WYROK

Ł Ą C Z N Y

W I M I E N I U

RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

dnia 19 grudnia 2016 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu w XVI Wydziale Karnym w składzie:

Przewodniczący: SSO Piotr Michalski

Protokolant: p.o. staż A. S.

przy udziale Tomasza Narłowskiego Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Poznaniu, po rozpoznaniu w dniu 19 grudnia 2016 r. sprawy z wniosku A. K. (1) ( (...)), ur. (...) w W., s. K. i J. z d. P. o wydanie wyroku łącznego

skazanego prawomocnymi wyrokami:

1.  Sądu Rejonowego dla Miasta Stołecznego Warszawy w Warszawie z dnia 3 lipca 2003 r. (sygn. akt V K 1165/01) za przestępstwo z art. 191 § 2 k.k. popełnione w drugiej połowie stycznia 2001 r., na karę 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres lat 3 przy czym postanowieniem Sądu Rejonowego dla Warszawy – Woli w Warszawie z dnia 17 kwietnia 2007 r. (sygn. V Ko 1070/06) zarządzono wykonanie tejże kary,

2.  Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 28 czerwca 2005 r. (sygn. akt VIII K 9/05) zmienionym wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 22 listopada 2005 r. (sygn. II AKa 387/05), za przestępstwo z art. 148 § 1 k.k. popełnione w dniu 6 maja 2004 r., na karę 15 lat pozbawienia wolności;

3.  Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 30 grudnia 2014 r. (sygn. akt VIII K 230/09) za przestępstwa:

z art. 258 § 1 k.k. popełnione w okresie od jesieni 2000 r. do dnia 6 maja 2004 r., na karę 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności,

z art. 282 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k. popełnione jesienią 2000 r., na karę 2 lat pozbawienia wolności oraz 100 stawek dziennych grzywny przy przyjęciu, iż jedna stawka dzienna wynosi 20,- zł,

z art. 191 § 2 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k. popełnione w nieustalonym dniu 2001 r., na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności

przy czym jednostkowe kary pozbawienia wolności połączono wymierzając skazanemu karę łączną 3 lat pozbawienia wolności;

przy czym wyrokiem łącznym Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 16 czerwca 2016 r. (sygn. akt XVIII K 48/16) jednostkowe kary pozbawienia wolności wymierzone wyrokami opisanymi powyżej w pkt 2 i 3 połączono wymierzając skazanemu karę łączną 15 lat pozbawienia wolności;

1.  Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 29 września 2016 r. (sygn. akt XVI K 137/12) za przestępstwo z art. 252 § 1 k.k. i art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 282 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. popełnione w okresie od 27 lutego 2001 r. do dnia 2 marca 2001 r., na karę 4 lat pozbawienia wolności,

* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *

I.

jednostkowe kary pozbawienia wolności i wymierza A. K. (1) karę łączną 17 (siedemnastu) lat i 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności;

I.

II.

III.

IV.

/ P. M. /

UZASADNIENIE

Pismem z dnia 29 października 2016 r. skazany A. K. (1) wniósł o wydanie wyroku łącznego i połączenie kar jednostkowych orzeczonych we wskazanych przez siebie wyrokach i wymierzenie – z zastosowaniem art. 89 a k.k. – kary łącznej pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca A. K. (1) został skazany następującymi prawomocnymi wyrokami:

1.  Sądu Rejonowego dla Miasta Stołecznego Warszawy w Warszawie z dnia 3 lipca 2003 r. (sygn. akt V K 1165/01) za przestępstwo z art. 191 § 2 k.k. popełnione w drugiej połowie stycznia 2001 r., na karę 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres lat 3 przy czym postanowieniem Sądu Rejonowego dla Warszawy – Woli w Warszawie z dnia 17 kwietnia 2007 r. (sygn. V Ko 1070/06) zarządzono wykonanie tejże kary; karę tą skazany już odbył w całości, zakończył jej odbywanie w dniu 2 maja 2008 r.;

2.  Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 28 czerwca 2005 r. (sygn. akt VIII K 9/05) zmienionym wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 22 listopada 2005 r. (sygn. II AKa 387/05), za przestępstwo z art. 148 § 1 k.k. popełnione w dniu 6 maja 2004 r., na karę 15 lat pozbawienia wolności;

3.  Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 30 grudnia 2014 r. (sygn. akt VIII K 230/09) za przestępstwa:

z art. 258 § 1 k.k. popełnione w okresie od jesieni 2000 r. do dnia 6 maja 2004 r., na karę 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności,

z art. 282 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k. popełnione jesienią 2000 r., na karę 2 lat pozbawienia wolności oraz 100 stawek dziennych grzywny przy przyjęciu, iż jedna stawka dzienna wynosi 20,- zł,

z art. 191 § 2 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k. popełnione w nieustalonym dniu 2001 r., na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności

przy czym jednostkowe kary pozbawienia wolności połączono wymierzając skazanemu karę łączną 3 lat pozbawienia wolności;

przy czym wyrokiem łącznym Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 16 czerwca 2016 r. (sygn. akt XVIII K 48/16) jednostkowe kary pozbawienia wolności wymierzone wyrokami opisanymi powyżej w pkt 2 i 3 połączono wymierzając skazanemu karę łączną 15 lat pozbawienia wolności; karę tą skazany aktualnie – koniec kary przewidziano na dzień 2 marca 2020 r. – odbywa;

1.  Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 29 września 2016 r. (sygn. akt XVI K 137/12) za przestępstwo z art. 252 § 1 k.k. i art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 282 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. popełnione w okresie od 27 lutego 2001 r. do dnia 2 marca 2001 r., na karę 4 lat pozbawienia wolności; kary tej skazany jeszcze nie odbył, a będzie ją odbywał w okresie od dnia 2 marca 2020 r. do dnia 1 marca 2024 r.

Skazany A. K. (1) ma obecnie niespełna 38 lat, jest rozwiedziony, ma jedno małoletnie dziecko, na które ma orzeczony obowiązek alimentacyjny w kwocie 350,- zł miesięcznie. Oskarżony zdobył wykształcenie zawodowe, jest blacharzem samochodowym. Przed osadzeniem nie pracował, nie posiadał źródeł utrzymania ani większego majątku. Przed osadzeniem w jednostce penitencjarnej mieszkał z rodzicami, z którymi utrzymuje poprawne relacje; w miejscu zamieszkania cieszy się opinią pozytywną.

W chwili obecnej kare pozbawienia wonności odbywa nieprzerwanie od 9 maja 2004 r.; do jednostki penitencjarnej został doprowadzony przez Policję. Obecnie przebywa w Zakładzie Karnym we W.. Zachowanie skazanego w zakładzie karnym uznać należy za poprawne. Skazany był bowiem wielokrotnie nagradzany, w stosunku do przełożonych prezentuje postawę regulaminową, ze współosadzonymi funkcjonuje bezkonfliktowo, dba o właściwy porządek w celi oraz o higienę osobistą. Nie uczestniczy w strukturach podkultury przestępczej. Aktualnie jest uczniem kursu zawodowego w zawodzie zbrojarz – betoniarz. W chwili obecnie jest zatrudniony nieodpłatnie jako wydawca posiłków. Karę pozbawienia wolności odbywa w systemie programowanego oddziaływania. Zadania realizuje sumiennie, chętnie korzysta z zajęć kulturalno-oświatowych. Czas wolny spędza na oglądaniu telewizji i czytaniu prasy. Wobec skazanego nie stosowano środków przymusu bezpośredniego, korzysta z zezwoleń na opuszczenie jednostki penitencjarnej, które wykorzystuje właściwie. Prezentuje krytyczny stosunek do dotychczasowego trybu życia i popełnionych przestępstw; nie stwierdzono u niego objawów uzależnienia. Uczestniczył w programie readaptacji społecznej pt. ART. Zastępowanie Agresji, który ukończył z wynikiem bardzo dobrym.

Skazany był jednak również dwudziestokrotnie karany dyscyplinarnie i jest dobrze dostosowany do izolacji penitencjarnej. Nie spłaca aktualnie alimentów.

Kontakt zewnętrzny w formie widzeń utrzymuje z rodziną, od której otrzymuje również pomoc.

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie dowodów z dokumentów znajdujących się w aktach sprawy, a ujawnionych na rozprawie w dniu 19 grudnia 2016 r.: wniosku o wydanie wyroku łącznego (k. 2-3), karty karnej (k. 24-26), opinii o skazanym z Aresztu Śledczego w P. wraz z zestawieniem okresów odbywanych kar pozbawienia wolności (k. 51-53), odpisów wyroków (k. 30-31, 37-40, 42-46, 48, 48a i 50) oraz w oparciu o Sądu Rejonowego dla Miasta Stołecznego Warszawy o sygn. V K 1165/01, Sądu Okręgowego w Warszawie VIII K 9/05, Sądu Okręgowego w Warszawie o sygn. XVIII K 48/16, Sądu Okręgowego w Warszawie sprawy o sygn. VIII K 230/09, Sądu Okręgowego w Poznaniu o sygn. XVI K 137/12 wraz z aktami wykonawczymi (Kd i Wzaw oraz Wp).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Na wstępie wskazać należy – jako, że A. K. popełniał przestępstwa oraz był skazywany na przestrzeni długiego okresu czasu – iż rozważenia wymagała kwestia, które przepisy dotyczące kary łącznej będą miały zastosowanie w odniesieniu do tego skazanego.

W tej zaś kwestii w pierwszej kolejności Sąd pragnie wskazać, iż – jako, że A. K. został prawomocnie skazany po wejściu w życie ustawy nowelizującej kodeks karny w zakresie przepisów dotyczących kary łącznej, tj. wyrokiem Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 29 września 2016 r. w sprawie o sygn. akt XVI K 137/12 – kwestią do rozstrzygnięcia pozostawała wzajemna relacja dwóch przepisów natury intertemporalnej, a to art. 4 § 1 k.k. oraz art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2015 r. poz. 396).

Sąd Okręgowy pragnie wskazać, iż w tym zakresie w pełni podziela pogląd wyrażony przez Sąd Apelacyjny w Poznaniu w uzasadnieniu postanowienia z dnia 19 października 2016 r. w sprawie o sygn. II AKz 296/16, gdzie Sąd ten wskazał, iż „w myśl ogólnej zasady kodeksowej, normującej kwestię tzw. kolizji ustaw w czasie, ustanowionej w art. 4 § 1 k.k., łącząc – po wejściu w życie noweli z dnia 20 lutego 2015 r. – węzłem kary łącznej kary prawomocnie orzeczone przed wejściem w życie tej noweli należałoby stosować „ustawę nową", czyli przepisy rozdziału IX w brzmieniu nadanym rzeczoną nowelą, a „ustawę obowiązującą poprzednio", czyli przepisy rozdziału IX w dotychczasowym brzmieniu, tylko wtedy, gdyby była ona względniejsza dla sprawcy. Przepis art. 19 ust. 1 noweli z dnia 20 lutego 2015 r. wprowadza odstępstwo od tej zasady. Wyraża się ono w tym, że w rozważanym zakresie wyłącza się stosowanie ustawy nowej do kar prawomocnie orzeczonych przed dniem jej wejścia w życie z tym, że owo wyłączenie nie obejmuje wypadków, w których zachodzi potrzeba orzeczenia kary łącznej w związku z prawomocnym skazaniem już po tym dniu. W takim i tylko takim zakresie wyłączone jest stosowanie art. 4 § 1 k.k. W zakresie natomiast, w jakim przepis art. 19 ust. 1 ustawy nowelizującej, dopuszcza stosowanie przepisów rozdziału IX w brzmieniu nadanym nowelą z dnia 20 lutego 2015 r. do kar prawomocnie orzeczonych przed dniem wejścia w życie owej noweli, tj. w sytuacjach, w których zachodzi potrzeba orzeczenia kary łącznej w związku z prawomocnym skazaniem po dniu wejścia w życie noweli lutowej, o tym, na podstawie jakiego stanu prawnego orzekać: nowego czy dotychczasowego – rozstrzyga już bez reszty art. 4 § 1 k.k. Funkcją tego fragmentu przepisu art. 19 ust. 1 ustawy nowelizującej, jest jedynie doprecyzowanie (zawężenie) zakresu, w jakim wyłączone jest stosowanie ustawy nowej do kar prawomocnie orzeczonych przed jej wejściem w życie. Nieco obrazowo rzec by można, że art. 19 ust. 1 noweli z dnia 20 lutego 2015 r. stanowi o tym, kiedy nie stosuje się ustawy nowej, nie zaś o tym, kiedy się ją stosuje. (…) W myśl (…) art. 19 ust. 1 in fine noweli z dnia 20 lutego 2015 r. przepisy rozdziału IX w nowym brzmieniu mogą znaleźć zastosowanie do kar prawomocnie orzeczonych przed 1 lipca 2015 r., tylko wtedy, gdy „zachodzi potrzeba" orzeczenia kary łącznej w związku z prawomocnym skazaniem po tym dniu. Oceny, czy zachodzi potrzeba, o której mowa, należy naturalnie dokonywać według przepisów rozdziału IX w nowym brzmieniu. Jeżeli zgodnie z tymi przepisami należałoby połączyć karę orzeczoną prawomocnie 1 lipca 2015 r. lub później z jedną albo większą liczbą kar orzeczonych prawomocnie przed tą datą, wówczas należy na podstawie art. 4 § 1 k.k. rozstrzygnąć, czy stosować dalej przepisy rozdziału IX w nowym brzmieniu, czy też w brzmieniu obowiązującym do 30 czerwca 2015 r.”.

Pogląd ten znajduje zresztą akceptację w doktrynie i orzecznictwie Sądów (por. Majewski Jarosław, Komentarz do niektórych przepisów ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw, [w:] Kodeks karny. Komentarz do zmian 2015, LEX, 2015, teza 3 do art. 19; postanowienie Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 31 maja 2016 r. w sprawie o sygn. II AKz 124/16, LEX nr 2080913, postanowienie Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 29 lipca 2015 r. w sprawie o sygn. II AKz 410/15, Lex 1809506) choć w doktrynie znaleźć można również zdania przeciwne (por. np. M. S., Intertemporalne zagadnienia nowelizacji przepisów o karze łącznej. Wybrane problemy w kontekście art. 19 ustawy nowelizującej z 20 lutego 2015 r. – Palestra z 2015 r., z. 7-8, s. 144, postanowienie Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 12 kwietnia 2016 r. w sprawie o sygn. II AKa 25/16, Lex nr 2039694).

Po wtóre Sąd Okręgowy pragnie wskazać, iż na skutek wejścia kolejnych nowelizacji kodeksu karnego w związku z czym zmianie ulegały przepisy Kodeksu karnego normujące zasady orzekania kar łącznych, w tym wyrokiem łącznym, Sąd Okręgowy musiał rozważyć, jaki stan prawny winien znaleźć zastosowanie w sprawie skazanego A. K. (1).

Według art. 4 § 1 k.k., jeżeli w czasie orzekania obowiązuje ustawa inna niż w czasie popełnienia przestępstwa, stosuje się ustawę nową, jednakże należy stosować ustawę obowiązującą poprzednio, jeżeli jest względniejsza dla sprawcy.

Prawo karne, zarówno materialne, jak i procesowe, stanowi wyodrębnioną z systemu prawa gałąź i rządzi się swoimi autonomicznymi rozwiązaniami, również w odniesieniu do problematyki międzyczasowej. Zasadą jest, że zmiana przepisów prawa materialnego po popełnieniu czynu karalnego przez sprawcę nie może prowadzić do oceny tego czynu oraz orzeczenia o jego odpowiedzialności za tenże czyn w sposób mniej korzystny, aniżeli miałoby to miejsce, gdyby czyn ten został osądzony pod rządami przepisów obowiązujących w dacie jego popełnienia. Reguła ta – jakkolwiek wyrażona także w art. 4 § 1 k.k. – wynika z gwarancyjnej funkcji prawa karnego, która polega na jasnym określeniu jakie czyny są zabronione i jakie grożą sankcje za ich popełnienie. Nikt nie może za swój czyn ponieść sankcji surowszych, aniżeli te z jakimi powinien się liczyć w chwili jego popełnienia. Prawo karne nie może bowiem działać wstecz. A zatem naczelna i niekwestionowana zasada, zgodnie z którą należy stosować prawo nowe, jako z założenia lepsze, musi na gruncie prawa karnego materialnego ulec w sytuacji, gdyby prawo dotychczasowe okazało się dla sprawcy korzystniejsze, czyli względniejsze. Zgoła odmiennie sytuacja ta przestawia się w razie nowelizacji prawa procesowego. Obowiązuje tutaj zasada „chwytania sprawy w locie”, zgodnie z którą prawo nowe stosuje się od razu, chyba że przepis wyraźnie przewiduje odmienne rozwiązanie. Nie ma tu zatem miejsca dla oceny, czy nowa ustawa jest bardziej czy też mniej korzystna dla oskarżonego. Stosuje się ustawę nową, a starą jedynie wówczas, gdy wynika to z wyraźnego nakazu zawartego w przepisie intertemporalnym, wskazującym na konkretne okoliczności jej zastosowania. Kryterium korzyści ustawy dotychczasowej lub nowej nie odgrywa tutaj więc żadnej roli.

Tak więc w oparciu o powyższe uznać należy, że wobec wydania w stosunku do skazanego A. K. (1) przez Sąd Okręgowy w Poznaniu wyroku z dnia 29 września 2016 r. w sprawie o sygn. akt XVI K 137/12 otwarła się możliwość stosowania ustawy nowej.

Jednocześnie jednak, wobec aktualizacji ustawy nowej rozważeniu podlega kwestia ustawy obowiązującej poprzednio, w sytuacji jej względności dla skazanego.

W realiach przedmiotowej sprawy podług ustawy obowiązującej obecnie zachodzi możliwość połączenia kar pozbawienia wolności wymierzonych skazanemu A. K. (1) wyrokami:

łącznym Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 16 czerwca 2016 r. (sygn. akt XVIII K 48/16) – 15 lat pozbawienia wolności oraz

Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 29 września 2016 r. (sygn. akt XVI K 137/12) – 4 lat pozbawienia wolności

Jak wynika bowiem z treści art. 85 § 2 k.k. w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 lipca 2015 r. podstawą kary łącznej są tylko kary podlegające wykonaniu. Analiza dokumentacji zgromadzonej w postępowaniu wskazuje, że jedynymi karami podlegającymi wykonaniu są kary pozbawienia wolności wymierzone w sprawach dopiero co wymienionych.

W tych warunkach możliwą do wymierzenia skazanemu karą łączną była (zgodnie z treścią art. 86 § 1 k.k. w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 lipca 2015 r.) kara w granicach od 15 lat pozbawienia wolności do 19 lat pozbawienia wolości.

Nadto odrębnemu wykonaniu podlega w tej sytuacji kara 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności wymierzona skazanemu wyrokiem Sądu Rejonowego dla Miasta Stołecznego Warszawy w Warszawie z dnia 3 lipca 2003 r. w sprawie o sygn. akt V K 1165/01.

Natomiast gdyby Sąd orzekał w oparciu o stan prawny sprzed nowelizacji kodeksu karnego, która weszła w życie w dniu 1 lipca 2015 r. zaszłaby następująca sytuacja procesowa.

Zgodnie zatem z treścią art. 85 k.k. w brzemieniu obowiązującym do dnia 30 czerwca 2015 r., w zbiegu realnym pozostają przestępstwa popełnione zanim zapadł pierwszy wyrok, chociażby nieprawomocny, co do któregokolwiek z nich i wymierzono za nie kary tego samego rodzaju albo inne podlegające łączeniu. Biorąc powyższe pod uwagę i analizując wyroki wydane wobec A. K. (1) występowałyby dwa zbiegi realne przestępstw – w obu przypadkach w odniesieniu do kar pozbawienia wolności.

W pierwszej kolejności zatem Sąd pragnie zwrócić na zbieg dotyczący kar pozbawienia wolności wymierzonych wyrokami:

Sądu Rejonowego dla Miasta Stołecznego Warszawy w Warszawie z dnia 3 lipca 2003 r. (sygn. akt V K 1165/01) – pkt 1

Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 30 grudnia 2014 r. (sygn. akt VIII K 230/09) – za czyny opisane w tiretach 2 i 3 – pkt 3

Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 29 września 2016 r. (sygn. akt XVI K 137/12) – pkt 4.

Przestępstw będących przedmiotem rozpoznania w tych trzech sprawach skazany dopuścił się bowiem przed dniem 3 lipca 2003 r., kiedy to zapadł wyrok w sprawie Sądu Rejonowego dla Miasta Stołecznego Warszawy w Warszawie w sprawie o sygn. akt XVI K 1165/01 (pkt 1), który należy traktować jako kolejny „pierwszy” wyrok w rozumieniu art. 85 § 1 k.k.

Drugi zbieg jaki wystąpiłby w tej sprawie dotyczyłby natomiast kar pozbawienia wolności wymierzonych wyrokami:

Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 28 czerwca 2005 r. (sygn. akt VIII K 9/05) zmienionym wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 22 listopada 2005 r. (sygn. II AKa 387/05) – pkt 2

Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 30 grudnia 2014 r. (sygn. akt VIII K 230/09) – za czyn opisany w pierwszym tirecie – pkt 3,

Tak więc gdyby stosować przepisy kodeksu karnego, a w szczególności art. 85 k.k., w brzmieniu obowiązującym do dnia 30 czerwca 2015 r. za pierwszy z wymienionych przed momentem zbiegów można byłoby skazanemu wymierzyć karę łączną pozbawienia wolności w granicach od 4 lat pozbawienia wolności (kara najsurowsza wymierzona wyrokiem Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 29 września 2016 r. w sprawie o sygn. akt XVI K 137/12) do 8 lat pozbawienia wolności jako sumy kar. Za drugi natomiast – 15 lat pozbawienia wolności (kara najsurowsza wymierzona wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 28 czerwca 2005 r. w sprawie o sygn. akt VIII K 9/05) i jedyna możliwa do orzeczenia w związku z treścią art. 86 § 1 k.k. w brzemieniu obowiązującym do dnia 30 czerwca 2015 r.

Sąd zatem wartościowaniu poddał kwestie warunków wydania wyroku łącznego w oparciu o poprzednio i aktualnie obowiązujące przepisy uznając, iż zastosowanie przepisów obowiązujących aktualnie jest dla skazanego korzystniejszym z uwagi na wysokość kary łącznej możliwej do orzeczenia oraz sumy tej kary oraz podlegającej odrębnemu wykonaniu drugiej z kar pozbawienia wolności.

W przypadku obecnie obowiązujących przepisów możliwym jest bowiem wymierzenie kary łącznej od 15 do 19 lat pozbawienia wolności przy czym odrębnemu wykonaniu podlegałaby kara 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności natomiast w przypadku zastosowania przepisów obowiązujących do dnia 30 czerwca 2016 r. Sąd mógłby wymierzyć dwie kary łączne – jedną 15 lat pozbawienia wolności i drogą w granicach od 4 lat do 8 lat pozbawienia wolności.

Zważywszy na wysokość najniższej oraz najwyższej możliwej do wymierzenia skazanemu kary łącznej korzystniejszym jest rozwiązanie wynikające z zastosowania przepisów nowych.

Reasumując zatem powyższe, kształtując orzeczenie o karze łącznej orzeczonej wobec A. K. (1) (a w tym jej wymiarze), Sąd zastosował przepisy kodeksu karnego w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 lipca 2015 r.

Jeszcze raz zatem przypomnieć trzeba, iż w realiach przedmiotowej sprawy podług ustawy obowiązującej obecnie zachodzi możliwość połączenia kar pozbawienia wolności wymierzonych skazanemu A. K. (1) wyrokami:

łącznym Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 16 czerwca 2016 r. (sygn. akt XVIII K 48/16) – 15 lat pozbawienia wolności oraz

Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 29 września 2016 r. (sygn. akt XVI K 137/12) – 4 lat pozbawienia wolności

Jak wynika bowiem z treści art. 85 § 2 k.k. w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 lipca 2015 r. podstawą kary łącznej są tylko kary podlegające wykonaniu. Analiza dokumentacji zgromadzonej w postępowaniu wskazuje, że jedynymi karami podlegającymi wykonaniu są kary pozbawienia wolności wymierzone w sprawach dopiero co wymienionych.

Dlatego też Sąd nie objął karą łączną kary wymierzonej skazanemu wyrokiem Sądu Rejonowego dla Miasta Stołecznego Warszawy w Warszawie z dnia 3 lipca 2003 r. w sprawie o sygn. akt V K 1165/01 albowiem karę tą już skazany odbył w związku z czym kara ta nie podlega łączeniu. W konsekwencji zatem, w tym zakresie Sąd postępowanie o wydanie wyroku łącznego umorzył.

Orzekając zatem karę łączną pozbawienia wolności za zbiegające się przestępstwa pozostające w opisanym powyżej zbiegu Sąd Okręgowy miał na uwadze treść art. 85a k.k. stanowiącym, iż orzekając karę łączną sąd bierze pod uwagę przede wszystkim cele zapobiegawcze i wychowawcze, które kara ma osiągnąć w stosunku do skazanego, a także potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa.

Z art. 85a k.k. wynika zatem, że podstawową dyrektywą wymiaru kary jest prewencja indywidualna oraz prewencja ogólna (pozytywna). Treść tego przepisu wskazuje na to, że prewencja indywidualna ma charakter priorytetowy, o czym świadczy formuła, iż sąd kieruje się przede wszystkim względami zapobiegawczymi i wychowawczymi, które kara ma osiągnąć w stosunku do skazanego. W drugiej kolejności należy wziąć pod uwagę prewencję ogólną. O drugorzędnym znaczeniu prewencji ogólnej świadczy wskazanie jej na drugim miejscu w komentowanym uregulowaniu, a ponadto sformułowanie "a także". Przepis art. 85a k.k. wskazuje tylko dyrektywy priorytetowe przy wymiarze kary łącznej. Nie zawiera on katalogu wyczerpującego tych wskazówek, którymi sąd ma się kierować przy wymiarze kary łącznej. Mimo wprowadzenia do k.k. art. 85a nie straciło na aktualności orzecznictwo dotyczące dyrektyw orzekania kary łącznej. Zatem przy wymiarze takiej kary sąd musi kierować się również związkiem przedmiotowo-podmiotowym (por. Jerzy Lachowski, Komentarz do Kodeksu karnego, Wolters Kluwer 2016 r., tezy do art. 85a, podobnie Piotr Hofmański w: P. Hofmański, L. Paprzycki, A. Sakowicz, Komentarz do Kodeksu karnego, Wolters Kluwer 2016 r., tezy do art. 85a).

Tak więc aktualnymi pozostają poglądy, iż „przy wymiarze kar łącznych nie bierze się pod uwagę okoliczności przyjętych za podstawę wymiaru kary za poszczególne przestępstwa. Te bowiem podlegają odmiennym zasadom, w szczególności ocenie stopnia winy. Gdyby okoliczności te uwzględnić ponownie przy wymiarze kar łącznych, prowadziłoby to do ponownego sądzenia za czyny już osądzone, do ukrytego weryfikowania rzeczy osądzonej, a więc do postąpienia sprzecznego z zakazem ponownego sądzenia. Przy wymiarze kar łącznych bierze się pod uwagę jedynie stopień związku między poszczególnymi przestępstwami, ich łączność przedmiotową i podmiotową. Im związek ten jest ściślejszy, tym bardziej przeważa absorbowanie poszczególnych kar, im luźniejszy – ich kumulacja, to jest sumowanie” (tak: Sąd Apelacyjny w Krakowie w uzasadnieniu wyroku z dnia 13 lipca 1995 r. w sprawie o sygn. II AKr 184/95, opubl. w Prok. i Pr. – wkł. z 1996 r., z. 2-3, poz. 16). Równocześnie jednak obowiązkiem Sądu orzekającego w sprawie o wydanie wyroku łącznego jest nadto „...rozważenie okoliczności, które zaistniały już po wydaniu poprzednich wyroków, a które przemawiają za korzystnym lub niekorzystnym ukształtowaniem kary łącznej” (tak: Sąd Apelacyjny w Krakowie w uzasadnieniu wyroku z dnia 26 kwietnia 1994 r. w sprawie o sygn. II AKr 26/94, opubl. w KZS z 1994 r., z. 5, poz. 14). Jak zauważył to bowiem Sąd Apelacyjny w Gdańsku, „zasada absorpcji kar przy wymierzaniu kary łącznej winna być stosowana tam, gdzie pomiędzy zbiegającymi się przestępstwami zachodzi bliski związek podmiotowy i przedmiotowy, a przesłanka prognostyczna pozwala na stwierdzenie, że kara łączna w wysokości najwyższej z wymierzonych kar jednostkowych, jest wystarczającą oceną zachowania się sprawcy” (uzasadnienie wyroku z dnia 23 stycznia 1997 r. w sprawie o sygn. II AKa 321/96, opubl. w Prok. i Pr. – wkł. z 1997 r., z. 7-8, poz. 19).

Przedstawione stanowisko nie straciło nic na aktualności w obowiązującym stanie prawnym. Potwierdził je m. in. Sąd Apelacyjny w Katowicach, który w uzasadnieniu swego wyroku z dnia 14 września 2006 r. w sprawie o sygn. II AKa 244/06 (LEX nr 217093), stwierdził, że „przy wymierzaniu kary łącznej zastosowanie zasady pełnej absorpcji nie jest żadnym obowiązkiem sądu orzekającego czy też punktem wyjścia przy dokonywaniu prawidłowej oceny wymiaru kary łącznej. Wydając wyrok łączny, sąd orzekający nie jest także uprawniony do ponownego rozważenia tych samych okoliczności, które legły u podstaw wymiaru kar w poprzednio osądzonych sprawach, lecz powinien rozważyć przede wszystkim, czy pomiędzy poszczególnymi czynami, za które wymierzono te kary, istnieje ścisły związek podmiotowy lub przedmiotowy, czy też związek ten jest dość odległy lub w ogóle go brak, a ponadto winien rozważyć okoliczności, które już po wydaniu poprzednich wyroków zaistniały i przemawiają za korzystnym lub niekorzystnym ukształtowaniem kary łącznej”.

Wymierzając zatem karę łączną pozbawienia wolności Sąd Okręgowy uwzględnił w pierwszej kolejności, iż pozostające w zbiegu przestępstwa skierowane były przeciwko różnym dobrom chronionym prawem, tj. przeciwko życiu, przeciwko porządkowi publicznemu, przeciwko mieniu i przeciwko wolności blisko czterech lat a także, iż dokonane zostały popełnione przez skazanego na przestrzeni stosunkowo długiego okresu czasu bo w okresie niemal półtora roku. Co więcej skazany, co wymaga szczególnego podkreślenia, był już czterokrotnie karany i to łącznie za 6 przestępstw i znaczącą część swego dorosłego życia spędził (karę pozbawienia wolności odbywa już od ponad 12 lat) w zakładach karnych, a koniec aktualnie odbywanych kar przypada na dość odległy czas, tj. na dzień 1 marca 2024 r. Co więcej, podkreślić trzeba, że łączeniu podlegają kary wymierzone skazanemu, które uznać należy za długoterminowe bowiem orzeczone za przestępstwa o bardzo wysokim stopniu szkodliwości społecznej. Wszystkie te okoliczności przemawiają za znaczącym uwzględnieniem zasady kumulacji kar przy kształtowaniu wysokości kary łącznej. Nadmierne stosowanie zasady absorpcji powodowałoby bowiem, iż w istocie co do niektórych przestępstw skazanemu nie wymierzono by kary. Skazany przy tym nie zgłosił się do odbycia kary dobrowolnie tylko został tam doprowadzony przez Policję. Z całą pewnością okoliczności te przemawiają za zastosowaniem zasady kumulacji przy kształtowaniu wysokości kary łącznej.

Fakt, iż obecna opinia o skazanym z Zakładu Karnego jest w chwili obecnej pozytywna wpływa oczywiście na to, że Sąd kierował się przy wymiarze kary łącznej również zasadą absorpcji. Trzeba wszak jednak przypomnieć, że skazany był bowiem wielokrotnie nagradzany, w stosunku do przełożonych prezentuje postawę regulaminową, ze współosadzonymi funkcjonuje bezkonfliktowo, dba o właściwy porządek w celi oraz o higienę osobistą. Nie uczestniczy w strukturach podkultury przestępczej. Aktualnie jest uczniem kursu zawodowego w zawodzie zbrojarz – betoniarz. W chwili obecnej jest zatrudniony nieodpłatnie jako wydawca posiłków. Karę pozbawienia wolności odbywa w systemie programowanego oddziaływania. Zadania realizuje sumiennie, chętnie korzysta z zajęć kulturalno-oświatowych. Czas wolny spędza na oglądaniu telewizji i czytaniu prasy. Wobec skazanego nie stosowano środków przymusu bezpośredniego, korzysta z zezwoleń na opuszczenie jednostki penitencjarnej, które wykorzystuje właściwie.

Okoliczności tych jakkolwiek nie można nie dostrzegać – to nie należy też wielce przeceniać, wszak winno to być normą. Co więcej, jak wynika z nadesłanej opinii, zachowanie skazanego na przestrzeni całego długiego pobytu w zakładzie karnym nie było aż tak znowuż poprawne. Wszak w przeszłości był dwudziestokrotnie karany dyscyplinarnie.

Godzi się przy tym zauważyć, że znaczna liczba oraz waga przestępstw popełnionych przez skazanego nie pozwalała na zastosowanie zasady absorpcji w pełniejszym zakresie niż uczyniono to w wyroku. Zastosowanie wobec skazanego absorpcji mniej surowych kar pozbawienia wolności przez karę najsurowszą w pełnym zakresie byłoby nieuzasadnione i w ogóle nie wchodzi w grę. Również pełniejsze zastosowanie zasady absorpcji stanowiłoby w ocenie Sądu nadmierną gratyfikację, na którą skazany jednak nie zasłużył.

Liczba tych przestępstw wskazuje zaś, iż ich popełnianie stało się sposobem skazanego na życie, co nie może podlegać akceptacji i musi spotkać się ze stanowczą reakcją prawa. Z tego względu, biorąc pod uwagę wymienione powyżej okoliczności przedmiotowe, za zasadne uznał Sąd skorzystanie z zasady absorpcji w takim zakresie jak wynika to z wymiaru wymierzonej skazanemu kary łącznej pozbawienia wolności.

Tak więc reasumując orzekając karę łączną pozbawienia wolności Sąd mógł orzec karę w granicach od 15 lat pozbawienia wolności (kara najsurowsza – orzeczona wyrokiem łącznym Sądu Okręgowego w Warszawie w sprawie o sygn. akt XVIII K 48/16 do 19 lat pozbawienia wolności (suma kar) a wymierzył karę 17 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności.

Jak widać zatem, kształtując swe orzeczenie o karze łącznej i tak w dużym stopniu Sąd kierował się zasadą absorpcji.

Wreszcie Sąd zaliczył skazanemu na poczet wymierzonej mu kary łącznej pozbawienia wolności odbyte już kary w sprawach, w których jednostkowe kary uległy połączeniu. I tak Sąd zaliczył skazanemu okresy odbytej kary pozbawienia wolności w sprawie zakończonej wydaniem wyroku łącznego Sądu Okręgowego w Warszawie o sygn. XVIII K 48/16 i to od dnia 6 maja 2004 r. do dnia 3 lipca 2007 r. oraz od dnia 2 maja 2008 r. (skazany aktualnie karę tą odbywa).

Reasumując, mając na uwadze powyższe rozważania, Sąd Okręgowy orzekł jak w punktach I – III sentencji wyroku.

O kosztach postępowania Sąd Okręgowy orzekł w punktach IV i V wyroku i na podstawie § 17 ust. 5 i § 4 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz. U. z 2016 r., poz. 1714) zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adw. P. W. kwotę 147,60 zł tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej skazanemu z urzędu, biorąc pod uwagę nakład pracy obrońcy i stopień skomplikowania sprawy oraz obowiązujące stawki podatku VAT, natomiast na podstawie art. 624 § 1 k.p.k., biorąc pod uwagę sytuację majątkową skazanego, zwolnił go od obowiązku zapłaty Skarbowi Państwa kosztów sądowych związanych z wydaniem wyroku łącznego, a na podst. art. 632 pkt 2 k.p.k. w części, w której umorzył postępowanie o wydanie wyroku łącznego – kosztami obciążył Skarb Państwa.

/ Piotr Michalski /