,Sygn. akt VI Ga 200/16
Dnia 27 września 2016 r.
Sąd Okręgowy w Rzeszowie VI Wydział Gospodarczy
w składzie następującym:
Przewodniczący: SSO Beata Hass-Kloc
Sędziowie: SO Renata Bober
SO Marta Zalewska (spraw.)
Protokolant: st. sekr. sądowy Małgorzata Zawiło
po rozpoznaniu w dniu 27 września 2016 r. w Rzeszowie
na rozprawie
sprawy z powództwa: R. L.
przeciwko: Towarzystwu (...) w W.
o zapłatę
na skutek apelacji pozwanego od wyroku Sądu Rejonowego w K.V Wydziału Gospodarczego z dnia 20 kwietnia 2016 r., sygn. akt V GC 114/16
I. oddala apelację,
II. zasądza od pozwanego Towarzystwa (...) w W. na rzecz powoda R. L. kwotę 600 zł (sześćset złotych) tytułem kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.
Sygn VI Ga 200/16
Uzasadnienie wyroku z dnia 27 września 2016 r.
Powód R. L., prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą (...) w K., wniósł o zasądzenie od pozwanego Towarzystwo (...) w W. kwoty 2.140,20 zł. wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 6.11 2015 r. do dnia zapłaty oraz kosztami procesu, w tym kosztami zastępstwa procesowego adwokackiego według norm przepisanych. W uzasadnieniu pozwu podał, że w dniu 14 sierpnia 2015 r. doszło do kolizji drogowej, w wyniku której uszkodzony został pojazd marki T. (...), nr rej. (...), należący do B. i S. K. zamieszkałych w K.. Sprawca kolizji zawarł umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych z pozwanym, który ponosi pełną odpowiedzialność za wyrządzoną poszkodowanym szkodę. Przedmiotowa szkoda została zgłoszona pozwanemu niezwłocznie po zdarzeniu drogowym. Pozwany dokonał oględzin uszkodzonego pojazdu i przyjął odpowiedzialność za szkodę. W związku z zaistnieniem szkody na pojeździe poszkodowany nie mógł samodzielnie poruszać się uszkodzonym pojazdem, dlatego zlecił powodowej firmie trudniącej się profesjonalnie holowaniem pojazdów przetransportowanie uszkodzonego samochodu z miejsca wystąpienia szkody, tj. z I. do K., czyli swojego miejsca zamieszkania. Wykonując zlecenie powód musiał z siedziby bazy w K. udać się do I., gdzie załadował uszkodzony pojazd na lawetę samochodową, a następnie przetransportował uszkodzony pojazd do K. i powrócił do K., pokonując w sumie trasę 530 km. W dniu 18 września 2015 r. powód wystawił fakturę VAT za wykonane na rzecz poszkodowanego usługi bezpośrednio związane ze zderzeniem powodującym szkodę, a więc holowania pojazdu uszkodzonego na trasie K.-I.-K.-K. oraz załadunku i rozładunku uszkodzonego pojazdu. Stawka za jeden km holowania oraz załadunek i rozładunek została przyjęta zgodnie z cennikiem. Ubezpieczyciel uznał zasadność wykonania każdej z w/w usług kwestionując jedynie stawkę holowania i stawkę rozładunku-załadunku dokonując ich korekty. Pozwany wypłacił w sumie kwotę 1.426,80 zł., a powód dochodzi różnicy pomiędzy tą wartością, a kwotą objętą wystawioną fakturą VAT.
Pozwany zaskarżył nakaz w całości. Wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Sporna pomiędzy stronami była stawka za km holowania oraz stawka za załadunek i rozładunek. Zdaniem pozwanego stawki powoda są rażąco wygórowane w stosunku do stawek rynkowych. Wskazał pozwany, iż dokonując analizy rynku lokalnego uznał, iż dla usługi załadunku zasadna jest stawka 50,00 zł. netto, przy czym pozwany przyjął 100,00 zł. netto, a w przypadku holowania przyjęto stawkę 2,00 zł. netto za km. Pozwany podkreślił, że każdy człowiek zarządzający własnymi aktywami zmierza bowiem do minimalizacji kosztów mogących doprowadzić do zwiększenia pasywów w jego majątku. W przypadku ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych ten obowiązek nabiera szczególnego znaczenia, bowiem zachowanie poszkodowanego prowadzi do obciążenia majątku innego podmiotu - Zakładu (...). Z tego względu na poszkodowanym spoczywa obowiązek podejmowania takich działań, które zmierzają do zminimalizowania skutków i zakresu powstałej szkody. Niepodjęcie zaś takiego zachowania nie może zwiększać obowiązku odszkodowawczego osoby zobowiązanej do naprawienia szkody.
W dniu 20.04.2016r. sąd rejonowy wydał wyrok, którym uwzględnił powództwo w całości i orzekł o kosztach procesu na rzecz powoda. Podstawą wydania wyroku były następujące ustalenia faktyczne i ich ocena prawna:
W związku z zaistnieniem szkody w pojeździe poszkodowani wobec braku możliwości poruszania się uszkodzonym samochodem zlecili powodowi trudniącemu się profesjonalnie holowaniem pojazdów przetransportowanie uszkodzonego samochodu z miejsca wystąpienia szkody, tj. z I. do K., czyli swojego miejsca zamieszkania ( umowa najmu samochodu zastępczego, holowania pojazdu, przechowania pojazdu na parkingu strzeżonym k. 14-15 ). Wykonując zlecenie powód musiał z siedziby bazy w K. udać się do I., gdzie załadował uszkodzony pojazd na lawetę samochodową, a następnie przetransportował uszkodzony pojazd do K. i powrócił do K., pokonując w sumie trasę 530 km. W dniu 18 września 2015 r. powód wystawił fakturę VAT nr (...) na kwotę 3.567,00 zł. za wykonane na rzecz poszkodowanego usługi bezpośrednio związane ze zderzeniem powodującym szkodę, a więc holowania pojazdu uszkodzonego na trasie K.-I.-K.-K. oraz załadunku i rozładunku uszkodzonego pojazdu. Stawka za jeden km holowania oraz załadunek i rozładunek została przyjęta zgodnie z cennikiem powoda ( dowód : faktura VAT nr (...) k. 19, cennik firmy powoda k. 17 ). Ubezpieczyciel uznał zasadność wykonania usługi holowania oraz operacji „załadunek rozładunek” jednak skorygował stawkę za „załadunek rozładunek” z kwoty 250,00 zł. netto do kwoty 100,00 zł. netto oraz zweryfikował stawkę za jeden km holowania z 5,00 zł. netto do 2,00 zł. netto.
Sąd I instancji wskazał, iż wysokość odszkodowania ubezpieczeniowego świadczonego z tytułu ubezpieczenia OC jest zakreślona granicami odpowiedzialności cywilnej posiadacza, kierowcy samochodu. Do rozstrzygnięcia o odszkodowaniu ubezpieczeniowym przy ubezpieczaniu OC koniecznym jest sięgnięcie do ogólnych reguł Kodeksu cywilnego odnoszących się do zakresu odszkodowania, w szczególności do przepisu art. 361 § 1 i 2 k.c. Reguły te nakazują przestrzeganie zasady pełnego odszkodowania w granicach adekwatnego związku przyczynowego ( por. np. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 15 listopada 2001 r., III CZP 68/01, OSP 2002, z. 7-8, poz. 103, czy uchwałę z dnia 21 marca 2003 r., III CZP 6/03, OSNC 2004, z. 1, poz. 4 ). Niewątpliwie do zakresu odszkodowania zaliczyć należy w związku z tym koszty holowania uszkodzonego pojazdu oraz jego załadunku i rozładunku.
Sąd stwierdził, iż poszkodowany nie ma obowiązku poszukiwania najtańszej oferty na rynku, toteż gdy poszkodowany zmuszony jest w następstwie poniesionej szkody do przetransportowania swojego uszkodzonego pojazdu do miejsca zamieszkania czy naprawy, to koszty, którymi posługuje się wybrana przez poszkodowanego firma świadcząca usługi holowania są wydatkami celowymi i uzasadnionymi. Nie jest działaniem zmierzającym do powiększenia szkody skorzystanie z usług firmy oferująca tego typu usługi na rynku w najbliższej zdarzeniu miejscowości, nawet jeżeli stawka wynajmu jest nieco wyższa od przeciętnej. Zdaniem Sądu zastosowane przez podwoda stawki holowania uszkodzonego pojazdu oraz załadunku i rozładunku mieszczą się wśród stawek rynkowych stosowanych przez inne firmy zajmujące się tego typu działalnością, o czym świadczy okoliczność akceptowania ich przez innych ubezpieczycieli ( dowód : decyzja (...) S.A. z dnia 05.03.2015 r. k. 24 i faktura VAT nr F (...) k. 23, decyzja (...) S.A. z dnia 27.06.2014 r. k. 26 i faktura VAT nr F (...) k. 25 ). Dołączona do sprzeciwu od nakazu zapłaty opinia biegłego J. D. wydana w innej sprawie nie może być podstawą rozstrzygnięcia tym bardziej, że sam biegły stwierdza brak oficjalnych cenników na usługę holowania w ofertach internetowych, a każda usługa holowania rozpatrywana jest indywidualnie w zależności od zdarzenia drogowego i pory dnia ( dzień wolny od pracy, pora nocna ). Ponadto zastosowanie średniej stawki rynkowej nie rekompensuje w pełni wysokości szkody. Z tego też względu oddalony został wniosek pozwanego o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu techniki samochodowej na okoliczność średniej stawki za kilometr holowania pojazdu oraz załadunek i rozładunek obowiązującej na rynku lokalnym właściwym dla miejsca szkody.
Powyższy wyrok apelacją zaskarżył pozwany w całości. Wyrokowi zarzucił naruszenie przepisów:
1. art. 361 §1 w zw. z art. 363 § 1 kc, polegające na uznaniu, iż w adekwatnym związku przyczynowym pozostaje holowanie pojazdu oraz jego załadunek i rozładunek po stawkach wskazanych przez powoda w sytuacji, gdy były one rażąco wygórowane ,
2. art. 233 § 1 kpc poprzez dowolną, a nie swobodną ocenę dowodów dokonaną sprzecznie z zasadami doświadczenia życiowego i logiki, polegającą na ustaleniu, iż stawka wskazana przez powoda nie jest rażąco wygórowana w oparciu o decyzję innych firm ubezpieczeniowych ,
3. art. 227 w zw. 278 §1 w zw. z art. 162 kpc poprzez pominięcie dowodu z opinii biegłego sądowego dla ustalenia średniej stawki rynkowej jako dowodu istotnego dla rozstrzygnięcia sprawy,
4. art. 328 § 2 kpc poprzez brak wskazania w uzasadnieniu wyroku , jaką stawkę przyjął sąd za rynkową, ewentualnie w jakim przedziale te stawki oscylowały.
Na tej podstawie pozwany wniósł o zmianę orzeczenia poprzez oddalenie powództwa w całości i zasądzenie kosztów procesu na rzecz pozwanego, ewentualnie uchylenie wyroku do ponownego rozpoznania oraz na podst. 380 kpc zmianę postanowienia dowodowego i dopuszczenie dowodu z opinii biegłego sądowego na okoliczność ustalenia średniej rynkowej stawki za holowanie oraz załadunek i rozładunek pojazdu.
W odpowiedzi na apelację powód wniósł o jej oddalenie i zasądzenie kosztów procesu na swoją rzecz. Zarzucił , iż pozwany nie złożył zastrzeżenia do protokołu w trybie 162 kpc, a powód wykazał, że stosuje stawki rynkowe poprzez przedłożenie faktur VAT i decyzji ubezpieczycieli akceptujących powyższe stawki.
Sąd Okręgowy zważył , co następuje.
Apelacja pozwanego nie była zasadna. W pierwszej kolejności ponieść należy w ślad za stanowiskiem strony powodowej , iż pozwany reprezentowany przez zawodowego pełnomocnika nie stawił się na rozprawę przed sądem I instancji, na której to rozprawie sąd rozstrzygał w przedmiocie wniosków dowodowych, a następnie zamknął rozprawę, wydał i ogłosił wyrok. Nieobecność strony na rozprawie nie zwalniała z obowiązku ani nie usprawiedliwiała braku złożenia zastrzeżenia w trybie art. 162 kpc, a tylko złożenie takiego zastrzeżenia w przewidzianym tam trybie, w tym wypadku na rzeczonej rozprawie, uprawniało apelującego do podniesienia zarzutów procesowych , w tym w zakresie niezasadnie, zdaniem apelującego, oddalonych wniosków dowodowych. Wskazać należy również, iż SO nie dopatrzył się błędnego procedowania w sprawie przez sąd I instancji, zważywszy na tezę dowodową co do wniosku dowodowego z opinii biegłego sądowego, którą zawodowy pełnomocnik ograniczył do ustalenia tzw. „średniej rynkowej stawki”. Sąd jest związany tak wskazaną tezą dowodową, a zatem zważywszy, iż przedmiotem żądania pozwu było roszczenie odszkodowawcze z tytułu OC posiadacza pojazdu mechanicznego, zadaniem pozwanego , który kwestionował tzw. rynkowość stawki zastosowanej przez powoda było przeprowadzenie takich dowodów , w tym opinii biegłego, by przedstawić sądowi alternatywnie występujące na tzw. rynku właściwym stawki innych firm konkurencyjnych . Odpowiedzialność odszkodowawcza sprawcy szkody, a ślad za nim jego ubezpieczyciela, wynika z art. 361 kc i obejmuje m.in. straty, które poszkodowany poniósł jako pozostające w normalnym związku przyczynowym