Sygn. akt. VIII GC 211/15

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 marca 2016r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VIII Wydział Gospodarczy

w składzie:

Przewodniczący

SSR del. Artur Fornal

Protokolant

Katarzyna Burewicz

po rozpoznaniu w dniu 25 marca 2016r. w Bydgoszczy

na rozprawie

sprawy z powództwa: (...)

w W.

przeciwko: J. W.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego J. W. na rzecz powoda (...) w W. kwotę 124.192,75 zł. (sto dwadzieścia cztery tysiące sto dziewięćdziesiąt dwa złote 75/100) wraz z odsetkami ustawowymi za czas opóźnienia od dnia 21 grudnia 2013 roku do dnia zapłaty,

II.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 9.810 zł. (dziewięć tysięcy osiemset dziesięć złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt VIII GC 211/15

UZASADNIENIE

Powód (...) z siedzibą w W. domagał się zasądzenia od pozwanego J. W. kwoty 124 192,75 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 21 grudnia 2013 r. do dnia zapłaty, a także kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu swego żądania powód podniósł, że w związku z niewypłacalnością pracodawcy – Przedsiębiorstwa Produkcyjno-Budowlanego (...) sp. z o.o. z siedzibą w B. dokonał zaspokojenia roszczeń pracowniczych na podstawie wniosków indywidualnych łącznie na kwotę 207 164,60 zł. Przeciwko spółce powód uzyskał następnie tytuły wykonawcze, jednak prowadzona na ich podstawie egzekucja doprowadziła jedynie do częściowego zaspokojenia należności. Wobec powyższego (...) wystąpił w trybie art. 299 k.s.h. z żądaniem zapłaty w stosunku do J. W., który pełnił funkcję prezesa zarządu ww. spółki w czasie z którego pochodzą zaspokojone przez powoda świadczenia pracownicze. Pozwany odmówił uznania swojej odpowiedzialności, co spowodowało, że (...) wystąpił następnie z pozwem o zapłatę kwoty 8 611,70 zł – stanowiącej niezaspokojoną należność z jednego tylko z tytułów wykonawczych w stosunku do spółki – i w tym postępowaniu uzyskał przeciwko pozwanemu prawomocny wyrok zasądzający. Powód wskazał, że dochodzi w niniejszym procesie reszty należności obciążającej pozwanego z tego tytułu, skoro z uzasadnienia orzeczenia właściwego sądu upadłościowego wynika, że wniosek o ogłoszenie upadłości spółki, którą zarządzał pozwany został przez niego złożony zbyt późno.

Pozwany J. W. w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa. Podniósł, że pełniąc funkcję prezesa zarządu spółki Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Budowlane (...) sp. z o.o. złożył wniosek o ogłoszenie jej upadłości w roku 2008, a charakter prowadzonej działalności nie pozwolił na szybszą ocenę sytuacji gospodarczej tego podmiotu. W jego ocenie sytuacja kryzysowa w której znalazła się spółka miała charakter nagły i dotknęła wielu uczestników obrotu, pozwany zaś zadbał o to, aby wydzierżawić jej przedsiębiorstwo, dbając w ten sposób o interes wierzycieli. Decyzja ta skutkowała bowiem ostatecznie tym, iż znaczna część wierzycieli (w tym powód) została przynajmniej częściowo zaspokojona w wyniku sprzedaży majątku spółki. Pozwany uczynił zatem wszystko aby wierzycieli zaspokoić, pogorszenie zaś sytuacji finansowej spółki nastąpiło nagle i bez jakiejkolwiek winy ze strony pozwanego, a złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości w terminie potwierdza także fakt uniewinnienia pozwanego w licznych procesach przed sądami karnymi. Niezależnie od powyższego pozwany podniósł, że w jego ocenie znaczenie dla rozstrzygnięcia ma ustalenie czy pełnił on funkcję prezesa zarządu w dacie wypłat należności pracownikom przez (...).

W piśmie z dnia 26 stycznia 2016 r. pozwany podniósł ponadto zarzut przedawnienia roszczenia dochodzonego przez powoda wskazując, że już w grudniu 2011 r., tj. w dacie sporządzenia planu podziału środków ze sprzedaży całego majątku spółki, znana była jej sytuacja majątkowa. Oznacza to, zdaniem pozwanego, że trzyletni termin przedawnienia powinien być liczony od tej daty, w której zachodziła już bezskuteczność dalszej egzekucji.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny :

Pozwany J. W. pełnił funkcję członka zarządu spółki Przedsiębiorstwa Produkcyjno -Handlowego (...) sp. z o.o. w B. w okresie od dnia 31 maja 1994 r. do dnia 1 kwietnia 2009 r.

( okoliczność bezsporna ; k. 3 v. i 54, uchwała Zgromadzenia Wspólników z dnia 1.04.2009 r. – k. 57-58 akt niniejszej sprawy)

W dniu 22 września 2008 r. pozwany w imieniu Przedsiębiorstwa Produkcyjno -Handlowego (...) sp. z o.o. złożył w Sądzie Rejonowym w Płocku wniosek o ogłoszenie upadłości tej spółki obejmującej likwidację jej majątku. Zarządzeniem z dnia 29 września 2008 r. wniosek ten zwrócono, a zarządzenie w tym przedmiocie stało się prawomocne.

