UZASADNIENIE

Powódka M. K. złożyła pozew przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych w W. o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym poprzez wykreślenie z działu IV księgi wieczystej o nr (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Toruniu, dla lokalu mieszkalnego objętego spółdzielczym własnościowym prawem do lokalu, do którego prawa po ½ udziału posiadają M. K. i K. K., hipoteki przymusowej zwykłej w kwocie 2.386,93 zł wpisanej na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. Inspektorat w T., obecnie działającego jako Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. z tytułu składek na fundusz pracy za okres od stycznia 1999r. do grudnia 1999r. oraz za okres od maja 2000r. do października 2003r. w kwocie 1.533,23 zł plus odsetki za zwłokę w kwocie 845,30 zł plus koszty upomnienia w kwocie 8,40 zł oraz zasądzenie od pozwanego kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powódka wskazała, iż z K. K. zawarła związek małżeński, umową majątkową małżeńską z 28 listopada 1991r. małżonkowie wyłączyli ustrój ustawowej wspólności majątkowej. Od 18 lipca 2002r. pozostawała z mężem w separacji, wyrokiem z dnia 29 września 2015r. małżeństwo zostało rozwiązane przez rozwód. Decyzja z dnia 17 grudnia 2003r. ZUS ustalił należność K. K. z tytułu składek na Fundusz Pracy, odsetek, kosztów upomnienia, decyzją z dnia 12 lutego 2004r. pozwany stwierdził odpowiedzialność powódki jako żony dłużnika majątkiem wspólnym, decyzją z dnia 17 marca 2004r. uchylił decyzję z dnia 12 lutego 2004r. W dniu 2 marca 2004r. Sąd rejonowy w Toruniu dokonał wpisu hipoteki przymusowej. W chwili dokonywania wpisu nie była ujawniona, ani umowa majątkowa małżeńska, ani fakt orzeczenia separacji. Od 11 marca 2004r. pozwany miał wiedzę o umowie małżeńskiej oraz o orzeczeniu separacji.

Pismem z dnia 19 czerwca 2006r. powódka doprecyzowała, że wnosi o wykreślenie hipoteki jedynie z przysługującego jej udziału we współwłasności nieruchomości wynoszącym ½.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powódki kosztów procesu.

W uzasadnieniu wskazał, że K. K. jest dłużnikiem ZUS z tytułu zaległości w składkach na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne, Fundusz Pracy w związku z prowadzeniem pozarolniczej działalności gospodarczej. Zakład chroniony jest rękojmią wiary publicznej ksiąg wieczystych.

Dalej strony wnosiły jak dotychczas.

Sąd ustalił, co następuje:

15 kwietnia 1990r. M. K. zawarła związek małżeński z K. K..

Bezsporne.

Umową majątkową małżeńską z 28 listopada 1991r. małżonkowie wyłączyli ustrój ustawowej wspólności majątkowej.

Bezsporne.

Wyrokiem z dnia 18 lipca 2002r. Sąd Okręgowy w Toruniu orzekł separację M. K. i K. K.. Wyrok uprawomocnił się z dniem 10 sierpnia 2002r.

Bezsporne.

Decyzja z dnia 17 grudnia 2003r. ZUS ustalił należność K. K. z tytułu składek na Fundusz Pracy, odsetek, kosztów upomnienia. Decyzją z dnia 12 lutego 2004r. pozwany stwierdził odpowiedzialność powódki jako żony dłużnika majątkiem wspólnym.

Decyzją z dnia 17 marca 2004r. uchylił decyzję z dnia 12 lutego 2004r. W uzasadnieniu wskazano, że w związku z umową majątkową małżeńską nie M. K. nie odpowiada majątkiem wspólnym za nieopłacone należności K. K. wobec ZUS.

Bezsporne.

W dniu 2 marca 2004r. Sąd Rejonowy w Toruniu dokonał wpisu hipoteki przymusowej na rzecz ZUS na nieruchomości, dla której prowadzona jest księga wieczysta Kw nr (...).

Bezsporne.

W chwili dokonywania wpisu w księdze wieczystej nie była ujawniona, ani umowa majątkowa małżeńska, ani fakt orzeczenia separacji.

Bezsporne.

Pismem z dnia 3 marca 2004r., doręczonym do ZUS w dniu 11 marca 2004r. M. K. poinformowała, że nie odpowiada za długi męża w związku z umową majątkową małżeńską i orzeczoną separacją.

Bezsporne.

Wyrokiem Sądu Okręgowego w Toruniu z dnia 29 września 2015r. małżeństwo M. K. i K. K. zostało rozwiązane przez rozwód.

Bezsporne.

K. K. miał prawo do skorzystania z abolicji podatkowej, z przysługującego mu prawa nie skorzystał.

Bezsporne.

Sąd zważył, co następuje:

Stan faktyczny niniejszej sprawy Sąd ustalił na podstawie okoliczności bezspornych, faktów przyznanych przez strony, dokumentów oraz na podstawie art. 230 k.p.c.

Sąd w pełni dał wiarę dowodom w postaci dokumentów zgromadzonych w toku procesu, albowiem były kompletne i jasne, wraz z pozostałymi dowodami tworzyły dokładny stan faktyczny sprawy. Ich prawdziwość nie budziła w ocenie Sądu jakichkolwiek wątpliwości. Co więcej wiarygodność przedłożonych dokumentów nie była kwestionowana przez żadną ze stron.

Poza sporem pozostaje fakt podpisania przez powódkę i K. K. majątkowej umowy małżeńskiej, orzeczenie separacji oraz brak ujawnienia umowy majątkowej małżeńskiej w księdze wieczystej przed dokonaniem wpisu hipoteki przymusowej na rzecz pozwanego. Bezspornym było, że dłużnikiem ZUS jest tylko K. K.. M. K. nie jest dłużnikiem ZUS.

Poza sporem pozostawała okoliczność, że podstawą wpisu hipoteki przymusowej była wydana przez ZUS decyzja administracyjna.

Zgodnie z art. 26 ust. 3 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej u.s.u.s.) dla zabezpieczenia należności z tytułu składek Zakładowi przysługuje hipoteka przymusowa na wszystkich nieruchomościach dłużnika, z uwzględnieniem ust. 3a i 3b. Podstawą ustanowienia hipoteki przymusowej jest doręczona decyzja o określeniu wysokości należności z tytułu składek, o odpowiedzialności osoby trzeciej lub o odpowiedzialności następcy prawnego.

Zgodnie z art. 26 ust 3a pkt. 2 u.s.u.s. przedmiotem hipoteki przymusowej może być nieruchomość stanowiąca przedmiot współwłasności łącznej dłużnika i jego małżonka.

W myśl art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o księdze wieczystej i hipotece (Dz.U. 2016.790 t.j.- dalej ustawa) w razie niezgodności między stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym osoba, której prawo nie jest wpisane lub jest wpisane błędnie albo jest dotknięte wpisem nieistniejącego obciążenia lub ograniczenia, może żądać usunięcia niezgodności.

Zgodnie z art. 5 ustawy w razie niezgodności między stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym treść księgi rozstrzyga na korzyść tego, kto przez czynność prawną z osobą uprawnioną według treści księgi nabył własność lub inne prawo rzeczowe (rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych).

Punktem wyjścia w konstruowaniu rękojmi wiary publicznej ksiąg wieczystych jest możliwość wystąpienia niezgodności między stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym. Może to prowadzić do kolizji między bezpieczeństwem obrotu a interesem osób, których prawa nie są ujawnione w księdze wieczystej lub są ujawnione niezgodnie z rzeczywistym stanem prawnym. Z wykładni gramatycznej art. 5 wynika, że rękojmia zapewnia nabycie własności lub innego prawa rzeczowego od osoby nieuprawnionej, która została wpisana do księgi wieczystej zamiast osoby uprawnionej, art. 9 u.k.w.h. rozszerza jednak działanie rękojmi na rozporządzenie prawami osobistymi i roszczeniami ujawnionymi w księdze wieczystej na podstawie art. 16 u.k.w.h. Rękojmia osłania tego, na czyją rzecz osoba uprawniona według księgi dokonuje rozporządzenia wpisanym prawem, chyba że rozporządzenie jest bezpłatne albo wchodzący w czynność prawną z osobą wpisaną działa w złej wierze (por. J. Wasilkowski, Prawo rzeczowe w zarysie, Warszawa 1957, s. 333). Tak więc istotą rękojmi jest wyłączenie zasady nemo plus iuris in alium transferre potest quam ipse habet. Instytucja rękojmi obejmuje nabycie praw rzeczowych i innych praw osobistych oraz roszczeń ujawnionych w księdze wieczystej na podstawie art. 16 u.k.w.h. (por. R. Polak, K. Scheuring, Hipoteka i księgi wieczyste z komentarzem i wzorami pism, Bydgoszcz 1992, s. 8 i n.). Rękojmia nie obejmuje danych wynikających ze zbioru dokumentów (por. orzeczenie SN z dnia 15 listopada 1999 r., II CKN 621/99, niepubl.).

Działanie rękojmi jest uzależnione od jednoczesnego spełnienia poniższych pozytywnych przesłanek:

1) niezgodność między stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym;

2) nabycie własności lub innych praw rzeczowych ujawnionych w księdze w drodze odpłatnej czynności prawnej od osoby uprawnionej według księgi;

3) dobra wiara nabywcy.

Rękojmia nie ma charakteru absolutnego, chroni jedynie nabycie w drodze czynności prawnej. Nie dotyczy natomiast przesłanek ważności umowy. W art. 5 ustawy chodzi o czynności prawne pod tytułem szczególnym, a więc umowy przenoszące własność nieruchomości, przy czym rękojmia chroni tylko tego nabywcę, którego kontrahentem jest osoba wpisana w księdze wieczystej. Skoro warunkiem rękojmi jest nabycie przez czynność prawną, to nie chroni ona nabycia w wyniku innych zdarzeń, np. w drodze egzekucji (por. wyrok SN z dnia 22 września 1997 r., II CKN 730/97, OSP 1998, nr 7-8, poz. 139 z glosą A. Oleszki), w wyniku spadkobrania oraz na podstawie umowy majątkowej małżeńskiej (art. 47 k.r.o.). Nie chroni też nabycia hipoteki przymusowej, powstaje ona bowiem na podstawie tytułu wykonawczego w postępowaniu egzekucyjnym, a nie w wyniku czynności prawnej. Dał temu wyraz SN w uchwale z dnia 30 maja 1994 r., III CZP 72/94 (OSNC 1994, nr 12, poz. 235).

Niezgodność zachodzi wówczas, gdy treść wpisu nie odzwierciedla rzeczywistego stanu prawnego nieruchomości, przez który należy rozumieć stan zgodny z prawem materialnym. W ujęciu ogólnym niezgodność ta powstaje bądź skutkiem wadliwości wpisu, bądź w związku ze zmianami w stosunkach prawnorzeczowych, niezależnymi od wpisu w księdze.

Przyczyny niezgodności mogą być różnej natury. Warto przypomnieć, że polskie prawo rzeczowe nie przyjęło z prawa niemieckiego zasady wpisu jako w każdym wypadku niezbędnej przesłanki nabycia, zmiany lub utraty praw rzeczowych. Wystarczy wskazać, że wpis prawa własności, nieruchomości poza odrębną własnością lokali, ma tylko znaczenie deklaratywne. Nie jest więc konieczną przesłanką skutecznego przeniesienia prawa własności nieruchomości. Mimo to nie można twierdzić, że obrót nieruchomościami odbywa się pozaksięgowo. Niezgodność ta powstaje przede wszystkim na skutek błędnych wpisów albo zmian stanów prawnych niezależnie od ksiąg wieczystych.

W przedmiotowej sprawie wpis w hipoteki przymusowej został dokonany na podstawie decyzji administracyjnej, a nie na podstawie odpłatnej czynności prawnej. Rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych znajduje zastosowanie jedynie w przypadkach, gdy nabycie własności nieruchomości lub innego prawa rzeczowego następuje na podstawie czynności prawnej. Tym samym pozwany nie może skutecznie powoływać się rękojmię wiary publicznej ksiąg wieczystych.

W przedmiotowej sprawie powódka wykazała, że w chwili dokonywania wpisu hipoteki przymusowej na rzecz pozwanego między nią, a dłużnikiem – K. K. nie istniał ustrój wspólności majątkowej małżeńskiej, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego, dla którego prowadzona jest księga wieczysta (...) nie stanowiło współwłasności łącznej dłużnika i M. K.. M. K. i K. K. przysługiwał równy udział (po ½) w spornym spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu.

Mając powyższe na uwadze orzeczono jak w pkt. 1 sentencji.

O kosztach orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. Powódka wygrała sprawę. Koszty poniesione przez powódkę to: 120 zł opłaty od pozwu, 17 zł opłata skarbowa od pełnomocnictwa, 600 zł koszty zastępstwa procesowego.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE