Sygn. akt VII U 1127/16

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 listopada 2016 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:

SSO Włodzimierz Czechowicz

Protokolant:

sekr. sądowy Aneta Rapacka

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 21 listopada 2016 r. w Warszawie

sprawy L. L.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W.

o wcześniejszą emeryturę (z warunków szczególnych)

na skutek odwołania L. L.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W.

z dnia 4 lipca 2016r., znak: (...) oraz z dnia 22 lipca 2016r., znak: (...)

1.  umarza postępowanie w zakresie w jakim decyzja z dnia 22 lipca 2016 roku znak: (...) zmieniła decyzję z dnia 4 lipca 2016 roku znak: (...),

2.  zmienia zaskarżoną decyzję z dnia 22 lipca 2016 roku znak: (...) w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonemu L. L. prawo do wcześniejszej emerytury od dnia 4 czerwca 2016 roku z tytułu pracy w warunkach szczególnych.

UZASADNIENIE

Ubezpieczony L. L. urodzony (...) złożył w dniu 16 czerwca 2016 roku do Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych odwołanie od decyzji z dnia 4 lipca 2016 roku znak: (...), odmawiającej mu prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy warunkach szczególnych.

W uzasadnieniu odwołania skarżący podniósł, iż organ rentowy niezasadnie odmówił mu prawa do świadczenia nie zaliczając do stażu pracy okresu nauki zawodu oraz pracy w warunkach szczególnych w okresie 03.11.1977 do 04.11.1993 na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze powyżej 3,5 tony w przedsiębiorstwie (...) (odwołanie k. 2-5 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 28 lipca 2016 roku organ rentowy Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W., wniósł o oddalenie odwołania na podstawie art. 477 14 § 1 k.p.c. W uzasadnieniu swojego stanowiska organ rentowy podniósł, iż odwołujący nie spełnił wymogu 15 lat pracy w warunkach szczególnych, natomiast okres stażu pracy ogółem został obliczony na nowo w decyzji z dnia 22 lipca 2016 roku w wymiarze 26 lat, 6 miesięcy i 1 dnia po przedstawieniu nowych dowodów (odpowiedź na odwołanie k.11 a.s).

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych ustalił w sprawie następujący stan faktyczny:

W dniu 16 czerwca 2016 r. ubezpieczony L. L. urodzony (...) złożył do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. wniosek o emeryturę. W treści wniosku ubezpieczony wskazał, iż nie jest członkiem Otwartego Funduszu Emerytalnego. L. L. złożył również oświadczenie, iż pozostaje w stosunku pracy, a po przyznaniu emerytury zamierza rozwiązać stosunek pracy (k. 1-8 a.r. t. I).

Po przeprowadzeniu analizy dokumentacji zatrudnienia odwołującego Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. wydał decyzję z dnia 4 lipca 2016 roku, na mocy której odmówił wnioskodawcy prawa do emerytury, gdyż nie udowodnił on wymaganego okresu 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Organ rentowy stwierdził również w decyzji, iż ubezpieczony posiada 23 lata 9 miesięcy i 1 dzień okresów składkowych, nie posiada stażu pracy w warunkach szczególnych. W decyzji wskazane zostały zaliczone okresy składkowe (k 103r. t. I). W dniu 7 lipca 2016 roku L. L. złożył wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy i przedłożył umowę o naukę rzemiosła oraz zeznania 2 świadków K. i O. na okoliczność swojej pracy w Przedsiębiorstwie (...). Decyzją z dnia 20 lipca 2016 roku przeliczono kapitał początkowy zaś decyzją z dnia 22 lipca 2016 roku ustalono staż pracy na 26 lat 6 miesięcy i 1 dzień jednak nadal bez stażu pracy w warunkach szczególnych (karty 109-125 t.I).

W piśmie z dnia 10 sierpnia 2016 roku L. L. podtrzymał żądanie sformułowane w odwołaniu i złożył wnioski dowodowe (k-20). W piśmie tym sprecyzował na czym polegała jego praca na stanowisku kierowcy cementowozu tj. pojazdu członowego o dopuszczalnej masie pow.3,5 tony. Do pisma dołączył dokumentację otrzymaną z Archiwum Ministerstwa Infrastruktury i Budownictwa ((...)). Po otrzymaniu tej dokumentacji organ rentowy zajął stanowisko w piśmie z dnia 30 sierpnia 2016 roku stwierdzając, że dokumenty te nie są wymienione w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku (k-26)

W dalszym toku postępowania, odwołujący przesłuchany w trybie art. 212 k.p.c. podtrzymał odwołanie i podał, że pracę kierowcy wykonywał od 1977 roku początkowo w firmie (...), a potem T.. Nie otrzymał żadnego świadectwa pracy w szczególnych warunkach (k-33 nagranie 00:02:49).

Na podstawie zeznań świadków C. K. i C. O. (zeznania także w aktach ubezpieczonego złożone w organie rentowym) Sąd Okręgowy ustalił, że L. L. pracował ze świadkami w latach 70-tych, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy jako kierowca, nie był brygadzistą ani kierownikiem, nie pracował w warsztacie, zaś określenie stanowiska pracy kierowca mechanik nie oznaczało, że nie jeździł cały czas jako kierowca. Nie wyjeżdżał za granicę do pracy, nie miał urlopu bezpłatnego, pracował także w soboty. Jeżeli pracownicy-kierowcy nie upomnieli się to nie otrzymali świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Pracownicy dostawali dodatek za pracę i maski z uwagi w warunkach szkodliwych (kurz i cement w samochodach). Świadkowi K. przyznano prawo do wcześniejszej emerytury, natomiast świadkowi O. dopiero po złożeniu odwołania do Sądu Okręgowego w Warszawie (zeznania świadków karta 34 nagranie 00:10:36 do 00: 32:54, ustalenia w systemie SAWA 00:32:58).

Na podstawie wyjaśnień przesłuchanego w charakterze strony L. L. (art. 299 i 304 k.p.c.) Sąd Okręgowy ustalił ponadto, że nie wyjeżdżał on na budowę eksportową, pracował tylko w kraju, odwołał się także od decyzji z dnia 22 lipca 2016 roku. L. L. podtrzymał w całości złożone uprzednio wyjaśnienia (k-35 nagranie 00:33:46).

W oparciu o świadectwo pracy z okresu pracy odwołującego w firmie (...) z dnia 4 listopada 1993 roku za kwestionowany w decyzjach okres od 3 listopada 1977 roku do 4 listopada 1993 roku na stanowisku kierowca mechanik Sąd Okręgowy ustalił, iż pracodawca nie wykazał pracy odwołującego w warunkach szczególnych, w świadectwie jest tylko adnotacja o dodatku za pracę w warunkach szkodliwych (k. 31 a.r. t. I).

Przed zamknięciem rozprawy w dniu 21 listopada 2016 roku L. L. nie złożył wniosków dowodowych, pełnomocnik organu rentowego nie stawił się.

Sąd Okręgowy uznał zgromadzone dowody w postaci wyjaśnień odwołującego się i zeznania wskazanych wyżej świadków, dokumenty dołączone do akt sprawy i dołączone do akt sprawy akta ubezpieczonego za pełnowartościowy materiał dowodowy wystarczający do rozstrzygnięcia sporu. Żaden z dokumentów złożony do akt sprawy nie był kwestionowany przez strony. Sąd dał wiarę wszystkim zgromadzonym dowodom, ich wiarygodność nie była podważana przez żadną ze stron. Sąd uznał również za wiarygodne wyjaśnienia odwołującego się i zeznania świadków jako znajdujących potwierdzenie w zgromadzonej dokumentacji, wzajemnie spójnych i konsekwentnych co do warunków, charakteru i czasu pracy odwołującego się. Odwołujący się i obaj świadkowie pracowali z odwołującym się we wskazanym wyżej okresie. Świadkowie potwierdzili ponadto wyjaśnienia odwołującego o jego pracy w pełnym wymiarze czasu pracy kierowcy cementowozu czyli samochodu ciężarowego o ładowności powyżej 3,5 tony. Ładowność ta przekraczała nawet 18 ton. W ocenie Sądu Okręgowego materiał dowodowy nie wskazywał na konieczność zasięgnięcia wiedzy specjalnej biegłego sądowego w trybie art. 278 k.p.c.

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zważył, co następuje:

Odwołanie L. L. od wskazanych wyżej decyzji organu rentowego jako zasadne, zasługiwało na uwzględnienie, co skutkowało rozstrzygnięciem zawartym w sentencji wyroku. Jak wynika z dyspozycji art. 184 ust. 1 i 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych(Dz.U.2016.887 j.t.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Ponadto emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa. Zgodnie zaś z art. 32 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w zw. z § 4 ust. 1 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnianych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. z 1983r. Nr 8 poz. 43) - ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r. będącym pracownikami zatrudnionymi w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 ust. 2 i 3 tj. jeżeli spełniają łącznie następujące warunki:

- osiągnęli wiek emerytalny wynoszący dla mężczyzny 60 lat oraz

- posiadają wymagany okres składkowy i nieskładkowy tj. 25 lat dla mężczyzny w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Niezależnie jednak od powyższego podkreślić należy, że zgodnie ze stanowiskiem, Sądu Najwyższego z dnia 18 marca 2014 r., sygn. akt II UK 389/13 przepis art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUZ odnosi się do tych ubezpieczonych urodzonych poczynając od dnia 1 stycznia 1949 r., którzy w dniu wejścia ustawy w życie nie osiągnęli jeszcze wymaganego wieku, lecz w całości spełnili do tej daty ustawowo określone wymagania stażowe (tzw. ogólne i szczególne). Takim ubezpieczonym przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32 ustawy pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego oraz (do dnia 1 stycznia 2013 r., tj. do wejścia w życie ustawy z dnia 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw, Dz. U. z 2012 r., poz. 637). Bezsporne jest, że wnioskodawca L. L. występując z wnioskiem emerytalnym wykazał, iż w dniu 4 czerwca 1956 roku ukończył 60 lat oraz posiada według ustaleń organu rentowego okres 26 lat 6 miesięcy i 1 dzień okresów składkowych ustalony w decyzji z dnia 22 lipca 2016 roku, oraz według ustaleń Sądu Okręgowego ponad 15 lat pracy w szczególnych warunkach jako kierowca samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze powyżej 3,5 tony.

Kwestią sporną okazał się ostatecznie okres zatrudnienia L. L. w firmie (...), którego zaliczenie pozwoliłoby uzyskać staż pracy w warunkach szczególnych przewyższający wymagane 15 lat. Sąd Okręgowy zważył, że dla ustalenia uprawnień - za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia (art. 32 ust. 2 cyt. ustawy). Zgodnie natomiast z § 2 ust. 1 cyt. Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.) - okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Spór na etapie postępowania administracyjnego powstał w związku z brakiem właściwych świadectw pracy wykonywanej w warunkach szczególnych. Jednakże Sąd przyjął, że zeznania świadków K. i O. również zatrudnionych w tej firmie co L. L. jednoznacznie wskazują, że wnioskodawca pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wyłącznie jako kierowca samochodu ciężarowego w okresie wskazanym w świadectwie pracy wystawionym w dniu 4 listopada 1993 roku przez likwidatora firmy (...). Podkreślić należy, że w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość mogą być udowadniane wszelkimi dowodami przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego i nie są potrzebne jakieś szczególne dowody Sąd Okręgowy podziela bowiem na gruncie niniejszej sprawy stanowisko Sądu Najwyższego, zgodnie z którym w postępowaniu sądowym w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych obowiązują odstępstwa od ogólnych zasad dowodzenia podyktowane dążeniem do pełnego i wszechstronnego rozstrzygnięcia wszystkich kwestii spornych. W praktyce oznacza to, że w postępowaniu tym dopuszczalne jest wykazanie wszelkimi dowodami okoliczności, od których zależą uprawnienia do świadczeń z ubezpieczenia społecznego, także wówczas, gdy z dokumentów wynika co innego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 września 1995 roku, II URN 23/95).

Zgodnie z przepisem § 2 cytowanego wyżej Rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w Rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Okresy pracy w szczególnych warunkach stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach lub w świadectwie pracy. Przepis § 2 nie oznacza jednak, że osoba dochodząca praw wynikających z wykonywania pracy w szczególnych warunkach, okres tej pracy dowodzić może jedynie na podstawie dokumentacji z zakładu pracy. Jak bowiem stwierdził Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 10 marca 1984 roku (III UZP 6/94) „ okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przewidziane rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. mogą być ustalane w postępowaniu odwoławczym także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia zakładu pracy”.

W innej jeszcze uchwale z dnia 21 września 1984 r. (III UZP 48/84 LEX nr 14630) Sąd Najwyższy stwierdził, że w świetle § 2 ust. 2 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent inwalidzkich dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze zakład pracy wydaje zaświadczenie o zatrudnieniu w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wyłącznie na podstawie posiadanej dokumentacji, natomiast w sądowym postępowaniu odwoławczym możliwe jest ustalenie tych okresów także w oparciu o inne dowody (wyróżnienie Sądu Okręgowego) . Innym środkiem dowodowym może być zatem dowód z innych dokumentów niż świadectwo pracy, czy też jak w niniejszej sprawie dowód z zeznań świadków K. i O..

Załącznik do Rozporządzenia zawiera WYKAZ A wymieniający rodzaje prac w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego.
W Dziale VIII Transport i łączność w punkcie 2 wymieniona została praca kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, specjalizowanych, specjalistycznych (specjalnych), pojazdów członowych …). Takim właśnie pojazdem specjalistycznym członowym był kierowany przez L. L. cementowóz, zaś odwołujący się kierował takim pojazdem w okresie nie zaliczonym przez organ rentowy z uwagi na brak wspomnianego wyżej świadectwa z firmy (...). Sąd Okręgowy zważył przy tym, że stwierdzenie o dodatku za pracę w warunkach szkodliwych nie upoważniało organu rentowego do uznania spornego okresu jako okres wykonywania pracy w warunkach szczególnych na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego w pełnym wymiarze czasu pracy.

Reasumując kwestię charakteru zatrudnienia wnioskodawcy i zajmowanego stanowiska w firmie (...) Sąd przyjął, że okres wykazany w świadectwie z dnia
4 listopada 1993 roku jest okresem, który należy uwzględnić na podstawie wskazanych wyżej przepisów. Tym samym L. L. wykazał ponad 15 letni okres pracy w warunkach szczególnych, przypadający przed dniem 1 stycznia 1999 r. Organ rentowy rozpatrując wniosek odwołującego się o przyznanie wcześniejszej emerytury nie kwestionował spełnienia pozostałych ustawowych przesłanek wymaganych do uzyskania wcześniejszej emerytury. Jak wynika ponadto z zeznań świadka O. (wieloletniego pracownika firmy (...)) okres pracy w tej firmie na stanowisku analogicznym jak L. L. pozwolił mu na uzyskanie 4 lata wstecz prawa do wcześniejszej emerytury, otrzymał bowiem od likwidatora (upomniał się) właściwe świadectwo pracy w warunkach szczególnych.

Sąd Okręgowy zważył przy tym, że zeznania obu świadków oraz zeznania przesłuchanego w charakterze strony L. L. były zgodne co do faktu, że nie pracował on jako mechanik wbrew określeniu nazwy zajmowanego stanowiska. Z praktyki orzeczniczej tutejszego Sądu Okręgowego wynika bezspornie, że pracodawcy zamieszczali w umowach o pracę oraz świadectwach pracy (nie są to dokumenty urzędowe) nazwy stanowisk nieadekwatne do faktycznie wykonywanych obowiązków i czynności kierując się zazwyczaj nomenklaturą zawartą w regulaminach pracy lub brakiem określonych stanowisk.

Skoro odwołujący się udowodnił w niniejszym postępowaniu wymagany przez cytowane wyżej przepisy staż pracy w szczególnych warunkach, Sąd Okręgowy na podstawie na mocy art. 477 14 § 2 k.p.c. w pkt. 2 sentencji wyroku zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał odwołującemu się L. L. prawo do wcześniejszej emerytury. Na podstawie przepisu art. 477 13 k.p.c. Sąd umorzył postępowanie w zakresie, w jakim decyzja z dnia
22 lipca 2016 roku zmieniła decyzję z dnia 4 czerwca 2016 roku.

Odnosząc się do daty, od której odwołujący jest uprawniony do wcześniejszej emerytury, Sąd Okręgowy zważył, iż zgodnie z art. 129 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu. W tym stanie rzeczy Sąd przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury począwszy od dnia
4 czerwca 2016.