z działaniem sprawcy szkody. Oznacza to, iż niedopuszczalnym jest w ramach tej pełnej odpowiedzialności odszkodowawczej ustalanie wysokości odszkodowania jedynie w granicy tzw. średniej stawki rynkowej ( wyliczenie arytmetyczne) , gdyż powyższe nie rekompensowałoby rzeczywistej szkody. Jeżeli stawka zastosowana przez powoda w sposób rażący nie odbiegałaby od stawek innych firm konkurencyjnych, wówczas ubezpieczyciel ponosi odpowiedzialność gwarancyjną w pełnej wysokości tej stawki. Z tych względów sąd nie znalazł też podstaw do przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego sądowego na etapie również postępowania apelacyjnego, a przepis art. 380 kpc z uwagi na brak zastrzeżenia złożonego w trybie art. 162 kpc nie mógł nadto znaleźć w tym przedmiocie zastosowania. Powyższe rozważania prawne odnoszą się również do postanowienia dowodowego sądu I instancji, w którym sąd ten oddalił wniosek dowody pozwanego z pisemnej opinii sądowej biegłego sądowego wykonanej w innej sprawie cywilnej.
Wobec powyższego sąd I instancji w oparciu o uwzględniony w ramach postępowania dowodowego materiał dowody dokonał prawidłowej jego oceny przyjmując, iż stawka zastosowana przez powoda jest stawką rynkową nie odbiegającą rażąco od tych istniejących na rynku. Ustalenia takiego był uprawniony dokonać na zasadzie domniemania faktycznego ( art. 231 kpc ) na podstawie środków dowodowych zgłoszonych przez powoda w postaci dokumentów prywatnych, tj. faktur Vat oraz decyzji innych ubezpieczycieli, aprobujących w całości stawki zastosowane przez powoda. Dodać należy , iż decyzje te obejmują analogiczny stan faktyczny, jak w niniejszej sprawie i wskazują , iż skoro inni ubezpieczyciele szkód komunikacyjnych zaakceptowali te stawki, a ciążył na nich ustawowy obowiązek w ramach postępowania likwidacyjnego weryfikacji tych stawek pod kątem ich rynkowości, to tym samym mieściły się one w granicach stawek innych firm konkurencyjnych. Dodać też należy, iż to na powodzie spoczywa ciężar udowodnienia przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej sprawcy szkody, a w tym wypadku jego ubezpieczyciela, w tym tzw. adekwatnego związku przyczynowego i wynikającej z niego wysokości szkody. Dowód taki może być przeprowadzony wszelkimi środkami dowodowymi, w tym również dokumentami prywatnymi, a zadaniem strony przeciwnej w procesie cywilnym jest podważyć wiarygodność takich dowodów poprzez zaoferowanie sądowi konrdowodów. Takie kontrdowody wprawdzie zostały zgłoszone przez pozwanego w sprzeciwie od nakazu zapłaty, niemniej zostały one oddalone przez sąd I instancji. Nie jest rzeczą sądu odwoławczego ocena prawidłowości tego rozstrzygnięcia w sytuacji, gdy pozwany na skutek niestawiennictwa na rozprawie nie zgłosił zastrzeżenia do protokołu w trybie art. 162 kpc, pozbawiając się tym samym możliwości zgłoszenia w postępowaniu apelacyjnym skutecznych zarzutów w tym przedmiocie, jak również wniosków dowodowych na etapie postępowania apelacyjnego, które na podst. art. 381 kpc zostały pominięte.
Z tych względów sąd oddalił apelację na podst. art. 385 kpc . O kosztach postępowania apelacyjnego sąd orzekł na podst. art. 108 kpc w zw. z art. 98 § 1 i 3 kpc. Na koszty po stronie powoda jako wygrywającego postępowanie odwoławcze złożyło się minimalne wynagrodzenie adwokackie za II instancję.