UZASADNIENIE

W dniu 10 lutego 2016 roku K. K. wniósł odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. z dnia 5 stycznia 2016 roku, odmawiającej mu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy od dnia 10 września 2015 roku. Wskazał, iż od 2003 roku jest niezdolny do pracy w związku ze stwierdzoną u niego chorobą – schizofrenią. Podniósł, iż organ rentowy niesłusznie odmówił mu również uznania okresu zatrudnienia w okresie od 2 stycznia do 22 grudnia 1995 roku. Wniósł o przyznanie mu dochodzonego świadczenia (odwołanie – k. 3-4).

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. wniósł o jego oddalenie. Wskazano, że wobec zgłoszonego wniosku o ustalenie prawa do renty K. K. został skierowany na badanie przez lekarza orzecznika ZUS. Orzeczeniem z dnia 9 listopada 2015 roku ustalono, że wnioskodawca jest częściowo niezdolny do pracy do 30 listopada 2017 roku, a niezdolność ta istnieje od 10 lutego 2015 roku. Wnioskodawca złożył sprzeciw od tego orzeczenia. Komisja Lekarska w dniu 24 listopada 2015 roku podtrzymała dotychczasowe ustalenia lekarza orzecznika. Udowodniony przez wnioskodawcę okres składkowy ogółem wynosi 11 lat, 10 miesięcy i 15 dni. Wnioskodawca nie udowodnił wymaganego 5-cio letniego okresu zatrudnienia w 10-leciu przed powstaniem niezdolności do pracy lub przed zgłoszeniem wniosku, dlatego organ rentowy odmówił prawa do świadczenia. ZUS nie uwzględnił do stażu okresu od 2 stycznia do 22 grudnia 1995 roku z uwagi na brak informacji o zasiłkach chorobowych, jednakże pozostaje on bez wpływu na ewentualne prawo do renty (odpowiedź na odwołanie – k. 5).

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

K. K., urodził się w dniu (...) (okoliczność bezsporna).

W dniu 13 listopada 2003 roku K. K. złożył w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego P. Terenowej w Z. wniosek o rentę inwalidzką rolniczą (wniosek – k. 1 akt ZUS 541914).

Decyzją z dnia 12 grudnia 2003 roku, nr (...)-1/15, Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego przyznał K. K. rentę inwalidzką okresową od dnia 1 listopada 2003, tj. od daty nabycia uprawnień do dnia 30 listopada 2004 roku (decyzja – k. 30 akt ZUS 541914).

Kolejnymi decyzjami z 24 grudnia 2004 roku, 21 grudnia 2006 roku i 29 stycznia 2010 roku przedłużano K. K. prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym, ostatecznie do dnia 31 stycznia 2013 roku (decyzje – k. 53, 59, 69 akt ZUS 541914).

Decyzją z dnia 26 lutego 2013 roku, nr (...)/15, Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego odmówił K. K. prawa do renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym, ponieważ Komisja Lekarska Kasy orzeczeniem z dnia 21 lutego 2013 roku nie uznała go za trwale lub okresowo całkowicie niezdolnego do pracy w gospodarstwie rolnym (decyzja – k. 77 akt ZUS 541914).

Wyrokiem z dnia 17 października 2013 roku Sąd Okręgowy w Radomiu oddalił odwołanie K. K. od w/w decyzji Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (wyrok – k. 89 akt ZUS 541914).

W okresach od 2 do 3 lipca 2012 roku, od 20 do 21 września 2012 roku, od 4 do 7 czerwca 2013 roku i 12 lipca 2013 roku K. K. zatrudniony był na podstawie umowy zlecenia w Spółdzielni Mieszkaniowej w Z. (zaświadczenie – k. 18 akt ZUS 31049879).

W okresie od 1 listopada 2013 roku do 16 sierpnia 2015 roku K. K. zatrudniony był w Piekarni S.C. G. H. i R. w K. na stanowisku pomocnika piekarza, w tym od 16 lutego do 16 sierpnia 2015 roku przebywał na zasiłkach chorobowych (zaświadczenie o zatrudnieniu – k. 19 akt ZUS 31049879, poświadczenie dla celów emerytalno-rentowych – k. 49 akt ZUS 31049879).

W dniu 10 września 2015 roku K. K. złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. wniosek o przyznanie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy (wniosek – k. 1-4 akt ZUS 31049879).

W wyniku złożonego wniosku K. K. został skierowany na badanie przez lekarza orzecznika ZUS, który w opinii lekarskiej z dnia 9 listopada 2015 roku rozpoznał u niego schizofrenię rezydualną i stwierdził, że jest on częściowo niezdolny do pracy od 10 lutego 2015 roku do 30 listopada 2017 roku (orzeczenie lekarza orzecznika ZUS – k. 32 akt ZUS 31049879).

W dniu 10 listopada 2015 roku K. K. złożył odwołanie od orzeczenia lekarza orzecznika (odwołanie – k. 14 dokumentacji medycznej w aktach ZUS).

W jego następstwie został skierowany na badanie przez komisję lekarską ZUS, która w opinii lekarskiej z dnia 24 listopada 2015 roku rozpoznała u niego schizofrenię rezydualną i otyłość i stwierdziła, że jest on częściowo niezdolny do pracy od 10 lutego 2015 roku do 30 listopada 2017 roku (orzeczenie komisji lekarskiej ZUS – k. 36 akt ZUS 31049879).

Decyzją z dnia 5 stycznia 2016 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. odmówił K. K. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. W uzasadnieniu wskazano, iż wnioskodawca nie udowodnił wymaganych 5 lat okresów składkowych i nieskładkowych w 10-leciu przed powstaniem częściowej niezdolności do pracy, a jedynie 1 rok, 3 miesiące i 18 dni oraz w 10-leciu przed zgłoszeniem wniosku o rentę z tytułu niezdolności do pracy, a jedynie 1 rok, 3 miesiące i 24 dni okresów składkowych oraz 5 miesięcy i 29 dni okresów nieskładkowych, które po ograniczeniu do 1/3 okresów składkowych wynoszą 5 miesięcy i 8 dni. Zakład przyjął za udowodniony łączny staż pracy w wymiarze 11 lat, 10 miesięcy i 15 dni. Organ rentowy nie uwzględnił do stażu okresu zatrudnienia od 2 stycznia do 22 grudnia 1995 roku, ponieważ brak jest informacji o zasiłkach chorobowych (decyzja – k. 58 akt ZUS 31049879).

K. K. obecnie ma 46 lat, z zawodu jest krawcem, wykonywał różne prace fizyczne, ostatnio jako pomocnik piekarza. Dwukrotnie był hospitalizowany: w okresie od 25 maja do 20 czerwca 2003 roku z rozpoznaniem ostrych wielopostaciowych zaburzeń psychotycznych z objawami schizofrenii oraz w okresie od 16 lutego do 31 marca 2015 roku z rozpoznaniem schizofrenii rezydualnej z obniżeniem nastroju. Obecnie nie zdradza ostrych objawów psychotycznych wytwórczych. Jest autystyczny, blady afektywnie, z obniżoną aktywnością, brakiem energii i zobojętnieniem nastroju. Cechuje go brak adekwatnego odczynu emocjonalnego, upośledzenie sprawności poznawczej. Przyjmuje R.. Jest okresowo całkowicie niezdolny do pracy od lutego 2015 roku do maja 2017 roku (opinie biegłej z zakresu psychiatrii E. W. (1) – k. 51, 68, zapis na płycie CD – k. 82).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o zebrany w sprawie materiał dowodowy, w tym dokumentację medyczną znajdującą się w aktach sprawy niniejszej oraz aktach organu rentowego oraz opinie pisemne i ustne wyjaśnienia do opinii złożonej na piśmie biegłej z zakresu psychiatrii E. W. (1).

Renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnia łącznie warunki określone w art. 57 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2016 roku poz. 887 ze zm.), tzn. jest niezdolny do pracy, ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy oraz niezdolność ta powstała w okresach wymienionych w ust. 1 pkt 3 wskazanego artykułu, albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Natomiast zgodnie z art. 58 ust. 1 i 2 ustawy warunek posiadania wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego, w myśl art. 57 ust. 1 pkt 2, uważa się za spełniony, gdy ubezpieczony osiągnął okres składkowy i nieskładkowy wynoszący łącznie, co najmniej 5 lat - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat i powinien przypadać w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy; do tego dziesięcioletniego okresu nie wlicza się okresów pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowej lub renty rodzinnej.

Niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy, zaś częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji (art. 12 ust. 1, 2 i 3 w/w ustawy).

Kwestią sporną w niniejszej sprawie pozostawało ustalenie, czy i ewentualnie od jakiego okresu stopień zaawansowania rozpoznanej u wnioskodawcy choroby powoduje jego całkowitą niezdolność do pracy, a następnie ustalenie czy wnioskodawca posiada udokumentowany wymagany 5-letni okres ubezpieczenia w dziesięcioleciu przypadającym przed złożeniem wniosku lub powstaniem niezdolności do pracy.

Celem ustalenia czy K. K. jest całkowicie trwale, bądź okresowo niezdolny do pracy Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego z zakresu psychiatrii.

Biegła E. W. (2) rozpoznała u K. K. chorobę psychiczną - schizofrenię. Podała, że obecnie badany nie zdradza ostrych objawów psychotycznych wytwórczych. W ocenie biegłej objawy osiowe procesu schizofrenicznego czynią badanego całkowicie niezdolnym do pracy zarobkowej, a niezdolność ta powstała od czasu ostatniego pogorszenia stanu psychicznego, tj. od lutego 2015 roku i potrwa do maja 2017 roku. Wnioskodawca wymaga kontynuowania leczenia psychiatrycznego ambulatoryjnego. Jest zdolny do samodzielnej egzystencji.

Do opinii biegłej zastrzeżenia wniósł wnioskodawca podnosząc, że biegła przyjęła jego całkowitą niezdolność do prac zarobkowych od drugiej hospitalizacji w lutym 2015 roku, nie uwzględniając, że był on hospitalizowany również w maju 2003 roku z rozpoznaniem ostrych wielopostaciowych zaburzeń psychotycznych z objawami schizofrenii, następnie leczył się w PZP (...) z rozpoznaniem schizofrenii, przebieg choroby wskazuje zatem na ciągłość jego stanu i dotyczy tej samej choroby. W ocenie wnioskodawcy niezrozumiałym jest także przewidywany przez biegłą czas niezdolności do pracy do maja 2017 roku (zarzuty do opinii biegłej – k. 64).

Wobec zgłoszonych zarzutów Sąd zobowiązał biegłą z zakresu psychiatrii do ustosunkowania się do nich. W uzupełniającej opinii biegła wskazała, iż jak wynika z epikryzy choroby u wnioskodawcy w czasie hospitalizacji w okresie od 25 maja 2003 roku do 20 czerwca 2003 roku nie rozpoznano schizofrenii, tylko ostre wielopostaciowe zaburzenia psychotyczne z objawami schizofrenii. Dość szybko uzyskano remisję wytwórczych objawów psychotycznych. Nie stwierdzono rozkojarzenia toku myślenia. Utrzymywała się u niego się bladość afektu i umiarkowane obniżenie nastroju. Po leczeniu uzyskano względną stabilizację stanu psychicznego. Przez okres 12 lat wnioskodawca nie był hospitalizowany psychiatrycznie, utrzymywała się stabilizacja remisji objawów wytwórczych, o czym świadczą wpisy lekarskie w historii choroby z leczenia ambulatoryjnego w Poradni (...). Pogorszenie stanu zdrowia nastąpiło w styczniu 2015 roku, wnioskodawca w okresie od 16 lutego do 31 marca 2015 roku przebywał w szpitalu psychiatrycznym w R. z rozpoznaniem schizofrenii rezydualnej z obniżeniem nastroju. Po leczeniu uzyskano poprawę nastroju, ale nie osiągnięto jego całkowitego wyrównania. W ocenie biegłej, znaczące pogorszenie stanu psychicznego K. K., mające wpływ na całkowitą niezdolność do pracy powstało w lutym 2015 roku. Schizofrenia jest chorobą przewlekłą, ale może mieć różny przebieg, różne nasilenie objawów osiowych i wytwórczych, a co za tym idzie osoba z rozpoznaniem schizofrenii nie musi być niezdolna do pracy zarobkowej. Zdaniem biegłej, opiniowany od czasu pierwszej hospitalizacji w 2003 roku był w dobrej remisji ostrych objawów choroby i nie był całkowicie niezdolny do pracy zarobkowej. Niezdolność ta nastąpiła w związku z pogorszeniem się jego stanu psychicznego w lutym 2015 roku. Ponieważ przebieg choroby jest równy, to w ocenie biegłej, ponowna ocena jego stanu psychicznego będzie konieczna w maju 2017 roku (opinia uzupełniająca – k. 68).

Również do uzupełniającej opinii biegłej zastrzeżenia złożył wnioskodawca, podnosząc tożsame zarzuty co do pierwszej opinii (zarzuty do opinii – k. 73-75).

Wobec zgłoszonych zarzutów Sąd wezwał biegłą na rozprawę i odebrał od niej ustne wyjaśnienia do opinii złożonej na piśmie. Biegła podtrzymała opinie złożone na piśmie i dodatkowo podała, iż w 2003 roku u wnioskodawcy wystąpił ostry epizod psychiczny, ale całokształt obrazu klinicznego nie pozwalał jeszcze na postawienie rozpoznania schizofrenii. Obserwując dalszy przebieg choroby można stwierdzić, że był to początek schizofrenii, która rozwijała się stopniowo. Do 2015 roku nie występowały u wnioskodawcy zaostrzenia psychotyczne, gdyż stan jego nie wymagał hospitalizacji, był on jedynie leczony ambulatoryjnie, a choroba rozwijała się stopniowo. W czasie jego pobytu w szpitalu w 2015 roku rozpoznano postać rezydualną, tj. ciężką postać tej choroby, w której przebiegu dominują objawy negatywne schizofrenii - spowolnienie psychoruchowe, apatia, bierność, spłycenie afektu, zubożenie wypowiedzi, społeczne wycofywanie się i brak prawidłowego dostosowania społecznego. Głównie te objawy decydują o uznaniu chorego za niezdolnego do pracy, gdyż one są trwałe i nie mijają. W czasie tej pierwszej hospitalizacji objawy te nie były widoczne i nie były eksponowane przez lekarzy w dokumentacji medycznej. Wielu chorych na schizofrenię, u których te objawy negatywne mają niewielkie nasilenie - funkcjonuje prawidłowo, pracuje, a w przypadku zaostrzeń przebywają na różnie długich zwolnieniach lekarskich. Zdaniem biegłej, na podstawie dostępnej dokumentacji nie można stwierdzić, że w czasie pierwszej hospitalizacji oraz w okresie od 2003 do 2015 roku wnioskodawca był niezdolny do pracy (ustna opinia biegłej – zapis na płycie CD – k. 82).

Sąd podzielił w całości opinię biegłej z zakresu psychiatrii, w tym opinię uzupełniającą oraz jej ustne wyjaśnienia i uznał je za miarodajne dowody w sprawie. Sporządzone zostały przez specjalistę z zakresu schorzenia, na które cierpi wnioskodawca. Biegł wydała swoje opinie po uprzednim zbadaniu K. K. oraz po zapoznaniu się z dokumentacją lekarską zgromadzoną w aktach, w tym w aktach organu rentowego. Uznać więc należy, że została zgromadzona pełna dokumentacja medyczna K. K.. W ocenie Sądu, opinie biegłej psychiatry są rzetelne, fachowe i nie budzą zastrzeżeń. Co prawda opinie biegłej były kwestionowane przez stronę pozwaną, jednakże biegła odniosła się do postawionych zarzutów w sposób wyczerpujący. Biegła dokonała wnikliwej analizy stanu zdrowia ubezpieczonego pod kątem jego schorzeń psychicznych i wyczerpująco uzasadniła swoje konkluzje na temat zdolności K. K. do pracy. W oparciu o powyższe opinie Sąd stwierdził, że schorzenia psychiczne czynią K. K. całkowicie niezdolnym do pracy okresowo od 1 lutego 2017 roku do 31 maja 2017 roku.

Zauważyć należy, że do wymaganych ustawą emerytalną okresów składkowych i nieskładkowych nie wlicza się okresu pobierania renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym, gdyż nie jest on wymieniony w art. 6-7 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Odnosząc się do zarzutów wnioskodawcy o ciągłości jego choroby od pierwszej hospitalizacji w maju 2003 roku, to nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy okoliczność, że skarżący był uprawniony do renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym w okresie od maja 2003 roku do 31 stycznia 2013 roku, gdyż okres pomiędzy ustaniem poprzedniej niezdolności do pracy a powstaniem obecnej niezdolności przekracza 18 miesięcy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 listopada 2012 roku, II UK 102/12, LEX nr 1619653).

W niniejszym postępowaniu badaniu podlegała także przesłanka z art. 58 ust. 1 pkt 5 w związku z ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, a mianowicie czy ubezpieczony osiągnął pięcioletni okres składkowy i nieskładkowy w dziesięcioleciu przypadającym przed złożeniem wniosku lub powstaniem niezdolności do pracy. Jak ustalono, niezdolność wnioskodawcy do pracy powstała w lutym 2015 roku. Wobec tego istotne w niniejszej sprawie było ustalenie czy w okresie od lutego 2005 roku do lutego 2015 roku lub od września 2005 roku do września 2015 roku K. K. osiągnął pięcioletni okres składkowy i nieskładkowy.

Z analizy akt sprawy wynika, że w przypadku wnioskodawcy okres ten w dziesięcioleciu przypadającym przed złożeniem wniosku o rentę wyniósł jedynie 1 rok, 3 miesiące i 24 dni okresów składkowych – kiedy był zatrudniony w Spółdzielni Mieszkaniowej w Z. oraz w Piekarni S.C. G. H. i R. w K. oraz 6 miesięcy i 1 dzień okresów nieskładkowych – kiedy przebywał na zasiłkach chorobowych, które po ograniczeniu do 1/3 okresów składkowych wynoszą 5 miesięcy i 8 dni. W dziesięcioleciu przypadającym przed powstaniem niezdolności do pracy okres ten wyniósł zaś 1 rok, 3 miesiące i 9 dni okresów składkowych.

Okoliczności te powodują, iż K. K. nie spełnia przesłanek określonych treścią powołanych wyżej przepisów ustawy emerytalnej. Tym samym w świetle obowiązujących przepisów nie jest możliwe przyznanie odwołującemu prawa do dochodzonego świadczenia poprzez zmianę zaskarżonej decyzji organu rentowego.

Biorąc powyższe pod uwagę, w oparciu o treść art. 477¹⁴ § 1 kpc, Sąd oddalił odwołanie, o czym orzeczono w sentencji.

SSO Jarosław Łuczaj

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE