UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 26 kwietnia 2016r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w Z., odmówił ubezpieczonemu R. W. prawa do emerytury z powodu nieudokumentowania wymaganych 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

W odwołaniu od tej decyzji ubezpieczony domagał się jej zmiany i przyznania mu prawa do spornego świadczenia. W uzasadnieniu podniósł, że ze względu na likwidację pracodawcy nie jest w stanie przedłożyć świadectwa pracy w warunkach szczególnych.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując swoje dotychczasowe stanowisko. Organ rentowy wskazał, że wprawdzie ubezpieczony udowodnił 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych, jednak na dzień 31 grudnia 1998r. nie udowodnił wymaganego 15 – letniego okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze bowiem ZUS nie uwzględnił mu żadnego okresu takiej pracy. Równocześnie organ rentowy poinformował, iż nie uznał ubezpieczonemu za pracę w warunkach szczególnych okresów pracy od 13 czerwca 1974r. do 25 października 1975r. oraz od 2 listopada 1977r. do 30 września 1991r. w (...) Przedsiębiorstwie (...) w G., z uwagi na brak świadectwa pracy w szczególnych warunkach. Dodatkowo ZUS wskazał, że w okresie zatrudnienia u tego przedsiębiorcy od 25 października 1975r. do 13 października 1977r. odwołujący odbywał zasadniczą służbę wojskową.

Rozpoznając odwołanie Sąd Okręgowy w Gliwicach poczynił następujące ustalenia:

Ubezpieczony R. W. urodzony (...), w dniu 5 kwietnia 2016r. złożył wniosek o emeryturę w obniżonym wieku z tytułu zatrudnienia
w szczególnych warunkach. Ubezpieczony ukończył 60 lat, (...). Wprawdzie jest członkiem OFE, jednak równocześnie z wnioskiem emerytalnym złożył wniosek
o przekazanie środków zgormadzonych w OFE na rzecz dochodów budżetu państwa. Skarżący na dzień 1 stycznia 1999r. legitymuje się okresem składkowym i nieskładkowym w wymiarze ponad 25 lat, z tym, że w ocenie ZUS nie udowodnił żadnego okresu pracy
w szczególnych warunkach, wymienionej w wykazie A

W dniu 26 kwietnia 2016r. organ rentowy wydał zaskarżoną decyzję odmowną.

Organ rentowy wydając zaskarżoną decyzję za pracę w warunkach szczególnych nie uznał ubezpieczonemu pracy w okresie od 13 czerwca 1974r. do 30 września 1991r.
w (...) Przedsiębiorstwie (...)
w G. na stanowisku elektromontera, z uwagi na brak świadectwa pracy wykonywanej w szczególnych warunkach.

W toku procesu Sąd ustalił, iż ubezpieczony pracował w okresie od 1 września 1971r. do 30 września 1991r. w (...) Przedsiębiorstwie (...)
i Usług (...) w G. na stanowisku elektromontera. Przedsiębiorstwo to zajmowało się wykonawstwem na rzecz innych podmiotów takich jak: zakłady energetyczne, spółdzielnie mieszkaniowe, czy kombinaty budowlane, prac montażowych
w zakresie sieci elektroenergetycznych.

Ubezpieczony u tego pracodawcy w okresie od 1 września 1971r. do 12 czerwca 1974r. był zatrudniony jako uczeń praktycznej nauki zawodu i pracę świadczył jedynie
w zakresie przewidzianym programem tych praktyk. W trakcie tej nauki uzyskał zawód elektromontera i po jej skończeniu miał uprawnienia do obsługi urządzeń elektroenergetycznych. Następnie z dniem 13 czerwca 1974r. został przyjęty jako pracownik w pełnym wymiarze czasu pracy. Odwołujący przez cały okres zatrudnienia
w tym przedsiębiorstwie- z wyjątkiem okresu pełnienia w okresie od
25 października 1975r. do 13 października 1977r. służby wojskowej - pracował przy. wykonawstwie, remontach i przebudowie linii elektrycznych ze stacji zasilających do budynków, linii oświetleniowych, a także linii zasilających wewnątrz budynków. Zajmował się zasilaniem budynków w energię elektryczną, oświetleniem ulicznym i były to prace pod napięciem. Praca ta wykonywana była po 8 godzin dziennie. W okresie przed odbyciem służby wojskowej i bezpośrednio po jej zakończeniu ubezpieczony wykonywał te same czynności elektromontera.

