UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 27 października 2003 roku powód Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych wniósł o zasądzenie na jego rzecz od pozwanego J. C. (1) kwoty 36.734,29 zł wraz z ustawowymi odsetkami od kwoty 26.394,77 zł od dnia 3.09.2003 r. do dnia zapłaty oraz od kwoty 10.339,52 zł od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, a także kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu wskazano, że powód na podstawie wniosków pracowników pozwanego w związku z jego niewypłacalnością, wypłacił pracownikom pozwanego świadczenia w łącznej kwocie 26.394,77 zł. Na podstawie art. 10 ust. 1 ustawy o ochronie roszczeń pracowników w razie niewypłacalności pracodawcy, pozwany jest zobowiązany do zwrotu wypłaconego przez powoda świadczenia, przy czym odsetki są naliczone od dnia następnego po dokonaniu wypłaty świadczeń. Mimo wezwań do zwrotu wypłaconych należności, pozwany nie uiścił żądanej kwoty.

Sąd Okręgowy w Katowicach uwzględnił to roszczenie wydając, zgodnie z wnioskiem powoda nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym w dniu12 listopada 2003 roku, sygn. akt I Nc 487/03,.

Nakaz zapłaty skutecznie doręczono pozwanemu w dniu 18 września 2015 roku.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty z dnia 2 października 2015 roku pozwany wniósł o oddalenie powództwa z uwagi na zasady współżycia społecznego wyrażone w art. 5 k.c. oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu przyznano, że powód wypłacił pracownikom pozwanego zaległe świadczenia ze stosunku pracy. Wskazano również, że pozwany nie miał żadnej wiedzy o toczącym się przeciwko niemu postępowaniu sądowym o zwrot wypłaconych kwot, gdyż zawarte w pozwie z dnia 27 października 2003 roku oznaczenie miejsca zamieszkania pozwanego było nieprawidłowe. Informację o toczącym się postępowaniu pozwany uzyskał dopiero 24 sierpnia 2015 roku, prawie 12 lat po wydaniu nakazu zapłaty. Z tego powodu w chwili obecnej wartość odsetek i dodatkowych należności przekracza wartość należności głównej (53.640,22 zł). W ocenie pozwanego nie powinien on ponosić negatywnych konsekwencji popełnionego błędu, co uzasadnia udzielenie mu ochrony na podstawie art. 5 k.c. i oddalenie powództwa. Z ostrożności procesowej pozwany podniósł również zarzut przedawnienia roszczenia.

Sąd Okręgowy poczynił następujące ustalenia.

W dniu 24 lipca 2001 roku Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych wypłacił na rzecz J. B., B. C., M. K. (1), K. K., M. K. (2), E. S., J. S., M. S., L. W. - pracowników J. C. (1) prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą Zakład (...) J. C. (1) w C. przy ul. (...) –– świadczenia pracownicze w łącznej kwocie 26.394,77 zł w związku z ustaniem stosunków pracy w dniu 30.11.2000 r. (odprawy pieniężne, ekwiwalent za urlop wypoczynkowy, wynagrodzenie za ostatni miesiąc pracy).

W dniu 23 października 2001 roku J. C. (1) doręczono wezwanie Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych do uregulowania kwoty 26.394,77 zł w ciągu 14 dni od otrzymania wezwania, pod rygorem wystąpienia ze stosownym roszczeniem na drogę sądową. Wezwanie skutecznie doręczono pod ówczesnym adresem zamieszkania dłużnika w K., przy ul. (...). J. C. (1) nie zareagował na to wezwanie. W dniu 28 lutego 2002 roku. pozwany zaprzestał prowadzenia działalności gospodarczej, został wymeldowany z adresu K., ul. (...), w dniu 13 maja 2003 roku.

Pozwem z dnia 27 października 2003 roku Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych wniósł o zasądzenie na jego rzecz od J. C. (2) kwoty 36.734,29 zł wraz z ustawowymi odsetkami od kwoty 26.394,77 zł od dnia 3.09.2003 r. oraz od kwoty 10.339,52 zł od dnia wniesienia pozwu (na dzień 2 września 2003 roku odsetki od kwoty 26.394,77 zł wyniosły 10.339,52 zł), wskazując jako miejsce zamieszkania J. C. (2) C., ul. (...).

Odpis nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu upominawczym z dnia 12 listopada 2003 roku, sygn. akt I Nc 487/03 wysłano na adres J. C. (2) wskazany w pozwie, tj. C., ul. (...). Wobec niepodjęcia w terminie przesyłki zawierającej odpis nakazu zapłaty, uznano ją za skutecznie doręczoną.

Wnioskiem z 23.02.2004 r. Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych wystąpił do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w C. o wszczęcie egzekucji przeciwko J. C. (1). Jako adres dłużnika wskazano C., ul. (...). Postanowieniem z dnia 10.08.2005 r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w C., sygn. IV Km 579/04, umorzył postępowanie egzekucyjne przeciwko J. C. (1), z uwagi na nieuzyskanie z egzekucji sumy wyższej od kosztów egzekucji.

W dniu 30.06.2015 roku Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych wystąpił do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w T. M. M. o wszczęcie egzekucji przeciwko J. C. (1) m.in. z wynagrodzenia za pracę. W toku wszczętego postępowania egzekucyjnego pozwany w dniu 24.08.2015 roku uzyskał informację o wydaniu w dniu 12 listopada 2003 roku nakazu zapłaty przez Sąd Okręgowy w Katowicach, sygn. akt I Nc 487/03.

Od kilku lat J. C. (2) mieszka w Ś.. Od 2009 roku pracuje w (...) Inspektoracie Nadzoru Budowlanego w Ś.. Otrzymuje wynagrodzenie netto w kwocie około 5.600 zł. Nie ma nikogo na swoim utrzymaniu, prowadzi samodzielne gospodarstwo domowe. Spłaca kredyt konsumpcyjny w kwocie około 30.000 zł z miesięczną ratą w wysokości około 1.700 zł. Od 2005 roku choruje na boreliozę.

Roszczenie powoda uznał Sąd za zasługujące na częściowe uwzględnienie.

Powód opiera swoje roszczenie na treści art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 29 grudnia 1993 roku o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy (Dz.U.2002.9.85 j.t.), zgodnie z którym wypłata świadczeń pracowniczych ze środków Funduszu powoduje z mocy prawa przejście na Fundusz roszczenia wobec pracodawcy lub masy upadłości o zwrot wypłaconych świadczeń. W chwili realizacji świadczeń pracowniczych ze środków Funduszu następuje z mocy prawa przejście na Fundusz roszczenia wobec pracodawcy. W powołanym uregulowaniu przyjęta została konstrukcja subrogacji ustawowej, o jakiej mowa w art. 518 § 1 pkt 4 k.c. Na taką wykładnię art. 10 ust. 1 ustawy wskazuje orzecznictwo, podkreślając, że określone zostały w jego hipotezie zarówno podmiotowa, jak i przedmiotowa strona ustawowej cesji. Z mocy ustawy dochodzi do nabycia wobec niewypłacalnego pracodawcy albo jego masy upadłości, wypłaconych pracownikom świadczeń. Fundusz, wypłacając te świadczenia, wstępuje w miejsce wierzycieli - pracowników dłużnika, w zakresie zaspokojonych wierzytelności, co odpowiada art. 518 § 1 pkt 4 k.c. Dochodzone roszczenie stanowi zatem spłacony przez Fundusz dług niewypłacalnego pracodawcy, do czego zobowiązywały go przepisy ustawy będące przepisami szczególnymi w rozumieniu art. 518 § 1 pkt 4 k.c.

W przedmiotowej sprawie fakt spełnienia przez powoda na rzecz pracowników pozwanego świadczeń z tytułu umowy o pracę na łączną kwotę 26.394,77 zł był bezsporny. Co więcej, pozwany nie negował co do zasady obowiązku zwrotu tej kwoty i wejścia powoda w miejsce wierzyciela. Wskazywał jednak, że z uwagi na nieprawidłowości postępowania i znaczny upływ czasu jej zapłata byłaby sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Jego twierdzenia wraz z całokształtem okoliczności sprawy pozwalają więc na uznanie, że pozwany przyznał istnienie wierzytelności powoda i swój obowiązek spłaty przedmiotowej wierzytelności.

Nie ulegało zatem wątpliwości, iż powodowi przysługuje względem pozwanego wierzytelność na kwotę 36.734,29 zł.

Jednakże biorąc pod uwagę stanowiska stron rozważenia wymagało, czy pomimo stwierdzenia istnienia po stronie pozwanego obowiązku zwrotu kwoty 26.394,77 zł, nie zaistniały w niniejszej sprawie okoliczności wyłączające możliwość udzielenia powodowi ochrony prawnej jego roszczenia. Pozwany powoływał się w tym zakresie na zarzut przedawnienia oraz naruszenia zasad współżycia społecznego.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do zarzutu przedawnienia wskazał Sąd Okręgowy, że zgodnie z art. 118 k.c. jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata. Jednakże w zakresie roszczeń, które przechodzą na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych na podstawie art. 10 ustawy obowiązuje właśnie przepis szczególny. Wynika to stąd, iż nabycie drogą ustawowej cesji roszczenia przeciwko dłużnikowi spłaconego wierzyciela oznacza, że doszło do podmiotowej zmiany po stronie uprawnionego do żądania zapłaty, czyli podstawienia Funduszu w miejsce pracowników. Nie dochodzi natomiast do zmiany samego roszczenia (wierzytelności), które zachowuje swoje dotychczasowe właściwości - takie, jakie miało, gdy przysługiwało zaspokojonemu wierzycielowi, dotyczy to także przedawnienia. Skoro zatem powód spełnił na rzecz pracowników pozwanego świadczenia wynikające ze stosunku pracy, to nabyta przez niego na podstawie art. 10 ustawy wierzytelności jest tą samą wierzytelnością, a więc wynikającą ze stosunku pracy. Dlatego też dla oceny przedawnienia roszczenia o zwrot korzyści wypłaconych ze środków Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych w oparciu o art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 29 grudnia 1993 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy zastosowanie ma art. 291 § 1 k.p., który stanowi, że roszczenia ze stosunku pracy ulegają przedawnieniu z upływem 3 lat od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 kwietnia 2011 r., sygn. V CSK 334/10).

Świadczenia wypłacone przez powoda na rzecz pracowników pozwanego związane były z ustaniem ich stosunków pracy w dniu 30 listopada 2000 roku. A zatem w tym dniu określone roszczenia (odprawa pieniężna, ekwiwalent za urlop wypoczynkowy) stały się wymagalne. Jednakże z przedmiotowym powództwem powód wystąpił w dniu 27 października 2003 roku, a więc przed upływem 3-letniego okresu przedawnienia, tj. przed 30 listopada 2003 roku.

To spowodowało, zgodnie z art. 123 § 1 k.c., przerwanie biegu przedawnienia. Stosownie jednak do art. 124 § 2 k.c. w razie przerwania przedawnienia przez czynność w postępowaniu przed sądem przedawnienie nie biegnie na nowo, dopóki postępowanie nie zostanie zakończone. Oznacza to, że z chwilą wytoczenia przez powoda powództwa w dniu 27 października 2003 roku zawieszeniu uległ bieg przedawnienia na czas trwania postępowania. Z powodów wcześniej opisanych okres zawieszenia trwa nadal, gdyż od 2003 roku sprawa niniejsza nie została prawomocnie zakończona.

Powyższe oznacza, że wbrew zarzutom pozwanego nie doszło w niniejszej sprawie do przedawnienia dochodzonego przez powoda roszczenia.

Za częściowo zasadny uznał Sąd Okręgowy drugi z podniesionych przez pozwanego zarzutów, tj. zarzut naruszenia zasad współżycia społecznego. Art. 5 k.c. stanowi bowiem, że nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony. W tym kontekście powodowi można postawić następujące zarzuty.

W toku niniejszego postępowania ustalono, że pozwany prowadził działalność gospodarczą, z którą związane jest dochodzone roszczenie, w C., przy ul. (...), a zamieszkiwał w K. przy ul. (...). Oba te adresy były znane powodowi, gdyż m.in. na adres miejsca zamieszkania pozwanego w dniu 23 października 2001 roku J. C. (1) doręczono wezwanie do zwrotu kwoty 26.394,77 zł, które zostało przez niego osobiście odebrane. Nie mniej jednak, z nieznanych przyczyn Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych w pozwie z dnia 27 października 2003 roku wskazał jako miejsce zamieszkania pozwanego C., ul. (...). Jak wynika z powyższego, nie był to ani adres zamieszkania, ani miejsca wykonywania działalności gospodarczej. Co więcej, pozwany J. C. (2) zaprzestał prowadzenia działalności gospodarczej w dniu 28 lutego 2002 roku, a w dniu 13 maja 2003 roku został wymeldowany z adresu C., ul. (...), co prowadzi do wniosku, że w dacie wniesienia pozwu, żaden z adresów pozwanego znanych powodowi nie był aktualny. Ta okoliczność powodowała konieczność podjęcia przez Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych czynności mających na celu uzyskanie informacji o aktualnym miejscu zamieszkania pozwanego. Takie działania nie zostały jednak podjęte, a wskazany w pozwie adres C., ul. (...), był nieprawidłowy. Tymczasem przepisy k.p.c. wymagają od powoda wskazania prawidłowych danych adresowych już w chwili wnoszenia pozwu.

Jednocześnie Sąd nie miał możliwości zweryfikowania prawidłowości oznaczonego miejsca zamieszkania pozwanego, gdyż przesyłka sądowa zawierająca odpis pozwu z załącznikami i nakazem zapłaty z dnia 12 listopada 2003 roku powróciła do sądu z adnotacją „nie podjęto w terminie”. Brak było zatem podstaw do zakwestionowania prawidłowości doręczenia odpisu nakazu zapłaty na wskazany przez powoda adres, gdyż w takiej sytuacji przepis art. 139 k.p.c. uznaje doręczenie za skuteczne.

Nie ulegało zatem wątpliwości – w ocenie Sądu Okręgowego - iż brak należytej staranności po stronie powoda spowodował, że pozwany nie uzyskał informacji od toczącym się postępowaniu i wydanym nakazie zapłaty, do uprawomocnienia którego również nie doszło. W efekcie od ponad 12 lat od kwoty należności głównej naliczane są odsetki, które w chwili obecnej przewyższają już wartość zobowiązania głównego, i których termin przedawnienia uległ zawieszeniu w związku z brakiem prawomocnego zakończenia postępowania. Doszło zatem do naruszenia zasady rzetelności kupieckiej, gdyż na skutek zaniedbań wierzyciela dłużnik został pozbawiony informacji o toczącym się postępowaniu sądowym, a w rezultacie również możności wpływania na wysokość jego zadłużenia.

Z drugiej strony pozwany J. C. (1) wiedział o tym, iż Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych spełnił na rzecz jego pracowników świadczenia ze stosunku pracy i wstąpił w prawa wierzyciela domagając się zwrotu wypłaconych środków, gdyż osobiście odebrał wezwanie do zapłaty w dniu 23 października 2001. Pomimo tego pozwany zignorował wezwanie i nie spłacił dobrowolnie długu, a także przez lata nie interesował się czy powód przedsięwziął kroki prawne mające na celu wyegzekwowanie przedmiotowej wierzytelności. Nie wykazał zatem należytej dbałości o własne interesy

Dlatego też zarzut pozwanego naruszenia przez powoda zasad współżycia społecznego nie może być skuteczny w odniesieniu do żądania zasądzenia kwoty głównej, tj. 36.734,29 zł, na którą składa się kwota 26.394,77 zł należności głównej oraz 10.339,52 zł skapitalizowanych odsetek na dzień 2 września 2003 roku. Na dzień wniesienia pozwu kwota ta była bowiem wykazana i zasadnym było jej zasądzenie, niezależnie od nieprawidłowości w oznaczeniu miejsca zamieszkania pozwanego z winy powoda.

Jak już wyżej wskazano zarzut ten jest skuteczny wyłącznie w zakresie żądania zasądzenia odsetek od kwoty 26.394,77 zł od dnia 3 września 2003 roku, oraz od kwoty 10.339,52 zł od dnia wniesienia pozwu. Udzielenie powodowi ochrony prawnej w tym zakresie byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, gdyż Sąd premiowałby nieprawidłowe i znacząco krzywdzące dłużnika działania wierzyciela. Podkreślić należy, że w chwili obecnej pozwany na skutek błędnego działania wierzyciela nie ma możliwości podniesienia skutecznego zarzutu przedawnienia w odniesieniu do żądania zapłaty odsetek za okres 12 lat. A zatem, zamiast zasadnej w dniu wniesienia pozwu kwoty 36.734,29 zł, z winy wierzyciela zobowiązanie pozwanego J. C. (1) w chwili obecnej przewyższa kwotę 80.000 zł.

Jednakże z uwagi na wskazane wyżej zaniedbania po stronie pozwanego oddalenie w całości żądania zasądzenia odsetek również nie byłoby zasadne. Dłużnik mając bowiem świadomość obciążającego go długu powinien wykazać pewien stopień zainteresowania sprawą, zwłaszcza w sytuacji wezwania go do zapłaty pod rygorem wystąpienia na drogę sądową. J. C. (1) powinien zatem podejrzewać, iż wobec zignorowania przez niego wezwania do zapłaty Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych będzie dochodził swych praw przed sądem. Tymczasem przez okres 14 lat pozwany, tj. od dnia odebrania wezwania do zapłaty, nie interesował się sprawą swojego zadłużenia względem powoda. Takie zachowanie również nie zasługuje na ochronę prawną. Dlatego też w ocenie Sądu, częściowo zasadnym jest żądanie zasądzenia od pozwanego odsetek od należności głównej. Nie może być bowiem tak, że ignorowanie swych wymagalnych zobowiązań będzie wywoływało dla dłużnika korzystne skutki prawne.

Przy ocenie okresu za jaki należy zasądzić odsetki Sąd posłużył się treścią przepisu art. 118 k.c. który dla świadczeń okresowych, a więc m.in. odsetek, przewiduje 3-letni okres przedawnienia. Jak już wyżej wskazano, w związku z zawieszeniem biegu terminu przedawnienia odsetki za okres od 2003 roku do chwili obecnej nie uległy przedawnieniu. Przepis ten stosowany jest zatem wyłącznie pomocniczo. Gdyby bowiem powództwo wytoczono obecnie, to powód nie mógłby się domagać odsetek za okres dłuższy niż 3 lata sprzed wniesienia pozwu. Biorąc zaś pod uwagę fakt, iż pozwany dowiedział się o postępowaniu 24 sierpnia 2015 roku, to zdaniem Sądu zasadny będzie obciążenie go obowiązkiem zapłaty odsetek od dochodzonego roszczenia za okres 3 lat sprzed tej chwili, tj. od dnia 24 sierpnia 2012 roku.

Dlatego też biorąc pod uwagę powyższe rozważania Sąd zasądził od pozwanego J. C. (2) na rzecz powoda Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych kwotę 36.734,29 zł.

O odsetkach orzeczono na podstawie art. 481 k.c. w zw. z art. 5 k.c. zasądzając odsetki w ustawowej wysokości od dnia 24 sierpnia 2012 roku do dnia zapłaty, oddalając powództwo w pozostałej części.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.c. Pozwany przegrał proces w całości co do kwoty głównej, dlatego Sąd nakazał pobrać od niego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Katowicach kwotę 2.671 zł tytułem opłaty od pozwy, od uiszczenia której powód był zwolniony z mocy ustawy (§ 1 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 grudnia 1996 roku w sprawie określenia wysokości wpisów w sprawach cywilnych, Dz. U. 1996, Nr 154, poz. 753). Jednocześnie zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 2.400 zł (§ 6 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r., w brzmieniu obowiązującym od 1.06.2003 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu), tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Apelację od tego orzeczenia wniosły obie strony.

Powód zaskarżył wyrok w części oddalającej powództwo, zarzucając naruszenie prawa materialnego, a to art. 10 ust. 1 w związku z art. 481 k.c. przez nie orzeczenie o odsetkach za pełny okres zwłoki pozwanego w zapłacie należności. Domagał się zmiany rozstrzygnięcia przez zasądzenie odsetek od kwoty 26 394,77 zł. za okres od dnia 3 września 2003r. do dnia zapłaty, a od kwoty 10 339,52 zł. za okres od 24 października 2003r. do dnia zapłaty.

Pozwany w apelacji zarzucał obrazę przepisów postępowania wskazując na art. 5 kodeksu postępowania cywilnego. jednak z dokładnego opisu zarzutu wynika, że zarzucał naruszenie art. 5 kodeksu cywilnego bowiem domagał się uznania, że zasady współżycia społecznego stoją na przeszkodzie zasądzeniu jakiejkolwiek kwoty od pozwanego, zatem wyrok powinien zostać zmieniony przez oddalenie powództwa w całości. Podnosił, że po zakończeniu ze względów ekonomicznych prowadzenia działalności gospodarczej przez wiele lat prowadził tułaczy tryb życia, podejmował prace dorywcze i nie miał żadnej możliwości uregulowania zadłużenia.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Obie apelacje były nieuzasadnione, a mimo wskazania w ich treści odmiennych przepisów, których naruszenie apelacje zarzucały, w istocie obie apelacje skoncentrowane były na ocenie Sądu Okręgowego odnoszącej się do możliwości zastosowania w niniejszej sprawie klauzuli zasad współżycia społecznego, wynikającej z art. 5 k.c. i zakresu jej zastosowania. Pozwala to na jednoczesne odniesienie się przez Sąd Apelacyjny do zasadności zarzutów obu apelacji.

Przepis art. 5 k.c. , przytoczony prawidłowo w uzasadnieniu wyroku Sądu Okręgowego stanowi, że „nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony.” Zgodnie z ugruntowaną w doktrynie i orzecznictwie wykładnią cytowanego przepisu, wykonywanie prawa podmiotowego w sposób sprzeczny z ustanowionymi w art. 5 kryteriami oceny jest bezprawne i z tego względu nie korzysta z ochrony jurysdykcyjnej. O nadużyciu prawa podmiotowego decydują obiektywne kryteria oceny w postaci sprzeczności z zasadami współżycia społecznego i ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa podmiotowego. Przepis art. 5 k.c. może być stosowany wyjątkowo tylko w takich sytuacjach, w których wykorzystywanie uprawnień wynikających z przepisów prawnych prowadziłoby do skutku nieaprobowanego w społeczeństwie ze względu na przyjętą w społeczeństwie zasadę współżycia społecznego. Sąd Okręgowy w pełni prawidłowo wskazał jaką przyjętą w społeczeństwie zasadę współżycia społecznego naruszył powód swym postępowaniem wobec pozwanego. Była to zasada należytej staranności przy dochodzeniu na drodze postępowania sądowego swych praw. Jak słusznie wskazał Sąd Okręgowy powód wskazał w pozwie jako adres zamieszkania pozwanego adres prowadzonej przez niego działalności gospodarczej, co do którego faktu nie mogło budzić żadnych wątpliwości, że adres ten z przeważającym prawdopodobieństwem był nieaktualny od ponad roku przed wniesieniem powództwa. Pozwany bowiem zaprzestał prowadzenia działalności gospodarczej w lutym 2002r., powództwo natomiast zostało wniesione w październiku 2003r.Sąd Apelacyjny w pełni podziela ocenę Sądu Okręgowego, że uwzględnienie w całości powództwa byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, gdyż doszłoby do akceptacji nieprawidłowego i znacząco krzywdzącego dłużnika działania wierzyciela. Wskutek zaniedbania powoda ustalenia prawidłowego adresu pozwanego zobowiązanie pozwanego J. C. (1) w chwili obecnej przewyższałoby kwotę 80.000 zł. Przedstawione przez Sąd Okręgowy okoliczności i ocena zachowania powoda w pełni uzasadniały zatem ocenę o możliwości zastosowania w niniejszej sprawie do ocenu zgłoszonego żądania przepisu art. 5 k.c. Dochodzenie przez powoda całości żądania odsetkowego byłoby – jak słusznie wywiódł i uzasadnił swe stanowisko Sąd Okręgowy – sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

W pełni poprawnie uznał także Sąd Okręgowy, że brak było podstaw do oceny, że żądanie powoda w całości jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Dochodzenie przez powoda należności od pozwanego znajduje usprawiedliwioną podstawę w powołanych przez Sąd Okręgowy przepisach prawnych i powodowi żadną miarą nie można postawić jakiegokolwiek zarzutu, że korzysta ze swego prawa, a poniekąd wykonuje swe ustawowe obowiązki dochodząc od pozwanego zwrotu wypłaconych pracownikom pozwanego należności pracowniczych. Przed wystąpieniem na drogę sądową powód wezwał pozwanego do uregulowania należności, a wezwanie wskazujące dochodzona kwotę należności zostało skierowane w październiku 2001r. na ówczesny adres zamieszkania pozwanego w K. przy ul. (...). Z adresu tego pozwany został wymeldowany dopiero w maju 2003r., co wynika z poświadczenia zameldowania (k- 52). Pozwany posiadał zatem wiedzę o fakcie i wysokości swego zadłużenia, nie podjął jednak żadnych czynności mających na celu wywiązanie się ze znanego mu zobowiązania. Powoływanie się przez pozwanego na jego złą sytuację ekonomiczną w tamtym okresie nie może niweczyć możliwości domagania się przez powoda realizacji zobowiązania, zwłaszcza w sytuacji gdy sytuacja pozwanego poprawiła się, a powód podjął czynności mające na celu przymusowe wyegzekwowanie należności w stosownym czasie.

Reasumując, skoro Sąd Okręgowy prawidłowo rozważył okoliczności niniejszej sprawy i w pełni poprawnie zastosował przy rozstrzyganiu zasadę wynikającą z art. 5 k.c. obie apelacje należało uznać za bezzasadne, co powoduje konieczność ich oddalenia na mocy art. 385 k.p.c.

Wobec oddalenia obu apelacji koszty postępowania apelacyjnego wzajemnie zniesiono na podstawie art. 100 k.p.c.

SSA Anna Bohdziewicz

SSA Zofia Kawińska-Szwed

SSA Elżbieta Karpeta

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE