Sygn. akt IV K 441/16
Dnia 28 września 2016 r.
Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi Północ w Warszawie w IV Wydziale Karnym w składzie:
Przewodniczący: SSR Iwona Gierula
Protokolant: Renata Kocot
w obecności Prokuratora: Doroty Orłowskiej
po rozpoznaniu na rozprawie głównej w dniu 28 września 2016 r.
sprawy: S. K.
syna C. i J. z d. K.
ur. (...) w W.
oskarżonego o to, że:
w dniu 21 lutego 2014 roku w W. przy ul. (...) w celu osiągnięcia korzyści majątkowej doprowadził do niekorzystnego rozporządzenia mieniem banku (...) S.A. przy zawarciu umowy o pożyczkę nr (...) w ramach której przedłożył podrobione zaświadczenie o zatrudnieniu w firmie (...) z/s w R. co miało istotne znaczenie dla uzyskania pożyczki wprowadzając w błąd pracownika banku co do faktu zatrudnienia w tym podmiocie, nie mając zarazem zamiaru i możliwości wywiązania się z zawartej umowy o łącznej sumie strat 54.421,16 złotych na szkodę (...) Bank (...) S.A.
tj. o czyn z art. 297 § 1 k.k. w zb. z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.
orzeka:
I. oskarżonego S. K. uznaje za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu i za to na podstawie art. 297 § 1 k.k. w zb. z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. skazuje go, a na podstawie art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. wymierza mu karę 8 (ośmiu) miesięcy pozbawienia wolności;
II. na podstawie art. 69 § 1 i 2 k.k. i art. 70 § 1 pkt 1 k.k. w zw. z art. 4 § 1 k.k. wykonanie orzeczonej kary pozbawienia wolności warunkowo zawiesza na okres 2 (dwóch) lat tytułem próby;
III. na podstawie art. 44 § 2 k.k. orzeka przepadek dowodów rzeczowych zarejestrowanych w wykazie dowodów rzeczowych Drz (...)- (...) pod poz. 1-2 (k. 83) poprzez pozostawienie w aktach sprawy;
IV. na podstawie art. 230 § 2 k.p.k. dowody rzeczowe zarejestrowane w wykazie dowodów rzeczowych Drz (...)- (...) pod poz. 4-5 (k. 83) zwraca (...) Bank (...) S.A. mieszczącemu się przy ul. (...) 18a w W. jako uprawnionemu;
V. na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. zwalnia oskarżonego od obowiązku zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych, w tym od opłaty.
Sygn. akt IV K 441/16
Wyrokiem z dnia 28 września 2016 r. tutejszy Sąd uznał oskarżonego S. K. za winnego tego, że w dniu 21 lutego 2014 roku w W. przy ul. (...) w celu osiągnięcia korzyści majątkowej doprowadził do niekorzystnego rozporządzenia mieniem banku (...) S.A. przy zawarciu umowy o pożyczkę nr (...) w ramach której przedłożył podrobione zaświadczenie o zatrudnieniu w firmie (...) z/s w R. co miało istotne znaczenie dla uzyskania pożyczki wprowadzając w błąd pracownika banku co do faktu zatrudnienia w tym podmiocie, nie mając zarazem zamiaru i możliwości wywiązania się z zawartej umowy o łącznej sumie strat 54.421,16 złotych na szkodę (...) Bank (...) S.A.
Z uwagi na okoliczność, iż wniosek o sporządzenie uzasadnienia wyroku złożony przez oskarżyciela publicznego dotyczył jedynie rozstrzygnięcia o karze, Sąd, stosownie do treści art. 423 § 1a k.p.k. oraz art. 424 § 3 k.p.k., ograniczył zakres uzasadnienia do wyjaśnienia podstawy prawnej wyroku oraz rozstrzygnięć wskazanych przez oskarżyciela publicznego.
Odnosząc się do podstawy prawnej wyroku, należy wskazać, że zachowanie oskarżonego wypełniło dyspozycję przepisu art. 297 § 1 k.k. w zb. z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.
Na podstawie art. 297 § 1 k.k. odpowiada ten, kto w celu uzyskania dla siebie lub kogo innego, od banku lub jednostki organizacyjnej prowadzącej podobną działalność gospodarczą na podstawie ustawy albo od organu lub instytucji dysponujących środkami publicznymi - kredytu, pożyczki pieniężnej, poręczenia, gwarancji, akredytywy, dotacji, subwencji, potwierdzenia przez bank zobowiązania wynikającego z poręczenia lub z gwarancji lub podobnego świadczenia pieniężnego na określony cel gospodarczy, instrumentu płatniczego lub zamówienia publicznego, przedkłada podrobiony, przerobiony, poświadczający nieprawdę albo nierzetelny dokument albo nierzetelne, pisemne oświadczenie dotyczące okoliczności o istotnym znaczeniu dla uzyskania wymienionego wsparcia finansowego, instrumentu płatniczego lub zamówienia. Tymczasem zgodnie z art. 286 § 1 k.k. odpowiada ten, kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, doprowadza inną osobę do niekorzystnego rozporządzenia własnym lub cudzym mieniem za pomocą wprowadzenia jej w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania.
Ponadto należy podkreślić utrwalony w orzecznictwie pogląd, że przepis art. 297 § 1 k.k. nie jest przepisem szczególnym wobec art. 286 § 1 k.k. W sytuacji gdy sprawca doprowadza (lub usiłuje doprowadzić) bank do niekorzystnego rozporządzenia mieniem wprowadzając go w błąd poprzez posłużenie się fałszywym dokumentem co do swojej sytuacji majątkowej, to kwalifikacja kumulatywna z art. 286 § 1 k.k. i art. 297 § 1 w zw. z art. 11 § 2 k.k. jest zasadna i pożądana (tak np.: wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z 23 maja 2013 r., II AKa 63/13, Lex nr 1356738; wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 25 czerwca 2015 r., II AKa 150/15).
Odnosząc powyższe do stanu faktycznego niniejszej sprawy należy zauważyć, że oskarżony w celu uzyskania od (...) Bank (...) S.A. pożyczki pieniężnej przedłożył podrobione zaświadczenie o zatrudnieniu w firmie (...) z/s w R., które miało istotne znaczenie dla uzyskania przez niego przedmiotowej pożyczki. Jednocześnie oskarżony S. K. działał w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, a więc z zamiarem bezpośrednim kierunkowym, a nadto osiągnął zamierzoną korzyść majątkową, zaś z otrzymanej kwoty pożyczki w wysokości 56.091,33 zł wpłacił jedynie 3.120 zł. Niewątpliwie gdyby oskarżony nie wprowadził pokrzywdzonego banku w błąd co do okoliczności swojego zatrudnienia i osiąganych dochodów, nie otrzymałby wskazanej kwoty pożyczki. Bez wątpienia również oskarżony, pobierający jedynie rentę w wysokości 700 zł, nie był w stanie spłacić przedmiotowej pożyczki. Za powyższymi wnioskami przemawia całokształt zebranego materiału dowodowego, w tym w szczególności zeznania P. R. (k. 5-6), dowody z dokumentów, zwłaszcza w postaci umowy pożyczki gotówkowej (k. 7-12), ale i zaświadczenie o zatrudnieniu, dowód wypłaty pożyczki gotówkowej oraz zestawienie dokonanych wpłat. Również świadek Z. S. przyznał, że osoby oskarżonego nigdy nie zatrudniał, co wynika także z dokumentu uzyskanego z ZUS.
Z uwagi na powyższe Sąd nie miał wątpliwości, że zachowanie oskarżonego wypełniło dyspozycję przepisu art. 297 § 1 k.k. w zb. z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. i na tej podstawie skazał oskarżonego S. K., a na podstawie art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. wymierzył mu karę 8 miesięcy pozbawienia wolności.
Przy wymiarze kary okolicznością obciążającą była przede wszystkim znaczna kwota szkody wywołanej przestępstwem, która nie została dotąd naprawiona. Natomiast na korzyść oskarżonego Sąd zaliczył jego dotychczasową niekaralność.
Biorąc pod uwagę w/w okoliczności, Sąd wymierzył oskarżonemu S. K. karę pozbawienia wolności w wymiarze 8 miesięcy. Tak orzeczona kara będzie adekwatna zarówno do winy, jak i społecznej szkodliwości czynu, spełniając jednocześnie cele w zakresie prewencji ogólnej i indywidualnej. Będzie również zgodna ze społecznym poczuciem sprawiedliwości i osiągnie właściwy skutek wychowawczy wobec oskarżonego.
Jednocześnie Sąd rozważył, czy całokształt zebranych w toku sprawy okoliczności musi skutkować orzeczeniem bezwzględnej kary pozbawienia wolności czy też wystarczającym będzie jej orzeczenie z warunkowym zawieszeniem jej wykonania. Zdaniem Sądu właściwości i warunki osobiste S. K. uzasadniają domniemanie, że mimo niewykonywania kary będzie on przestrzegał w przyszłości porządku prawnego, a w szczególności nie popełni ponownie przestępstwa. Sąd uznał, iż S. K. nie jest osobą zdemoralizowaną, w stosunku do której tylko orzeczenie bezwzględnej kary pozbawienia wolności gwarantowałoby jego skuteczną resocjalizację i zapobieżenie powrotowi do przestępstwa. Oskarżony, pomimo dojrzałego wieku, jest dotychczas osobą niekaraną i zdaniem Sądu sam fakt skazania powinien uświadomić oskarżonemu nieopłacalność naruszania norm porządku prawnego oraz konieczność, a zarazem nieuchronność, poniesienia odpowiedzialności karnej za popełnione przestępstwo. Sąd uznał, iż w przypadku oskarżonego S. K. istnieje pozytywna prognoza kryminologiczna co do przestrzegania przez niego porządku prawnego w przyszłości i tym samym nie zachodzi w tym momencie konieczność stosowania wobec niego bezwzględnej kary pozbawienia wolności. Wyznaczony dwuletni okres warunkowego zawieszenia orzeczonej kary pozbawienia wolności, przy zastosowaniu art. 4 § 1 k.k., jest wystarczającym czasem dla sprawdzenia trafności pozytywnej prognozy w stosunku do oskarżonego.
Sąd nie zobowiązał oskarżonego do naprawienia szkody na rzecz pokrzywdzonego z dwóch powodów. Po pierwsze w niniejszej sprawie nie został skutecznie złożony przez pokrzywdzonego (...) Bank (...) S.A. wniosek o naprawienie szkody w trybie art. 46 § 1 k.k., co obligowałoby Sąd do wydania rozstrzygnięcia w tym przedmiocie. Istotnie w trakcie zeznań składanych przez P. R., pracownika Banku, złożył on wniosek o naprawienie szkody w całości, jednakże nie jest on osobą uprawnioną do reprezentacji pokrzywdzonego, jak wymaga tego art. 51 § 1 k.p.k. Jak podnosi się jednolicie w orzecznictwie, osoba prawna, w tym spółka akcyjna, jest zobowiązana działać w procesie karnym poprzez swoje organy, ewentualnie przez pełnomocnika (adwokata lub radcę prawnego) (tak m.in.: Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 19 marca 2015 r., II AKa 57/15, LEX nr 1842310). Należy zauważyć, że pokrzywdzony nie uczestniczył w procesie w charakterze oskarżyciela posiłkowego i nie składał dalszych wniosków lub oświadczeń w sposób zgodny z zasadami reprezentacji z art. 51 § 1 k.p.k. Reasumując, wobec braku wniosku pokrzywdzonego o naprawienie szkody, Sąd nie był zobligowany do orzeczenia obowiązku naprawienia szkody.
Niezależnie od powyższego, takie orzeczenie byłoby nieuzasadnione również z innego powodu. Jak wskazano w piśmie Banku (k. 22), oryginał przesłanej umowy pożyczki jest „niezbędny do przedłożenia w Wydziale Cywilnym Sądu Rejonowego celem uzyskania Klauzuli Wykonalności do Bankowego Tytułu Egzekucyjnego”. W związku z powyższym w treści pisma zwrócono się o jego odesłanie po wykorzystaniu.
Jednocześnie, zgodnie z art. 415 § 1 zdanie drugie k.p.k., nawiązki na rzecz pokrzywdzonego, obowiązku naprawienia szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę nie orzeka się, jeżeli roszczenie wynikające z popełnienia przestępstwa jest przedmiotem innego postępowania albo o roszczeniu tym prawomocnie orzeczono.
Tymczasem w niniejszej sprawie pokrzywdzony dysponuje bankowym tytułem egzekucyjnym (§ 2 ust. 21 umowy pożyczki gotówkowej nr (...)) i wnosi o zwrócenie mu oryginału umowy pożyczki celem uzyskania klauzuli wykonalności. W tej sytuacji zasądzenie obowiązku naprawienia szkody od oskarżonego mogłoby oznaczać powstanie dwóch tytułów wykonawczych, która to sytuacja potencjalnie mogłaby doprowadzić do nieuzasadnionego podwójnego obciążenia oskarżonego, w sytuacji, w której wobec oskarżonego prowadzone równolegle byłyby dwa postępowania egzekucyjne, zmierzające do wyegzekwowania świadczeń mających źródło w tożsamym zdarzeniu faktycznym. W ocenie Sądu należało zatem zapobiec możliwości powstania takiej sytuacji i nie orzekać obowiązku naprawienia szkody, wobec dysponowania przez pokrzywdzony bank bankowym tytułem egzekucyjnym.
Co więcej Sąd, zgodnie z art. 230 § 2 k.p.k. i po myśli pokrzywdzonego banku, w pkt IV wyroku zwrócił (...) Bank (...) S.A. między innymi oryginał umowy pożyczki zawierający bankowy tytuł egzekucyjny, jak również oświadczenie kredytobiorcy oraz szczególne warunki ubezpieczenia.
Jednocześnie Sąd orzekł przepadek dowodów rzeczowych w postaci zaświadczenia o zatrudnieniu oraz wypłaty pożyczki, albowiem służyły one do popełnienia przestępstwa oraz zdecydował o ich pozostawieniu w aktach sprawy.
Na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. Sąd zwolnił oskarżonego od obowiązku ponoszenia kosztów postępowania, w tym opłaty, mając na uwadze sytuację materialną oskarżonego, w tym okoliczność, iż nie posiada majątku, nie pracuje, a utrzymuje się jedynie z renty w wysokości około 700 zł.