UZASADNIENIE

Wnioskodawca – W. K. (1) złożył wniosek do Sądu Rejestrowego w B. o przyznanie mu wynagrodzenia ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Bydgoszczy za sprawowaną funkcję likwidatora (...) spółki z o.o z siedzibą w N. w likwidacji, ustalonego postanowieniami Sądu Rejonowego w Bydgoszczy z dnia 6 listopada 2012 r., z dnia 21 listopada 2012 r., z dnia 26 listopada 2013 r., - zapadłymi w sprawie o sygn. VIII GC 614/11 oraz postanowieniem tego sądu z dnia 13 czerwca 2014 r., zapadłym w sprawie pod sygnaturą BY XIII Ns Rej. KRS (...) – w łącznej kwocie 35.178 zł.

W uzasadnieniu wnioskodawca wskazał, że Sąd Rejonowy w Bydgoszczy wyrokiem z dnia 22 grudnia 2011 r. sygn. akt VIII GC 614/11 rozwiązał spółkę (...) spółka z o.o w N., ustanawiając dla niej likwidatora w osobie wnioskodawcy. Funkcję tę wnioskodawca pełnił do 1 kwietnia 2015 r. W okresie pełnienia funkcji likwidatora Sąd Rejonowy w/w postanowieniami ustalił wynagrodzenie likwidatora w łącznej kwocie brutto 35.178 zł. Ustalone wynagrodzenie nie zostało wypłacone likwidatorowi z majątku spółki, nie zostało również pokryte z innych źródeł. Jak wskazał wnioskodawca, powodem braku zaspokojenia jego wierzytelności wobec spółki był brak środków majątkowych w spółce. Spółka nie dysponuje bowiem żadnym majątkiem. W ocenie wnioskodawcy, w tym stanie rzeczy, wierzytelność ustalona wskazanymi przez niego postanowieniami nie może zostać zaspokojona z majątku spółki, co czyni jego wniosek uzasadnionym.

Zaskarżonym postanowieniem z dn. 23 sierpnia 2016 r. Sąd Rejonowy w Bydgoszczy oddalił wniosek W. K. (1).

W uzasadnieniu orzeczenia Sąd Rejonowy wskazał, że przedmiotem rozpoznania w niniejszej sprawie nie są przesłanki przyznania likwidatorowi wynagrodzenia czy też ustalenia jego wysokości, gdyż zostały już prawomocnie przesądzone w postanowieniach: Sądu Rejonowego w Bydgoszczy VIII Wydziału Gospodarczego z dnia 6 listopada 2012 r., 21 listopada 2012 r. i 26 listopada 2013 r. w sprawie sygn. VIII GC 614/11 oraz Sądu Rejonowego w Bydgoszczy XIII Wydziału Gospodarczego Krajowego Rejestru Sądowego z dnia 13 czerwca 2014 r. w sprawie sygn. BY XIII Ns Rej KRS (...). Stanowisku temu Sąd dał wyraz w postanowieniu z dnia 28 sierpnia 2015 r. w sprawie sygn. BY XIII Ns Rej KRS (...), w którym odrzucono wniosek W. K. (1) o określenie wysokości wynagrodzenia.

Jednocześnie jednak Sąd rejestrowy przekazał wniosek likwidatora w części dotyczącej przyznania tego wynagrodzenia od Skarbu Państwa do wydziału cywilnego jako pozew o zapłatę. Sąd Okręgowy w Bydgoszczy postanowieniem z dnia 13 stycznia 2016 r. sygn. II Cz 913/15 przekazał jednak sprawę do ponownego rozpoznania sądowi rejestrowemu.

W przekonaniu Sądu Rejonowego, wniosek nie jest uzasadniony. Z art. 276 § 5 ksh wynika jedynie kompetencja sądu do określenia wysokości wynagrodzenia likwidatora ustanowionego przez sąd. Jest zaś oczywiste, że ustalone przez sąd wynagrodzenie winno zostać pokryte z majątku likwidowanej spółki. W postanowieniu z dnia 13 czerwca 2014 r. w sprawie sygn. BY XIII Ns Rej KRS (...) Sąd rejestrowy oznaczył, że ustala wysokość wynagrodzenia należnego likwidatorowi od spółki.

Sąd Rejonowy podkreślił, że brak jest podstawy prawnej do wypłaty wynagrodzenia likwidatora przez Skarb Państwa w przypadku, gdy likwidowana spółka nie posiada środków na jego pokrycie.

Sąd odniósł się do stanowiska wnioskodawcy, który dla uzasadnienia złożonego wniosku powołał się na stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w uchwale z dnia 13 marca 2015 r. III CZP 4/15. Zgodnie z tą uchwałą, wynagrodzenie dla kuratora ustanowionego z urzędu na podstawie art. 42 kc w braku majątku lub dochodów osoby prawnej jest pokrywane przez Skarb Państwa - sąd rejestrowy.

Wnioskodawca wskazał, że sytuacja likwidatora jest analogiczna do sytuacji kuratora osoby prawnej, którego wynagrodzenie nie może być pokryte z powodu braku środków.

Sąd Rejonowy przypomniał, że w uzasadnieniu uchwały z dnia 13 stycznia 2016 r. Sąd Najwyższy rozważał, na kim spoczywa obowiązek pokrycia wynagrodzenia kuratora w przypadku, gdy podmiot objęty kuratelą nie ma środków na pokrycie tego wynagrodzenia. Sąd Najwyższy wskazał, że razie braku aktywów, wynagrodzenie kuratora pokrywa ten, kto żądał ustanowienia kurateli, co nie oznacza jednak, że w sprawie, w której ustanowienie kuratora nastąpiło z urzędu, wnioskodawcą jest sąd i że to on na podstawie art. 179 § 1 kro ma obowiązek pokryć koszty kurateli.

Dalej wskazano, że uzasadnienie projektu ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o zmianie ustawy - Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 220, poz. 1431) wskazuje na zamiar ustawodawcy zrównania sytuacji opiekuna i kuratora w odniesieniu do pokrywania wynagrodzenia, także w razie braku dochodów lub majątku osoby, dla której ustanowiony został podmiot poddany pieczy (Sejm VI kadencji, druk nr 888). Zatem w razie braku podstaw do pokrycia wynagrodzenia kuratora osoby częściowo ubezwłasnowolnionej na podstawie art. 179 § 1 kro, wynagrodzenie to jest pokrywane ze środków publicznych na podstawie przepisów o pomocy społecznej. Nie może to dotyczyć jednak kuratora ustanowionego dla spółki handlowej ze względu na odmienne funkcje pomocy społecznej. Wobec tego odpowiednie stosowanie art. 162 § 3 kro do wynagrodzenia kuratora ustanowionego z urzędu dla osoby prawnej na podstawie art. 42 kc może polegać tylko na tym, że w razie braku jej dochodów lub majątku, świadczenie to powinno być pokryte ze środków publicznych, jednak nie z funduszy gminy przeznaczonych na pomoc społeczną. Skoro w takim wyjątkowym wypadku wynagrodzenie jest pokrywane ze środków publicznych i nie mogą to być środki gminy świadczone na podstawie ustawy o pomocy społecznej (art. 162 § 3 kro), sąd rejestrowy ma na podstawie art. 179 § 1 kro obowiązek przyznania stosownego wynagrodzenia, przy czym brak w ustawie wskazania, kto ma je uiścić, to należy dojść do wniosku, że ustawodawca założył, że świadczenie to spełnić ma podmiot, który je przyznał.

W przekonaniu Sądu Rejonowego, nie można jednak sytuacji likwidatora traktować analogicznie jak sytuacji kuratora osoby prawnej ustanowionego z urzędu - zwłaszcza w tym konkretnym stanie faktycznym, w którym do rozwiązania spółki i ustanowienia likwidatora doszło na mocy wyroku sądowego wydanego w sprawie z powództwa W. K. (2) - będącego wspólnikiem i członkiem zarządu spółki (sygn. VIII GC 614/11). Brak jest uzasadnienia dla odpowiedniego zastosowania art. 162 § 3 kro dotyczącego pokrycia wynagrodzenia opiekuna ze środków publicznych (tj. odpowiednika art. 178 § 2 kro). Instytucja kuratora, mimo swej różnorodności, jest podobna do instytucji opiekuna, co dodatkowo - poza odesłaniem zawartym w art. 178 § 2 kro - uzasadnia odpowiednie stosowanie do niej przepisów o opiece. Podobieństwa takiego nie można doszukać się pomiędzy kuratorem a likwidatorem osoby prawnej. Odmienne są bowiem cele ustanowienia kuratora i wyznaczenia likwidatora oraz zakres ich obowiązków. Tym samym nie ma podstawy do odpowiedniego zastosowania do likwidatora przepisów o kurateli i opiece.

