UZASADNIENIE

wyroku Sądu Rejonowego w Sanoku z dnia 15 lutego 2016 r.

Pozwem z dnia 9 października 2015 r., skierowanym przeciwko pozwanemu – Zespołowi Szkół T. w L., powód T. D. wniósł o zasądzenie kwoty 9 000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 9 października 2015 r. do dnia zapłaty tytułem częściowego naprawienia szkody powstałej na skutek 15 – miesięcznego okresu pozostawania bez pracy w następstwie nieuzasadnionego rozwiązania przez pozwanego stosunku pracy nawiązanego z powodem, za który powód nie otrzymał wypowiedzenia.

Uzasadniając swoje żądanie powód w szczególności podniósł, że wyrokiem z dnia 15 maja 2014 r., sygn. akt IV P 83/13 Sąd Rejonowy w S. przywrócił powoda do pracy w Zespole Szkół T. w L. na dotychczasowych warunkach pracy i płacy. W wyniku przywrócenia do pracy powód rozpoczął świadczenie pracy z dniem 1 września 2015 r., otrzymując za czas pozostawania bez pracy jedynie wynagrodzenie w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia, co uzasadnione jest treścią art. 47 zd. 1 k.p., zgodnie z którą „Pracownikowi, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy, przysługuje wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy, nie więcej jednak niż za 2 miesiące, a gdy okres wypowiedzenia wynosi 3 miesiące – nie więcej niż za jeden miesiąc.” Na wstępie należy zauważyć, iż norma sformułowana na podstawie art. 47 k.p. w związku z art. 300 k.p. ogranicza prawo podmiotowe pracownika do uzyskania wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy w pełnej wysokości- tj. odszkodowania tytułem utraconego zarobku. W konsekwencji uznać należy, iż wyłączenie możliwości dochodzenia naprawienia szkody w zakresie nieskompensowanym przez roszczenie majątkowe należne pracownikowi na podstawie art. 47 k.p., narusza jego prawa majątkowe. Dokonując wykładni normy zrekonstruowanej z art. 47 k.p. w związku z art. 300 k.p. przyjąć należy, że pracownik jest pozbawiony prawa do dochodzenia wynagrodzenia „uzupełniającego” ponad wynagrodzenie, które zostało wypłacone w związku z wypłatą świadczenia pieniężnego w wysokości określonej w powyższym przepisie. Zdaniem powoda, opierając się o wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 27 listopada 2007 r., sygn. akt SK 18/05, który odnośnie art. 58 k.p. stwierdził, iż odszkodowanie, o którym mowa w art. 58 k.p. nie jest odszkodowaniem sensu stricto, mającym na celu wyrównanie szkody wyrządzonej pracownikowi przez bezprawne rozwiązanie z nim umowy o pracę bez wypowiedzenia, sprawa naprawienia szkody wyrządzonej pracownikowi przez sprzeczne z prawem rozwiązanie z nim umowy o pracę nie została w art. 58 k.p. ani w innych przepisach prawa pracy wyczerpująco uregulowana. W związku z tym, na podstawie art. 300 k.p., należy w tym zakresie stosować odpowiednio właściwe przepisy kodeksu cywilnego, w szczególności art. 415 k.c. i n. lub art. 471 k.c. i n. Powód opierając się o powyższy wyrok Trybunału Konstytucyjnego oraz mając na uwadze tożsamość charakteru prawnego roszczeń majątkowych należnych pracownikowi na podstawie art. 47 k.p. i art. 58 k.p. wskazując, iż normy zbudowane z tychże przepisów wraz z przepisem związkowym, tj. art. 300 k.p. są podobne treściowo. Uzasadnione jest, więc przyjęcie stanowiska, zdaniem powoda, zgodnie z którym art. 47 w związku z art. 300 k.p. rozumiany w ten sposób, ze wyłącza dochodzenie innych roszczeń odszkodowawczych niż określone w art. 47 k.p., jest niezgodny z art. 64 ust. 1 w związku z art. 2 Konstytucji RP. Wyrok Trybunału w sprawie o sygn. akt SK 18/05, odnosi się wprawdzie do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia (art. 58 k.p.) jednakże wobec podobieństwa regulacji wyrażony w nim pogląd ma zastosowanie także do roszczeń związanych z rozwiązaniem umowy o pracę za wypowiedzeniem. (art. 47 k.p.)

Nie może być zatem uznane za zgodne z zasadą sprawiedliwości zachowanie ograniczonej odpowiedzialności pracodawcy z tytułu naruszenia przepisów o wypowiedzeniu umów o pracę, zwłaszcza z jego winy i gdy spowodowało to poważniejszy uszczerbek w dobrach majątkowych i niemajątkowych pracownika, w sytuacji w której pracownik umyślnie wyrządzający pracodawcy szkodę ponosi zgodnie z art. 122 k.p. odpowiedzialność w pełnej wysokości. Wynagrodzenie wynikające z art. 47 k.p. nie jest powiązane z rzeczywistą szkodą pracownika i przysługuje niezależnie od jej wystąpienia. Aby zapewnić spójność stosowania prawa w zakresie podobnych instytucji prawa pracy, zasadne wydaje się przyjęcie takich samych reguł interpretacyjnych dotyczących stosowania art. 47 k.p., jakie zostały określone w wyroku Trybunału wydanym w sprawie o sygn. akt SK 18/05. Oznacza to przyjęcie założenia, że wynagrodzenie, o którym mowa w art. 47 k.p. jest świadczeniem majątkowym pełniącym funkcję sankcji wobec pracodawcy za bezprawne działanie. W konsekwencji pracownik może, zgodnie z art. 300 k.p., dochodzić naprawienia szkody wyrządzonej mu przez sprzeczne z prawem rozwiązanie z nim umowy o pracę na zasadach cywilnoprawnych.

Powód niniejszym pozwem dochodzi jedynie częściowego naprawienia szkody powstałej na skutek szesnastomiesięcznego okresu pozostawania bez pracy w następstwie nieuzasadnionego rozwiązania przez pozwanego stosunku pracy nawiązanego z powodem, za który powód nie otrzymał wynagrodzenia, z uwagi na wysokie koszty wpisu sądowego oraz niepewność co do jego zwolnienia z obowiązku ponoszenia kosztów sądowych.

(pozew z dnia 7 października 2015 r. – k. 4 - 6).

W odpowiedzi na powyższe strona pozwana Zespół Szkół T. (...) w L. wniosła o oddalenie powództwa. Ponadto pozwany wniósł o zasądzenie kosztów procesu według norm przewidzianych przepisami prawa.

W uzasadnieniu swojego stanowiska pozwany wskazał, iż jeżeli w wyniku wyroku przywracającego do pracy pracownik podjął pracę, wówczas ma prawo żądać wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy. Kodeks pracy limituje jednak wysokość tego wynagrodzenia, która jest uzależniona od długości okresu wypowiedzenia oraz faktu, czy pracownik był objęty szczególną ochroną przed wypowiedzeniem. Zgodnie z art. 47 k.p. pracownik, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy, przysługuje wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy, nie więcej jednak niż za 2 miesiące, a gdy okres wypowiedzenia wynosi 3 miesiące – nie więcej niż za miesiąc. U powoda okres wypowiedzenia wynosi 3 miesiące, dlatego też wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy ograniczone jest do kwoty jednomiesięcznego wynagrodzenia. Żadne inne roszczenie z tego tytułu nie przysługuje.

Zgodnie z uchwałą składu 7 sędziów SN z dnia 18 czerwca 2009 r., I PZP 2/09 roszczenia ze stosunku pracy zostały wyczerpująco określone w przepisach prawa pracy, co wyklucza dopuszczalność posiłkowego stosowania przepisów Kodeksu cywilnego poprzez nieznajdujące w takich sprawach zastosowania odesłanie z art. 300 k.p. Przepisy regulujące uprawnienia pracownika w razie nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę przez pracodawcę nie pozostają „w związku z art. 300 k.p.”, ale w opozycji (a contrario) do art. 300 k.p.” Reasumując, zdaniem pozwanego, pracownik, po jego prawomocnym przywróceniu do pracy, nie nabywa prawa do ubiegania się od pracodawcy odszkodowania w procesie cywilnym, które rekompensowałoby mu całą szkodę, jaką poniósł w związku z bezprawnym wypowiedzeniem umowy o pracę. Jego roszczenia zostały w całości zaspokojone poprzez przywrócenie do pracy oraz wypłatę wynagrodzenia za czas pozostawania bez zatrudnienia.

Pozwany podkreślił, iż formułując żądanie pozwu na poziomie 9 000 zł powód w żaden sposób nie uzasadnia takiej, a nie innej wysokości dochodzonego roszczenia. Nie wiadomo, co to jest za kwota i jak została skalkulowana oraz za jaki okres czasu. W okresie pozostawania bez pracy powód został zarejestrowany jako osoba bezrobotna, z którego to tytułu otrzymał określone świadczenie, bez wątpienia zmniejszające wysokość tak, a nie inaczej rozumianej przez niego szkody. Nie można stosować analogii tam, gdzie przepisy prawa jej nie dopuszczają, czyli tam, gdzie regulacja prawna jest kompletna i wyczerpująca. Dał temu wyraz w sposób jednoznaczny Sąd Najwyższy w przytoczonym orzeczeniu i pogląd ten znajduje wystarczające uzasadnienie w treści art. 44 i następnych k.p., które to przepisy w sposób kompleksowy statuują uprawnienia pracownika w razie nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę przez pracodawcę. Wśród uprawnień tych nie ma roszczenia o odszkodowanie za okres wykraczający poza dyspozycję przepisu art. 47 k.p., co czyni niniejsze powództwo nieuzasadnione w całości.

(odpowiedź na pozew z dnia 23 listopada 2015 r. – k. 19 – 20).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powód T. D. ma 48 lat. W dniu 20 czerwca 1989 r. uzyskał tytuł technika ogrodnika w Policealnym Studium (...) w T.. W dniu 18 listopada 1991 r. ukończył studium pedagogiczne dla nauczycieli praktycznej nauki zawodu aktualnie pracujących w szkołach. W dniu 20 stycznia 2001 r. uzyskał tytuł licencjata w Wyższej Szkole (...)w W. na kierunku ekonomia, natomiast w dniu 7 kwietnia 2005 r. tytuł magistra kończąc studia wyższe magisterskie w Wyższej Szkole (...) w R. na kierunku ekonomia w zakresie zarządzanie.

(dowód: pozew z dnia 31 maja 2013 r. – k. 3, akta osobowe powoda T. D.; mianowanie z mocy prawa z dnia 1 września 1993 r. – k. 10 teczki B akt osobowych powoda, zaświadczenie Wojewódzkiego Ośrodka (...) w K. z dnia 13 listopada 1991 r. – k. 230, dyplom Wyższej Szkoły (...) w R. z dnia 17 kwietnia 2005 r. – k. 224, dyplom Wyższej Szkoły (...)w W. z dnia 31 sierpnia 2001 r. – k. 22 – 229, dyplom policealnego Studium Zawodowego z dnia 20 czerwca 1989 r. – k. 231, akt nadania stopnia awansu zawodowego nauczyciela z dnia 31 grudnia 2008 r. – k. 232, świadectwa pracy T. D. z dnia 31 sierpnia 2013 r. – k. 233, z dnia 30 czerwca 1987 r. – k. 234)

W dniu 1 września (...). powód T. D. zawarł z Zespołem Szkół (...) w L. umowę o pracę na czas określony od dnia 1 września 1990 r. do dnia 31 sierpnia 1993 r. na stanowisku nauczyciel w wymiarze 22/22 godzin zajęć dydaktyczno – wychowawczych w tygodniu. Począwszy od dnia 1 września 1993 r. w powyższej szkole rozpoczął pracę na podstawie umowy o pracę na czas nie określony. Od dnia 1 września 2005 r. do dnia 31 sierpnia 2012 r. powierzone mu zostało stanowisko dyrektora wówczas już Zespołu Szkół (...)w L.. W dniu 3 stycznia 2007 r. uzyskał stopień nauczyciela mianowanego, a w dniu 31 grudnia 2008 r. nauczyciela dyplomowanego. Z dniem 1 września 1993 r. nawiązany został z nim stosunek pracy na podstawie mianowania. Powód T. D. ma dwudziestoczteroletni staż pracy. W dniu 24 maja 2013 r. dyrektor pozwanego Zespołu Szkół wręczył powodowi T. D. wypowiedzenie umowy o pracę po odmowie przyjęcia zaproponowanego mu przez pozwanego ograniczenia zatrudniania. Jako przyczynę tej decyzji pracodawca wskazał zmiany organizacyjne w Zespole SzkółT. w L. powodujące zmniejszenie liczby oddziałów w szkole uniemożliwiające dalsze zatrudnienie powoda - art. 20 ust. 1 pkt. 2 ustawy Karta Nauczyciela. Powód od powyższej decyzji pracodawcy odwołał się w dniu 29 maja 2013 r. do sądu pracy. W wyniku trwającego dziewiętnaście miesięcy procesu w dniu 29 grudnia 2014 r. Sąd Okręgowy w K. oddalił apelację pozwanego od zapadłego w dniu 15 maja 2014 r. wyroku sądu I instancji przywracającego powoda T. D. do pracy na dotychczasowych warunkach pracy i płacy uznając, iż decyzja pozwanego o rozwiązaniu z powodem stosunku pracy naruszyła przepisy formalne oraz była merytorycznie nieuzasadniona.

(dowód: umowa o pracę z dnia 1 września 1990 r. k. 1teczki B akt osobowych powoda, umowa o pracę z dnia 1 września 1993 r. – k. 6 teczki B akt osobowych powoda, uchwała nr (...)Zarządu Powiatu L. z dnia 23 sierpnia 2005 r. – k. 63 teczki B akt osobowych powoda, uchwała r (...)Zarządu Powiatu L. z dnia 16 lipca 2010 r. – k. 93 teczki B akt osobowych powoda, uchwała 74.168.2012 Zarządu Powiatu w l. z dnia 30 lipca 2012 r. – k. 100 teczki B akt osobowych powoda, akt nadania stopnia awansu zawodowego nauczyciela z dnia 3 stycznia 2007 r. – k. 71 teczki B akt osobowych powoda, akt nadania stopnia awansu zawodowego nauczyciela z dnia 31 grudnia 2008 r. – k. 85 teczki B akt osobowych powoda, mianowanie z mocy prawa z dniem 1 listopada 1993 r. – k. 10 teczki B akt osobowych powoda, pozew z dnia 26 maja 2013 r. o uznanie wypowiedzenia stosunku pracy za bezskuteczne – k. 2 akt. IV P 83/13 Sądu Rejonowego w S.)

W dniu 27 maja 2015 r. pozwany Zespól Szkół T. (...) w L. wypowiedział powodowi T. D. ponownie stosunek pracy na podstawie art. 20 ust. 1 pkt. 2 Karty Nauczyciela, od której to decyzji powód odwołał się do sądu pracy w dniu 1 czerwca 2015 r. W trakcie trwania postępowania, jeszcze przed rozpoczęciem się pierwszej rozprawy, w dniu 17 września 2015 r., w związku z anulowaniem wręczonego powodowi wypowiedzenia stosunku pracy przez pozwanego powód cofnął powództwo. Konsekwencją powyższego było umorzenie postępowania w sprawie w dniu 23 września 2015 r.

(dowód: postanowienie z dnia 23 września 2015 r. sygn.. akt IV P 69/15 Sądu Rejonowego w S.)

W dniu 2 lipca 2015 r. powód T. D. złożył pozew przeciwko pozwanemu Zespołowi Szkół T. (...) w L. o zapłatę wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy. W wyniku ugody sądowej zawartej w dniu 5 października 2015 r. pozwany wypłacił powodowi kwotę 3 730,80 zł brutto stanowiącą równowartość jednomiesięcznego wynagrodzenia powoda za pracę tytułem wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy w związku z przywróceniem go do pracy wyrokiem z dnia 15 maja 2014 r., który uprawomocnił się w dniu 29 grudnia 2014 r.

(dowód: protokół rozprawy z dnia 5 października 2015 r. sygn. akt IV P 87/15 Sądu Rejonowego w S., postanowienie z dnia 5 października 2015 r. o umorzeniu postępowania w sprawie o sygn. akt IV P 87/15 Sądu Rejonowego w S.)

W dniu 9 października 2015 r. powód T. D. wniósł o zasądzenie od pozwanego Zespołu Szkół T. w L. dalszej kwoty 9 000 zł. wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 9 października 2015 r. do dnia zapłaty tytułem częściowego naprawienia szkody powstałej wskutek szesnastomiesięcznego okresu pozostawania bez pracy w następstwie nieuzasadnionego rozwiązania przez pozwanego stosunku pracy w dniu 31 sierpnia 2013 r., za który powód nie otrzymał wynagrodzenia. Powód wskazał, iż w okresie szesnastu miesięcy pozostawania bez pracy mógł nadal pracować u pozwanego, gdyż dwóch nauczycieli przedmiotów, do których nauczania posiada kwalifikacje w tym czasie pracowali w godzinach nadliczbowych, których było 10. W czasie procesu o przywrócenie do pracy nigdzie nie pracował, pobierał przez 12 miesięcy zasiłek dla bezrobotnych w kwocie około 700 zł miesięcznie. Wynagrodzenie powoda podczas zatrudnienia go u pozwanego wynosiło kwotę 3 700 zł., czyli utracił on za okres 16 miesięcy pozostawania bez pracy kwotę 81 000 zł. Powód T. D. jest jedynym żywicielem rodziny i ma na utrzymaniu dorosłą studiującą na trzecim roku córkę.

Kwotę 9 000 zł tytułem odszkodowania powód T. D. określił kierując się wysokością opłaty od pozwu, którą jest w stanie pokryć dysponując jedynie miesięcznie zasiłkiem dla bezrobotnych.

(dowód: zeznania powoda T. D. – k. 36)

Stan faktyczny w sprawie Sąd ustalił na podstawie wskazanych wyżej dowodów uznając je za wystarczające do poczynienia ustaleń faktycznych i rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy.

Sąd dał wiarę dokumentom zgromadzonym w aktach osobowych powoda T. D. oraz pozostałym przedłożonym przez strony dokumentom dotyczącym stosunku pracy powoda, albowiem dokumenty te sporządzone zostały przez uprawnione osoby i w przepisanej formie, a nadto żadna ze stron nie kwestionowała ich prawdziwości. Powyższa dokumentacja pozwoliła Sądowi na ustalenie charakteru zatrudnienia, rodzaju pracy świadczonej przez powoda, a także okoliczności rozwiązania z powodem stosunku pracy za wypowiedzeniem, okresu pozostawania bez pracy, wysokości wypłaconego powodowi wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy. Zebrane w aktach osobowych powoda dokumenty, zaświadczenia i dyplomy, pozwoliły Sądowi na poczynienie jednoznacznych ustaleń co do kwalifikacji zawodowych, stażu pracy powoda.

Na zeznaniach powoda i przesłuchanego w charakterze pozwanego G. B. Sąd oparł się w zakresie niespornych między nimi faktów oraz faktów znajdujących potwierdzenie w pozostałych dowodach.

Sąd zważył, co następuje:

Roszczenie powoda T. D. jest nieuzasadnione.

Dokonując oceny zasadności żądania pozwu podkreślenia w pierwszej kolejności wymaga, iż przepisy regulujące uprawnienia pracownika w razie nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę przez pracodawcę nie pozostają „w związku z art. 300 k.p.”, ale w opozycji (a contrario) do art. 300 k.p.

Obowiązujący system ograniczonej odpowiedzialności pracodawcy za wadliwe wypowiedzenie umowy o pracę oparty został na założeniu szybkiego, choć uproszczonego, ale dogodnego dochodzenia przez pracownika roszczeń, tyle że w zakresie i na ogół w ograniczonej (limitowanej), ale pewnej do uzyskania wysokości w przypadkach sądowego stwierdzenia wadliwości dokonanego przez pracodawcę wypowiedzenia umowy o pracę. Taka dyferencjacja i modyfikacja roszczeń pracowniczych w prawie pracy – w odróżnieniu od cywilnoprawnej zasady pełnego odszkodowania – oparta została na racjonalnym kompromisie partnerów społecznych, godzącym usprawiedliwione interesy pracownika i pracodawcy. W tej normatywnej koncepcji zakłada się, że roszczenia ze stosunku pracy zostały wyczerpująco określone w przepisach prawa pracy, co wyklucza dopuszczalność posiłkowego stosowania Kodeksu cywilnego poprzez nieznajdujące w takich sprawach zastosowania odesłania z art. 300 k.p.

Koncepcja ta wynika z faktu, iż roszczenia pracownika z tego tytułu powinny być poddane szybkiemu trybowi sądowego osądzenia, któremu został przypisany nadzwyczajnie krótki, bo 7 – dniowy termin do wniesienia odwołania od wypowiedzenia umowy o pracę (art. 264 § 1 k.p.), z którym niejako „koresponduje” procesowy obowiązek wyznaczenia rozprawy tak, aby od daty zakończenia czynności wyjaśniających, a jeżeli nie podjęto tych czynności – od daty wniesienia pozwu lub odwołania, do rozprawy nie upłynęło więcej niż dwa tygodnie, chyba że zachodzą nie dające się usunąć przeszkody (art. 471 k.p.c.) Orzeczenie o bezskuteczności wypowiedzenia umowy o pracę powinno zapadać jeszcze w okresie trwającego stosunku pracy, a sąd pracy ma orzekać o przywróceniu do pracy na poprzednich warunkach tylko wtedy, gdy wypowiedziana umowa o pracę uległa już rozwiązaniu (art. 45 § 1 k.p.) Takiemu założeniu szybkiego i sprawnego orzekania w tych zasadniczych dla pracownika sprawach ma służyć uproszczony system dochodzenia roszczeń za czas pozostawania bez pracy (wynagrodzenia lub odszkodowania) , odrębny – ze względu na specyfikę prawa pracy oraz szczególne potrzeby wyważenia usprawiedliwionych interesów pracownika i pracodawcy, a w konsekwencji odmienny w wielu istotnych elementach od zasad dochodzenia cywilnoprawnych roszczeń odszkodowawczych. Równocześnie od pracownika nie wymaga się udowodnienia innych przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej pracodawcy charakterystycznych i typowych dla klasycznych spraw cywilnych. W szczególności wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy przysługuje w podobnej lub jednakowej wysokości bez względu na to, czy pracownik poniósł jakąkolwiek szkodę wskutek uznanego za wadliwe wypowiedzenia umowy o pracę, czy poniósł szkody inne lub wyższe niż rekompensowane ograniczonymi lub limitowanymi sankcjami prawa pracy.

Określone w art. 47 k.p. wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy bywa powszechnie postrzegane jako majątkowe świadczenie odszkodowawcze pełniące funkcję uproszczonej, ale pewnej i w zamierzeniu ustawodawcy szybkiej sankcji prawa pracy. Nie ma, więc podstaw do twierdzenia przez powoda, że rozpatrywane wynagrodzenie jest „ustawową karą pieniężną”, jak odszkodowanie z art. 58 k.p. w ocenie Trybunału Konstytucyjnego, przyjętej w uzasadnieniu wyroku w sprawie SK 18/05. Przysługujące pracownikowi przywróconemu do pracy wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy w określonych sytuacjach może być wyższe od poniesionej szkody, w innych natomiast będzie jedynie częściowo ją rekompensowało. Dzieje się tak jednak z wyraźnej woli samego ustawodawcy, który przyznał w art. 47 k.p. pracownikowi podejmującemu pracę w wyniku przywrócenia do pracy wyłącznie wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy, tj. świadczenie za utracone wynagrodzenie za pracę z wyznaczonym kodeksowo maksymalnym jego limitem. Z woli ustawodawcy kodeksowo limitowane jest również alternatywne roszczenie odszkodowawcze z tytułu wadliwego wypowiedzenia umowy o pracę (art. 47¹k.p.), które sąd pracy zasądza zgodnie z wyborem dokonanym przez pracownika (art. 45 § 1 k.p.) Bywa ono ponadto zasądzane także w przypadkach, gdy sąd pracy nie uwzględnił roszczenia o przywrócenie do pracy, uznając je za niemożliwe lub niecelowe. (art. 45 § 2 k.p.)

Kodeksowe ograniczenie wysokości wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy, przysługującego pracownikowi przywróconemu do pracy w razie stwierdzenia nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę na czas nieokreślony, powinno skłaniać pracownika do poszukiwania innego zatrudnienia już w okresie biegnącego wypowiedzenia. Pracownik nie powinien biernie oczekiwać na wynik sporu z odwołania od wypowiedzenia umowy o pracę przez pracodawcę, gdyż nawet w razie przywrócenia do pracy na poprzednich warunkach pracy i płacy kodeksowo ograniczony został zakres i wysokość obowiązku zapłaty pracownikowi wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy.

Wedle dotychczasowej i na ogół powszechnej, bo utrwalonej w judykaturze i doktrynie wykładni art. 45 § 1 k.p. w związku z art. 47 k.p., pracownikowi nie przysługują żadne inne lub dalsze rekompensaty, w tym świadczenia za inne szkody niż utracone wynagrodzenie w limitowanym okresie pozostawania bez pracy, które mogło wywołać nieuzasadnione lub niezgodne z prawem (wadliwe) wypowiedzenie umowy o pracę. Oznacza to, że dotychczasowa interpretacja tych przepisów wyklucza możliwość formułowania innych lub dalszych roszczeń z tytułu wadliwego wypowiedzenia umowy o pracę – niż żądanie pracownika, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy, zapłaty wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy w wysokości adekwatnej do treści normatywnej art. 47 k.p. O zupełności analizowanej regulacji prawa pracy świadczy także dopełniający ją art. 51 § 1 k.p., który stanowi, iż pracownikowi, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy, wlicza się do okresu zatrudnienia wyłącznie okres pozostawania bez pracy, za który przyznano wynagrodzenie . Należy zauważyć, iż wyrok interpretacyjny Trybunału Konstytucyjnego z dnia 27 listopada 2007 r, SK 18/05 bywa powoływany jako podstawa zgłaszania rozmaitych roszczeń. Tymczasem skutki niezgodnego z prawem rozwiązania stosunku pracy przez pracodawcę nie powinny polegać na „kreowaniu” rozmaitych roszczeń przez pracownika tylko dlatego, że czuje się pokrzywdzony utratą zatrudnienia wskutek skorzystania przez pracodawcę ze „zwykłego” wypowiedzenia umowy o pracę. W uzasadnieniu wyroku z dnia 27 listopada 2007 r., SK 18/05, Trybunał Konstytucyjny zawarł jednoznaczne stanowisko, iż w przypadku rozwiązania umowy o pracę za wypowiedzeniem ograniczenie możliwości dochodzenia roszczeń majątkowych związanych z wadliwym rozwiązaniem stosunku pracy, do wysokości wynagrodzenia należnego za okres wypowiedzenia jest racjonalne i spójne systemowo, gdyż przyznanie odszkodowania za cały czas pozostawania bez pracy, eliminowałoby motywację zwolnionego pracownika do poszukiwania i podejmowania nowego zatrudnienia, a od dotychczasowego pracodawcy nie można wymagać, aby ponosił negatywne konsekwencje aktualnej sytuacji na rynku pracy albo stopnia aktywności zwolnionego pracownika. Łącznie można zatem uznać, iż zacytowane poglądy Trybunału Konstytucyjnego stanowią wystarczające okoliczności przemawiające przeciwko potrzebie angażowania tego organu w ocenę zgodności z przepisami Konstytucji przepisu art. 47 k.p., ograniczającego wysokość wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy przysługującego pracownikowi, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy.

W szczególności w wyroku z dnia 2 czerwca 2003 r. (SK 34/01) Trybunał Konstytucyjny wyraźnie zaakceptował utrwaloną linię orzecznictwa Sądu Najwyższego, przyjmując, że w razie wadliwego wypowiedzenia umowy o pracę pracownikowi przysługują wyłącznie roszczenia określone w Kodeksie pracy, których można dochodzić tylko w granicach określonych w przepisach prawa pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 stycznia 2001 r., I PKN 148/00). W konsekwencji wobec wyczerpujących i zupełnych regulacji prawa pracy w omawianym zakresie nie ma podstaw prawnych ani uzasadnienia do sięgania do przepisów Kodeksu cywilnego przy osądzaniu dalszych lub innych roszczeń odszkodowawczych, wywodzonych przez pracowników w razie nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia mowy o pracę na czas nieokreślony. Dlatego należy stwierdzić, iż w odniesieniu do wykładni art. 47 k.p. określonego maksymalnego limitu wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy przysługującego pracownikowi, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy, uzasadnienie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 27 listopada 2007 r., SK 18/05, powołane przez powoda, nie zawiera argumentów merytorycznych, które uzasadniałyby przyjęcie, że dotychczasowa i utrwalona w orzecznictwie oraz doktrynie prawa pracy wykładnia art. 47 k.p. jest nieprawidłowa lub niezgodna z zasadami Konstytucji, gdy chodzi o przepisy, które regulują roszczenia pracownika o przywrócenie do pracy i pozostające z nim w związku roszczenie o wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy. Należy zwrócić uwagę na to, iż w art. 47 k.p. ustawodawca ograniczył okres, za który pracownikowi przywróconemu do pracy przysługuje wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy, ale równocześnie ustanowił od tego wyjątek obejmujący pracowników szczególnie chronionych, którym przysługuje wynagrodzenie za cały okres pozostawania bez pracy. W ramach przyjętych zasad wykładni prawa oraz racjonalnego działania prawodawcy nie da się obronić stanowiska, że pracownikom szczególnie chronionym przysługuje na podstawie Kodeksu pracy wynagrodzenie za cały czas pozostawania bez pracy, natomiast innym pracownikom przysługuje na podstawie Kodeksu pracy wynagrodzenie za ograniczony czas pozostawania bez pracy, ale mogliby oni potencjalnie dochodzić także wynagrodzenia za pozostały czas pozostawania bez pracy lub innych roszczeń odszkodowawczych na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego. W takiej koncepcji pozorne byłoby zróżnicowanie ograniczonych uprawnień ogółu pracowników w porównaniu do pracowników, których stosunki pracy podlegają szczególnej (wzmożonej) ochronie prawa pracy. Interpretacja przepisu art. 47 k.p. nie pozostawia wątpliwości, że wyłącznie w razie stwierdzenia rzeczywistej luki w przepisach prawa pracy można mówić o sprawie nienormowanej przepisami prawa pracy, co tylko wówczas umożliwia posiłkowe i odpowiednie stosowanie przepisów Kodeksu cywilnego w sprawach pracy nienormowanych przepisami prawa pracy i pod warunkiem, że przepisy Kodeksu cywilnego nie są sprzeczne z zasadami prawa pracy. Przepis art. 300 k.p. w swej treści nie jest typową normą kolizyjną, lecz normą nakazująco – odsyłającą do odpowiedniego stosowania przepisów Kodeksu cywilnego wyłącznie w sprawach nieuregulowanych przepisami prawa pracy. Z art. 300 k.p. wynika zatem reguła, iż w sprawach unormowanych przepisami prawa pracy nie stosuje się przepisów Kodeksu cywilnego, bo nie ma takiej potrzeby ani podstawy prawnej w treści tego przepisu do posiłkowego stosowania przepisów Kodeku cywilnego w sprawach uregulowanych przepisami prawa pracy. Oznacza to w szczególności, iż art. 47 k.p. nie pozostaje w związku, ale w opozycji (a contrario) do art. 300 k.p. W konsekwencji przepisy prawa pracy regulujące skutki nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umów o pracę przez pracodawcę nie pozostają w żadnym związku z art. 300 k.p., skoro ten dotyczy wyłącznie spraw nieunormowanych przepisami prawa pracy.

Przepisy Kodeksu pracy autonomicznie regulują roszczenia majątkowe przysługujące pracownikowi, z którym pracodawca w sposób niezgodny z prawem rozwiązał stosunek pracy za wypowiedzeniem, bo czynią to w sposób odrębny i różniący się w istotnych elementach od regulacji cywilnoprawnych. Można, wręcz twierdzić, że bez szczególnych regulacji prawa pracy wskazywanie na istnienie odrębności prawa pracy od prawa cywilnego stałoby się w istotnej mierze pozorne. Pracownik również ma niczym nie skrępowaną swobodę wypowiadania umów o pracę na czas nieokreślony, w związku z czym nie ma wątpliwości, że pracodawcy nie przysługuje odszkodowanie z tytułu skorzystania przez pracownika z takiego sposobu rozwiązania stosunku pracy i to pomimo barku negatywnej regulacji w zakresie tego typu roszczenia pracodawcy w przepisach prawa pracy. Gdyby zaakceptować założenie o niepełnej lub częściowej regulacji skutków nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiadania umów o pracę w przepisach prawa pracy, to paradoksalnie mogłoby się okazać, że w sprawach roszczeń pracodawcy z tytułu wypowiedzenia umowy o pracę przez pracownika, które w ogóle nie zostały unormowane przepisami prawa pracy, pracodawcy mogliby potencjalnie formułować roszczenia odszkodowawcze na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego w związku z art. 300 k.p. Tymczasem takiej koncepcji, jak słusznie zauważa Sąd Najwyższy w uchwale 7 sędziów z dnia 18 czerwca 2009 r., I PZP 2/09, oczywiście sprzeciwia się co najmniej zasada wolności pracy dopuszczająca pełną swobodę pracownika w wypowiadaniu umowy o pracę na czas nieokreślony. W konsekwencji można i należy twierdzić, iż unormowanie sankcji prawa pracy należy do domeny ustawodawcy zwykłego, który autonomicznie, suwerennie, wystarczająco i wyczerpująco ujmie je w przepisach Kodeksu pracy. Materia ustawowa normująca uprawnienia pracownika w razie nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę przez pracodawcę została bowiem ustanowiona w licznych i szczegółowych przepisach Oddziału 4 Rozdziału II Działu Drugiego Kodeksu pracy, które wykluczają dopuszczalność i zasadność uzupełniającego (posiłkowego) stosowania przepisów Kodeksu cywilnego w tego rodzaju sprawach wyczerpująco unormowanych przepisami prawa pracy (a contrario do art. 300 k.p.)

Mając na uwadze przedstawione wyżej argumenty roszczenie powoda o zapłatę przez pozwanego na jego rzecz dodatkowego odszkodowania w związku z nieuzasadnionym rozwiązaniem z nim umowy o pracę i z tego powodu pozostawanie przez niego przez kilkanaście miesięcy bez pracy należy uznać za niezasadne i powództwo jego oddalić.

O kosztach postępowania Sąd orzekł jak w pkt II i III wyroku w oparciu o treść art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z art. 102 k.p.c. oraz w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

Sędzia Sądu Rejonowego

Elżbieta Domańska

Zarządzenie sek.) proszę:

1. Odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełn. powoda.

2. Kal. 14 dni.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE