Sygn. akt VIII Cz 655 /13
Dnia 22 listopada 2013 r.
Sąd Okręgowy w Toruniu Wydział VIII Cywilny Odwoławczy
w składzie następującym:
Przewodniczący : SO Włodzimierz Jasiński (spr.)
Sędziowie : SO Hanna Matuszewska ; SO Małgorzata Kończal
po rozpoznaniu w dniu 22 listopada 2013 roku
na posiedzeniu niejawnym
sprawy z wniosku P. P.
przy udziale M. P., K. S. i Banku (...) w M.
o stwierdzenie uchylenia się od skutków prawnych niezłożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku po F. P.
na skutek zażalenia wnioskodawcy
od zarządzenia Przewodniczącego Sądu Rejonowego w Toruniu
z dnia 7 października 2013 roku
sygn. akt XI Ns 599/13
postanawia : uchylić zaskarżone zarządzenie .
Zaskarżonym zarządzeniem z 7 października 2013 roku Przewodniczący Sądu Rejonowego w Toruniu zwrócił wniosek z uwagi na nie uzupełnienie jego braków formalnych poprzez nie wskazanie przez wnioskodawcę wszystkich uczestników tego postępowania w zakreślonym terminie.
W ocenie Przewodniczącego Sądu Rejonowego w Toruniu wnioskodawca powinien wskazać wszystkich uczestników postepowania - wierzycieli spadkodawcy bowiem wiedzę odnośnie ich osób czerpał z informacji jaką posiadł pełnomocnik wnioskodawcy przeglądając stosowne akta spraw egzekucyjnych toczących się z inicjatywy wierzycieli spadku z którymi zapoznawał się.
Z orzeczeniem tym nie zgodził się wnioskodawca podnosząc , iż nie posiadał on informacji od pełnomocnika dotyczących wierzycieli spadku. Żalący wskazał ponadto ,że w niniejszej sprawie żaden pełnomocnik nie występuje i nie reprezentuje go , a ponadto po wezwaniu go do uzupełnienia braków formalnych , uzupełnił te braki w zakresie poosiadanej wiedzy odnośnie tylko w stosunku do jednego z wierzycieli spadkodawcy nie posiadając natomiast wiedzy co do istnienia innych wierzycieli. Żalący wniósł jednocześnie o przywrócenie terminu do uzupełnienia braków formalnych wniosku wskazując jednocześnie nową listę wierzycieli o której dowiedział się po zwrocie wniosku i dołączając dla nich odpisy wniosku.
Sąd Okręgowy zważył, co następuje :
Zażalenie okazało się zasadne.
W pierwszej kolejności należy zgodzić się z żalącym , iż w niniejszej sprawie występując samodzielnie bez pełnomocnika uzupełnił braki wniosku wynikające z zarządzenia Przewodniczącego , wskazując wierzyciela spadku jaki w chwili wezwania był mu znany – jako uczestnika postępowania. Wezwany był bowiem do wskazania wszystkich znanych mu wierzycieli spadkodawcy ( lub wierzyciela spadku).
Wyprowadzenie przez Przewodniczącego Sądu Rejonowego wniosku , iż posiadał on jednak wiedzę o jeszcze innych wierzycielach spadkodawcy jako potencjalnych uczestnikach niniejszego postępowania z informacji osoby trzeciej ( pełnomocnika ustanowionego w innych sprawach przez wnioskodawcę) nie zasługiwał na akceptację w stanie faktycznym niniejszej sprawy w którym pełnomocnik ten nie występował. Przyjęcie przy tym domniemania o wiedzy wnioskodawcy dotyczącej istnienia jeszcze innych wierzycieli nie znajduje uzasadnienia prawnego jak mi faktycznego.
Gdyby jednak okazało się ,że w sprawie powinni brać udział jeszcze inni uczestnicy ( nawet w założeniu , iż jakimś zakresie świadomie nie zostali oni wskazani przez wnioskodawcę) , to przecież w trakcie trwania niniejszego postępowania istniały możliwości dopuszczenia ich do udziału w sprawie czy to na wniosek samych zainteresowanych czy nawet z urzędu przez sąd skoro co należy podkreślić mamy ciągle do czynienia ze szczególnym rodzajem postępowania spadkowego umożliwiającym jego „ korektę” w którym sąd ma obowiązek ustalania spadkobierców z urzędu na podstawie własnej wiedzy mając na uwadze fakt , iż art. 510 § 1 k.p.c. wraz z art. 1025 § 1 k.p.c. wyznaczają krąg osób zainteresowanych w sprawie o stwierdzenie nabycia spadku.
W takiej sytuacji nie dołączenie dla ujawnionych uczestników odpisu wniosku mogłoby uzasadniać co najwyżej ewentualnie zawieszenie postępowania, a nie zwrot wniosku ( art. 177 § 1 pkt 6 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.).
Tylko na marginesie powyższych rozważań podnieść należy , iż w piśmiennictwie wyrażony został pogląd , że uczestnikami postępowania w przedmiocie uchylenia się przez spadkobiercę od skutków prawnych niezłożenia w terminie oświadczenia o odrzuceniu spadku są wszyscy uczestnicy postępowania o stwierdzenie nabycia spadku , a do takich co należy podkreślić nie należeli wierzyciele spadku którzy w tym postępowaniu spadkowym nie brali udziału. Można zatem powziąć wątpliwość czy w ogóle powinni oni być uczestnikami niniejszego postępowania skoro wcześniej nie brali udziału w postępowaniu spadkowym. Wydaje się jednak , iż interes prawny wierzyciela w postępowaniu nieprocesowym , mogącym mieć wpływ na wypłacalność dłużnika jest respektowany w judykaturze co oznacza możliwość brania udziału w postępowaniu korygującym orzeczenie spadkowe. Pogląd ten jednak wymagałby rozważenia przez Sąd pierwszej instancji przy ocenie określenia kręgu osób zainteresowanych wynikiem niniejszego postępowania tym bardziej , iż inicjatywa do wstąpienia do postępowania nieprocesowego korygującego na gruncie art. 690 k.p.c. decyzje spadkowe należy w istocie do wszystkich zainteresowanych wynikiem postępowania , którzy wykażą swój interes prawny , a także należy również do samego sądu ( por. także Monitor Prawniczy Nr 11-12 za 2013 rok - Andrzej Stempniak – w artykule omawiającym postępowania o zatwierdzenie uchylenia się od skutków prawnych oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku cz. I i cz. II ).
Mając zatem na uwadze powyższe rozważania Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 4 k.p.c. w zw. z art. 398 k.p.c. i art. 397 § 2 k.p.c. oraz art. 13 § 2 k.p.c. orzekł jak na wstępie.
Końcowo jedynie podnieść należało , iż Sąd pierwszej instancji nie rozpatrzył jednocześnie złożonego wraz zażaleniem wniosku o przywrócenie wnioskodawcy terminu do uzupełnienia braków formalnych wniosku , które według jego oświadczenia uzupełnił wraz z wnioskiem o przywrócenie terminu ( termin ten jako sądowy podlega przywróceniu zgodnie z art.168 i nast. k.p.c.) , co w razie uwzględnienia tego wniosku i uchyleniu zarządzenia o zwrocie wniosku czyniłoby przedmiotowe zażalenie bezzasadnym.