UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 23 stycznia 2015r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. przeliczył i przyznał emeryturę A. K. od dnia 01.06.2014r, tj. od miesiąca, w którym złożono wniosek. Organ rentowy wskazał, że podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego, zewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury.

Po korekcie kapitału początkowego kwota skorygowanego i zwaloryzowanego kapitału początkowego na koncie ubezpieczonego wyniosła 537.538,18 zł, a kwota składek z uwzględnieniem waloryzacji 161.603,60 zł. Emerytura po waloryzacji przysługuje ubezpieczonemu od 1 czerwca 2014r. w kwocie brutto 2.930,89 zł.

W odwołaniu z dnia 24 lutego 2015r. ubezpieczony zarzucił organowi rentowemu zaniżenie wysokości świadczenia. W konsekwencji domagał się zmiany zaskarżonej decyzji i zobowiązania organu rentowego do przyznania emerytury w wysokości 3.062,66 zł wynikającej z decyzji pierwszorazowej.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania podnosząc, że zmniejszenie kwot zwaloryzowanego kapitału początkowego wynikało z zastosowania w czerwcu waloryzacji wskaźnikiem rocznym, a nie kwartalnym.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 14 maja 2015r. w sprawie o sygn.. akt VI U 568/15 zmienił zaskarżoną decyzję organu rentowego w ten sposób, iż przyznał ubezpieczonemu A. K. prawo do wypłaty emerytury na podstawie art. 26 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w wysokości określonej w decyzji z dnia 26 czerwca 2014r. (...).

Powyższe rozstrzygnięcie Sad Okręgowy oparł na następujących ustaleniach i rozważaniach:

Sąd Okręgowy wskazał, że stan faktyczny sprawy nie był miedzy stronami sporny.

Ubezpieczony po raz pierwszy złożył wniosek o emeryturę w dniu 18.11.2013r. i uzyskał prawo do tego świadczenia na mocy wyroku Sądu Okręgowego w Bydgoszczy z dnia 3.04.2014r. poczynając od dnia 1.11.2013r. Organ rentowy wykonując wyrok wydał decyzję w dniu 26.06.2014r. ustalając, że kwota składek zaewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wynosi 171.675,04 zł, kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wynosi 598.427,56 zł, średnie dalsze trwanie życia 246, 40 m-cy, a wysokość emerytury brutto kwotę 3.125, 42 zł /zgodnie z art. 183 daje to kwotę 3.062,66 zł.

Wypłata emerytury została zawieszona, gdyż ubezpieczony kontynuował zatrudnienie.

W dniu 18.06.2014r. A. K. wniósł o podjęcie wypłaty emerytury w związku z rozwiązaniem umowy o pracę z dniem 18.06.2014r. W następstwie tego wniosku organ rentowy wydał decyzję o ustaleniu wysokości i podjęciu od 1.06.2014r. wypłaty emerytury. Obliczenie wysokości emerytury zgodnie z art. 26 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przedstawiało się następująco:

- kwota składki zaewidencjonowana na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wynosi 161,603,60 zł;

-: kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wynosi 537.538,18 zł;
-: średnie dalsze trwanie życia wynosi 242,50 m-cy;

- wysokość emerytury wynosi 2883,06 zł.

Sąd Okręgowy wskazał, iż jak z powyższego wynika wysokość emerytury jest niższa aniżeli ustalona w decyzji pierwszorazowej na co miało wpływ zmniejszenie kwoty zwaloryzowanego kapitału początkowego przy zastosowaniu waloryzacji rocznej po myśli art. 25 ust. 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, nie zaś waloryzacji kwartalnej.

Sąd Okręgowy zauważył, że pierwszorazową decyzją przyznającą mu prawo do emerytury od dnia 1.11.2013r. była decyzja wydana w wykonaniu wyroku Sądu Okręgowego z dnia 26.04.2014r. Z uwagi na kontynuowanie zatrudnienia przez ubezpieczonego w chwili jej wydawania organ rentowy wstrzymał wypłatę świadczenia zgodnie z art. 103a ustawy emerytalnej, który stanowi, że prawo do emerytury ulega zawieszeniu bez względu na wysokość przychodu uzyskiwanego przez emeryta z tytułu zatrudnienia kontynuowanego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą na rzecz którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, ustalonym w decyzji organu rentowego.

Zgodnie zaś z treścią art. 134 ust. 1 pkt. 1 ustawy emerytalnej, wypłatę świadczeń wstrzymuje się, jeżeli powstaną okoliczności uzasadniające zawieszenie prawa do świadczeń lub ustanie tego prawa.

W świetle powyższego – zdaniem Sądu Okręgowego - wniosek ubezpieczonego z dnia 18.06.2014r. o wypłatę emerytury należy traktować jako wniosek o wznowienie wypłaty w trybie art. 135 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Zgodnie z tym przepisem, w razie ustania przyczyny powodującej wstrzymanie wypłaty świadczenia, wypłatę wznawia się od miesiąca ustania tej przyczyny, jednak nie wcześniej niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o wznowienie wypłaty lub wydano z urzędu decyzją o jej wznowieniu z uwzględnieniem ust. 2.

Według Sądu Okręgowego, realizując wniosek ubezpieczonego z dnia 18.06.2014r. o wznowienie wypłaty w trybie art. 135 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, organ rentowy nie był uprawniony do wyliczenia wysokości świadczenia, jak przy pierwszorazowym wniosku, lecz w trybie art. 108 cytowanej ustawy. W myśl bowiem ust. 1 przywołanego przepisu, jeżeli po dniu , od którego przyznano emeryturę określoną w art. 24 lub 24a emeryt podlegał ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, wysokość świadczenia ulega ponownemu ustaleniu w sposób określony w ust. 2 , który stanowi, iż emerytury obliczone według zasad określonych w art. 26 powiększa się o kwotę wynikającą z podzielenia składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego po dniu ustalenia prawa do emerytury, o której mowa w art. 24;24a i zwaloryzowanych zgodnie z art. 25 przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia ustalone dla wieku danego ubezpieczonego w dniu złożenia wniosku o przeliczenie wysokości emerytury, z uwzględnieniem ust. 4 i 5.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 kpc zmienił zaskarżoną decyzję orzekając jak w wyroku.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł pozwany organ rentowy zaskarżając go w całości i zarzucając mu błąd w ustaleniach faktycznych mający wpływ na rozstrzygnięcie sprawy, tj. naruszenie norm prawa materialnego tj. art. 25 ust. 1, art.25 a ust.l i ust.2 pkt 2, art.108 ust. 1 i ust.4 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (Dz .U. z 2013 r., poz.1440 ze zm.).

Powołując się na powyższą podstawę apelacji pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania, ewentualnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji.

W uzasadnieniu apelacji skarżący podniósł, że decyzją z dnia 23.01.2015r. ustalono wysokość emerytury i podjęto jej wypłatę od 1.06.2014r., która to emerytura przysługuje ubezpieczonemu A. K. od 1.11.2013r. na mocy wyroku Sądu Okręgowego w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 3.04.2014r. sygn. akt VI U 395/14. Emerytura ta bowiem została zawieszona - wobec kontynuowania przez ubezpieczonego zatrudnienia. Rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło dopiero I8.06.2014r.

Decyzją z dnia 3.07.2014r. podjęto wypłatę zawieszonej emerytury w kwocie zaliczkowej z uwagi na prowadzone postępowanie wyjaśniające dotyczące nienależnie pobranych przez ubezpieczonego zasiłków chorobowych.

Organ rentowy zaznaczył, iż ubezpieczony zobowiązany został do zwrotu nienależnie pobranego zasiłku chorobowego za okres 19.12.2010r. - 20.12.2010r., 30.12.2010r. - 3.01.2011r., 7.09.2011r. - 8.9.2011r., 30.09.2011r. - 30.09.2011r. z uwagi na wykonywanie pracy zarobkowej w okresie orzeczonej niezdolności do pracy. W sprawie w dniu 27.11.2014r. wydana została decyzja, która wobec jej niezaskarżenia, stała się prawomocna.

Zdaniem pozwanego zgodnie z w/w postępowaniem wyjaśniającym oraz biorąc pod uwagę fakt, iż rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło w II kwartale 2014r. tj. 18.06.2014r. emerytura nie podlega żadnej waloryzacji kwartalnej, co skutkowało obniżeniem świadczenia ubezpieczonego.

Apelujący organ wskazał, że zgodnie z art.25 ust. 3 ustawy z dnia 17.12.98r. o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. z 2013r., poz.1440 ze zm.), podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego (...).

Zgodnie z art. 25a ust.l w/w ustawy z dnia 17.12.98r. o emeryturach i rentach z FUS, przy ustalaniu wysokości emerytury kwota składek na ubezpieczenie emerytalne zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego po dniu 31 stycznia roku, za który przeprowadzono ostatnią waloryzację, o której mowa w art. 25, jest waloryzowana kwartalnie.

2. W przypadku ustalania wysokości emerytury:

1) w pierwszym kwartale danego roku - ostatniej kwartalnej waloryzacji składek dokonuje się za trzeci kwartał poprzedniego roku;

2) w drugim kwartale danego roku - ostatniej kwartalnej waloryzacji składek dokonuje się za czwarty kwartał poprzedniego roku:

3) w trzecim kwartale danego roku - ostatniej kwartalnej waloryzacji składek dokonuje się za pierwszy kwartał danego roku;

4) w czwartym kwartale danego roku - ostatniej kwartalnej waloryzacji składek dokonuje się za drugi kwartał danego roku.

3.Waloryzacji kwartalnej podlega kwota składek zewidencjonowanych na ostatni dzień pierwszego miesiąca kwartału, za który przeprowadzana jest waloryzacja, powiększona o kwoty uzyskane w wyniku poprzednich waloryzacji kwartalnych.

Zgodnie natomiast z art. 108 ust. 1, jeżeli po dniu, od którego przyznano emeryturę określoną w art. 24 lub 24a, emeryt podlegał ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, wysokość świadczenia ulega ponownemu ustaleniu w sposób określony w ust. 2.

2. Emerytury obliczone według zasad określonych w art. 26 powiększa się o kwotę wynikającą z podzielenia składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego po dniu ustalenia prawa do emerytury, o której mowa w art. 24 i 24a, i zwaloryzowanych zgodnie z art. 25 przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia ustalone dla wieku danego ubezpieczonego w dniu złożenia wniosku o przeliczenie wysokości emerytury.

4.Podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek zaewidencjonowanych od miesiąca, od którego została podjęta wypłata emerytury po raz pierwszy, do miesiąca poprzedzającego miesiąc zgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie emerytury.

Pozwany podkreślił, że powyższe uregulowanie prawne ma zastosowanie do ponownego ustalenia emerytury po podjęciu jej wypłaty (art. 108 ust.4). Tymczasem ubezpieczony A. K. nie pobierał świadczenia z uwagi na kontynuowanie ubezpieczenia (art.103a w/w ustawy).

Pozwany podkreślił też, iż w świetle treści cytowanego art. 25 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury oraz zwaloryzowanego kapitału początkowego,

Apelujący wskazał, że w przypadku ubezpieczonego jest to kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego i zwaloryzowanych składek emerytalnych zaewidencjonowanych do końca 5/2013r., ubezpieczony do dnia 18.06.2013r. pozostawał w zatrudnieniu, wypłata emerytury przysługuje od dnia 01.06.2013r. Podjęcie wypłaty emerytury miało miejsce również w II kwartale 2013r., lecz w miesiącu czerwcu, tj. od 01.06.2013 r., w związku z powyższym ostatnią roczną waloryzację składek dokonano w czerwcu 2013r.

Organ rentowy zaznaczył, iż w decyzji z dnia 26.06.2014r., którą wykonano wyrok Sądu Okręgowego w Bydgoszczy - VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 3.04.2014r. sygn. akt VI U 395/14 i przyznano prawo do świadczenia, które zawieszono wobec kontynuacji zatrudnienia, poinformowano ubezpieczonego w przedmiocie waloryzacji. Wskazano mianowicie (część III w/w decyzji), iż z uwagi na to, że zgodnie z art.25 ustawy emerytalnej podstawę obliczania emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zaewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, wysokość emerytury zostanie ustalona w ostatecznej kwocie z chwilą podjęcia wypłaty emerytury tj. po rozwiązaniu stosunku pracy i zgłoszenia wniosku o podjęcie wypłaty tej emerytury. Zgodnie z cytowanym już art.25 a ust.2 pkt 2 w/w ustawy, w przypadku ustalania wysokości emerytury w drugim kwartale danego roku - ostatniej kwartalnej waloryzacji składek dokonuje się za czwarty kwartał poprzedniego roku.

W ocenie organu rentowego - trudno zatem zarzucić mu działanie niezgodne z literą prawa. Waloryzacja kwartalna nie dotyczy bowiem osób, których emerytura została ustalona w czerwcu danego roku, gdyż ich składki i kapitał na dzień 1 czerwca zostały zwaloryzowane wskaźnikiem rocznym, a więc za cały okres poprzedzający ustalenie emerytury.

Ubezpieczony nie złożył w terminie odpowiedzi na apelację, natomiast w piśmie procesowym z dnia 26 stycznia 2016r. nazwanym odpowiedzią na apelację, ubezpieczony wniósł o jej oddalenie w całości.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja organu rentowego nie zasługuje na uwzględnienie.

Na wstępie rozważań Sąd Apelacyjny wskazuje na niewłaściwie skonstruowany zarzut apelacji, gdzie pozwany zaskarżonemu wyrokowi zarzucił błąd w ustaleniach faktycznych mający wpływ na rozstrzygnięcie sprawy, tj. naruszenie norm prawa materialnego tj. art. 25 ust. 1, art.25 a ust. l i ust.2 pkt 2, art.108 ust. 1 i ust.4 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (Dz .U. z 2013 r., poz.1440 ze zm.). Błędne ustalenie stanu faktycznego w sprawie może doprowadzić do naruszenia prawa materialnego poprzez zastosowanie przepisów, które przy prawidłowych ustaleniach nie miałyby zastosowania, lub też poprzez nie przyjęcie norm, które stanowiłyby podstawę prawną rozstrzygnięcia, gdyby nie wystąpił błąd w ustaleniach. Błąd w ustaleniach faktycznych nie może jednak stanowić naruszenia prawa materialnego, gdyż są to odmienne kategorie naruszeń.

Odnosząc się do zarzutu błędu w ustaleniach faktycznych w pierwszy rzędzie wskazać należy, że skarżący ograniczył się do zgłoszenia tego zarzutu, przy czym w żaden sposób go nie uzasadnił. Niemniej jednak podnieść należy, że Sąd Okręgowy niewątpliwie dokonał prawidłowej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego w ramach prerogatyw przysługujących mu z mocy przepisu art. 233 § 1 k.p.c. i na tej podstawie poczynił trafne ustalenia faktyczne co do okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy.

Sąd I instancji niewątpliwie nie dokonał ustaleń faktycznych w sposób sprzeczny z treścią zebranego materiału dowodowego. Zgodnie z art. 233 § 1 k.p.c. sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. W orzecznictwie sądowym, jak również w doktrynie prawa wielokrotnie podkreślano, iż swobodna ocena dowodów nie może być równoznaczna z ich dowolną oceną, tj. taką, która nie znajduje oparcia w materiale dowodowym zgromadzonym w aktach sprawy lub jest nielogiczna albo też sprzeczna z zasadami doświadczenia życiowego. Strona zarzucająca Sądowi naruszenie przepisu art. 233 § 1 k.p.c. musi wykazać, iż ocena dowodów dokonana przez ów Sąd była sprzeczna z określonymi regułami logiki lub też zasadami doświadczenia życiowego względnie, iż Sąd niedostatecznie wyjaśnił sprzeczności, jakie zaistniały np. w zeznaniach świadków czy opiniach biegłych.

Jak wyżej wskazano pozwany nie uzasadnił stawianego zarzutu błędu w ustaleniach faktycznych, a co ważne – okoliczności faktyczne istotne dla rozstrzygnięcia pozostawały poza sporem, a mianowicie:

- ubezpieczony urodzony w dniu (...) wiek 60 lat osiągnął z dniem (...).,

- w dniu 18 listopada 2013r. wystąpił on do pozwanego z wnioskiem o emeryturę w obniżonym wieku,

- decyzją z dnia 20 grudnia 2013r. pozwany odmówił ubezpieczonemu prawa do emerytury, od decyzji tej ubezpieczony odwołał się,

- Sąd Okręgowy w Bydgoszczy wyrokiem z dnia 03 kwietnia 2014r. w sprawie o sygn.. akt VI U 395/14 zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury od dnia 01 listopada 2013r.,

- decyzją z dnia 26 czerwca 2014r. pozwany wykonując powyższy wyrok, przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury od dnia 01 listopada 2013r. i wskazał, że emerytura obliczona zgodnie z art. 26 ustawy o emeryturach i rentach z FUS wynosi 3.125,42 zł brutto, a obliczona według art. 183 tejże ustawy wynosi 3.062,66 zł brutto; równocześnie pozwany podał, że wypłata emerytury została zawieszona wobec kontynuowania zatrudnienia,

- ubezpieczony rozwiązał stosunek pracy z dniem 18 czerwca 2014r. i tego też dnia wystąpił do pozwanego z wnioskiem o podjęcie wypłaty świadczenia,

- decyzją z dnia 03 lipca 2014r. pozwany przyznał ubezpieczonemu od dnia 01 czerwca 2014r. zaliczkę na poczet przysługującej emerytury, ustalając ją w kwocie 2.900 zł,

- zaskarżoną decyzją z dnia 23 stycznia 2015r. pozwany ustalił wysokość emerytury i podjął jej wypłatę od dnia 01 czerwca 2014r., przy czym ponownie ustalił podstawę wysokości tego świadczenia, skutkiem czego świadczenie obliczone według art. 26 wymienionej wyżej ustawy wyniosło 2.883,06 zł brutto, a według art. 183 ustawy wyniosło 2.930,89 zł brutto, wobec dokonania rocznej waloryzacji składek na dzień 01 czerwca 2014r.

Na marginesie Sąd Apelacyjny wskazuje również, iż pozwany w uzasadnieniu apelacji nie ustrzegł się błędów ( które uznać można za omyłkę pisarską) podając, że rozwiązanie stosunku pracy przez ubezpieczonego i podjęcie wypłaty emerytury miało miejsce w czerwcu 2013r., kiedy z akt rentowych jednoznacznie wynika, iż fakty te nastąpiły w czerwcu 2014r. Ponadto pozwany powołując się na art. 25 ust. 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS przytoczył treść art. 25 ust. 1 tej ustawy.

Istota sporu w niniejszej sprawie dotyczyła kwestii czy pozwany organ rentowy podejmując wypłatę emerytury zgodnie z wnioskiem ubezpieczonego, był uprawniony do ponownego ustalenia podstawy wysokości świadczenia, a w konsekwencji czy zasadnie dokonał waloryzacji rocznej w czerwcu 2014r., co w efekcie spowodowało ustalenie emerytury do wypłaty od dnia 01 czerwca 2014r. w kwocie niższej niż kwota ustalona na dzień 01 listopada 2013r. w decyzji z dnia 26 czerwca 2014r.

Zgodnie z art. 26 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2015r., poz. 748; dalej: ustawa) emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art. 25 przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego, z uwzględnieniem ust. 5 i art. 183.

W myśl art. 25 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175 oraz kwot środków zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, z zastrzeżeniem ust. 1a i 1b oraz art. 185.

Stosownie zaś do treści art. 25 ust. 3 i 4 ustawy waloryzację składek przeprowadza się corocznie, od dnia 1 czerwca każdego roku, poczynając od waloryzacji za rok 2000, z uwzględnieniem art. 25a. W wyniku przeprowadzonej waloryzacji stan konta nie może ulec obniżeniu (ust. 3). Waloryzacji podlega kwota składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego na dzień 31 stycznia roku, za który jest przeprowadzana waloryzacja, powiększona o kwoty z tytułu przeprowadzonych waloryzacji (ust. 4).

Z kolei art. 25a ust. 1-3 ustawy emerytalnej stanowi, że przy ustalaniu wysokości emerytury kwota składek na ubezpieczenie emerytalne zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego po dniu 31 stycznia roku, za który przeprowadzono ostatnią waloryzację, o której mowa w art. 25, jest waloryzowana kwartalnie (ust. 1). W przypadku ustalania wysokości emerytury:

1) w pierwszym kwartale danego roku - ostatniej kwartalnej waloryzacji składek dokonuje się za trzeci kwartał poprzedniego roku;

2) w drugim kwartale danego roku - ostatniej kwartalnej waloryzacji składek dokonuje się za czwarty kwartał poprzedniego roku;

3) w trzecim kwartale danego roku - ostatniej kwartalnej waloryzacji składek dokonuje się za pierwszy kwartał danego roku;

4) w czwartym kwartale danego roku - ostatniej kwartalnej waloryzacji składek dokonuje się za drugi kwartał danego roku (ust. 2).

Waloryzacji kwartalnej podlega kwota składek zewidencjonowanych na ostatni dzień pierwszego miesiąca kwartału, za który przeprowadzana jest waloryzacja, powiększona o kwoty uzyskane w wyniku poprzednich waloryzacji kwartalnych (ust.3).

W kwestii ustalania podstawy wysokości emerytury, ponownego ustalania wysokości emerytury oraz zasad i sposobu waloryzacji składek zaewidencjonowanych na koncie ubezpieczonych, którym zawieszono wypłatę emerytury wobec kontynuowania zatrudnienia Sąd Najwyższy przedstawił swoje stanowisko w niepublikowanych postanowieniach z dnia 06 października 2015r. ( III UZP 9/15) i z dnia 03 listopada 2015r. (III UZP 12/15).

W uzasadnieniu postanowienia z dnia 06 października 2015r. w sprawie o sygn.. akt III UZP 9/15 Sąd Najwyższy wskazał między innymi, że „…Mając na względzie unormowania art. 108 w związku z art. 183 ust. 6 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, pojawia się pytanie o zasadność dokonania przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych w czerwcu 2014 r. ponownego ustalenia podstawy obliczenia wysokości emerytury ubezpieczonego (a nie ponownego ustalenia samej wysokości świadczenia) w sytuacji, gdy prawo do emerytury, nabyte z mocy art. 24 tego aktu, zostało przyznane wnioskodawcy a świadczenie obliczono decyzjami organu rentowego już w maju 2014 r., z jednoczesnym zawieszeniem wypłaty świadczenia z uwagi na kontynuowanie przez uprawnionego zatrudnienia u dotychczasowego pracodawcy bez rozwiązania stosunku pracy.” Tożsamo stanowisko prezentuje Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 03 listopada 2015r. (sygn.. akt III UZP 12/15), gdzie Sąd ten podał, iż „Kwotę emerytury w systemie zdefiniowanej składki ustala się tylko raz, albo w dniu nabycia prawa, albo w dniu realizacji ryzyka (obecnie rozwiązania stosunku pracy). Tak ustalona emerytura może być już tylko powiększona w przypadku dalszego opłacania składek w sposób podany w art. 108 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Zgodnie z tym przepisem mechanizm przeliczenia emerytury polega na zwiększeniu świadczenia obliczonego według reguł określonych w art. 26 tej ustawy o iloraz zwaloryzowanych składek zaewidencjonowanych na koncie pracującego emeryta po dniu ustalenia prawa do emerytury i wyrażonego w miesiącach średniego trwania życia ustalonego dla wieku danego ubezpieczonego w dniu złożenia wniosku o ponowne ustalenie wysokości świadczenia. W odniesieniu do emerytury nabytej na podstawie art. 24 ustawy o emeryturach i rentach z FUS nie ma odpowiednika art. 110 tej ustawy, pozwalającego na ponowne ustalenie świadczenia w sytuacji zawieszenia prawa ze względu na nierozwiązanie stosunku pracy. W dniu wejścia w życie art. 25 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS ryzykiem emerytalnym było osiągnięcie wieku emerytalnego, a zatem wypłata emerytury przysługiwała bez konieczności rozwiązania stosunku pracy. Decyzja wydawana była tylko jeden raz i w ustawie nie przewidziano przepisu ustalającego tryb przeliczenia podstawy wymiaru emerytury w systemie zdefiniowanej składki.”

Zaznaczyć w tym miejscu należy, że oba powołane wyżej postanowienia Sądu Najwyższego wydane zostały w związku z przedstawieniem temu Sądowi zagadnienia prawnego na tle stanów faktycznych zbliżonych do stanu w niniejszej sprawie, gdyż w wyżej wymienionych sprawach ubezpieczonym przyznano prawo do emerytury w maju 2013r. i w maju 2014r. lecz wypłatę zawieszono z uwagi na kontynuowanie zatrudnienia, a podjęto wypłatę świadczenia na wniosek ubezpieczonych po ustaniu zatrudnienia od czerwca 2013r. i od czerwca 2014r. W postanowieniu z dnia 03 listopada 2015r. Sąd Najwyższy jednoznacznie stwierdził, że „podjęcie wypłaty emerytury ubezpieczonego od czerwca 2013r. nie uzasadniało ponownego obliczenia podstawy wymiaru świadczenia.” W obu powołanych wyżej postanowieniach Sąd Najwyższy zaznaczył, iż „ Składki na ubezpieczenie emerytalne zgromadzone na indywidualnych kontach ubezpieczonych jako składnik podstawy obliczenia emerytury podlegają waloryzacji. W świetle art. 25 ust. 3 ustawy, składki te podlegają w pierwszym rzędzie waloryzacji rocznej, od dnia 1 czerwca każdego roku, poczynając od waloryzacji za 2000 rok, natomiast waloryzacja kwartalna, uregulowana w art. 25a ustawy, stanowi jej uzupełnienie. Art. 25 ust. 4 ustawy stanowi, że waloryzacji podlega kwota składek zaewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego na dzień 31 stycznia roku, za który jest przeprowadzona waloryzacja, powiększona o kwoty z tytułu przeprowadzonych waloryzacji. Wskaźnik waloryzacji składek jest równy wskaźnikowi cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem w roku kalendarzowym poprzedzającym termin waloryzacji w stosunku do poprzedniego roku powiększonemu o wzrost realny sumy przypisu składek na ubezpieczenie emerytalne w roku kalendarzowym poprzedzającym termin waloryzacji w stosunku do roku poprzedniego. Wskaźnik waloryzacji składek nie może być niższy niż wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem w roku kalendarzowym poprzedzającym termin waloryzacji w stosunku do poprzedniego roku.

Roczna waloryzacja polega na tym, że w czerwcu danego roku waloryzuje się składki należne do końca poprzedniego roku kalendarzowego, a podlegające zaewidencjonowaniu na koncie ubezpieczonego do dnia 31 stycznia roku, w którym
przeprowadzana jest waloryzacja (roku waloryzacji). Waloryzację roczną składek
przeprowadza się w dniu 1 czerwca z tego względu, że wskaźnik owej waloryzacji za poprzedni rok ogłaszany jest do dnia 25 maja kolejnego roku. Waloryzacja składek przeprowadzana w danym roku oznacza więc podwyższenie (zwaloryzowanie) kwoty składek należnych do końca poprzedniego roku, a wpłaconych do dnia 31 stycznia roku waloryzacji. Wyznaczenie daty 31 stycznia, jako dnia ustalenia stanu konta podlegającego rocznej waloryzacji, jest uzasadnione tym, że zgodnie z art. 47 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, wpłaty składek za dany miesiąc należy dokonać do określonego dnia następnego miesiąca, zatem wpłata składki za grudzień danego roku następuje w styczniu kolejnego roku.