Zważywszy na powyższe, Sąd Rejonowy - wobec braku podstawy do przyznania wnioskodawcy wynagrodzenia ze Skarbu Państwa - oddalił wniosek.

Wnioskodawca od postanowienia Sądu Rejonowego złożył apelację zaskarżając orzeczenie w całości i zarzucając mu naruszenie prawa materialnego, poprzez brak zastosowania przez analogię przepisu art. 162 § 1 krio w zw. z art. 162 § 3 krio w zw. z art. 276 § 5 k.s.h.

Wnioskodawca wniósł więc o zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez przyznanie mu ze Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Bydgoszczy łącznej kwoty 27.060 zł brutto tytułem wynagrodzenia likwidatora (...) spółki z o.o z siedzibą w N., przyznanego postanowieniami Sądu Rejonowego w Bydgoszczy z dn. 6.11.2012 r., 21.11.2012 r., 26.11.2013 r. w sprawie VIII GC 614/11.

W uzasadnieniu apelacji wnioskodawca wskazał, że pierwotnie jego wniosek zawierał żądanie przyznania kwoty wyższej o 8.118 zł, jednakże żądanie w tym zakresie zostało prawomocnie odrzucone postanowieniem Sądu Rejonowego w Bydgoszczy z dn. 28.08.2015r. sygn. akt XIII Ns. Rej. KRS (...).

W dalszej kolejności wnioskodawca podniósł, iż nie sposób nie zgodzić się z twierdzeniem, że funkcja likwidatora stanowi rodzaj pieczy prawnej, podobnie jak to jest w przypadku kurateli i opieki. Zdaniem wnioskodawcy, podobieństwo normatywne obu funkcji – kuratora i likwidatora jest niewątpliwe i zawiera się w możliwości powołania do pełnienia funkcji zarówno z urzędu jak i na wniosek, generalnej funkcji obu instytucji – pełnienia pieczy prawnej, odpłatności pełnienia funkcji, materialno prawnym jak i procesowym umocowaniu do podejmowania czynności prawnych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Apelacja wnioskodawcy nie zasługiwała na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności należy jednak rozstrzygnąć, czy od postanowienia sądu określającego wysokość wynagrodzenia likwidatora przysługuje środek odwoławczy a jeśli tak to jaki. Kwestia ta nie była jednolicie rozstrzygana zwłaszcza w orzecznictwie. Początkowo Sąd Najwyższy w uchwale z dn. 15.01.1998 r. (III CZP 58/97) orzekł, iż od postanowienia określającego wysokość wynagrodzenia likwidatora ustanowionego przez sąd w wyroku orzekającym rozwiązanie spółki z o.o nie przysługuje środek odwoławczy. W uzasadnieniu tego orzeczenia Sąd Najwyższy uznał, iż od postanowienia sądu rejestrowego o przyznanie wynagrodzenia likwidatorowi wyznaczonemu przez ten sąd nie przysługuje ani apelacja (nie jest to bowiem postanowienie orzekające co do istoty sprawy), ani zażalenie (brak przepisu w ustawie o przysługiwaniu zażalenia).

W kolejnej uchwale z dn. 20.11.2008 r. (III CZP 111/08) Sąd Najwyższy orzekł, iż na postanowienie sądu rejestrowego w przedmiocie wynagrodzenia likwidatora spółki jawnej, ustanowionego przez sąd, przysługuje zażalenie.

Sąd Okręgowy w obecnym składzie podziela stanowisko wyrażone przez Sąd Najwyższy w uchwale z 18.03.2011 r. (III CZP 140/10), w której Sąd Najwyższy orzekł, iż od postanowienia sądu pierwszej instancji w przedmiocie przyznania wynagrodzenia zarządcy (art. 939 § 1 w zw. z art. 615 k.p.c) przysługuje apelacja, jak też w uchwale Sądu Najwyższego z dn. 28.03.2014 r. (III CZP 6/14) w której stwierdzono, iż postanowienie w przedmiocie wynagrodzenia kuratora osoby częściowo ubezwłasnowolnionej jest postanowieniem co do istoty sprawy, od którego przysługuje apelacja. Argumenty zawarte w uzasadnieniach tych uchwał, przemawiające za uznaniem orzeczeń w przedmiocie przyznania wynagrodzenia zarządcy, czy kuratora za orzeczenia co do istoty sprawy, mają w pełni odniesienie także do postanowień przyznających wynagrodzenie likwidatorom spółek prawa handlowego, jako postanowienia, które zawierają merytoryczne rozstrzygnięcie żądania objętego wnioskiem.

Reasumując, w ocenie Sądu Okręgowego od postanowienia sądu rejestrowego z dn. 23.08.2016 r. oddalającego wniosek o przyznanie wynagrodzenia likwidatora – przysługuje apelacja.

Zdaniem Sądu Okręgowego wniesiona jednak przez skarżącego apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie i uznać należało, że Sąd Rejonowy słusznie oddalił wniosek likwidatora.

Wnioskodawca określił bowiem swoje żądanie jako wniosek o przyznanie mu wynagrodzenia ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Bydgoszczy za sprawowaną funkcję likwidatora (...) spółki z o.o z siedzibą w N. w likwidacji, ustalonego postanowieniami Sądu Rejonowego w Bydgoszczy z dn. 6.11.12012 r., z dn. 21.11.2012 r., z dn. 26.11.2012 r. i z dn. 13.06.2014 r. w łącznej kwocie 35.178 zł brutto. W uzasadnieniu wniosku wnioskodawca przyznał, że w/w prawomocnymi orzeczeniami zostało mu przyznane wynagrodzenie w łącznej kwocie 35.178 zł. Ponieważ jednak wynagrodzenie to nie zostało mu wypłacone z majątku spółki, z powodu braku środków majątkowych, wierzytelność wnioskodawcy ustalona wskazanymi postanowieniami sądu powinna być jego zdaniem pokryta ze Skarbu Państwa.

Zgodnie z art. 276 § 5 k.s.h sąd, który ustanowił likwidatora określa wysokość jego wynagrodzenia. Przepis ten nie wskazuje przy tym kto ponosi koszty wynagrodzenia likwidatora.

Należy więc wskazać na wstępie, że zgodnie z art. 276 § 5 k.s.h sąd orzekł już prawomocnymi postanowieniami o żądaniu, którego dotyczy wniosek likwidatora w niniejszym postępowaniu, tj. o przyznaniu mu wynagrodzenia w łącznej kwocie 35.178 zł. Dodatkowo, prawomocnym postanowieniem z dn. 13.06.2014 r. sąd rejestrowy orzekł o przyznaniu wnioskodawcy wynagrodzenia w kwocie 8.118 zł należnego od spółki (...) spółka z o.o w likwidacji. Postanowienie to jest prawomocne, a zatem wnioskodawca nie może domagać się obecnie aby określić, że jego wynagrodzenie w w/w kwocie 8.118 zł. miałby pokryć Skarb Państwa. Wnioskodawca w apelacji ograniczył już zresztą swoje żądanie z tego powodu do kwoty 27.060 zł.

W pozostałych orzeczeniach z dn. 6.11.2012 r., z dn. 21.11.2012 r. i z dn. 26.11.2013 r. Sąd Rejonowy ustalając wysokość należnego wnioskodawcy wynagrodzenia nie określił co prawda kto ma ponieść te koszty, jednakże jak wynika z akt sprawy Sądu Rejonowego w Bydgoszczy VIII GC 614/11, wnioskodawca w złożonych do sądu wnioskach takiego żądania nie zawarł (k-94,103,107,120 akt Sądu Rejonowego VIII GC 614/11). Wnioskodawca nie składał też wniosków o uzupełnienie tych orzeczeń w trybie art. 351 k.p.c

Wnioskodawca złożył natomiast w niniejszej sprawie kolejny wniosek z dn. 19.06.2015 r. o przyznanie mu wynagrodzenia. Z przyczyn wskazanych powyżej wniosek ten nie może zasługiwać na uwzględnienie, gdyż jak wynika z treści pisma wnioskodawcy z dn. 24.07.2015 r., tak naprawdę żąda on ponownego ustalenia przez sąd wysokości jego wynagrodzenia, co zostało już orzeczone prawomocnymi postanowieniami Sądu Rejonowego i uzupełnienia orzeczenia o ustaleniu jego wynagrodzenia poprzez określenie podmiotu zobowiązanego do poniesienia kosztów tego wynagrodzenia, czego zaniechał uczynić w ustawowym terminie wskazanym w art. 351 k.p.c.

Wnioskodawca bowiem, na żądanie sądu, w piśmie z dn. 24.07.2015 r. przyznał, że postanowieniami z dn. 6.11.2012 r., 21.11.2012 r. i 26.11.2013 r. wydanymi w sprawie VIII GC 614/11 sąd orzekł już prawomocnie o ustaleniu wysokości wynagrodzenia likwidatora. W związku z czym, sprecyzował, że jego wniosek odnośnie wynagrodzenia wskazanego w tych orzeczeniach ogranicza się do „wskazania podmiotu zobowiązanego do wypłaty tego wynagrodzenia” (k-12). Można zatem uznać, że tak naprawdę zamiarem wnioskodawcy było jedynie uzupełnienie tych orzeczeń o wskazanie podmiotu zobowiązanego do wypłaty wynagrodzenia. Odnośnie wynagrodzenia w kwocie 8.118 zł. przyznanego przez Sąd Rejestrowy od spółki (...) spółka z o.o w likwidacji – zamiarem wnioskodawcy było zaś, jak to określił „ponowne ustalenie tej wysokości w kwocie wnioskowanej oraz przyznanie tego wynagrodzenia ze Skarbu Państwa” (k-12).

Stwierdzić jednak należy, że po pierwsze wniosek o uzupełnienie orzeczenia, zgodnie z art. 351 k.p.c należy złożyć w terminie dwóch tygodni od dnia doręczenia orzeczenia, czego wnioskodawca nie uczynił, a po drugie, wniosek o uzupełnienie orzeczenia przysługuje w sytuacji gdy sąd nie orzekł o całości żądania.

Tymczasem wnioskodawca składając kolejne wnioski o przyznanie mu wynagrodzenia, nie żądał jednocześnie określenia przez sąd podmiotu zobowiązanego do poniesienia kosztów tego wynagrodzenia. W związku z tym, trudno przyjąć, aby w orzeczeniach z dn. z dn. 6.11.2012 r., z dn. 21.11.2012 r. i z dn. 26.11.2013 r., wydanych przez Sąd Rejonowy w sprawie VIII GC 614/11 sąd nie orzekł całości żądania.

Ponadto, z uzasadnienia wniosku z dn. 19.04.2015 r. złożonego w niniejszej sprawie można wywieść, że wnioskodawca składając wcześniejsze wnioski nie miał wątpliwości, że wypłata przyznanego przez sąd wynagrodzenia ma nastąpić z majątku spółki. Wnioskodawca wskazał bowiem, że jego wierzytelność wobec spółki ustalona wcześniejszymi postanowieniami sądu powinna być jego zdaniem pokryta ze Skarbu Państwa, z uwagi na fakt, że nie została mu wypłacona z majątku spółki z powodu braku środków w spółce. Dlatego w niniejszym postępowaniu wnioskodawca wniósł o ponowne orzeczenie przez sąd o wysokości jego wynagrodzenia i dodatkowo o przyznaniu mu tego wynagrodzenia ze Skarbu Państwa.

Jak już wskazano, w uzasadnieniu wniosku wnioskodawca jako podstawę obciążenia kosztami jego wynagrodzenia Skarbu Państwa wskazał brak środków w majątku rozwiązanej spółki. Zauważyć jednak należy, że przepisy kodeksu spółek handlowych nie przewidują aby w takiej sytuacji, koszty niewypłaconego likwidatorowi wynagrodzenia miał ponosić Skarb Państwa. Wnioskodawca również nie podał we wniosku na jakiej podstawie żąda obciążenia tymi kosztami Skarbu Państwa

Kodeks spółek handlowych przewiduje natomiast w art. 280 k.s.h, że do likwidatorów stosuje się przepisy dotyczące członków zarządu, chyba że przepisy niniejszego rozdziału stanowią inaczej. Pozycja likwidatora w spółce z o.o odpowiada bowiem pozycji zarządu.

Na tle interpretacji przepisów k.s.h dotyczących członków zarządu nie ma natomiast ani w doktrynie ani w orzecznictwie wątpliwości co do tego, że jeżeli członek zarządu pełni swą funkcję odpłatnie – koszty jego wynagrodzenia pokrywa spółka, gdyż są to niewątpliwie koszty związane z prowadzeniem spółki. Podobnie w przypadku likwidatorów, analizując kwestię relacji spółki i likwidatora przyjąć należy, że podstawą określenia wynagrodzenia likwidatora może być umowa o pracę lub umowa zlecenie, a także umowa o dzieło (tak komentarz do art. 276 k.s.h Bieniak 2015 legalis). Również w sytuacji, gdy likwidatorzy zostali mianowani przez sąd, ich prawa i obowiązki (w tym prawo do wynagrodzenia) wynikają z przepisów k.s.h i umowy spółki. Należy bowiem zauważyć, że w chwili powołania tak członka zarządu jak i likwidatora pomiędzy członkiem zarządu (likwidatorem) a spółką nawiązuje się określony stosunek umowny, o pełnienie funkcji członka zarządu (likwidatora) w związku z czym koszty związane z pełnieniem tej funkcji, jeśli jest to funkcja odpłatna są kosztami spółki, a nie Skarbu Państwa. Nawet jeśli likwidatora ustanowi sąd i zgodnie z art. 276 § 5 k.s.h sąd, który ustanowił likwidatora określi wysokość jego wynagrodzenia, to nie zmienia to faktu, iż pomiędzy likwidatorem a Skarbem Państwa nie nawiązuje się jakikolwiek stosunek prawny, uzasadniający ponoszenie kosztów wynagrodzenia likwidatora przez Skarb Państwa. Stanowisko takie wyraził Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały z dn. 20.11.2008 r. (III CZP 111/08) wskazując, że z chwilą ustanowienia przez sąd likwidatora (w tym przypadku spółki jawnej) nawiązuje się pomiędzy nim a tą spółką stosunek prawny o charakterze organizacyjno-kompetencyjnym. Przyznanie przez sąd wynagrodzenia likwidatorowi, ustanowionemu przez ten sąd, dotyka bezpośrednio uprawnień o charakterze majątkowym zarówno samego likwidatora, jak i spółki. I tylko te podmioty mogą mieć interes prawny w zaskarżaniu ewentualnych postanowień zapadłych w przedmiocie wynagrodzenia likwidatora.

W ocenie Sądu Okręgowego należy zatem uznać, że wynagrodzenie likwidatora jak i uzasadnione wydatki związane z postępowaniem likwidacyjnym, stanowią koszty postępowania likwidacyjnego , a te z kolei są kosztami likwidacji spółki, które w związku z tym powinna ponieść spółka. Takie stanowisko wyraził już sąd rejestrowy w prawomocnym postanowieniu z dn. 13.06.2014 r. (sygn. akt BY XIII Ns Rej. KRS (...)) określając wynagrodzenie wnioskodawcy w kwocie 8.118 zł należne od spółki (...) spółka z o.o.

Skarżący, pomimo, iż w trakcie postępowania przed Sądem Rejonowym dołączył do zażalenia z dn. 22.10.2015 r. uchwałę Sądu Najwyższego z dn. 13.03.2015 r., III CZP 4/15, tak naprawdę dopiero w uzasadnieniu apelacji powołał się na treść tej uchwały i wyraził stanowisko, że do likwidatora należy przez analogię zastosować art. 162 § 1 k.rio w zw. z art. 162 § 3 k.ri o w zw. z art. 276 § 5 k.s.h. Wnioskodawca wskazał przy tym na podobieństwo normatywne obu funkcji tj. kuratora i likwidatora.

W ocenie Sądu Okręgowego takie porównanie jest nieuzasadnione.

Jak wskazał Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały z dn. 20.11.2008 r. (III CZP 111/08) sytuację prawną likwidatora należy raczej odnosić do sytuacji prawnej syndyka masy upadłości, a nie do kuratora, przede wszystkim jak wskazał Sąd Najwyższy, ze względu na podobieństwo celów ogólnych funkcjonowania obu tych organów (tj. syndyka i likwidatora) oraz podobieństwo podejmowanych przez nich czynności, służących realizacji tych celów.

Należy też zauważyć, że przedmiotowa uchwała Sądu Najwyższego z dn.13.03.2015 r. dotyczyła kuratora ustanowionego w trybie art. 42 k.c, którego rola z natury rzeczy ma charakter tymczasowy i sprowadza się do obowiązku prowadzenia spraw osoby prawnej, pozbawionej powołanych do tego organów, przy czym spoczywa na nim obowiązek niezwłocznego podjęcia starań zmierzających do powołania właściwych organów, a w razie potrzeby powinien dążyć do likwidacji takiej osoby.

W uzasadnieniu tej uchwały Sąd Najwyższy dokonał analogii pomiędzy kuratelą a opieką, wskazując że kuratela konstrukcyjnie nie różni się od opieki, gdyż obie instytucje stanowią formę pieczy prawnej. Sąd Najwyższy wskazał też, że zgodnie z art. 605 k.p.c w kwestiach nieunormowanych z zakresu kurateli stosować należy odpowiednio przepisy k.p.c o postępowaniu w sprawach z zakresu opieki i jak wskazał Sąd Najwyższy, odesłanie to należy rozumieć ściśle. I poprzez takie ścisłe odesłanie do art. 162 § 3 k.r.o Sąd Najwyższy wywiódł, że skoro w przepisie tym jest mowa o tym, że jeżeli osoba dla której opieka została ustanowiona nie ma odpowiednich dochodów lub majątku, wynagrodzenie jest pokrywane ze środków publicznych na podstawie przepisów o pomocy społecznej, niemniej nie z funduszy gminy przeznaczonych na pomoc społeczną – to w takim wyjątkowym wypadku (co podkreślił Sąd Najwyższy) wynagrodzenie to powinno być pokryte ze środków Skarbu Państwa.

Sąd Najwyższy podkreślił też publicznoprawny charakter kurateli, realizację celu społecznego, gdy tymczasem likwidator działa w interesie podmiotu, który reprezentuje i chroni przede wszystkim jego interesy. Przede wszystkim jednak, wspólną podstawową cechą zarówno kurateli jak i opieki jest roztoczenie pieczy nad osobami lub majątkiem osób, które same swych spraw, z przyczyn prawnych lub faktycznych prowadzić nie mogą. W przypadku likwidatora nie mamy do czynienia z taką sytuacją.

Zasadnie zatem Sąd Rejonowy wskazał, że instytucja kuratora jest podobna do instytucji opiekuna oraz że podobieństwa takiego nie można się doszukać pomiędzy kuratorem a likwidatorem osoby prawnej.

Ponadto, jak już wcześniej wskazano, zgodnie z art. 280 k.sh do likwidatorów stosuje się przepisy dotyczące członków zarządu, chyba że przepisy niniejszego rozdziału stanowią inaczej.

Nie należy również zapominać, że „zasadniczą przesłanką sięgania do analogii jest podobieństwo stanów faktycznych przy tym samym motywie legislacyjnym (ratio legis)” – L Morawski, Zasady wykładni prawa, Toruń 2010, s 225. Wynika to z faktu, że zastosowanie określonych przepisów w drodze analogii uzasadnione musi być podobieństwem konkretnych instytucji, przy czym uwzględnione muszą być występujące między nimi odmienności. Korzystanie z analogii powinno się przy tym odbywać z właściwą powściągliwością i w wyjątkowych wypadkach. Chodzi o takie sytuacje, kiedy w żaden sposób, przy użyciu innych metod interpretacyjnych tekstu prawnego, nie da się wyprowadzić z niego normy prawnej „pasującej” do rozpoznawanego w sprawie stanu, a jednocześnie kiedy są w tym tekście regulacje dotyczące kwestii o bardzo bliskim podobieństwie do przedmiotu rozstrzygnięcia. Dopiero wówczas można mówić o istnieniu luki prawnej, która da się ewentualnie usunąć w drodze analogii legis (uchwała SN z dn. 24.01.2007 r., III CZP 146/06, Lex nr 209051).

Jeżeli więc z przepisu wynika, że nie mamy do czynienia z luką w prawie, brak jest podstaw do wykładni rozszerzającej z powołaniem się na analogię. Analogia może być bowiem stosowana jedynie w wypadkach istnienia luki w prawie , którą należy wówczas wypełnić w drodze zastosowania analogii legis przez odwołanie się do przepisu regulującego sytuację istotowo podobną do tej, która nie została prawnie uregulowana.

Jak już wcześniej wspomniano, ustawodawca w art. 280 k.s.h wprost wskazał na podobieństwo sytuacji prawnej likwidatorów do członków zarządu, stanowiąc że do likwidatorów stosuje się przepisy dotyczące członków zarządu. Skoro zaś nie ma wątpliwości, że koszty zarządu ponosi spółka to również spółkę obciążają koszty likwidacji, w tym wynagrodzenia likwidatora. Jak już wcześniej wskazano, z samego uzasadnienia wniosku wynika, że również wnioskodawca nie miał wątpliwości żądając ustalenia przez sąd wysokości jego wynagrodzenia, że ma być ono pokryte z majątku spółki, co nie było jednak możliwe z uwagi na brak środków .

Stwierdzić też należy, że dla takich sytuacji, gdy inny podmiot niż ten, w związku z którym likwidator realizował swoje czynności miałby ponosić koszty tych czynności – musiałaby istnieć regulacja ustawowa wprost. Z taką sytuacją mamy właśnie do czynienia w cytowanym powyżej art. 162 § 3 k.r.i o . Podobnie w art. 491 ⁷ § 1 ustawy z dn. 28.02.2003 r. – prawo upadłościowe (Dz. U nr 60, poz. 535 z późn. zm.) ustawodawca przewidział, że w sytuacji tzw. „upadłości konsumenckiej” przypadku, gdy majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na pokrycie kosztów postępowania albo gdy w masie upadłości brak jest płynnych funduszów na ich pokrycie, koszty te tymczasowo pokrywa Skarb Państwa.

W braku takiej regulacji nie sposób stwierdzić że mamy do czynienia z luką techniczną i domagać się dekodowania określonej normy w tym zakresie w drodze analigii legis. W żadnym razie nie aktualizuje się w niniejszej sprawie pole do kreowania treści normy w drodze analogi z przepisów które były podstawą „wykreowania” przez Sąd Najwyższy możliwości pokrycia kosztów kuratora ze środków Skarbu Państwa. Sąd Najwyższy, przyrównując sytuacją prawną kuratora do sytuacji opiekuna, powołał się bowiem na treść art.162 § 3 k.r i o, który przewiduje wprost, że wynagrodzenie opiekuna pokrywa się z dochodów lub z majątku osoby, dla której opieka została ustanowiona, a jeżeli osoba ta nie ma odpowiednich dochodów lub majątku, wynagrodzenie jest pokrywane ze środków publicznych na podstawie przepisów o pomocy społecznej.

Tylko w przypadkach gdy w przepisach wyraźnie brakuje normy koniecznej do wydania decyzji w określonych sytuacjach, można traktować ów brak jako lukę i zastanawiać się nad dopuszczalnością jej wypełnienia w drodze analogii. Natomiast w przypadku gdy ustawa określa jakie przepisy stosować do likwidatorów i kto ponosi koszty likwidacji spółki prawa handlowego, nie mamy do czynienia z taką luką.

Mając zatem na uwadze wszystkie powyższe okoliczności, na podstawie art. 385 kpc Sąd Okręgowy oddalił apelację wnioskodawcy.

SSO Elżbieta Kala SSO Marek Tauer SSO Wojciech Wołoszyk