskarżonej czyn warto spojrzeć przez pryzmat ustawowych zagrożeń w przypadku czynów zabronionych:

-: z art. 119 § 1 kw – sprawca podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny,
-: z art. 278 § 1 kk – sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5,
-: z art. 278 § 3 kk – sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

Nie można bowiem tracić z pola widzenia tego, że czyn, który stał się przedmiotem rozpoznania w niniejszej sprawie popełniony został w lipcu 2013 r., a wartość przedmiotu czynności wykonawczej - łączna wartości strat 537,89 zł - jest zbliżona do wartości oddzielającej kategorie przestępstw od kategorii wykroczeń. Stąd też skoro dolna granica ustawowego zagrożenia karą w przypadku przestępstwa stypizowanego w art. 278 § 1 kk – typ podstawowy – wynosi 3 miesiące, a górna granica kary pozbawienia wolności przewidziana dla wypadku mniejszej wagi wynosi jeden rok, to kara dwóch lat pozbawienia wolności za przypisany oskarżonej czyn jest nader surowa.

Ponieważ w niniejszej sprawie nie przeprowadzano w ogóle postępowania dowodowego, z uwagi na uwzględnienie wniosku Prokuratora o wydanie wyroku skazującego bez przeprowadzania rozprawy właśnie na tak surową sankcję karną, niezbędnym stało się uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do jej ponownego rozpoznania przez Sąd Rejonowy. Mając na względzie powyższe okoliczności, na podstawie art. 437 § 2 kpk w zw. z art. 440 kpk i art. 449 kpk oraz 456 kpk, Sąd Okręgowy uznając, że utrzymanie zaskarżonego wyroku byłoby rażąco niesprawiedliwe, orzekł jak w części dyspozytywnej zaskarżonego wyroku.

Z uwagi na przyczyny uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznani bezprzedmiotowe stało się ustosunkowywanie się przez Sąd Odwoławczy do sformułowanych w zażaleniu zarzutu odnośnie obciążenia oskarżonej kosztami postępowania. Powoływane przez Skarżącą okoliczności, należy rozważyć w toku ponownego rozpoznania sprawy, także z punktu widzenia dyspozycji art. 624 § 1 kpk, wykorzystując w tej mierze argumentację oskarżonej i dokumenty dołączone do jej zażalenia.

SSO Grażyna Artymiak SSO Grzegorz Maciejowski SSO Waldemar Nycz

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE