WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 grudnia 2016 roku.

Sąd Okręgowy w Lublinie VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący Sędzia SO Danuta Dadej-Więsyk

Protokolant sekr. sąd. Katarzyna Trafisz

po rozpoznaniu w dniu 6 grudnia 2016 roku w Lublinie

sprawy J. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w L.

o wysokość emerytury

na skutek odwołania J. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w L.

z dnia 4 kwietnia 2016 roku znak: (...)

I zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że ustala, iż podstawa emerytury J. K. nie podlega pomniejszeniu o sumę kwot emerytury wcześniejszej pobranej od 1 stycznia 2006 roku do 31 grudnia 2012 roku;

II w pozostałej części oddala odwołanie;

III żądanie J. K. o ustalenie prawa do odsetek od wysokości emerytury ustalonej w pkt I przekazuje do rozpoznania

Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w L..

Sygn. akt VIII U 2690/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 4 kwietnia 2016 r., Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. przeliczył wysokość emerytury J. K. od dnia 1 marca 2016 r. i ustalając wysokość świadczenia w ten sposób, że podstawę obliczenia emerytury ustalił przez zsumowanie kwoty składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego z uwzględnieniem waloryzacji 82 104,35 zł z kwotą zwaloryzowanego kapitału początkowego 449936,26 - tak otrzymaną podstawę obliczenia emerytury pomniejszył o kwoty emerytur dotychczas wypłaconych ubezpieczonemu, tj. o łączną kwotę 158 224,69 zł, a pomniejszoną w ten sposób podstawę obliczenia emerytury podzielił przez średnie dalsze trwanie życia osób w wieku równym wiekowi przejścia przez ubezpieczonego na emeryturę, tj. 214,00 miesięcy. Za pomocą przedstawionego algorytmu ZUS ustalił wysokość emerytury przysługującej wnioskodawczyni w kwocie 1 746,80 zł.

W odwołaniu od decyzji wnioskodawczyni domagała się jej zmiany przez ustalenie jej prawa do emerytury bez pomniejszenia świadczenia o wypłacone już emerytury wcześniejsze, a nadto o naliczenie odsetek od dnia 21 kwietnia 2016 r. do dnia naliczenia nowej emerytury (k.2).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie (k. 3 – 4 a.s.).

Sąd ustalił i zważył co następuje:

J. K. urodziła się (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyznał wnioskodawczyni prawo do wcześniejszej emerytury począwszy od dnia 1 stycznia 2006 r., decyzją z dnia 17 stycznia 2006 r. na podstawie art. 46 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (k. 27 a.r.).

Po nabyciu uprawnień emerytalnych wnioskodawczyni kontynuowała zatrudnienie, zaś w kolejnych latach wnosiła o zmianę stażu pracy i przeliczenie świadczenia a organ rentowy wydawał decyzje o przeliczeniu emerytury.

J. K. ukończyła 60-ty rok życia w dniu(...) r.

W dniu 17 grudnia 2014 r. ubezpieczona złożyła wniosek o emeryturę i organ rentowy decyzją z dnia 29 grudnia 2014 r. przyznał J. K. prawo do emerytury z tytułu osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego z zastosowaniem odliczenia sumy kwot pobranych wcześniej emerytur od kwoty zaewidencjonowanych składek oraz zwaloryzowanego kapitału początkowego. Emerytura ustalona powyższą decyzją została zawieszona, gdyż była świadczeniem mniej korzystniejszym (k. 19 t. II a.e.).

Wnioskodawczyni w dniu 23 marca 2016 r. złożyła wniosek o ponowne ustalenie wysokości świadczenia.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych potwierdził okres ubezpieczenia wnioskodawczyni oraz kwoty podstaw wymiaru składek za okres po wystawieniu poprzedniego potwierdzenia, dokonał waloryzacji kapitału początkowego ubezpieczonej a także zsumował kwoty dotychczas pobranych przez nią świadczeń i wydał decyzję o przeliczeniu świadczenia z dnia 4 kwietnia 2016 r.

Niniejszą decyzją ustalono wysokość emerytury poprzez przeliczenia kapitału początkowego, gdzie okres urlopu wychowawczego uwzględniono w wymiarze po 1,3 podstawy wymiaru kapitału za każdy miesiąc takiego okresu oraz ustalono na podstawie tablic średniego dalszego trwania życia obowiązujących na dzień uzyskania przez ubezpieczoną powszechnego wieku emerytalnego. W takim stanie rzeczy została wydana zaskarżona decyzja.

Wnioskodawczyni nie kwestionowała ustaleń ZUS dotyczących jej stażu emerytalnego, kwot składek zewidencjonowanych na jego koncie i wysokości kapitału początkowego. Okolicznością sporną w niniejszej sprawie był sposób zastosowania przez ZUS normy nakazującej pomniejszenie podstawy przedmiotowego świadczenia o kwoty emerytur dotychczas wypłaconych ubezpieczonemu.

Odwołanie wnioskodawczyni zasługuje częściowo na uwzględnienie. Zgodnie z art. 24 ust. 1 i 1 b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r Nr 153, poz. 1227 ze zm.), kobiecie urodzonej do dnia 31 grudnia 1948 r przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku co najmniej 60 lat. Wnioskodawczyni osiągnęła wiek emerytalny(...) przez co spełnił jedyną przesłankę do nabycia świadczenia. Wysokość świadczenia o jakim mowa, ustala się na podstawie art. 25 powołanej ustawy.

W myśl ust. 1 tego artykułu, podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, oraz zwaloryzowanego kapitału początkowego.

Z kolei ust. lb powołanego artykułu nakazuje tak otrzymaną podstawę pomniejszyć o sumę kwot emerytur pobranych na podstawie przepisów art. 26b, 46, 50, 50a, 50e, 184 ustawy emerytalnej lub art. 88 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r - Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2006 r Nr 97, poz. 674, ze zm.) w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych i składki na ubezpieczenie zdrowotne. Wskazany przepis został dodany do ustawy emerytalnej z dniem 1 stycznia 2013 r, na mocy ustawy z dnia 11 maja 2012 r o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2012 r, poz. 637). Ustawa ta nie zawiera przepisów o charakterze przejściowym.

Zatem nowy przepis powinno stosować się od dnia jego wejścia w życie, a więc od 1 stycznia 2013 r, negatywne skutki stosowania tego przepisu nie powinny sięgać wstecz.

Zdaniem Sądu oznacza to, że przy wyliczaniu emerytury przyznanej na podstawie art. 24 ustawy o emeryturach i rentach z tytułu ukończenia zwykłego wieku emerytalnego, można odliczyć kwoty wcześniejszej emerytury pobrane dopiero od daty wejścia w życie cytowanego przepisu (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie III AUa 200/16).

Podkreślenia wymaga, że jednolita jest również linia orzecznicza Sądu Najwyższego odnośnie kwestii stanu prawnego, który należy stosować przy ustalaniu świadczenia z ubezpieczenia społecznego (por. np. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 20 grudnia 2000 r., sygn. III ZP 29/00). W wyroku z dnia 4 listopada 2014 r., sygn. I UK 100/14 Sąd Najwyższy wyjaśnił, że moment nabycia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy określa art. 100 ust. 1 ustawy emerytalnej, ustanawiający generalną zasadę, zgodnie z którą prawo do świadczeń określonych w ustawie powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa. Nabycie prawa do świadczenia następuje więc ex lege i co do zasady nie jest uzależnione ani od złożenia przez ubezpieczonego stosownego wniosku, ani też od ustalenia (potwierdzenia) tego prawa decyzją organu rentowego, która ma jedynie charakter deklaratoryjny. Wniosek o świadczenie nie jest elementem prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, gdyż przesłanki tego prawa określa art. 57 ustawy emerytalnej, lecz stanowi jedynie żądanie realizacji świadczenia nabytego z mocy prawa i ma znaczenie dla powstania prawa do wypłaty świadczenia. Dalej Sąd Najwyższy argumentował, że zmiany w przepisach ograniczające dotychczasowe uprawnienia, czy też wprowadzające dodatkowe warunki nabycia prawa do renty, nie mają wpływu na istnienie prawa nabytego (powstałego) przed tymi zmianami, niezależnie od tego, kiedy został złożony wniosek o świadczenie. Sąd Okręgowy podziela w całości powyższe stanowisko, które zachowuje również aktualność w sprawie niniejszej, dotyczącej świadczenia emerytalnego (wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 31 sierpnia 2016 r., III AUa 190/16).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy należy stwierdzić, że J. K. prawo do emerytury w powszechnym wieku emerytalnym (na podstawie art. 24 ustawy emerytalnej) nabyła w dniu (...) r., bowiem w tej dacie spełniła warunki wymagane do nabycia tego prawa (zgodnie z art. 100 ust. 1 ustawy emerytalnej). Ustalenie prawa do emerytury oraz ustalenie wysokości świadczenia emerytalnego wnioskodawczyni powinno zatem nastąpić na podstawie stanu prawnego obowiązującego w tej właśnie dacie. Bez znaczenia pozostaje przy tym okoliczność, że wniosek o emeryturę w powszechnym wieku emerytalnym złożyła ona dopiero w dniu 17 grudnia 2014 r. Jak już wyjaśniono, data złożenia wniosku ma znaczenie jedynie dla ustalenia daty, od której następuje wypłata świadczenia. Zmiana stanu prawnego, która nastąpiła na skutek wejścia w życie z dniem 1 stycznia 2013 r. ustawy nowelizującej, pozostaje zatem bez wpływu na uprawnienia emerytalne ubezpieczonej powstałe z mocy prawa przed dokonaniem tych zmian.

Z powyższych względów Sąd zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, iż ustalił, iż podstawa emerytury J. K. nie podlega pomniejszeniu o sumę kwot emerytury wcześniejszej pobranej od 1 stycznia 2006 r. do 31 grudnia 2012 r., a w pozostałej części oddalił odwołanie mając na względzie treść przepisu art. 477 ¹⁴ § 1 i 2 k.p.c.

Natomiast żądanie ubezpieczonej o ustalenie prawa do odsetek od wysokości tak ustalonej emerytury, jako roszczenie nowe, dotychczas nie rozpoznane przez organ rentowy, Sąd w myśl przepisu art. 477 ¹⁰ § 2 k.p.c. przekazał do rozpoznania Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w L. według właściwości.