Ponowny wniosek o ogłoszenie upadłości tej spółki pozwany złożył w październiku 2008 r.

Postanowieniem z dnia 9 lutego 2009 r. w sprawie o sygn. akt V GU 27/08 Sąd Rejonowy w Płocku oddalił wniosek Przedsiębiorstwa Produkcyjno - Handlowego (...) sp. z o.o. w B. oraz J. W. - prezesa zarządu ww. spółki o ogłoszenie jej upadłości obejmującej likwidację majątku. W uzasadnieniu postanowienia Sąd upadłościowy wskazał, iż w jego ocenie nieobciążony majątek dłużnika nie wystarczyłby nawet na pokrycie kosztów postępowania upadłościowego. Sąd ten uznał ponadto, iż wniosek o ogłoszenie upadłości likwidacyjnej został złożony zbyt późno.

( dowód: zeznania pozwanego – k. 82 v. akt niniejszej sprawy, uzasadnienie wyroku Sądu Rejonowego w Bydgoszczy w sprawie sygn. akt VIII GC 427/14 – k. 134 ww. akt, postanowienie Sądu Rejonowego w Płocku w sprawie V GU 27/08 wraz z uzasadnieniem – k. 23-46 akt niniejszej sprawy)

Powód - (...) z siedzibą w W. w związku z niewypłacalnością ww. spółki na podstawie indywidualnych wniosków pracowników dokonał – w okresie od maja do września 2009 r. a także w maju 2010 r. – wypłat na zaspokojenie roszczeń dotyczących wynagrodzeń za pracę należnych za miesiące listopad i grudzień 2008 r. oraz styczeń i luty 2009 r., a także odpraw pieniężnych dla osób z którymi stosunek pracy rozwiązano najpóźniej z końcem marca 2009 r., jak również odszkodowań za skrócenie okresu wypowiedzenia i wynagrodzenia za czas choroby. Łącznie wysokość wypłat z tego tytułu wyniosła kwotę 207 164,60 zł.

( okoliczności bezsporne ; k. 3-3 v. i 64-64 v., zestawienie wypłat – k. 14 akt niniejszej sprawy)

Po dokonaniu powyższych wypłat powód wystąpił przeciwko spółce Przedsiębiorstwo Produkcyjno - Handlowe (...) sp. z o.o. na drogę sądową o ich zwrot. W następstwie powyższego powód uzyskał następujące tytuły wykonawcze w postaci prawomocnych orzeczeń referendarzy sądowych wydanych w Sądzie Rejonowym w Bydgoszczy :

-

nakaz zapłaty w sprawie o sygn. I Nc 1291/10 zasądzający kwotę 27 514,74 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 26 maja 2009 r. do dnia zapłaty,

-

nakaz zapłaty w sprawie o sygn. I Nc 9530/10 zasądzający kwotę 12 513,12 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 7 maja 2010 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 7,32 zł tytułem zwrotu kosztów procesu,

-

nakaz zapłaty w sprawie o sygn. I Nc 1979/09 zasądzający kwotę 46 932,86 zł z ustawowymi odsetkami od kwot: 10 912,22 zł od dnia 21 lipca 2009 r. oraz 36 020,64 zł od dnia 13 sierpnia 2009 r. - do dnia zapłaty, a także kwotę 7,32 zł tytułem zwrotu kosztów procesu,

-

nakaz zapłaty w sprawie o sygn. I Nc 2610/09 zasądzający kwotę 38 992,68 zł z ustawowymi odsetkami od kwot: 8 945,28 zł od dnia 22 sierpnia 2009 r., 9 244,44 zł od dnia 5 września 2009 r., 8 711,41 zł od dnia 17 września 2009 r., 3 491,55 zł od dnia 24 września 2009 r. - do dnia zapłaty,

-

nakaz zapłaty w sprawie o sygn. I Nc 1978/09 zasądzający kwotę 43 801,21 zł z ustawowymi odsetkami od kwot: 18 879,88 zł od dnia 27 lipca 2009 r., 10 947,43 zł od dnia 14 sierpnia 2009 r., 13 973,93 zł od dnia 20 sierpnia 2009 r. - do dnia zapłaty, a także kwotę 7,32 zł tytułem zwrotu kosztów procesu,

-

nakaz zapłaty w sprawie o sygn. I Nc 1688/09 zasądzający kwotę 46 009,96 zł z ustawowymi odsetkami od kwot: 5 280,97 zł od dnia 18 czerwca 2009 r., 11 933,89 zł od dnia 7 lipca 2009 r., 28 795,10 zł od dnia 14 lipca 2009 r. - do dnia zapłaty, a także kwotę 7,32 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

( dowód: nakazy zapłaty – k. 8-12 v. akt niniejszej sprawy oraz k. 7 akt VIII GC 427/14 Sądu Rejonowego w Bydgoszczy)

Na podstawie każdego z powyższych tytułów wszczęte zostały następnie przeciwko dłużnikowi Przedsiębiorstwo Produkcyjno - Handlowe (...) sp. z o.o. postępowania egzekucyjne – każde z nich prowadzone przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Płocku J. K..

W ich toku wierzyciel – (...) z siedzibą w W., uzyskał zaspokojenie jedynie w części. W dniu 12 marca 2013 r. w ramach realizacji sporządzonego w sprawie KM 599/09 planu podziału środków uzyskanych ze sprzedaży nieruchomości na poczet powyższych wierzytelności przekazana została powodowi łącznie kwota 137 115,39 zł (w tym z tytułu należności głównych ogółem kwota 74 020 zł, z tytułu odsetek ustawowych za okres do sporządzenia planu podziału, tj. do dnia 15 grudnia 2011 r. kwota 63 066,11 zł oraz z tytułu kosztów zastępstwa procesowego kwota 29,28 zł).

( okoliczności bezsporne ; k. 3 v., rozliczenie spłaty należności – k. 7 akt niniejszej sprawy, plan podziału – k. 363-379 v. akt KM 599/09)

W każdej z egzekucji prowadzonych na podstawie przysługujących powodowi tytułów wykonawczych, tj. :

-

w sprawie KM 1304/10 prowadzonej na podstawie nakazu zapłaty wydanego w sprawie o sygn. I Nc 1291/10,

-

w sprawie KM 184/10 prowadzonej na podstawie nakazów zapłaty wydanych w sprawach o sygn. I Nc 1688/09 i I Nc 1978/09,

-

w sprawie KM 469/10 prowadzonej na podstawie nakazu zapłaty wydanego w sprawie o sygn. I Nc 1979/09,

-

w sprawie KM 1430/10 prowadzonej na podstawie nakazu zapłaty w sprawie o sygn. I Nc 2610/09,

-

w sprawie KM 1489/10 prowadzonej na podstawie nakazu zapłaty wydanego w sprawie o sygn. I Nc 9530/10,

komornik poinformował następnie wierzyciela – co w każdym przypadku nastąpiło pismami z dnia 17 stycznia 2013 r. obejmującymi wezwania do złożenia wniosków co do dalszego prowadzenia ww. postępowań egzekucyjnych – iż postępowania te są bezskuteczne i nie rokują pozytywnych prognoz na przyszłość. Wskazał przy tym, że po sprzedaniu w dniu 10 sierpnia 2011 r. należących do dłużnika nieruchomości i rozdzieleniu uzyskanych kwot według prawomocnego planu podziału nie ustalono innych składników majątkowych pozwalających na kontynuowanie egzekucji.

( dowód: pisma Komornika - k. 18-22 akt niniejszej sprawy, a także k. 8 akt VIII GC 427/14 Sądu Rejonowego w Bydgoszczy)

Pismem z dnia 28 listopada 2013 r., doręczonym w dniu 6 grudnia 2013 r., powód wezwał pozwanego do zapłaty w terminie 14 dni od otrzymania wezwania kwoty 132 804,45 zł tytułem zwrotu należności głównej pozostałej do spłaty tytułem świadczeń wypłaconych byłym pracownikom Przedsiębiorstwa Produkcyjno-Budowlanego (...) sp. z o.o.

Pozwany w piśmie z dnia 10 grudnia 2013 r. odmówił spełnienia żądania powoda, wskazując, iż nie jest to możliwe nie tylko z braku możliwości finansowych, lecz także z tego powodu, iż spełnione zostały przesłanki uwalniające go od odpowiedzialności za długi spółki.

( dowód : wezwanie do zapłaty - k. 15, pismo pozwanego – k. 10 akt)

W dniu 19 marca 2014 r. powód - (...) z siedzibą w W. złożył przeciwko pozwanemu - J. W. pozew o zapłatę kwoty 8.611,70 zł wraz z odsetkami od dnia 16 grudnia 2011 r.. Roszczenia dochodzono w tym procesie na podstawie art. 299 k.s.h. tytułem odszkodowania w zakresie części należności głównej zasądzonej opisanym wyżej nakazem zapłaty wydanym w sprawie o sygn. I Nc 9530/10, która nie została zaspokojona w toku egzekucji (sygn. akt KM 1489/10).

Wyrokiem z dnia 12 grudnia 2014 r. Sąd Rejonowy w Bydgoszczy zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 8.611,70 zł wraz z odsetkami od dnia 16 grudnia 2013 r., a w pozostałym zakresie oddalił powództwo (sygn. akt VIII GC 427/14).

W uzasadnieniu tego rozstrzygnięcia podkreślono, że wyrażona w trakcie zeznań pozwanego ocena, iż we właściwym czasie złożył on wniosek o ogłoszenie upadłości spółki Przedsiębiorstwo Produkcyjno - Handlowe (...) sp. z o.o. w B. nie znalazła potwierdzenia w pozostałym materiale dowodowym ujawnionym w tej sprawie. Sąd Rejonowy ocenił w konsekwencji, że zostały spełnione określone w art. 299 k.s.h. przesłanki odpowiedzialności pozwanego – jako członka zarządu ww. spółki, który pełnił tą funkcję w dacie, kiedy wierzytelność stała się wymagalna, a także w czasie właściwym do ogłoszenia upadłości – za jej zobowiązania stwierdzone tytułem wykonawczym, których egzekucja okazała się bezskuteczna. Jako pozbawiony znaczenia dla rozstrzygnięcia Sąd ten ocenił fakt uniewinnienia pozwanego w licznych procesach karnych, w których zarzucano mu popełnienie – jako prezesowi zarządu ww. spółki – czynów z art. 286 § 1 k.k. Brak winy pozwanego w zakresie popełnienia zarzucanych mu przestępstw nie wiązał bowiem Sądu i nie miał znaczenia w kontekście jego odpowiedzialności jako członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w oparciu o art. 299 k.s.h., stanowiącej sankcję za prowadzenie spraw spółki w sposób prowadzący do bezskuteczności egzekucji przeciwko niej. Sąd Rejonowy uznał, że członek zarządu, chcąc uniknąć odpowiedzialności z tego tytułu, powinien wykazać swój niezawiniony brak kontaktu z finansami i księgowością spółki. Tymczasem pozwany niewątpliwie znał stan jej finansów, który pogarszał się od roku 2006 i – w ocenie tego Sądu – zapewne wtedy był właściwy czas do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Zaniechanie złożenia w toku procesu przez pozwanego wniosku o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z dziedziny księgowości na okoliczność ustalenia stanu finansowego spółki na przełomie 2008 i 2009, jak i ustalenia, czy niewypłacalność spółki powstała na skutek kryzysu ekonomicznego Sąd Rejonowy ocenił jako brak wykazania, iż pomimo nie złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości we właściwym czasie wierzyciel nie poniósłby szkody. W konsekwencji jako pozbawiony znaczenia oceniony został fakt, iż pozwany jako prezes zarządu spółki próbował zmniejszyć jej zadłużenie, gdyż po wystąpieniu stanu niewypłacalności był on zobligowany do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości spółki w terminie 14 dni od dnia zaistnienia stanu niewypłacalności, czego nie uczynił. Sąd Rejonowy zasądzając należność z tytułu odsetek za czas opóźnienia wyraził pogląd, iż spełnienie przez pozwanego dochodzonego przeciwko niemu roszczenia z art. 299 k.s.h. powinno nastąpić dopiero po wezwaniu go przez wierzyciela do zapłaty w terminie 14 dni, co nastąpiło pismem z dnia 28 listopada 2013 r. Z tego powodu oddalone zostało powództwo w części dotyczącej odsetek liczonych za okres do dnia 15 grudnia 2013 r.

Wyrok w powyższej sprawie uprawomocnił się dnia 27 stycznia 2015 r.

( dowód: wyrok wraz z uzasadnieniem – k. 125, 132-141 akt VIII GC 427/14 Sądu Rejonowego w Bydgoszczy, zarządzenie z dnia 11.02.2015 r. o jego prawomocności – k. 143 ww. akt)

Pozew w niniejszej sprawie został złożony w dniu 20 lipca 2015 r.

( okoliczność znana Sądowi z urzędu; pozew wraz z potwierdzeniem nadania – k. 3-4, 48 akt niniejszej sprawy)

Sąd zważył, co następuje :

Powyższy stan faktyczny ustalony został w oparciu o przedłożone przez strony dokumenty, których prawdziwość nie była kwestionowana w toku procesu i nie budziła również wątpliwości Sądu. Podstawę ustaleń stanowiły także częściowo zeznania pozwanego (w zakresie w jakim nie stanowiły one subiektywnej oceny podejmowanych przez niego działań) oraz dokumenty znajdujące się zarówno w aktach sprawy egzekucyjnej Km 599/09 Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Płocku J. K., jak i w aktach sprawy VIII GC 427/14 Sądu Rejonowego w Bydgoszczy – w szczególności prawomocny wyrok tego Sądu z dnia 12 grudnia 2014 r. wraz z uzasadnieniem.

Mając natomiast na uwadze regulację zawartą w art. 227 i 229 k.p.c. Sąd oddalił pozostałe wnioski dowodowe pozwanego zawarte w odpowiedzi na pozew, tj. o przeprowadzenie dowodu z akt V GU 27/08 Sądu Rejonowego w Płocku, akt II K 142/09 Sądu Okręgowego w Płocku, XVI K 1029/10 Sądu Rejonowego w Bydgoszczy, VII K 290/10 Sądu Rejonowego w Koninie, akt wszystkich spraw w których wydano przeciwko spółce Przedsiębiorstwo Produkcyjno - Handlowe (...) sp. z o.o. w B. tytuły wykonawcze na rzecz powoda, jak również akt rejestrowych ww. spółki (KRS Nr (...)), a to z tego względu iż – jak zostanie to wyjaśnione w dalszej części uzasadnienia – zgłoszono je dla wykazania okoliczności pozbawionych znaczenia dla rozstrzygnięcia lub też bezspornych ( zob. k. 55-56 akt sprawy).

Ocena zasadności żądania pozwu w niniejszej sprawie wiązała się z koniecznością zbadania przesłanek odpowiedzialności pozwanego – jako członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością – za jej zobowiązania na podstawie art. 299 k.s.h. Obecnie nie budzi wątpliwości, że odpowiedzialność taka ma charakter odszkodowawczy (zob. uchwałę składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 2008 r., III CZP 72/08, OSNC 2009, Nr 2, poz. 20, a także m.in. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 8 grudnia 2008 r., III CZP 112/08, LEX nr 490503 oraz wyrok tego Sądu z dnia 17 marca 2010 r., II CSK 506/09, OSNC – ZD 2011, Nr 1, poz. 2).

Ustalono w tym zakresie, że w innym postępowaniu z udziałem tych samych stron – w którym dochodzono części roszczenia z powyższego tytułu – przesądzona już została prawomocnie zasada odpowiedzialności pozwanego względem powoda na tej właśnie podstawie (art. 299 k.s.h.). Wyrokiem z dnia 12 grudnia 2014 r. wydanym w sprawie VIII GC 427/14 Sąd Rejonowy w Bydgoszczy zasądził bowiem od pozwanego na rzecz powoda kwotę 8.611,70 zł, tj. część należności głównej w kwocie 132 804,45 zł objętej wezwaniem do zapłaty z dnia 28 listopada 2013 r. ( zob. k. 7 i 15 akt sprawy).

Obecnie powód dochodzi reszty należności z tego tytułu, tj. kwoty 124 192,75 zł (132 804,45 zł – 8.611,70 zł), przy czym pomimo tego, iż na powyższą kwotę składają się zobowiązania stwierdzone kilkoma tytułami wykonawczymi – co do których egzekucja przeciwko spółce okazała się bezskuteczna – przesłanki odpowiedzialności pozwanego w stosunku do powoda są tożsame co do całej należności odszkodowawczej.

Należy wyjaśnić, że stosownie do regulacji zawartej w art. 23 ust. 1 ustawy z dnia 13 lipca 2006 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy (tekst jednolity Dz.U. z 2014 r., poz. 272 ze zm. - dalej jako „ustawa”) wypłata świadczeń ze środków (...) powoduje z mocy prawa przejście na właściwego marszałka województwa, działającego w imieniu dysponenta (...), roszczenia wobec pracodawcy o zwrot wypłaconych świadczeń. Dysponentowi (...) – będącego państwowym funduszem celowym – którym jest minister właściwy do spraw pracy, przysługuje zdolność sądową, a sprawy prowadzi on i występuje w obrocie prawnym pod nazwą : (...) z siedzibą w W. (art. 24 ust. 1, 2 i 3 pkt 1 i 2 ustawy).

W niniejszej sprawie powód podniósł, iż każda z wierzytelności pracowników spółki Przedsiębiorstwo Produkcyjno - Handlowe (...) sp. z o.o. w B., zaspokojonych ze środków (...) na podstawie ich indywidualnych wniosków (art. 16 ust. 1 ustawy) pochodzi z okresu gdy prezesem jej zarządu pozostawał pozwany, tj. że powstały one najpóźniej z dniem 31 marca 2009 r. ( zob. k. 3 v. i 64 v. akt sprawy). Nie miał znaczenia dla rozstrzygnięcia zarzut pozwanego mający na celu ustalenie, czy pozwany pełnił funkcję prezesa zarządu „w momencie wypłat”, bowiem dla przyjęcia jego odpowiedzialności istotne było to, czy były to wierzytelności istniejące do czasu pełnienia przez niego funkcji członka zarządu spółki (zob. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 7 grudnia 2006 r., III CSK 219/06, LEX nr 488992).

Sam moment wypłat tych świadczeń ze środków (...) – co nastąpiło w okresie od maja do września 2009, a także w maju 2010 ( zob. zestawienie – k. 14) – przesądzał nie o ich „powstaniu”, lecz jedynie o przejściu z mocy prawa na powoda roszczenia o ich zwrot (art. 23 ust. 1 ustawy). Przyjąć należy, że z wypłatą świadczeń pracowniczych w tym trybie wiąże się przewidziany ustawowo skutek subrogacji (art. 518 § 1 pkt 4 k.c.). Ustawodawca określił, jakie wierzytelności objęte są subrogacją (wypłacone świadczenia pracownicze) i wobec kogo następuje nabycie ex lege roszczenia surogacyjnego (w zasadzie wobec niewypłacalnego pracodawcy). Wypłacając zatem świadczenia pracownicze pracownikom (wierzycielom pracodawcy), dysponent (...) wstępuje wobec pracodawcy w prawa tych zaspokojonych wierzycieli (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 sierpnia 2008 r., III CSK 102/08, LEX nr 560573, a także uzasadnienie postanowienia tego Sądu z dnia 10 grudnia 2009 r., III CZP 109/09, LEX nr 551059).

W niniejszej sprawie powód – w odpowiedzi na powyższy zarzut pozwanego – podniósł w piśmie z dnia 16 września 2015 r., że kwestia okresów i rodzaju świadczeń pracowniczych zaspokojonych w tym trybie została szczegółowo opisana w pozwie i niewątpliwie w okresie ich powstania pozwany pełnił funkcję prezesa zarządu ww. spółki. W przypadku zgłoszenia w tym zakresie dalszych wątpliwości powód zadeklarował przedłożenie na rozprawie oryginałów indywidualnych wniosków złożonych przez pracowników ( k. 64-64 v. akt sprawy). W dalszym toku postępowania pozwany nie wypowiedział się co do tych twierdzeń ( zob. k. 82-83, 98-100 i 118-119 akt sprawy). Prawdziwość twierdzeń powoda w tym zakresie w istocie rzeczy potwierdza także treść zeznań pozwanego, który podał, iż „(…) na przełomie 2008/2009 spółka popadła w kłopoty (…) w tym czasie pracownicy byli zwalniani i dlatego (...) wypłacał tym pracownikom świadczenia” ( zob. k. 83 akt sprawy).

Nie może budzić wątpliwości, że jeśli pozwany nie zgadza z konkretnymi okolicznościami – podniesionymi dla uzasadnienia żądania pozwu – powinien je wskazać i ustosunkować się do twierdzeń strony powodowej (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 lipca 2009 r., III CSK 341/08, LEX nr 584753). Zgodnie bowiem z art. 210 § 2 k.p.c. każda ze stron obowiązana jest do złożenia oświadczenia co do twierdzeń strony przeciwnej, dotyczących okoliczności faktycznych. Gdy zaś nie wypowie się co do twierdzeń strony przeciwnej o faktach, sąd, mając na uwadze wyniki całej rozprawy, może fakty te uznać za przyznane (art. 230 k.p.c.). W ocenie Sądu taka właśnie sytuacja zachodzi w niniejszej sprawie.

Także okres sprawowania przez pozwanego mandatu członka zarządu ww. spółki nie był sporny, stąd też zbędne było prowadzenie w tym zakresie postępowania dowodowego w oparciu o dokumenty w aktach rejestrowych (art. 229 k.p.c.).

Jak to wyjaśnił Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 10 grudnia 2009 r., III CZP 109/09, LEX nr 551059) przyjęta w art. 299 k.s.h. odpowiedzialność cywilna członka zarządu służyć może także ochronie wierzytelności subrogacyjnej (...) wobec członka zarządu, nabytej w wyniku dokonania przez (...) wypłat świadczeń pracowniczych (gdy (...) nie mógłby zaspokoić tej wierzytelności z racji bezskuteczności egzekucji wobec spółki – pracodawcy).

Jak to wyżej wskazano o zasadzie odpowiedzialności pozwanego względem powoda z tego właśnie tytułu rozstrzygnął już prawomocnie Sąd Rejonowy w Bydgoszczy w wyroku z dnia 12 grudnia 2014 r. wydanym w sprawie VIII GC 427/14.

Zgodnie z art. 365 § 1 k.p.c. orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej. Należy zgodzić się z akceptowanym powszechnie w judykaturze poglądem, iż zasada odpowiedzialności pozwanego, przesądzona w prawomocnym wyroku uwzględniającym część roszczenia, jest wiążąca w sprawie o zasądzenie pozostałej części. Związanie treścią prawomocnego orzeczenia oznacza nakaz przyjmowania przez te podmioty, że w objętej orzeczeniem sytuacji faktycznej stan prawny przedstawia się tak, jak to wynika z sentencji wiążącego orzeczenia (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 maja 2011 r., IV CSK 563/10, LEX 864020). Nie jest w świetle powyższego dopuszczalne odmienne ustalenie zaistnienia, przebiegu i oceny istotnych dla danego stosunku prawnego zdarzeń faktycznych w kolejnym postępowaniu, chociażby przedmiot tych spraw się różnił (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 kwietnia 2011 r., I PK 225/10, LEX nr 896456).

W uzasadnieniu wyroku z dnia 20 maja 2014 r., I PK 295/13 (LEX nr 1483572) Sąd Najwyższy wyjaśnił ponadto, że związanie prawomocnym wyrokiem oznacza, iż sąd obowiązany jest uznać, że kwestia prawna, która była już przedmiotem rozstrzygnięcia w innej sprawie, a która ma znaczenie prejudycjalne w sprawie przez niego rozpoznawanej, kształtuje się tak, jak przyjęto w prawomocnym wcześniejszym wyroku, nawet jeżeli argumentacja prawna, na której opiera się to rozstrzygnięcie jest nietrafna. W późniejszej sprawie kwestia ta nie może być już w ogóle badana. W tym kontekście należy też widzieć zagadnienie mocy wiążącej wyroku zapadłego co do części dochodzonego świadczenia w procesie między tymi samymi stronami o dalszą część świadczenia z tego samego stosunku prawnego (zob. także uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 29 marca 1994 r., III CZP 29/94, LEX nr 84472 oraz wyroki tego Sądu z dnia 14 maja 2003 r., I CKN 263/01, „Izba Cywilna” 2004, nr 3, s. 45, z dnia 23 marca 2006 r., IV CSK 89/05, OSNC 2007 nr 1, poz. 15 i z dnia 5 kwietnia 2007 r., II CSK 26/07, LEX nr 461579).

Istnienie prawomocnego wyroku, udzielającego ochrony prawnej określonemu prawu podmiotowemu, przekreśla zatem możliwość ponownego oceniania zasadności roszczenia wynikającego z tego samego prawa, jeżeli występują te same okoliczności. W konsekwencji, w sytuacji gdy sąd rozstrzygnął już w prawomocnie osądzonej sprawie o zasadzie odpowiedzialności pozwanego, w następnym procesie o pozostałe świadczenia wynikające z tego samego stosunku prawnego sąd jest związany rozstrzygnięciem zawartym w pierwszym wyroku, który ma charakter prejudycjalny. Prawomocny wyrok swoją mocą powoduje, że nie jest możliwe dokonanie odmiennej oceny i odmiennego osądzenia tego samego stosunku prawnego w tych samych okolicznościach faktycznych i prawnych, między tymi samymi stronami (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 marca 2014 r., V CSK 203/13, OSNC 2015, Nr 2, poz. 23).

Taka właśnie sytuacja zachodzi w niniejszej sprawie bowiem roszczenia stanowiące przedmiot niniejszego oraz zakończonego już prawomocnie postępowania (przed Sądem Rejonowym w Bydgoszczy w sprawie VIII GC 427/14) wynikają, zdaniem Sądu Okręgowego, z tego samego stosunku prawnego i są oparte na tych samych okolicznościach faktycznych (wobec ustalenia, że także i obecnie powód poszukuje w trybie art. 299 k.s.h. wobec członka zarządu spółki ochrony wierzytelności nabytych przez (...) w wyniku dokonania wypłat świadczeń pracowniczych, niezaspokojonych z uwagi na bezskuteczność egzekucji prowadzonej przeciwko spółce). Wiążąca jest zatem także i w niniejszym procesie ocena, iż pozwany ponosi przewidzianą w art. 299 k.s.h. odpowiedzialność solidarnie ze spółką za jej zobowiązania pracownicze, co do których wszczęta przez powoda egzekucja okazała się bezskuteczna.

W konsekwencji nie mogą podlegać w niniejszym procesie wzruszeniu przez pozwanego wynikające z powyższej regulacji domniemania obejmujące związek przyczynowy między szkodą wierzyciela (wyrażającą się w kwocie niezaspokojonych zobowiązań względem spółki, stwierdzonych tytułem wykonawczym), a niezłożeniem we właściwym czasie przez członka zarządu wniosku o ogłoszenie upadłości, jak również zawinienie przez członka zarządu braku zgłoszenia takiego wniosku (zob. m.in. wyroki Sądu Najwyższego z 21 lutego 2002 r., IV CKN 793/00, OSNC 2003, nr 2, poz. 22 oraz z dnia 25 września 2014 r., II CSK 790/13, LEX nr 1506784, a także uchwała tego Sądu z 28 lutego 2008 r., III CZP 143/07, OSNC 2009, Nr 3, poz. 38). Jako pozbawione znaczenia dla rozstrzygnięcia musiały być również uznane – jak przyjął to Sąd Rejonowy – te okoliczności, że pozwany został uniewinniony w licznych procesach karnych, w których zarzucano mu popełnienie – jako prezesowi zarządu ww. spółki czynów stanowiących przestępstwo oszustwa z art. 286 § 1 k.k. Okoliczności oraz fakty, które w ocenie sądów w sprawach karnych świadczyły o braku winy pozwanego w zakresie popełnienia zarzucanych mu przestępstw nie wiązały jednak Sądu w niniejszej sprawie i nie miały znaczenia w kontekście odpowiedzialności pozwanego jako członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w oparciu o art. 299 k.s.h. (art. 11 k.p.c. a contrario). Z tego powodu na podstawie art. 227 k.p.c. a contrario oddalone zostały wnioski o dopuszczenie dowodu z akt powyższych spraw karnych. Na marginesie jedynie wskazać należy, iż Sąd Rejonowy w sprawie VIII GC 427/14 przedstawił w uzasadnieniu swego rozstrzygnięcia opis powyższych spraw oraz motywy uniewinniających wyroków i odniósł się do niej uznając, iż nie ma ona znaczenia dla rozstrzygnięcia o zasadzie odpowiedzialności pozwanego ( zob. k. 135 – 136 i 139 akt sprawy VIII GC 427/14).

W niniejszym procesie powód wykazał natomiast bezskuteczność postępowań egzekucyjnych prowadzonych przeciwko Przedsiębiorstwu Produkcyjno - Handlowemu (...) sp. z o.o. w B. przedkładając informacje o zarządzeniu przez Komornika wysłuchania wierzyciela przed umorzeniem egzekucji, co nastąpiło w pismach z dnia 17 stycznia 2013 r. (zob. k. 18-22 akt niniejszej sprawy, podobnie jak w sprawie VIII GC 427/14 – zob. k. 8 ww. akt). Również i w tym przypadku nie można kwestionować, że zawiadomienie komornika o bezskuteczności egzekucji skierowane do wierzyciela przed jego wysłuchaniem w trybie art. 827 k.p.c. może stanowić dostateczne źródło wiedzy wierzyciela o bezskuteczności egzekucji (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 października 2008 r., V CSK 130/08, LEX nr 479334).

W tym kontekście za bezzasadny uznać musiał Sąd także podniesiony przez pozwanego zarzut przedawnienia dochodzonego przez powoda roszczenia.

Wyjaśnić należy, że charakter odszkodowawczy odpowiedzialności członków zarządu na podstawie art. 299 k.s.h. powoduje, iż do roszczeń wierzycieli z tego tytułu mają zastosowanie przepisy o przedawnieniu właściwe dla naprawienia szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym i to zarówno w odniesieniu do określenia początku biegu jak i długości terminu przedawnienia takich roszczeń. Obecnie są to przepisy art. 442 1 § 1 i 2 k.c., które przesądzają o tym, że roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym co do zasady ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia (zob. uzasadnienie uchwały składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 2008 r., III CZP 72/08, OSNC 2009, nr 2, poz. 20).

W orzecznictwie jest ponadto powszechnie aprobowane, że właściwym momentem dla określenia początku trzyletniego biegu terminu przedawnienia w którym poszkodowany „dowiedział się o szkodzie” jest ustalenie daty w której wierzyciel „zdaje sobie sprawę z ujemnych następstw zdarzenia wskazujących na fakt powstania szkody”, innymi słowy, gdy ma on świadomość faktu zaistnienia szkody (uchwała składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 11 lutego 1963 r., III PO 6/62, OSNCP 1964, nr 5, poz. 87, a także wyrok tego Sądu z dnia 18 września 2002 r., III CKN 597/00, LEX nr 1211130).

Podejmując próbę „uchwycenia” momentu w którym wierzyciel powinien uzyskać wiedzę o szkodzie wyrządzonej mu przez członków zarządu spółki odpowiedzialnych na podstawie w art. 299 k.s.h. orzecznictwo oraz doktryna wiąże go z datą pozyskania przez wierzyciela informacji o bezskuteczności egzekucji, której źródłem były czynności podejmowane w celu wyegzekwowania roszczenia. Termin ten powinien być zatem liczony od uzyskania przez wierzyciela świadomości, że wyegzekwowanie długu od spółki jest niemożliwe (Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 31 stycznia 2007 r., II CSK 417/06, „Monitor Prawniczy” 2007, nr 5, poz. 229). Jest to związane także i z tym, że roszczenie odszkodowawcze z art. 299 k.s.h. nie powstaje przed stwierdzeniem bezskuteczności egzekucji (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 maja 2004 r., III CK 55/03, LEX nr 172806, a także uzasadnienie wyroku tego Sądu z dnia 18 maja 2011 r., III CSK 228/10, LEX nr 1027183).

W ocenie Sądu tak określony moment można jednak w niniejszej sprawie datować dopiero na styczeń 2013 r., gdyż wtedy to wierzyciel (powód) uzyskał informację o bezskuteczności egzekucji przekazaną mu przez Komornika na podstawie art. 827 k.p.c. ( k. 18-22 akt niniejszej sprawy). Wbrew stanowisku pozwanego nie należy tego momentu wiązać z samym tylko faktem sporządzenia w roku 2011 planu podziału kwoty uzyskanej w wyniku sprzedaży nieruchomości należącej do pozwanego ( zob. k. 363-379 v. akt Km 599/09). Nie można uznać zatem, aby w dacie wniesienia pozwu w niniejszej sprawie, tj. w dniu 20 lipca 2015 r., dochodzone roszczenie było już przedawnione (art. 442 1 k.c.).

Mając na uwadze przytoczone okoliczności Sąd na mocy art. 299 § 1 k.s.h. orzekł jak w punkcie I wyroku. Podstawę rozstrzygnięcia o należnych odsetkach ustawowych za czas opóźnienia (za opóźnienie – po zmianie dokonanej w dniu 1 stycznia 2016 r.; zob. art. 2 pkt 2 lit. a i art. 56 ustawy z dnia 9 października 2015 r. o zmianie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw, Dz. U. z 2015, poz. 1830) w spełnieniu świadczenia z tego tytułu stanowiły przepisy art. 481 § 1 w zw. z art. 455 k.c. (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 czerwca 2005 r., III CK 678/04, LEX nr 177213). W tym zakresie uwzględniono okres na spełnienie świadczenia wyznaczony przez powoda w wezwaniu z dnia 28 listopada 2013 r. ( zob. k. 15-16 akt sprawy).

O kosztach procesu Sąd orzekł stosując zasadę odpowiedzialności za jego wynik na podstawie art. 98 § 1 i 3 w zw. z art. 99 k.p.c., przy uwzględnieniu także regulacji § 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2013 r., poz. 490) w zw. z § 21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r., poz. 1804). W świetle tych regulacji powodowi należy się zwrot kosztów w postaci opłaty od pozwu w kwocie 6 210 zł oraz z tytułu zastępstwa procesowego w kwocie 3 600 zł.

SSR del. Artur Fornal