Natomiast składki należne za okres po zakończeniu danego roku obrachunkowego, które nie zostaną objęte kolejną roczną waloryzacją (gdyż ta nastąpi już po przyznaniu i obliczeniu wysokości świadczenia) podlegają waloryzacji kwartalnej, o jakiej mowa w art. 25a ustawy o emeryturach i rentach z FUS. W trybie cytowanego powyżej przepisu waloryzowana jest kwota składek zaewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego na ostatni dzień pierwszego miesiąca kwartału, za który przeprowadzana jest waloryzacja, powiększona o kwoty uzyskane w wyniku poprzednich waloryzacji kwartalnych. Podobnie, jak w przypadku waloryzacji rocznych, także i w tym przypadku mechanizm waloryzacji ma narastający charakter i oznacza dodawanie kwoty wynikającej z poprzedniej waloryzacji i kwoty składek za dany kwartał oraz podwyższanie tak uzyskanej sumy wskaźnikiem waloryzacji. Sam wskaźnik waloryzacji jest wynikiem algorytmu podobnego do stosowanego przy waloryzacji rocznej, z tą różnicą, że chodzi o stosunek cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem w kwartale, za który przeprowadzana jest waloryzacja do poprzedniego kwartału, powiększony o wzrost realny sumy przypisu składek na ubezpieczenie emerytalne w kwartale, za który przeprowadzana jest waloryzacja w stosunku do kwartału poprzedniego. Zastosowanie powyższych zasad oznacza, że podstawę obliczenia emerytury będzie stanowić suma składek po ostatniej waloryzacji rocznej powiększona o poddane waloryzacji kwartalnej składki należne za dalszy okres do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc początkujący wypłatę.”

Skoro zatem wysokość podstawy emerytury w systemie zdefiniowanej składki może być ustala tylko raz, to przyjąć należy, iż podstawa wysokości emerytury ubezpieczonego ustalona została prawidłowo na dzień 01 listopada 2013r., to jest w dniu nabycia prawa do emerytury, decyzją z dnia 26 czerwca 2014r., której to decyzji ubezpieczony nie zaskarżył. Przy ustalaniu podstawy wysokości emerytury na listopad 2013r. ostatnią waloryzacją roczną jest waloryzacja przeprowadzona 01 czerwca 2013r., dotycząca składek należnych do końca 2012r., a zaewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do dnia 31 stycznia 2013r. Waloryzacji kwartalnej podlegają natomiast, zgodnie z art. 25a ust. 2 pkt 4 ustawy składki należne za pierwszy i drugi kwartał 2013r., które nie będą podlegały waloryzacji rocznej, skoro ta przeprowadzona będzie w dniu 01 czerwca 2014r.( czyli po przyznaniu ubezpieczonemu prawa do emerytury i ustaleniu podstawy jej wysokości).

W konsekwencji na podstawę obliczenia emerytury ubezpieczonego przyznanej mu od dnia 01 listopada 2013r. składa się obok zwaloryzowanego kapitału początkowego, również suma:

- kwoty składek ustalonej po ostatniej rocznej waloryzacji przeprowadzonej 01 czerwca 2013r.,

- kwoty składek należnych za pierwszy i drugi kwartał 2013r. poddanych waloryzacji kwartalnej,

- nominalnej kwoty składek należnych za okres po zakończeniu drugiego kwartału 2013r. do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc przyznania prawa do emerytury, czyli należnych za okres od dnia 01 lipca 2013r. do dnia 31 października 2013r., które nie podlegają waloryzacji kwartalnej.

W świetle powyższego brak było podstaw do ponownego ustalenia podstawy wysokości emerytury ubezpieczonego w czerwcu 2014r. z zastosowaniem waloryzacji rocznej składek w dniu 01 czerwca 2014r.

Wobec bezspornego faktu, że ubezpieczony rozwiązał stosunek pracy z dniem 18 czerwca 2014r. i tego też dnia wystąpił z wnioskiem o podjęcie wypłaty emerytury pozwany podejmując wypłatę tego świadczenia winien je wypłacać w wysokości określonej w decyzji z dnia 26 czerwca 2014r., a ustalonej zgodnie z art. 26 ustawy na kwotę 3.125,42 zł.

Mając nadto na uwadze prezentowane wyżej stanowisko Sądu Najwyższego uznać należało, iż słusznie Sąd Okręgowy wskazał, że przeliczenie emerytury (a nie jej podstawy) z uwzględnieniem składek opłaconych w okresie od uzyskania prawa do emerytury, do podjęcia jej wypłaty, czyli za okres od dnia 01 listopada 2013r. do dnia 31 maja 2014r. może nastąpić w oparciu o art. 108 ustawy. Zaznaczyć jednak należy, iż ponowne ustalenie wysokości emerytury następuje zgodnie z art. 108 ust. 3 ustawy emerytalnej na wniosek ubezpieczonego i to wniosek zgłoszony nie wcześniej niż po upływie roku kalendarzowego lub po ustaniu ubezpieczeń emerytalnego i rentowych.

W przedmiotowej sprawie ubezpieczony takiego wniosku nie złożył.

Z treści art. 108 ust. 1 ustawy, który stanowi, że jeżeli po dniu, od którego przyznano emeryturę określoną w art. 24 lub 24a, emeryt podlegał ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, wysokość świadczenia ulega ponownemu ustaleniu w sposób określony w ust. 2 wynika, iż ma on zastosowanie do emerytów, którzy podlegali ubezpieczeniom po dniu przyznania im prawa do emerytury.

Istotnie według ust. 4 art. 108 ustawy podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek zaewidencjonowanych od miesiąca, od którego została podjęta wypłata emerytury po raz pierwszy, do miesiąca poprzedzającego miesiąc zgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie emerytury. Podobnie też w art. 25 ust. 1 jest mowa o kwocie składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zaewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Jednakże należy mieć na względzie fakt, że w dniu wejścia w życie art. 25 ust. 1 i art. 108 ustawy nie było przepisu art. 103a, a ryzykiem emerytalnym – jak zaznaczył Sąd Najwyższy w cytowanym wyżej postanowieniu z dnia 03 listopada 2015r. – było osiągnięcie wieku emerytalnego i wypłata emerytury przysługiwała bez konieczności rozwiązania stosunku pracy. Z treści przywołanych wyżej przepisów art. 25 ust. 1 i art. 108 wynika, że ustawodawca zamiennie stosował zwroty „przyznanie emerytury” i „wypłata emerytury”. W dniu 01 stycznia 2011r. na mocy art. 6 ustawy z dnia 16 grudnia 2010r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw ( Dz. U. Nr 257, poz. 1726 ze zm.) do ustawy o emeryturach i rentach z FUS został wprowadzony przepis art. 103a, który stanowi, że prawo do emerytury ulega zawieszeniu bez względu na wysokość przychodu uzyskiwanego przez emeryta z tytułu zatrudnienia kontynuowanego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, ustalonym w decyzji organu rentowego. Wprowadzając w życie art. 103a ustawy ustawodawca nie zadbał o dostosowanie literalnego brzmienia przepisów art. 25 ust. 1 i art. 108 do nowego stanu prawnego. W tej sytuacji przyjmowanie art. 108 ust. 4 w jego literalnym brzmieniu prowadziłoby do pokrzywdzenia ubezpieczonych będących w takiej sytuacji, jak ubezpieczony w niniejszej sprawie. Z jednej strony bowiem, skoro podstawę wysokości emerytury w systemie zdefiniowanej składki ustala się tylko raz, to składki opłacone za okres od uzyskania prawa do emerytury do czasu podjęcia jej wypłaty pozostają bez wpływu na wysokość podstawy wymiaru emerytury. Z drugiej zaś strony przyjmując – jak to podnosi pozwany – że ponowne ustalenie emerytury dotyczy tylko składek zaewidencjonowanych od miesiąca, od którego została podjęta wypłata tego świadczenia, to składki opłacone na ubezpieczenie emerytalne ubezpieczonego za okres od dnia 01 listopada 2013r. do dnia 31 maja 2014r. nigdy nie zostałyby uwzględnione przy ustalaniu wysokości jego emerytury.

Niezgodność literalnego brzmienia przepisu nie dotyczy tylko art. 108 ustawy, ale również art. 25 ust. 1 ustawy, na co zwrócił uwagę Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 06 października 2015r. (III UZP 9/15) podając, że „przyjęty w powołanych przepisach mechanizm waloryzacji składek pozostaje w pewnej niezgodzie z literalnym brzmieniem art. 25 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, który stanowi o - będącej podstawą obliczenia emerytury - kwocie składek na ubezpieczenie emerytalne z uwzględnieniem waloryzacji składek zaewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Literalnie rzecz ujmując, waloryzacji powinna podlegać kwota składek za wszystkie miesiące poprzedzające miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. W rzeczywistości zaś regulacja art. 25a ust. 1 ustawy wyłącza spod waloryzacji część miesięcy przypadających na ten okres.”

W świetle powyższego, zarzut naruszenia prawa materialnego podniesiony przez skarżącego – zdaniem Sądu Apelacyjnego – uznać należało za chybiony. Pozwany bowiem bezpodstawnie dokonał ponownego obliczenia podstawy emerytury ubezpieczonego decyzją z dnia 23 stycznia 2015r., przy zastosowaniu rocznej waloryzacji składek przeprowadzonej w dniu 01 czerwca 2014r., co w efekcie doprowadziło do obniżenia świadczenia przeznaczonego do wypłaty od dnia 01 czerwca 2014r.

Mając na względzie powyższe Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł jak w sentencji.

SSA Alicja Podlewska SSA Lucyna Ramlo SSO del. Maria Ołtarzewska

WYROK

UZASADNIENIE