Sąd ustalił ponadto, że w trakcie zatrudnienia u powyższego pracodawcy, odwołujący dwukrotnie, tj. od czerwca do listopada 1981r. i od września 1988r. do września 1989r., był kierowany na tzw. budowy eksportowe. W tym czasie charakter
i wymiar jego pracy nie uległ zmianie. Faktycznie na obu wyjazdach zagranicznych ubezpieczony zajmował się wykonywaniem sieci elektroenergetycznych i oświetleniowych w obrębie stadionu sportowego (Węgry) i osiedla mieszkaniowego (ZSRR).

Razem z ubezpieczonym w spornym okresie pracowali: J. G. elektromonter oraz H. W. elektromonter.

Sąd ustalił także, iż przed tut. Sądem pod sygn. akt VIII U 2142/14 toczyła się sprawa współpracownika odwołującego zatrudnionego na takim samym stanowisku
i wykonującego ten sam rodzaj prac co odwołujący, tj. J. G. o prawo do emerytury zakończona prawomocnym wyrokiem z dnia 22 grudnia 2014r. zmieniającym zaskarżoną decyzję organu rentowego i przyznającym odwołującemu J. G. prawo do emerytury od dnia 9 sierpnia 2014r. Z kolei wyrokiem z dnia 5 lipca 2012r. w sprawie III AUa 421/12 Sąd Apelacyjny w Katowicach zmienił wyrok Sądu Okręgowego w Katowicach w ten sposób, że przyznał H. W. prawo do emerytury od dnia 1 października 2011r.

Powyższe okoliczności Sąd ustalił na podstawie akt organu rentowego w tym także znajdującej się w nich kserokopii akt osobowych ubezpieczonego, wyjaśnień odwołującego (zapis nagrania protokołu z rozprawy w dniu 4 sierpnia 2016r. minuty od 4:00 i nast., k.1) a także akt emerytalnych współpracowników odwołującego, w których znajdują się powołane powyżej wyroki tut Sądu i Sądu Apelacyjnego w Katowicach, dołączonych do akt sprawy. Zgromadzona w sprawie dokumentacja została sporządzona w sposób rzetelny i nie budzący wątpliwości, a zeznania świadków są spójne, logiczne, wzajemnie się potwierdzają i uzupełniają. Ponadto wyjaśnienia ubezpieczonego znajdują oparcie
w dokumentach.

Kwestie ogólnego stażu pracy ubezpieczonego nie była sporna.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonego, R. W., zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2016r., poz. 887 z późn. zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego oraz rozwiązania stosunku pracy - w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem.

W zakresie określenia wieku emerytalnego, o którym mowa w art. 32 ust. 1 ww. ustawy, rodzajów prac lub stanowisk oraz warunków, na podstawie których ubezpieczonym przysługuje prawo do emerytury art. 32 ust. 4 odsyła do uregulowań Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8 poz.43 ze zm.).

Zgodnie z treścią § 2 ust. 1 i 2 ww. rozporządzenia, okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w tym akcie prawnym są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Okresy pracy, o których mowa w ust. 1 stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy.

Natomiast, jak stanowi § 1 ust. 1 i 2 rozporządzenie stosuje się do pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wymienione w § 4-15 oraz w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia, zwanych dalej "wykazami". Właściwi ministrowie, kierownicy urzędów centralnych oraz centralne związki spółdzielcze w porozumieniu z Ministrem Pracy, Płac i Spraw Socjalnych ustalają w podległych i nadzorowanych zakładach pracy stanowiska pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazach A i B.

W myśl § 3 i 4 rozporządzenia, pracownik który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w załączonym do rozporządzenia wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1. osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla mężczyzn,

2. ma wymagany dla mężczyzn 25 - letni okres zatrudnienia, w tym co najmniej15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Niewydanie przez pracodawcę ubezpieczonego świadectwa pracy wykonywanej
w szczególnych warunkach pozostaje tu bez znaczenia, bowiem zgodnie z przepisem art. 227 k.p.c. w postępowaniu sądowym nie istnieją ograniczenia dowodowe z § 2 pkt 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983r., Nr 8, poz. 43 z późn. zm.), a co za tym idzie fakt wykonywania pracy
w szczególnych warunkach mógł być wykazany wszelkimi dowodami, w tym zeznaniami świadków (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 grudnia 1998r., sygn. akt II UKN 357/98,OSNP z 2000r., Nr 3, poz. 112 ).

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie pozostawało ustalenie, czy okres zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie (...) w G. od 13 czerwca 1974r. do 30 września 1991r. można uznać za okres pracy wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na danym stanowisku w szczególnych warunkach, a tym samym, czy ubezpieczony spełnia przesłanki do nabycia emerytury wcześniejszej z tytułu pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze po ukończeniu 60 roku życia.

Warunkiem nabycia uprawnień emerytalnych według art. 184 cytowanej wyżej ustawy jest spełnienie przesłanki stażu przed dniem 1 stycznia 1999r. Brak w treści art. 184 przesłanki końcowej daty spełnienia pozostałych warunków nabycia uprawnień emerytalnych (tj. na dzień 31 grudnia 2008r.) powoduje, że ubezpieczeni, którzy w chwili wejścia w życie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych posiadali wymagany okres ubezpieczenia (szczególny i zwykły), mogą realizować prawo do emerytury na starych zasadach po osiągnięciu wieku emerytalnego określonego
w art. 32 również po dniu 31 grudnia 2008r. oraz nieprzystąpieniu do OFE i rozwiązaniu stosunku pracy. Wszystkie przesłanki muszą zostać spełnione łącznie.

Należy podkreślić, że okres zatrudnienia może być zaliczony do pracy
w warunkach szczególnych, gdy pracownik faktycznie wykonywał prace objęte wykazem prac uprawniających do wcześniejszej emerytury, pomimo że stanowisko jakie mu formalnie przypisano nie jest wymienione w wykazie. Wymieniony wyżej wykaz A nie określa bowiem stanowisk pracy, ale definiuje rodzaj prac, które są uważane za wykonywane w szczególnych warunkach. Decydujące znaczenie dla zakwalifikowania pracy jako realizowanej w szczególnych warunkach ma nie nazwa zajmowanego stanowiska, ale rodzaj, charakter i warunki pracy.

Jak ustalił Sąd, ubezpieczony w okresie od dnia 13 czerwca 1974r. do 30 września 1991r., z wyłączeniem okresu pełnienia służby wojskowej od 25 października 1975r. do
13 października 1977r., stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, wykonywał prace elektromontera przy budowie, przebudowie i remontach sieci elektroenergetycznych
i oświetleniowych, zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r.
w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz.43), które zostały wymienione w wykazie A Dziale II (prace przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych).

Nadto w ocenie Sądu zaliczeniu do pracy w warunkach szczególnych podlega również okres zasadniczej służby wojskowej.

Sąd zwraca uwagę, iż odbywanie zasadniczej służby wojskowej regulowane było przez ustawę z dnia 21 listopada 1967r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (t.j. Dz.U. z 2015r., poz. 827). Zgodnie z treścią art. 108 ust. 1 tej ustawy obowiązującego w okresie od 29 listopada 1967r. do 31 grudnia 1974r. (w brzmieniu pierwotnym) i po zmianie od 1 stycznia 1975r. (w brzmieniu do 5 sierpnia 1979r.) – a zatem w okresie obywania zasadniczej służby wojskowej przez odwołującego – okres odbytej zasadniczej lub okresowej służby wojskowej zalicza się do okresu zatrudnienia, w zakresie wszelkich uprawnień związanych z zatrudnieniem, pracownikom, którzy po odbyciu tej służby podjęli zatrudnienie w tym samym zakładzie pracy, w którym byli zatrudnieni przed powołaniem do służby, albo w tej samej gałęzi pracy.

Na podstawie art. 108 ust. 4 ww. ustawy wydane zostało Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 22 listopada 1968r. w sprawie szczególnych uprawnień żołnierzy i ich rodzin (Dz. U. Nr 44, poz. 318). Rozporządzenie to obowiązywało do 31 sierpnia 1979r. Zgodnie z § 5 ust. 1 rozporządzenia żołnierzowi, który podjął zatrudnienie stosownie do zasad określonych w § 2-4 (tj. w terminie 30 dni od dnia zwolnienia ze służby wojskowej zgłosił powrót do zakładu pracy), wlicza się czas odbywania służby wojskowej do okresu zatrudnienia w zakładzie pracy, w którym podjął zatrudnienie, w zakresie wszelkich uprawnień związanych z zatrudnieniem w tym zakładzie oraz w zakresie szczególnych uprawnień uzależnionych od wykonywania pracy na określonym stanowisku lub
w określonym zawodzie.

Treść powyższych przepisów wskazuje, że skoro czas odbywania służby wojskowej w warunkach określonych w tych przepisach, wlicza się do okresu zatrudnienia, w zakresie wszelkich uprawnień związanych z zatrudnieniem w tym w zakresie szczególnych uprawnień uzależnionych od wykonywania pracy na określonym stanowisku lub
w określonym zawodzie, to okres ten należy zaliczyć do pracy w warunkach szczególnych w rozumieniu rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz.43 ze zm.). Do odbywania zasadniczej służby wojskowej należy bowiem stosować przepisy w brzmieniu obowiązującym w okresie jej odbywania. Takie stanowisko potwierdza Sąd Najwyższy w uzasadnieniu do wyroku z dnia 9 marca 2010r. I UK 333/09 (LEX 585739) oraz w wyroku z 25 lutego 2010r. II UK 219/09 (LEX nr 590248), a także uchwała Sądu Najwyższego w składzie 7 sędziów z dnia 16 października 2013r. sygn. II UZP 6/13 (OSNP 2014/3/42), zaś Sąd orzekający prezentowane stanowisko w pełni podziela.

Ubezpieczony odbywał zasadniczą służbę wojskową w okresie zatrudnienia
w (...) Przedsiębiorstwie (...)
w G., gdzie wykonywał pracę w warunkach szczególnych, zaś po zwolnieniu ze służby, do pracy u tego samego pracodawcy powrócił w terminie 30 dni od zakończenia odbywania służby.

Według oceny Sądu postępowanie dowodowe przeprowadzone w sprawie wykazało w sposób jednoznaczny, że ubezpieczony R. W. ukończył 60 rok życia, i na dzień 31 grudnia 1998r. udowodnił łącznie ponad 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych, w tym ponad 15 lat pracy wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy
w szczególnych warunkach. Nie budzi wątpliwości Sądu, że praca ubezpieczonego
w (...) Przedsiębiorstwie (...)
w G. od 13 czerwca 1974r. do 30 września 1991r. była faktycznie pracą w warunkach szczególnych określoną w wykazie A Dziale II, tj. przy przesyłaniu energii elektrycznej oraz przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych.

Z powyższych przyczyn, Sąd stwierdził, że odwołanie ubezpieczonego zasługuje na uwzględnienie, gdyż z momentem ukończenia wieku 60 lat spełnia on łącznie wszystkie warunki niezbędne do przyznania emerytury z obniżonego wieku, wynikające z treści art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd na mocy art. 477¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł, jak sentencji.

(-) SSO Teresa Kalinka

Przewodniczący:	SSO Teresa Kalinka
Protokolant:	Ewa Grychtoł

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE