UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 12 maja 2016 roku nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że P. W. jako pracownik u płatnika składek (...) R. W. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu od 7 września 2015 roku.

Organ rentowy w uzasadnieniu wskazał, że wszczął postępowanie administracyjne w sprawie podlegania ubezpieczeniom społecznym P. W. z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u płatnika składek R. W. w okresie od 7 września 2015 roku. W trakcie postępowania została przedłożona kserokopia umowy o pracę, z której wynika, że została zawarta w dniu 7 września 2015 roku pomiędzy Firmą (...) reprezentowaną przez R. W., a P. W. na czas określony od 7 września 2015 roku do 6 września 2017 roku, rodzaj umówionej pracy: sprzedawca, przedstawiciel handlowy, z wynagrodzeniem 2 000,00 zł brutto miesięcznie, podczas gdy już od 4 stycznia 2016 roku do 26 kwietnia 2017 roku P. W. stała się niezdolna do pracy z powodu choroby przypadającej w okresie ciąży. Następnie od 27 kwietnia 2016 roku do 25 kwietnia 2017 roku wystąpiła z roszczeniem o wypłatę zasiłku macierzyńskiego. Organ rentowy podniósł, że w okresie, w którym P. W. miałaby być zatrudniona w firmie (...) przeważający okres była niezdolna do pracy z powodu choroby i miałaby pobierać zasiłki chorobowe przypadające w okresie ciąży oraz zasiłek macierzyński. Ponadto organ rentowy podniósł, że P. W. została zatrudniona na specjalnie utworzonym stanowisku pracy. Z wyjaśnień R. W. wynikało, że do obowiązków P. W. należało: otwieranie stanowisk sprzedaży, dbałość o ciągłość sprzedaży, prezentacja asortymentu, zabezpieczenie asortymentu, należyta obsługa klienta, obsługa kasy fiskalnej, raportowanie stanów magazynowych, raportowanie poziomów sprzedaży, nawiązywanie kontaktów z klientami hurtowymi, obsługa kanałów promocyjnych, konfekcjonowanie produktów, przygotowywanie do sprzedaży (pakowanie, metkowanie), dbanie o czystość stoiska, zapoznanie z planami handlowymi i sprzedażowymi firmy, upowszechnianie materiałów promocyjnych, nadzór nad cennikiem hurtowo detalicznym, analiza poziomów sprzedaży i opracowanie strategii, które w przyszłości miały umożliwić wypełnianie zadań przedstawiciela handlowego firmy. Nabór P. W. odbył się w związku z rozwojem firmy – otwarciem nowego punktu sprzedażowego oraz potrzebą zatrudnienia osoby godnej zaufania i kompetentnej do prowadzenia punktu sprzedaży usytuowanego w CH K. ul. (...). Dodatkowo z wyjaśnień P. W. wynikało, że poza wyżej wymienionym stanowiskiem obsługiwała również stanowisko T., ul. (...) II 86. P. W. nie była upoważniona do podpisywania dokumentów firmowych. Współpraca miała polegać na zapewnieniu ciągłości sprzedaży w związku ze zmianami godzin pracy targowiska oraz docelową pracą jako przedstawiciel handlowy. Organ rentowy wskazał, że z informacji z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej wynika, że adres głównego miejsca wykonywania działalności to ul. (...), lok. 5, (...)-(...) Ł., a adres dodatkowych miejsc wykonywania działalności to CT (...), R., ul. (...).

Dodatkowo z oświadczenia R. W. wynikało, że na miejsce P. W. od 29 marca 2016 roku (zgłoszenie zostało dokonane w dniu 6 kwietnia 2016 roku) został zatrudniony inny pracownik na umowę na czas zastępstwa na stanowisku sprzedawca w pełnym wymiarze czasu pracy w oparciu o zakres obowiązków obejmujący P. W., ale z wynagrodzeniem zasadniczym niższym niż P. W.. Różnica wynagrodzenia wynikała z faktu, iż P. W. w chwili wykonywania pracy od 7 września 2015 roku dojeżdżała do Ł. z ulicy (...) (ówczesne miejsce zamieszkania) do K. (miejsce wykonywania pracy) prywatnym samochodem i miało to rekompensować koszty transportu. ZUS podniósł, że pracownik zatrudniony na miejsce P. W. również mieszkał w Ł..

Na podstawie dokumentów zewidencjonowanych w systemie informatycznym Zakładu ustalono, że w 2015 roku poza firmą (...) została zgłoszona do ubezpieczeń społecznych jako pracownik również przez płatnika składek PAN TU NIE STAŁ – J. L. z siedzibą w S. w wymiarze ½ etatu.

Organ rentowy wywnioskował, że w 2015 roku P. W. miałaby podjąć zatrudnienie w dwóch firmach w łącznym wymiarze czasu pracy – 1 ½ etatu.

W ocenie organu rentowego P. W. nie wykonywała pracy w firmie (...), a została zgłoszona do ubezpieczeń społecznych jedynie w celu uzyskania przez nią dodatkowego tytułu do ubezpieczeń i skorzystania ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego w związku z jej chorobą przypadającą w okresie ciąży. Wobec tego na podstawie art. 83 §1 k.c. w zw. z art. 300 kodeksu pracy organ rentowy stwierdził, że umowa o pracę zawarta pomiędzy firmą (...) a P. W. jako zawarta dla pozoru jest nieważna, a zatem z tytułu zawartej umowy o pracę nie podlega ona ubezpieczeniom społecznym od 7 września 2015 roku.

(decyzja – k. 119 verte – 121 akt ZUS)

Uznając powyższą decyzję za wadliwą w dniu 16 czerwca 2016 roku odwołanie od niniejszej decyzji złożyła P. W. zaskarżając ją w całości oraz zarzucając jej niewyjaśnienie istniejącego stanu faktycznego tj. stwierdzenie, że nie była ona objęta obowiązkowym ubezpieczeniem emerytalnym, rentowym, chorobowym i wypadkowym od dnia 7 września 2015 roku. Skarżąca wniosła o uchylenie decyzji i rozstrzygnięcie co do istoty.

(odwołanie – k.2 – 4)

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 15 lipca 206 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. wniósł o jego oddalenie przytaczając tożsamą argumentację, jak w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

(odpowiedź na odwołanie - k. 7 – 8 verte)

Na terminie rozprawy poprzedzającej bezpośrednio wydanie wyroku w dniu 4 kwietnia 2017r. profesjonalny pełnomocnik wnioskodawczyni wniósł dodatkowo o zasądzenie zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w sprawie według norm przepisanych.

(oświadczenie pełnomocnika wnioskodawczyni - k.151 verte)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

P. W. legitymuje się wykształceniem średnim ogólnokształcącym.

(kwestionariusz osobowy – k.66 akt ZUS, kopia świadectwa dojrzałości – k. 65 – 65 verte akt ZUS)

Od 9 marca 2011 roku do 30 czerwca 2011 roku wnioskodawczyni była zatrudniona w firmie (...) w Galerii Manufaktura w Ł. na stanowisku sprzedawca – doradca klienta.

(kopie umów zlecenie – k. 16 – 17 akt ZUS; kopia zaświadczenia o zakresie obowiązków, kopia umowy o indywidualnej odpowiedzialności materialnej za powierzone mienie k. – 11 – 13 akt ZUS)

Od 1 sierpnia 2012 roku do 25 sierpnia 2012 roku wnioskodawczyni była zatrudniona w PATI – K. P. w Ł. na stanowisku kasjer – sprzedawca.

(kopia świadectwa pracy – k.35 – 36 akt ZUS)

Od 1 października 2012 roku do dnia 31 października 2012 roku wnioskodawczyni była zatrudniona w (...) A. S. w O..

(kopia umowy zlecenie k.34 akt ZUS)

Od 8 lutego 2013 roku do 15 maja 2013 roku wnioskodawczyni była zatrudniona w (...) Spółka Akcyjna z siedziba w Ł..

(kopia umowy zlecenie – k.26 – 28, rozwiązanie umowy k.22 akt ZUS)

Od 24 kwietnia 2013 roku do 18 maja 2013 roku wnioskodawczyni była zatrudniona w (...) S.A. w wymiarze czasu pracy ¾ etatu na stanowisku sprzedawca kasjer.

(kopia świadectwa pracy – k 43 akt ZUS)

W okresie od 13 października 2014 roku do 31 października 2014 roku, od 1 grudnia 2014 roku do 31 grudnia 2014 roku, od 1 maja 2015 roku do 31 maja 2015 roku, od 1 lipca 2015 roku do 31 lipca 2015 roku, od 1 września 2015 roku do 31 września 2015 roku wnioskodawczyni była zatrudniona na podstawie umów zlecenia w firmie (...) tu nie stał J. L.” i do jej obowiązków należało m.in. wykładanie towarów w magazynie oraz obsługa zamówień internetowych.

Od 1 października 2015 roku do 31 grudnia 2016 roku wnioskodawczyni była zatrudniona w firmie (...) tu nie stał J. L.” na stanowisku sprzedawca w wymiarze czasu pracy ½ etatu.

(kopia umowy zlecenie – k. 110, 111, 114, 115 akt ZUS; kopia świadectw pracy – k.127, 128 akt ZUS)

Od 7 września 2015 roku do 6 września 2017 roku wnioskodawczyni została zatrudniona w Firmie Handlowej (...) R. W. na stanowisku: sprzedawca, przedstawiciel handlowy uzyskując wynagrodzenie w wysokości 2 000,00 zł brutto miesięcznie.

(kopia umowy o pracę –k.52 akt ZUS, k.5)

Wnioskodawczyni otrzymywała wynagrodzenie w gotówce.

( zeznania wnioskodawczyni P. W. – protokół z 4 IV 2017 roku – k.151 w zw. z informacyjnymi wyjaśnieniami wnioskodawczyni – e-protokół z dnia 24 XI 2016 roku 00: 28: 39 – płyta CD k.84)

W dniu 7 września 2015 roku wnioskodawczyni odbyła szkolenie wstępne w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy.

(karta szkolenia – k. 124)

R. W. od 1995 roku prowadzi działalność gospodarczą pod nazwa (...) R. W.. Przedmiotem tej działalności jest sprzedaż hurtowa odzieży i obuwia. Działalność gospodarcza jest wykonywana pod adresem głównym przy ul. (...), lok. 5, (...)-(...) Ł., oraz przy ul. (...), R., CT (...) (adres dodatkowy).

(wydruk (...) k. 34; zeznania zainteresowanego R. W. – protokół z 4 IV 2017 roku – k.151 w zw. z informacyjnymi wyjaśnieniami zainteresowanego – e-protokół z dnia 24 XI 2016 roku 00: 34: 23 – płyta CD k.84)

Poza wyżej wymienionymi miejscami R. W. prowadzi działalność w miejscowości K., gdzie pracował z wnioskodawczynią od około 2 – 3 lat. Wcześniej byli zatrudnieni u niego też inni pracownicy – jeden albo dwóch w sezonie, czyli w okresie od września do grudnia oraz od lutego do lipca. W stałym punkcie sprzedaży przy stoisku w CH PTAK R. W. zatrudnia jednego pracownika na podstawie umowy o pracę.

(zeznania świadka M. K. e-protokół z 19 stycznia 2017 roku, 00: 08:58 – płyta CD k.130; zeznania zainteresowanego R. W. – protokół z 4 IV 2017 roku – k.151 w zw. z informacyjnymi wyjaśnieniami zainteresowanego – e-protokół z dnia 24 XI 2016 roku 00: 34: 23 – płyta CD k.84)

Oprócz wnioskodawczyni zainteresowany zatrudniał od 5 maja 2015 roku do 17 czerwca 2016 roku I. P. (1), a od 29 marca 2016 roku do 28 marca 2019 roku – R. K..

(zeznania zainteresowanego R. W. – protokół z 4 IV 2017 roku – k.151 w zw. z informacyjnymi wyjaśnieniami zainteresowanego – e-protokół z dnia 24 XI 2016 roku 00: 34: 23 – płyta CD k.84, świadectwo pracy I. P. (2) k.29 – 30, umowa o pracę k.32, umowy o pracę – k.28, 31)

R. W. zatrudnił P. W. w swojej firmie, ponieważ podjął decyzję o wyprzedaży towarów z magazynów za niewielkie kwoty w związku z pogarszającą sytuacją na rynku i potrzebował pracownika. Miał dużo klientów, zwłaszcza z Bułgarii, którzy wykupywali końcówki kolekcji.

(zeznania zainteresowanego R. W. – protokół z 4 IV 2017 roku – k.151 w zw. z informacyjnymi wyjaśnieniami zainteresowanego – e-protokół z dnia 24 XI 2016 roku 00: 34: 23 – płyta CD k.84; zeznania wnioskodawczyni P. W. – protokół z 4 IV 2017 roku – k.151 w zw. z informacyjnymi wyjaśnieniami wnioskodawczyni – e-protokół z dnia 24 XI 2016 roku 00: 04: 23, 00:10:36 – płyta CD k.84)

Wnioskodawczyni zamieszkała od marca 2015 roku razem ze swoim partnerem wynajmowała mieszkanie, w związku z czym jej wydatki się zwiększyły. Wynagrodzenie w wysokości około 800 zł brutto z pracy na ½ etatu u „Pan tu nie stał” J. L. ledwo wystarczało jej na życie. Nie planowała dziecka.

(zeznania wnioskodawczyni P. W. – protokół z 4 IV 2017 roku – k.151 w zw. z informacyjnymi wyjaśnieniami wnioskodawczyni – e-protokół z dnia 24 XI 2016 roku 00: 19: 32 – płyta CD k.84)

Wnioskodawczyni jest siostrzenicą R. W.. P. W. faktycznie pomagała R. W. w sprzedaży odzieży w K. w okresie 3 – 4 lat poprzedzających podpisanie umowy w dniu 7 września 2015 roku. Miała ona doświadczenie w sprzedaży. Pomagała w magazynach, a także przy robieniu zdjęć.

(zeznania wnioskodawczyni P. W. – protokół z 4 IV 2017 roku – k.151 w zw. z informacyjnymi wyjaśnieniami wnioskodawczyni – e-protokół z dnia 24 XI 2016 roku 00: 04: 23 – płyta CD k.84; zeznania świadka M. K. e-protokół z 19 I 2017 roku, 00: 08:58 – płyta CD k.130; zeznania zainteresowanego R. W. – protokół z 4 IV 2017 roku – k.151 w zw. z informacyjnymi wyjaśnieniami zainteresowanego – e-protokół z dnia 24 XI 2016 roku 00: 34: 23 – płyta CD k.84)

Otrzymywała z tego tytułu wynagrodzenie.

(zeznania wnioskodawczyni P. W. – protokół z 4 IV 2017 roku – k.151 w zw. z informacyjnymi wyjaśnieniami wnioskodawczyni – e-protokół z dnia 24 XI 2016 roku 00: 04: 23 – płyta CD k.84; zeznania zainteresowanego R. W. – protokół z 4 IV 2017 roku – k.151 w zw. z informacyjnymi wyjaśnieniami zainteresowanego – e-protokół z dnia 24 XI 2016 roku 00: 34: 23 – płyta CD k.84)

Wnioskodawczyni miała ruchomy czas pracy. Pracowała u zainteresowanego od godziny 4 do 9 rano. Przez dwa dni w tygodniu, ponieważ rynek jest czynny dwa razy w tygodniu. Wcześniej przygotowywała towar na następny dzień. Zajmowało to od 4 do 6 godzin. Dodatkowo wykonywała prace w magazynie.

Swoje obowiązku wnioskodawczyni wykonywała w K.. Do pracy dojeżdżała samochodem swojego partnera.

(zeznania wnioskodawczyni P. W. – protokół z 4 IV 2017 roku – k.151 w zw. z informacyjnymi wyjaśnieniami wnioskodawczyni – e-protokół z dnia 24 XI 2016 roku 00: 04: 23, 00: 28: 39 – płyta CD k.84)

Do obowiązków wnioskodawczyni zatrudnionej w firmie (...) R. W. należało: otwieranie stanowisk sprzedaży CH K. 4, T. J. P. II 86, dbanie o ciągłość sprzedaży, prezentacja asortymentu, zabezpieczenie asortymentu, należyta obsługa klienta, obsługa kasy fiskalnej, raportowanie stanów magazynów, raportowanie poziomów sprzedaży, nawiązywanie kontaktów z klientami hurtowymi, obsługa kanałów promocyjnych, konfekcjonowanie produktów, przygotowywanie do sprzedaży (pakowanie, metkowanie), dbanie o czystość stoiska, zapoznanie z planami handlowymi i sprzedażowymi firmy, upowszechnianie materiałów promocyjnych, nadzór nad cennikiem hurtowo detalicznym, analiza poziomów sprzedaży i opracowywanie strategii, które w przyszłości będą miały umożliwić wypełniane zadań przedstawiciela handlowego firmy (...) R. W..

(kopia aneksu do umowy – k. 51 akt ZUS)

Różnica pomiędzy wynagrodzeniem wnioskodawczyni – 2 000,00 zł brutto, a kolejnego pracownika zatrudnionego przez R. R. K. – 1850,00 zł wynikała z tego, że wnioskodawczyni negocjowała wysokość pensji. Około 200 zł miało pokryć koszty paliwa przeznaczonego na dojazd do pracy z Ł. samochodem swojego partnera.

(zeznania zainteresowanego R. W. – protokół z 4 IV 2017 roku – k.151 w zw. z informacyjnymi wyjaśnieniami zainteresowanego – e-protokół z dnia 24 XI 2016 roku 00: 39: 49 – płyta CD k.84)

W firmie (...) tu nie stał” wnioskodawczyni wykonywała pracę przy ul. (...) w Ł., zgodnie z grafikami, trzy, cztery lub pięć razy w tygodniu od godziny 11.00 do 18.00 albo od 12.00 do 19.00, natomiast w niedziele od 12.00 do 16.00.

Od marca 2016 roku w K. zainteresowany wynajmuje dwa stanowiska. Do momentu, gdy było jedno stanowisko obsługa klientów z braku miejsca na stanowisku po przedłożeniu wzoru polegała na chodzeniu do samochodu, w którym znajdował się towar i tam następowała prezentacja towaru. Zainteresowany miał wzór, pokazywał go klientom, a następnie wnioskodawczyni szła z klientem do samochodu. Początkowo na jednym ze stanowisk klientów miała obsługiwać R. K., ale pracowała ona w C.H. PTAK, na miejscu osoby, która poszła na zwolnienie. Nie było potrzeby zatrudnienia kogoś za wnioskodawczynię.

(zeznania zainteresowanego R. W. – protokół z 4 IV 2017 roku – k.151 w zw. z informacyjnymi wyjaśnieniami zainteresowanego – e-protokół z dnia 24 XI 2016 roku 00: 45: 07, 00: 49: 50 – płyta CD k.84)

Zarówno w firmie (...) R. W. jak i w firmie (...) tu nie stał” J. L. wnioskodawczyni pracowała do końca grudnia 2015 roku.

(zeznania wnioskodawczyni P. W. – protokół z 4 IV 2017 roku – k.151 w zw. z informacyjnymi wyjaśnieniami wnioskodawczyni – e-protokół z dnia 24 XI 2016 roku 00: 10: 36 – płyta CD k.84)

W dniu 26 sierpnia 2015 roku przeprowadzone zostały u wnioskodawczyni badania (cytologicznego i czystości pochwy) wiążące się z procedurą podejmowaną na początku ciąży. Badanie kliniczne potwierdziło stan wczesnej ciąży.

(zeznania świadka lekarza (...) – protokół (...) IV 2017 r. – k. 150 verte; dokumentacja medyczna z Miejskiego Centrum Medycznego (...) w Ł., k.21 – koperta k.69)

Wg badania USG ciąży genetycznego w pierwszym trymestrze ciąży przeprowadzonego w dniu 14 października 2015 roku wynikło, że wiek metrykalny ciąży to 12.4 hbd.

(karta badania USG genetycznego przeprowadzonego przez dr n. med. L. D. w pierwszym trymestrze ciąży z 14.10.2015 r. – dokumentacja medyczna – koperta – k.59)

W dniach 26-27 listopada 2015 roku odwołująca przebywała w szpitalu w związku z ciążą. Nie przedstawiła pracodawcom zwolnienia lekarskiego za ten okres – a jedynie ich o nieobecności powiadomiła.

(karta informacyjna k.52 i zeznania wnioskodawczyni P. W. – protokół z 4 IV 2017 roku – k.151 w zw. z informacyjnymi wyjaśnieniami wnioskodawczyni – e-protokół z dnia 24 XI 2016 roku 00: 10: 36 – płyta CD k.84)

Od 4 stycznia 2016 roku wnioskodawczyni przebywała na zwolnieniu lekarskim w związku z ciążą, a w dniu (...) urodziła dziecko.

( okoliczność bezsporna)

W roku 2015 (...) R. W. uzyskał dochody w łącznej kwocie 36.193,04 zł, w tym:

- w styczniu – w kwocie 1.076,71 zł;

- w lutym – w kwocie -279.87 zł;

- w marcu - w kwocie 6.785,74 zł;

- w kwietniu - w kwocie 5.004,21 zł;

- w maju - w kwocie -1.456,60 zł;

- w czerwcu - w kwocie 5.028,40 zł;

- w lipcu - w kwocie -1.069,29 zł;

- w sierpniu - w kwocie -2.234,59 zł;

- we wrześniu - w kwocie 9.658,67 zł;

- w październiku - w kwocie 6.822,01 zł;

- w listopadzie - w kwocie 3.429,84 zł;

-w grudniu - w kwocie3.327,81 zł.

(zestawienie dochodów k.101)

Przy ustalaniu stanu faktycznego Sąd nie dał wiary zeznaniom wnioskodawczyni w zakresie w jakim twierdziła, że o ciąży dowiedziała się dopiero w połowie września 2015 roku. Z dokumentacji medycznej oraz zeznań świadka lekarza (...) wynika jednoznacznie, że w dniu 26 sierpnia 2015 roku odbyła się wizyta wnioskodawczyni, podczas której zostały przeprowadzone badania wiążące się z procedurą podejmowaną na początku ciąży i potwierdziły one stan wczesnej ciąży u wnioskodawczyni. Zeznania wnioskodawczyni, która twierdziła, że w dniu 14 września 2015 roku dowiedziała się od pani doktor I. K. o ciąży i wcześniej żadnych testów ciążowych nie robiła i nie podejrzewała, że jest w ciąży – nie są spójne i jasne. Wnioskodawczyni początkowo (podczas rozprawy w dniu 24 listopada 2015 roku) twierdziła, że chodziła na badania kontrolne raz na pół roku, potem wskazała, że do wizyty w dniu 26 sierpnia 2015 roku nie doszło, ponieważ nie została przyjęta, a następnie podczas rozprawy w dniu 4 kwietnia 2017 roku potwierdziła wizytę jaka miała miejsce w dniu 26 sierpnia 2015 roku uzasadniając swoje wcześniejsze stanowisko tym, że z powodu dużej ilości wizyt nie pamiętała o powyższej. Dodatkowo wnioskodawczyni wskazała, że wcześniej robiła testy ciążowe i wyszły jej i pozytywne i negatywne, co również stoi w opozycji do jej wcześniejszego stanowiska. Zeznania wnioskodawczyni są wzajemnie sprzeczne i wykluczające się, a nadto nie znajdują potwierdzenia w treści dokumentów znajdujących się w aktach sprawy i w zeznaniach świadków. Sąd nie dał wiary zeznaniom wnioskodawczyni, ponieważ we wskazanym zakresie okazały się niewiarygodne. Mając na uwadze powyższe podkreślenia wymaga, że zeznania wnioskodawczyni, która nie przedstawiła w czasie postępowania przed Sądem żadnych dowodów na potwierdzenie swojej argumentacji, zostały zasadnie podważone w toku procesu.

Nie są wiarygodne także zeznania wnioskodawczyni i zainteresowanego dotyczące tego, że odwołująca nie powiadomiła swojego pracodawcy o fakcie ciąży. W ocenie sądu przeczy temu zarówno cały zgromadzony w sprawie materiał dowodowy jak zasady doświadczenia życiowego i logicznego rozumowania. Z materiału dowodowego wynika, iż strony od dawna współpracowały. Wnioskodawczyni odpłatnie pomagała zainteresowanemu w pracy na stoisku. Do sformalizowania umowy doszło jednak dopiero w związku z informacją o ciąży wnioskodawczyni. Powstała wtedy bowiem potrzeba zapewnienia jej środków utrzymania na okres związany z ciążą a następnie koniecznością opieki nad dzieckiem w okresie uropu macierzyńskiego. W ocenie sądu świadczy o tym nieprzypadkowe następstwo zdarzeń. Pod koniec sierpnia 2015 roku odwołująca dowiedziała się o ciąży, wykonując test ciążowy, potwierdziła tę informację podczas wizyty u lekarza 26 sierpnia 2015 roku, a następnie strony 7 września 2015 roku zawarły umowę o pracę. Wersja przedstawiona przez wnioskodawczynię i zainteresowanego byłaby może wiarygodna, gdyby nie fakt, iż odwołująca od dłuższego czasu pomagała zainteresowanemu, otrzymywałą z tego tytułu wynagrodzenie, a mimo to nie zawarł z nią wcześniej żadnej formalnej umowy. Potrzeba dodatkowego źródła finansowania, jak zeznała sama wnioskodawczyni, pojawiła się, nawet zgodnie z jej twierdzeniami znacznie wcześniej – zamieszkała ze swoim partnerem w marcu 2015 roku. wierdzenia te są nielogiczne i sprzeczne z zasadami doświadczenia życiowego. Jedynym logicznym uzasadnieniem podpisania umowy o pracę jest chęć zapewnienia źródła utrzymania na okres ciąży i późniejszej opieki nad dzieckiem.

Sąd odmówił wiary także dowodom w postaci list obecności wnioskodawczyni, gdyż jak wynika z zeznań samej wnioskodawczyni nie podpisywał ich codziennie, a fakt, że podpisała się w dniach (26-27 XI 2015 roku), w których faktycznie przebywała w szpitalu, świadczy o fikcyjności zapisów na tych dokumentach.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie i powoduje zmianę zaskarżonej decyzji.

Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt 1 i 13 ust 1 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. 2016 r. poz. 963 t.j. z późn. zm.), obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnym, rentowym, chorobowym i wypadkowym - podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami w okresie od nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania.

Stosownie zaś do treści art. 1 ust 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. Nr 60 poz. 636 z późn. zm.), osobom tym, w razie choroby lub macierzyństwa, przysługują świadczenia pieniężne na warunkach i w wysokości określonych ustawą.

Natomiast, jak stanowi art. 4 w ust 1 i 2 w/w ustawy zasiłkowej, ubezpieczony podlegający obowiązkowo ubezpieczeniu nabywa prawo do zasiłku chorobowego po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego.

W myśl art. 22 §1 k.p. przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

Stosownie do treści § 1¹ art. 22 k.p., zatrudnienie w warunkach określonych w § 1 jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy.

Zaś zgodnie z § 1² art. 22 k.p., nie jest dopuszczalne zastąpienie umowy o pracę umową cywilnoprawną przy zachowaniu warunków wykonywania pracy, określonych w § 1.

Do cech pojęciowych pracy stanowiącej przedmiot zobowiązania pracownika w ramach stosunku pracy należą osobiste i odpłatne jej wykonywanie w warunkach podporządkowania. Zgodnie ze stanowiskiem judykatury stosunek ubezpieczeniowy jest następczy wobec stosunku pracy i powstaje tylko wówczas, gdy stosunek pracy jest realizowany. Jeżeli stosunek pracy nie powstał bądź też nie jest realizowany, wówczas nie powstaje stosunek ubezpieczeniowy, nawet jeśli jest odprowadzana składka na ubezpieczenie społeczne (wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia z dnia 17 stycznia 2006 roku III AUa 433/2005, Wspólnota (...)). Podleganie pracowniczemu tytułowi ubezpieczenia społecznego jest uwarunkowane nie tyle opłacaniem składek ubezpieczeniowych, ile legitymowaniem się statusem pracownika rzeczywiście świadczącego pracę w ramach ważnego stosunku pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2005 roku o sygn. akt II UK 43/05, OSNAPiUS rok 2006/15 – 16/251, Legalis nr 76187).

W niniejszej sprawie odwołująca się – P. W. zawarła z R. W., prowadzącym firmę (...) R. W. w Ł., w dniu 7 września 2015 roku umowę o pracę, która stanowiła stosowną podstawę do zastosowania w/w regulacji i przyjęcia, iż uzyskała ona prawo do świadczeń określonych w ustawie zasiłkowej. Jednakże ważność tej umowy została przez organ rentowy niesłusznie zakwestionowana. Niewątpliwie bowiem umowa o pracę z dnia 7 września 2015 roku nie została zawarta dla pozoru, jest ważna i nie ma do niej zastosowania przepis art. 83 k.c., jak również art. 58 kc.

Stosownie do treści art. 58 §1 k.c., czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. W myśl § 2 w/w przepisu, nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

Podkreślić należy, iż zawarcie przedmiotowej umowy o pracę nie miało na celu obejścia przepisów ustawy, gdyż osiągnięcie wskazanych przez organ rentowy celów jest zgodne z ustawą. Nawiązanie stosunku pracy powoduje konsekwencje prawne nie tylko w sferze prawa pracy, ale i w innych dziedzinach prawa. Jednym z takich skutków jest prawo do świadczeń z ubezpieczenia społecznego na wypadek ziszczenia się określonych w ustawie warunków. Skutek ten po ich spełnieniu powstaje z mocy prawa. Nie można zatem wiązać zawarcia umowy o pracę, choćby zmierzała wyłącznie do uzyskania świadczeń ubezpieczeniowych, z zamiarem obejścia prawa (por. wyrok Sądu Najwyższego z 4 sierpnia 2005 r. II UK 320/04, opubl: OSNAPiUS rok 2006, Nr 7-8, poz. 122, Legalis nr 74142; zdanie odrębne do wyroku Sądu Najwyższego z 14 lipca 2005 r. II UK 278/04, opubl: OSNAPiUS rok 2006, Nr 7-8, poz. 116). Cel w postaci objęcia ubezpieczeniem społecznym i uzyskania z niego świadczeń nie jest bowiem sprzeczny z ustawą ani nie zmierza do jej obejścia, a przeciwnie - co zostało już wcześniej powiedziane - jest konsekwencją uzyskania statusu pracownika.

Zgodnie z art. 83 § 1 k.c. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Z czynnością prawną pozorną mamy do czynienia wówczas, gdy występują, łącznie następujące warunki: oświadczenie woli musi być złożone tylko dla pozoru, oświadczenie woli musi być złożone drugiej stronie, adresat oświadczenia woli musi zgadzać się na dokonanie czynności prawnej jedynie dla pozoru, czyli być aktywnym uczestnikiem stanu pozorności. Pierwsza i zasadnicza cecha czynności pozornej wyraża się brakiem zamiaru wywołania skutków prawnych, jakie prawo łączy z tego typu i treścią złożonego oświadczenia. Jest to zatem z góry świadoma sprzeczność między oświadczonymi a prawdziwymi zamiarami stron, czyli upozorowanie stron na zewnątrz i wytworzenie przeświadczenia dla określonego kręgu (otoczenia), nie wyłączając organów władzy publicznej, że czynność o określonej treści została skutecznie dokonana. Jednakże zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, wyrażonym w wyroku z dnia 14 marca 2001 roku (sygn. akt III UKN 258/00, opubl. OSNAP 2002/21/527), nie można przyjąć pozorności oświadczeń woli o zawarciu umowy o pracę, gdy pracownik podjął pracę i ją wykonywał, a pracodawca świadczenie to przyjmował. Nie wyklucza to rozważenia, czy w konkretnym przypadku zawarcie umowy zmierzało do obejścia prawa (art. 58 § 1 k.c. w związku z art. 300 k.p.).

O czynności prawnej mającej na celu obejście ustawy można mówić wówczas, gdy czynność taka pozwala na uniknięcie zakazów, nakazów lub obciążeń wynikających z przepisu ustawy i tylko z takim zamiarem została dokonana. Nie jest natomiast obejściem prawa dokonanie czynności prawnej w celu osiągnięcia skutków, jakie ustawa wiąże z tą czynnością prawną. Skoro z zawarciem umowy o pracę ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych wiąże obowiązek ubezpieczenia emerytalno-rentowego, chorobowego i wypadkowego, podjęcie zatrudnienia w celu objęcia ubezpieczeniem i ewentualnego korzystania ze świadczeń z tego ubezpieczenia nie może być kwalifikowane, jako obejście prawa.

W sytuacji, gdy wolą stron zawierających umowę było faktyczne nawiązanie stosunku pracy i doszło do świadczenia pracy za wynagrodzeniem, sama świadomość jednej ze stron umowy, a nawet obu stron, co do wystąpienia w przyszłości zdarzenia uprawniającego do świadczeń z ubezpieczenia społecznego, nie daje podstawy do uznania, że umowa miała na celu obejście prawa (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 lipca 2008 r., sygn. akt II UK 334/07, opubl. Legalis nr 181256).

Sąd Okręgowy podziela również pogląd Sądu Najwyższego (wyrok z dnia 25 stycznia 2005 r. II UK 141/04, OSNP 2005/15/235, Legalis nr 69644), w którym to Sąd Najwyższy stwierdza, że stronom umowy o pracę, na podstawie której rzeczywiście były wykonywane obowiązki i prawa płynące z tej umowy, nie można przypisać działania w celu obejścia ustawy (art. 58 § 1 k.c. w zw. z art. 300 k.p.).

Nadto nadmienić należy, że w niniejszej sprawie to na organie rentowym spoczywał ciężar dowodu, że strony umowy o pracę złożyły fikcyjne oświadczenia woli, a więc, że nie miały zamiaru wywołania żadnych skutków prawnych, gdyż pracownik nie podjął wykonywania pracy, a pracodawca świadczenia tego nie przyjmował. Z tych bowiem faktów organ rentowy wywodzi skutki prawne (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 2007 r., sygn. akt I UK 269/06, Legalis nr 96616).

Sąd Okręgowy w całości podziela też stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z dnia 24 lutego 2010 roku w sprawie o sygn. akt II UK 204/09, że o tym czy strony istotnie nawiązały stosunek pracy stanowiący tytuł ubezpieczeń społecznych nie decyduje samo formalne zawarcie umowy o pracę, wypłata wynagrodzenia, przystąpienie do ubezpieczenia i opłacenie składki, wystawienie świadectwa pracy, ale faktyczne i rzeczywiste realizowanie elementów charakterystycznych dla stosunku pracy, a wynikających z art. 22 § 1 k.p. Istotne więc jest, aby stosunek pracy zrealizował się przez wykonywanie zatrudnienia o cechach pracowniczych.

W uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z dnia 21 maja 2010 roku w sprawie o sygn. akt I UK 43/10 wskazano natomiast, że umowa o pracę jest zawarta dla pozoru, a przez to nie stanowi tytułu do objęcia ubezpieczeniami społecznymi, jeżeli przy składaniu oświadczeń woli obie strony mają świadomość, że osoba określona w umowie jako pracownik nie będzie świadczyć pracy, a podmiot wskazany jako pracodawca nie będzie korzystać z jej pracy, czyli strony z góry zakładają, że nie będą realizowały swoich praw i obowiązków wypełniających treść stosunku pracy.

Wskazać należy, iż w ocenie Sądu Okręgowego, fakt, iż wnioskodawczyni dowiedziała się o ciąży, przesądził o zawarciu spornej umowy o pracę. Działanie takie jest jednak dopszczalne z punktu widzenia prawa. Strony nie zmierzały bowiem do stworzenia pozornej umowy o pracę a do zalegalizowania uprzednio istniejącej stosunku zobowiązaniowego.

W świetle poczynionych w rozpoznawanej sprawie ustaleń faktycznych nie można mówić o pozorności oświadczeń woli w zawarciu umowy o pracę. Postępowanie dowodowe wykazało bowiem, że P. W. rzeczywiście pracę świadczyła, a pracodawca R. W. świadczenie to przyjmował, płacąc wnioskodawczyni umówione wynagrodzenie. Z uznanych za wiarygodne zeznań wnioskodawczyni i płatnika składek oraz świadków wynika, że wnioskodawczyni w ramach zatrudnienia na stanowisku sprzedawca, przedstawiciel handlowy wykonywała czynności zlecone jej przez R. W. świadcząc pracę w K. pod jego kierownictwem. Wnioskodawczyni miała ruchomy czas pracy. Zajmowała się sprzedażą towaru oraz przygotowywaniem go do sprzedaży. Wnioskodawczyni realizowała powierzone jej obowiązki, a płatnik składek za wykonaną przez nią pracę wypłacił jej należne wynagrodzenie.

Wbrew stanowisku organu rentowego kontynuowane zatrudnienie w 2015 roku w firmie (...) tu nie stał” J. L. w Ł. nie zaprzecza faktowi pracy wnioskodawczyni w firmie (...) R. W.. Wynika z niego, że wykonywała ona pracę w wymiarze czasu pracy ½ w godzinach od 11 do 18 / 19, co nie kolidowało z zatrudnieniem wnioskodawczyni w (...) R. W.. W obu firmach wnioskodawczyni nie miała stałych godzin pracy, a co do zasady zakłady funkcjonowały w innych godzinach z uwagi na swoją specyfikę. M. mieć także wątpliwości czy w przypadku zainteresowanego czas pracy skarżącej odpowiadał pełnemu etatowi. Odwołująca nie miała także, poza jednym wyjątkiem w dniach 26-27 XI 2015 roku, dolegliwości tak częstych w okresie ciąży.

W ocenie Sądu należycie zostały wyjaśnione motywy i okoliczności związane z zatrudnieniem P. W. przez płatnika składek. Stanowisko, na jakim została zatrudniona wnioskodawczyni, co prawda formalnie było stanowiskiem nowoutworzonym, jednak płatnik składek R. W. wykazał, że potrzebował pracownika sprzedawcy, o czym świadczy fakt, iż wnioskodawczyni od dawna pomagała już zainteresowanemu w pracy na stoisku w K.. Nadto z uwagi na pogarszającą się sytuację na rynku jego firma zaczęła wyprzedawać więcej towaru za niższą cenę.

Z. w ramach prowadzonej działalności posiadał stoisko m.in. w C. H. PTAK w R., gdzie obsługą klientów zajmował się zatrudniony pracownik oraz w K., gdzie wynajmował jedno stoisko, przy którym obsługiwał klientów wspólnie z wnioskodawczynią. Z powodu braku miejsca przy jednym stoisku praca wnioskodawczyni często polegała na prezentowaniu towaru znajdującego się w samochodzie, po uprzednim okazaniu wzoru przez zainteresowanego przy stoisku. Ponadto wnioskodawczyni pracowała w magazynie przygotowując towar do sprzedaży na następny dzień. Płatnik składek w sposób przekonywujący wyjaśnił również, że po długotrwałej nieobecności wnioskodawczyni zatrudnił kolejną osobę, która początkowo miała wykonywać pracę w K., ale ostatecznie pracowała w C. H. PTAK w R., ponieważ pracownik, który wykonywał tam pracę poszedł na zwolnienie.

Nie budzi jednak wątpliwości sądu fakt, iż zawarcie spornej umowy wiązało się z chęcią uregulowania sytuacji wnioskodawczyni w obliczu stanu ciąży w jakim się znalazła.

Odnośnie wysokości wynagrodzenia za pracę przyznanego wnioskodawczyni na mocy spornej umowy Sąd Okręgowy podziela stanowisko wyrażone przez Sąd Najwyższy w treści uzasadnienia wyroku z dnia 23 kwietnia 2010 r. ( II UK 309/09, opubl. Legalis nr 316864), w którym wskazano, iż „Zgodnie z systemem orzekania w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych w postępowaniu wywołanym odwołaniem do sądu pracy sąd rozstrzyga o prawidłowości zaskarżonej decyzji w granicach jej treści i przedmiotu”. Tym samym kwestia oceny samej wysokości wynagrodzenia określonego w spornej umowie pod kątem jego zgodności z zasadami współżycia społecznego, czy też z przepisami ustawy w przedmiotowej sprawie wykracza poza granice kognicji Sądu w przedmiotowej sprawie - może być przedmiotem nowej decyzji ZUS. W decyzji tej organ rentowy może rozstrzygnąć, czy ustalone przez strony wynagrodzenie było faktycznie adekwatne do powierzonych obowiązków oraz uzasadnione zasobami finansowymi pracodawcy. Organ rentowy błędnie odnosi wysokość tego wynagrodzenia do dochodu płatnika składek podczas, gdy z punktu widzenia obciążeń finansowych płatnika mieści się ono w kategorii kosztów jego działalności pomniejszających uzyskany przychód.

Podkreślić należy, iż na mocy art. 83 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydaje decyzje w zakresie indywidualnych spraw dotyczących m.in. zgłaszania do ubezpieczeń społecznych i przebiegu ubezpieczeń, a zatem ma prawo do kwestionowania podstaw ubezpieczenia w tym umów o pracę, jako że rodzą one skutki w dziedzinie ubezpieczeń społecznych. Jednak w takiej sytuacji to na organie rentowym spoczywa obowiązek udowodnienia pozorności umowy lub jej sprzeczności z zasadami współżycia społecznego, w myśl art. 6 k.c. Stanowisko takie zajął także Sąd Najwyższy np. w wyroku z dnia 15 lutego 2007 r., I UK 269/06, OSNP 2008 nr 5-6, poz. 78, w którym stwierdził, iż na organie rentowym, który przyjął zgłoszenie do ubezpieczenia pracowniczego i nie kwestionował tytułu tego zgłoszenia oraz przyjmował składki, spoczywa ciężar dowodu, że strony umowy o pracę złożyły fikcyjne oświadczenia woli.

Zdaniem Sądu Okręgowego, organ rentowy w żaden sposób nie udowodnił,
iż zakwestionowana przez niego umowa o pracę miała charakter pozorny, czy była sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Pełnomocnik reprezentujący Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie zgłosił, w toku procesu wniosków dowodowych pozwalających na podzielenie czynionych przez niego zarzutów. Sąd ocenił zatem zasadność decyzji w oparciu o materiał dowodowy przedstawiony przez wnioskodawczynię i płatnika składek, który nie tylko potwierdził fakt wykonywania pracy na rzecz płatnika, ale wykluczył pozorny charakter zatrudnienia. Jak już wskazano jednym z koniecznych elementów uznania umowy za pozorną jest bowiem porozumienie stron w tym zakresie – wiedza o jej fikcyjnym charakterze. Materiał dowodowy zgromadzony w sprawie wskazuje, iż co prawda strony zdecydowały się na zawarcie formalnej umowy o pracędowiedziawszy się o ciąży wnioskodawczyni, jednak skarżąca faktycznie świadczyła pracę i otrzymywała stosowne wynagrodzenie. A zatem niewątpliwie brak jest podstaw do uznania pozorności zatrudnienia.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477¹⁴ § 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił, że P. W. podlega od 7 września 2015 roku obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, tj. emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu z tytułu zatrudnienia jako pracownik R. W. właściciela Firmy Handlowej (...) w Ł., orzekając jak w punkcie 1. sentencji.

O kosztach postępowania Sąd Okręgowy rozstrzygnął w punkcie 2. sentencji zgodnie z wyrażoną w art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy, uznając Zakład Ubezpieczeń Społecznych jako stronę w całości przegrywającą przedmiotowe postępowanie. Z tego powodu Sąd Okręgowy zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. na rzecz wnioskodawczyni P. W., działającej w toku postępowania przez pełnomocnika w osobie adwokata, kwotę 360,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Na kwotę tę złożyło się wyłącznie wynagrodzenie pełnomocnika wnioskodawczyni P. W., ustalone w oparciu o § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015 r., poz. 1800).

W chwili wydawania wyroku (od dnia 27 października 2016 r.) obowiązywało rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2016 roku, poz.1668). Zgodnie z treścią § 2 ww. rozporządzenia do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie rozporządzenia stosuje się przepisy dotychczasowe do czasu zakończenia postępowania w danej instancji. Wysokość kosztów pomocy prawnej udzielonej wnioskodawcy z urzędu należało zatem ustalić na podstawie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015 r., poz. 1800).

A.M.(nie z.)

UZASADNIENIE

ZARZĄDZENIE