Sygn. akt II Ca 1054/16

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 maja 2017 roku

Sąd Okręgowy w Lublinie II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący Sędzia Sądu Okręgowego Dariusz Iskra (sprawozdawca)
Sędziowie: Sędzia Sądu Okręgowego Joanna Misztal-Konecka

Sędzia Sądu Okręgowego Elżbieta Żak

Protokolant Sekretarz sądowy Małgorzata Siuda

po rozpoznaniu w dniu 18 maja 2017 roku w Lublinie, na rozprawie

sprawy z powództwa A. S.

z przeciwko (...)

Akcyjnej z siedzibą w S.

o zapłatę kwoty 5666,92 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 18 stycznia 2014

roku do dnia zapłaty

na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Rejonowego w Białej Podlaskiej z

dnia 11 października 2016 roku, w sprawie I C 1186/16

I. zmienia zaskarżony wyrok:

1) w punkcie 2 w ten sposób, że zasądza od (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w S. na rzecz A. S. dodatkowo kwotę 2186 zł (dwa tysiące sto osiemdziesiąt sześć złotych) z odsetkami ustawowymi od dnia 18 stycznia 2014 roku do dnia

31 grudnia 2015 roku i z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia l stycznia 2016 roku do dnia zapłaty,

2)  w punkcie 3 w ten sposób, że zasądzoną od (...) Towarzystwa
(...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w S. na rzecz
A. S. kwotę 569,02 zł (pięćset sześćdziesiąt dziewięć złotych
dwa grosze) podwyższa do kwoty 1501 zł (tysiąc pięćset jeden złotych) tytułem
zwrotu kosztów procesu;

3)  w punkcie 4 w ten sposób, że nakazuje ściągnąć od (...)
Towarzystwa (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w S.
na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Białej Podlaskiej kwotę 506,75
zł (pięćset sześć złotych siedemdziesiąt pięć groszy) tytułem zwrotu wydatków
poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa;

II. zasądza od (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w S. na rzecz A. S. kwotę 560 zł (pięćset sześćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

Joanna Misztal-Konecka Dariusz Iskra Elżbieta Żak

Sygn. akt II Ca 1054/16

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 12 sierpnia 2014 roku, wniesionym do Sądu Rejonowego w Białej Podlaskiej w dniu 19 sierpnia 2014 roku, powód – A. S. wniósł o zasądzenie od pozwanego – (...) Spółki Akcyjnej w S. kwoty 5666,92 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 18 stycznia 2014 roku do dnia zapłaty oraz zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że w dniu 29 listopada 2013 roku w wyniku zdarzenia opisanego w aktach szkody, doszło do uszkodzenia ciągnika siodłowego marki M. (...), numer rejestracyjny (...), stanowiącego własność powoda. Następnego dnia powód wypożyczył pojazd zastępczy, gdyż ten, który uległ uszkodzeniu, był mu niezbędny w prowadzonej przez niego działalności gospodarczej. Początkowo przedmiotowa szkoda likwidowana była w ramach ubezpieczenia Autocaso powoda z opcją regresu, a następnie w ramach obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych u ubezpieczyciela sprawcy kolizji. Po zgłoszeniu szkody ubezpieczyciel powoda w ramach ubezpieczenia Autocasco przyznał odszkodowanie w kwocie 14849,08 zł netto. W dniu 16 grudnia 2013 roku zakład naprawczy poinformował powoda, że uszkodzony pojazd jest już naprawiony i gotowy do odbioru. Równocześnie wystawił fakturę VAT obejmującą koszty naprawy uszkodzonego pojazdu oraz najmu pojazdu zastępczego. Z uwagi na to, że ubezpieczyciel powoda nie wypłacił całości odszkodowania, powód wystąpił do pozwanego, jako ubezpieczyciela sprawcy kolizji, o dopłatę należności wynikającej z faktury VAT. W tym czasie ubezpieczyciel powoda po zweryfikowaniu przedstawionej faktury VAT przyznał mu dopłatę do wypłaconego odszkodowania w kwocie 11295,20 zł netto. Następnie pozwany poinformował powoda, że została przyznana mu dopłata w kwocie 4950 zł netto. Kwota ta obejmuje należność z tytułu najmu pojazdu zastępczego przez 11 dni. Powód korzystał z pojazdu zastępczego przez okres naprawy uszkodzonego pojazdu, to jest przez 17 dni.

Powód wskazał, że w związku ze zdarzeniem zmuszony był wymienić, oprócz uszkodzonej opony, także drugą oponę znajdującą się na tej samej osi. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, pojazd nie może być wyposażony w opony o różnej konstrukcji, w tym o różnej rzeźbie bieżnika na kołach jednej osi. Z tych względów powód musiał pokryć koszty zakupu i wymiany drugiej opony. Pozwany odmówił wypłaty odszkodowania za wymianę przedmiotowej opony. Równocześnie niezasadnie pomniejszył wartość uszkodzonej opony o jej zużycie oraz odmówił uiszczenia na rzecz powoda kwoty 300 zł z tytułu opłaty za przyjęcie pojazdu do naprawy.

*

W dniu 16 września 2014 roku Sąd Rejonowy w Białej Podlaskiej wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym w sprawie I Nc 1529/14, którym uwzględnił w całości żądnie pozwu (k. 63).

*

Od nakazu zapłaty z dnia 16 września 2014 roku pozwany wniósł sprzeciw, zaskarżając nakaz w całości. Pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu według norm przepisanych (k. 67-72).

*

Wyrokiem z dnia 11 października 2016 roku Sąd Rejonowy w Białej Podlaskiej:

1. zasądził od zasądził od (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w S. na rzecz A. S. kwotę 3137,20 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 18 stycznia 2014 roku do dnia zapłaty;

2. oddalił powództwo w pozostałej części;

3. zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 569,02 zł tytułem zwrotu kosztów procesu;

4. nakazał ściągnąć od powoda na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Białej Podlaskiej kwotę 506,75 zł tytułem zwrotu wydatków poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa;

5. nakazał ściągnąć od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Białej Podlaskiej kwotę 628,20 zł tytułem zwrotu wydatków poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa (k. 285).

W uzasadnieniu wyroku Sąd Rejonowy ustalił, że w dniu 29 listopada 2013 roku w L. doszło do kolizji drogowej, w wyniku której uszkodzeniu uległ ciągnik siodłowy marki M. (...), numer rejestracyjny (...), stanowiący własność A. S.. W wyniku tego zdarzenia uszkodzeniu uległa prawa przednia część pojazdu. Przedmiotowy ciągnik siodłowy wykorzystywany był przez powoda do prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie transportu drogowego towarów. Następnego dnia po zdarzeniu powód wstawił uszkodzony pojazd na parking i wynajął pojazd zastępczy za kwotę 450 zł za dobę. W dniu 5 grudnia 2013 roku powód zgłosił szkodę do (...) Spółki Akcyjnej w W., z którym miał zawartą umowę autocasco z opcją regresu, obejmującą przedmiotowy ciągnik siodłowy.

Sąd Rejonowy ustalił, że w dniu 9 grudnia 2013 roku ubezpieczyciel powoda uznał swoją odpowiedzialność za to zdarzenie i w ramach ubezpieczenia autocasco wypłacił kwotę 14849,08 zł tytułem odszkodowania. Następnie w dniu 23 stycznia 2014 roku dokonał dopłaty odszkodowania w kwocie 11295,20 zł.

Sąd Rejonowy ustalił, że w dniu 9 grudnia 2013 roku wstawiono uszkodzony pojazd do zakładu (naprawczego). Naprawę ukończono w dniu 16 grudnia 2013 roku. Za naprawy blacharsko-lakiernicze, parkowanie uszkodzonego pojazdu i najem pojazdu zastępczego zakład naprawczy obciążył powoda kwotą 45216,28 zł. W dniu 16 grudnia 2016 roku powód zwrócił pojazd zastępczy, który wynajmował łącznie przez okres 17 dni, ponosząc z tego tytułu koszt w kwocie 8100 zł.

Sąd Rejonowy ustalił, że w dniu 17 grudnia 2013 roku powód zgłosił do (...) Spółki Akcyjnej w S. wniosek o dopłatę odszkodowania za naprawę ciągnika siodłowego, zgodnie z dołączoną fakturą VAT. Sprawca kolizji posiadał zawartą z tym ubezpieczycielem umowę w zakresie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych. Decyzją z dnia 7 marca 2014 roku (...) Spółka Akcyjna w S. w ramach regresu zwróciła ubezpieczycielowi powoda kwotę 26144,28 zł tytułem wypłaconego dotychczas odszkodowania w ramach ubezpieczenia autocasco. Równocześnie dopłaciła odszkodowanie w kwocie 4950,00 zł netto za najem pojazdu zastępczego przez okres 11 dni.

Sąd Rejonowy ustalił, że uzasadniony czas naprawy przedmiotowego pojazdu, przy zastosowaniu technologii producenta pojazdu, wynosił 17 dni, zaś koszt naprawy, z uwzględnieniem konieczności wymiany jednej nowej opony, wyniósł 27242,02 zł brutto.

Sąd Rejonowy ustalił, że w dniu 9 czerwca 2014 roku powód wezwał stronę pozwaną do zapłaty kwoty 5666,92 zł tytułem niedopłaconego odszkodowania w związku z przedmiotową szkodą.

Sąd Rejonowy ustalił, że w dniu 31 października 2014 roku doszło do połączenia (...) Spółki Akcyjnej poprzez przejęcie całego majątku (...) Spółki Akcyjnej.

Sąd Rejonowy przytoczył treść przepisów art. 822 § 1 k.c. i do art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych i wskazał, że odpowiedzialność pozwanego za przedmiotowe zdarzenie jest bezsprzeczna, gdyż uznał on swoją odpowiedzialność i wypłacił powodowi odszkodowanie. Sporna pozostaje między stronami jego wysokość.

Sąd Rejonowy wskazał, że w skład dochodzonego przez powoda żądania wchodzi kwota 2700 zł z tytułu najmu pojazdu zastępczego za okres 6 dni. W tym zakresie pozwany odmówił wypłaty odszkodowania, wskazując, że w związku z przedmiotową szkodą uzasadniony czas najmu powinien wynosić 11 dni, a nie, jak wskazuje powód, 17 dni. Zasadność najmu pojazdu zastępczego i wysokość kosztów najmu nie była kwestionowana przez pozwanego. W toku postępowania likwidacyjnego wypłacono powodowi z tego tytułu odszkodowanie w kwocie 4950 zł za okres 11 dni, przy dobowej stawce najmu w wysokości 450 zł.

Sąd Rejonowy wskazał, że powszechnie uznaje się, iż utrata możliwości korzystania z rzeczy wskutek jej zniszczenia stanowi szkodę majątkową. W sytuacji, gdy poszkodowany poniósł w związku z tym koszty, które były konieczne na wynajem pojazdu zastępczego, mieszczą się one w granicach skutków szkodowych podlegających wyrównaniu. Poniesienie przez przedsiębiorcę kosztów wynajęcia samochodu zastępczego do kontynuowania działalności gospodarczej pozostaje w normalnym związku przyczynowym z wypadkiem komunikacyjnym i stanowi stratę określoną w art. 361 § 2 k.c.

Sąd Rejonowy wskazał, że z opinii biegłego wynika, że w niniejszej sprawie uzasadniony czas naprawy uszkodzonego ciągnika siodłowego wynosił 17 dni. Tym samym za zasadne Sąd uznał żądanie zapłaty kwoty 2700 zł z tytułu najmu pojazdu zastępczego za okres do dnia 16 grudnia 2013 roku. Odszkodowanie należy się bowiem za okres pomiędzy dniem wyrządzenia szkody a dniem naprawienia pojazdu, biorąc pod uwagę wszelkie technologiczne uwarunkowania związane z przywróceniem pojazdu do stanu poprzedniego oraz z przeprowadzeniem postępowania likwidacyjnego przez ubezpieczyciela.

Również za zasadne Sąd Rejonowy uznał żądnie powoda zapłaty kwoty 437 zł z tytułu dopłaty do odszkodowania za uszkodzoną w wyniku kolizji przednią oponę prawą. Powód zasadnie zakwestionował pomniejszenie przez stronę pozwaną wartości opony o jej zużycie w wysokości 20%. W ramach odszkodowania odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel powinien wypłacić kwotę konieczną do nabycia części nowych koniecznych do naprawy uszkodzonego pojazdu. Dopiero gdyby ubezpieczyciel wykazał, że zastosowanie części nowych spowodowałoby zwiększenie wartości samochodu w porównaniu do stanu sprzed kolizji, odszkodowanie może ulec obniżeniu o kwotę odpowiadającą temu wzrostowi. Pozwany natomiast w toku postępowania powyższej okoliczności nie udowodnił.

W pozostałym zakresie Sąd Rejonowy uznał żądanie pozwu za niezasadne. Powód wskazał, że kwota 300 zł obejmować miała między innymi koszty związane z opisaniem uszkodzeń pojazdu, znalezieniem i zamówieniem części zamiennych oraz sprzątaniem zakładu naprawczego.

Sąd uznał, że w niniejszej sprawie brak jest podstaw do wyodrębnienia dodatkowej kwoty wśród kosztów naprawy przedmiotowego pojazdu. Czynności, które pokrywać ma ta kwota, powinny być już uwzględnione w kosztach prowadzonej działalności przez zakład naprawczy, w szczególności w stawkach za robociznę. Ponadto powód nie wykazał, w jaki sposób wyliczona została powyższa kwota oraz czy faktycznie wskazane czynności, które miałyby być objęte tym ryczałtem, zostały w przedmiotowej sprawie wykonane. Również biegły w opinii zakwestionował powyższą kwotę przy wyliczeniu wysokość szkody powstałej w przedmiotowym pojeździe.

Sąd Rejonowy uznał, że brak było podstaw do zasądzenia kwoty 2186 zł z tytułu nabycia i wymiany nowej lewej opony przedniej, która nie została uszkodzona w trakcie przedmiotowej kolizji, gdyż powód nie wykazał, aby zakup tej opony pozostawał w adekwatnym związku z przedmiotową szkodą.

Sąd wskazał, że zgodnie z § 11 ust. 7 pkt 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 31 grudnia 2002 roku1 w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia (Dz. U. z 2013 r., poz. 951 ze zm.), pojazd na kołach tej samej osi powinien być wyposażony w opony o tej samej konstrukcji i tej samej rzeźbie bieżnika. Bezsporne jest również, że pojazd, który nie spełnia tych wymagań, nie może zostać dopuszczony do ruchu (załącznik nr 1 do rozporządzenia Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 26 czerwca 2012 roku – Dz. U. z 2012 r., poz. 996, ze zm.). Tym samym należy uznać, że w przypadku braku możliwości nabycia takiej samej opony co uszkodzona, za uzasadnioną uznać należy konieczność zakupu i wymiany także drugiej opony po lewej stronie.

Sąd wskazał, że powód uzasadniając konieczność poniesienia kosztów zakupu drugiej opony znajdującej się na tej samej osi wskazywał, że on, ani zakład naprawczy nie mogli znaleźć opony, która swoją rzeźbą i konstrukcją byłaby identyczna jak ta nieuszkodzona.

Sąd Rejonowy przytoczył treść przepisu art. 6 k.c. i wskazał, że w przedmiotowej sprawie to powód winien udowodnić, że w trakcie naprawy przedmiotowego pojazdu brak było możliwości nabycia opony o takiej samej konstrukcji i rzeźbie bieżnika, jak ta, która uległa uszkodzeniu. Stosownie bowiem do treści art. 232 k.p.c. to strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Oznacza to, że obecnie Sąd nie jest odpowiedzialny za wynik postępowania dowodowego, a ryzyko nieudowodnienia podstawy faktycznej żądania ponosi powód. W niniejszej sprawie powód w żaden sposób nie udowodnił swojego twierdzenia w tym zakresie. Pomimo że pozwany już w toku postepowania likwidacyjnego zakwestionował żądanie w tym zakresie, to powód w toku niniejszego postepowania nie zgłosił żadnych wniosków dowodowych na potwierdzenie okoliczności faktycznych uzasadniających to żądanie.

Sąd Rejonowy uznał również, że niezasadne jest żądanie kwoty 43,72 zł za „normalia”.

Jako podstawę prawą rozstrzygnięcia o żądaniu odsetek od zasądzonej kwoty Sąd Rejonowy wskazał przepis art. 481 § 1 k.c. Sąd wskazał, że nie była kwestionowana przez ubezpieczyciela okoliczność, iż zgłoszenie szkody nastąpiło w dniu 17 grudnia 2013 roku, co pozwala na uznanie, że od dnia 18 stycznia 2014 roku powód mógł żądać odsetek od kwoty niewypłaconego odszkodowania.

Sąd Rejonowy wskazał, że na podstawie art. 100 k.p.c. stosunkowo rozdzielił koszty procesu.

Sąd Rejonowy wskazał, że w pkt 4 i 5 wyroku, na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych nakazał ściągnięcie od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa kwoty 628,20 zł oraz od powoda kwoty 506,75 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych, to jest proporcjonalnie do stopnia wygrania sprawy przez każdą ze stron. W skład tych kosztów wchodzi wynagrodzenie i wydatki biegłego w wysokości 1134,96 zł, poniesione tymczasowo przez Skarb Państwa.

*

Od wyroku z dnia 11 października 2016 roku apelację wniósł A. S., reprezentowany przez pełnomocnika, wskazując, że zaskarża ten wyrok „w całości co do pkt 2 i pkt 4, w części co do pkt 1, tj. ponad kwotę 3137,20 zł oraz w części co pkt 3, tj. ponad kwotę 569,02 zł”.

Powód zarzucił „naruszenie przepisu art. 232 k.p.c. w zw. z art. 233 § 2 k.p.c. mające istotny wpływ na wynik sprawy, przez przyjęcie, iż to powód obowiązany był do wykazania, że identycznej opony do tej uszkodzonej nie można było kupić, w sytuacji, gdy to pozwany winien te okoliczność wykazać okoliczność przeciwną, gdyż to on wywodził z niej skutki prawne”.

Powód wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku przez zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 5323,20 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 18 stycznia 2014 roku do dnia zapłaty (k. 298-302).

÷

Na rozprawie apelacyjnej pełnomocnik powoda popierał apelację (k. 313).

*

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja jest zasadna w całym zakresie zaskarżenia, chociaż nie wszystkie podniesione w niej zarzuty są trafne.

Na wstępie należy wyjaśnić, jaki jest w rzeczywistości zakres zaskarżenia wyroku z dnia 11 października 2016 roku przez powoda, gdyż zawarte w apelacji sformułowania określające ten zakres zostały zredagowane w sposób mogący nasuwać wątpliwości, choć ostatecznie pozwalający na określenie tego zakresu w drodze wykładni tekstu apelacji.

W punkcie 1 wyroku Sąd Rejonowy uwzględnił częściowo żądanie powoda. Rozstrzygnięcie zawarte w punkcie 1 wyroku jest w całości rozstrzygnięciem pozytywnym dla powoda – brak w tym punkcie wyroku rozstrzygnięcia oddalającego powództwo lub innego rozstrzygnięcia merytorycznego niekorzystnego dla powoda, na przykład rozkładającego zasądzone świadczenie na raty. Powód nie ma zatem interesu prawnego w zaskarżeniu rozstrzygnięcia zawartego w punkcie 1 wyroku, jak również nie jest intencją powoda zmniejszenie świadczenia zasądzonego w punkcie 1 wyroku.

Intencją powoda, wyrażoną w całej apelacji, jest częściowe zaskarżenie rozstrzygnięcia zawartego w punkcie 2, a mianowicie w zakresie, w jakim Sąd pierwszej instancji oddalił powództwo o zapłatę kwoty 2186 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 18 stycznia 2014 roku do dnia zapłaty. Wskazują na to jednoznacznie:

a) wartość przedmiotu zaskarżenia – 2186 zł,

b) treść wniosku apelacyjnego – powód wnosi o zasądzenie kwoty 5323,20 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 18 stycznia 2014 roku do dnia zapłaty, a w istocie wnosi o zasądzenie dodatkowo kwoty 2186 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 18 stycznia 2014 roku do dnia zapłaty, stanowiącej różnicę między kwotą 5323,20 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 18 stycznia 2014 roku do dnia zapłaty a kwotą zasądzoną w punkcie 1 wyroku z dnia 11 października 2016 roku,

c) treść zarzutu apelacyjnego – zarzut ten odnosi się wyłącznie do okoliczności faktycznej związanej z żądaniem zasądzenia kwoty 2186 zł,

d) treść uzasadnienia apelacji – uzasadnienie apelacji dotyczy wyłącznie zagadnień związanych z żądaniem zasądzenia kwoty 2186 zł.

Analiza treści apelacji prowadzi zatem do wniosku, że rozstrzygnięcie zawarte w punkcie 1 wyroku nie zostało w ogóle zaskarżone, a rozstrzygnięcie zawarte w punkcie 2 wyroku zostało zaskarżone jedynie w części oddalającej powództwo o zapłatę kwoty 2186 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 18 stycznia 2014 roku do dnia zapłaty.

Rozstrzygnięcia zawarte w punktach 3, 4 i 5 zostały zaskarżone w całości, niezależnie od tego, czy i w jakim zakresie zostały wskazane w apelacji jako przedmiot zaskarżenia. Rozstrzygnięcia te dotyczą bowiem kosztów procesu za pierwszą instancję (pkt 3) i nieuiszczonych w pierwszej instancji kosztów sądowych (pkt 4 i 5). Zaskarżenie jakiejkolwiek części rozstrzygnięć co do istoty sprawy zawartych w wyroku oznacza, że zaskarżone zostały również zawarte w tym wyroku rozstrzygnięcia formalne ściśle związane z rozstrzygnięciem o przedmiocie sporu, czyli przede wszystkim rozstrzygnięcia w przedmiocie kosztów procesu i nieuiszczonych kosztów sądowych.

÷

Przechodząc do zarzutów apelacji należy wskazać, że w zakresie jednej z okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia uzasadnienie zaskarżonego wyroku zawiera sprzeczne ustalenia Sądu pierwszej instancji.

Z jednej strony Sąd Rejonowy ustalił, że w pojeździe powoda uszkodzeniu uległa przednia opona prawa w stopniu uzasadniającym jej wymianę na inną, a nawet na nową, jak również wskazał na przepis § 11 ust. 7 pkt 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 31 grudnia 2002 roku w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia, a z drugiej ustalił, że powód nie wykazał, aby zakup (i wymiana) przedniej opony prawnej pozostawały w adekwatnym związku ze zdarzeniem wyrządzającym szkodę. Sąd Rejonowy używa w tym miejscu nieprecyzyjnego sformułowania, że „powód nie wykazał, aby zakup tej opony pozostawał w adekwatnym związku z przedmiotową szkodą”, jednakże chodzi tutaj w istocie o związek zakupu i wymiany lewej opony przedniej ze zdarzeniem wyrządzającym powodowi szkodę, czyli zachowaniem osoby, która wyrządziła szkodę. Wyrażenie Sądu pierwszej instancji rozumiane dosłownie oznaczałoby bowiem, że powód nie wykazał, aby szkoda powoda polegająca na wydatkach na zakup opony pozostawała „w związku przyczynowym ze szkodą”. Na tle przepisów o odpowiedzialności odszkodowawczej z tytułu czynu niedozwolonego, a tym samym odpowiedzialności ubezpieczeniowej z tytułu umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, chodzi o związek przyczynowy między szkodą a działaniem lub zaniechaniem oznaczonej osoby (art. 361 § 1 k.c.), a nie o związek przyczynowy pomiędzy „szkodą a szkodą”.

Przepis § 11 ust. 7 pkt 1 rozporządzenia z dnia 31 grudnia 2002 roku stanowi, że pojazd nie może być wyposażony, z zastrzeżeniem ust. 5, w opony o różnej konstrukcji, w tym o różnej rzeźbie bieżnika, na kołach jednej osi, z zastrzeżeniem pkt 3.

Przepis § 11 ust. 7 pkt 3 rozporządzenia stanowi, że pojazd nie może być wyposażony, z zastrzeżeniem ust. 5, w opony o różnej konstrukcji na osiach składowych.

Przepis § 11 ust. 7 pkt 3 rozporządzenia nie odnosi się do stanu faktycznego rozpoznawanej sprawy.

Z przepisu § 11 ust. 7 pkt 1 rozporządzenia z dnia 31 grudnia 2002 roku wynika, że jeżeli zachodzi konieczność wymiany (zmiany) opony na jednym kole tej samej osi, to tym samym musi być wymieniona (zmieniona) opona na drugim kole tej samej osi, chyba że możliwe jest takie dobranie wymienianej (zmienianej) opony na jednym kole tej samej osi, że będzie ona odpowiadała konstrukcją opony, w tym rzeźbą bieżnika, oponie, która znajduje się na drugim kole tej samej osi.

Z powyższych rozważań wynika, że w stanie faktycznym rozpoznawanej sprawy należy uznać, że zachodzi normalny związek przyczynowy pomiędzy zachowaniem kierowcy, który spowodował kolizję drogową, a szkodą powoda w postaci wydatków na wymianę również przedniej opony lewej, która podlegała wymianie, jako następstwo wymiany uszkodzonej prawej opony przedniej. Chodziło bowiem o spełnienie wymagania wynikającego z przepisu § 11 ust. 7 pkt 1 rozporządzenia z dnia 31 grudnia 2002 roku.

W tym zakresie ciężar dowodu w znaczeniu materialnym (art. 6 k.c.) spoczywał na powodzie. Powód miał wykazać, że prawa opona uległa uszkodzeniu i w związku z tym konieczna jest jej wymiana, ale także, że w związku z tym konieczna jest wymiana drugiej opony na tej samej osi. Konieczność zainstalowania w pojeździe drugiej opony na tej samej osi, która będzie oponą o takiej samej konstrukcji, co pierwsza (uszkodzona) opona wymieniana, wynika z bezwzględnie obowiązującego przepisu prawa.

Z przepisu art. 6 k.c. wynika, że określona w nim zasada dotyczy okoliczności pozytywnej, a więc takiej, na którą powołuje się osoba, która z tej okoliczności wywodzi skutki prawne.

Z powyższego wynika, że ciężar dowodu, iż nie istnieje okoliczność, na którą powołuje się strona przeciwna i na którą strona ta przedstawiła w procesie dowody, spoczywa na osobie (stronie), która podnosi, że twierdzona przez przeciwnika okoliczność nie istnieje2.

W rozpoznawanej sprawie ciężar dowodu okoliczności, że było możliwe takie dobranie opony wymienianej za prawą uszkodzoną, aby odpowiadała ona konstrukcją, w tym rzeźbą bieżnika, oponie znajdującej się po lewej stronie pojazdu na tej samej osi, spoczywał na pozwanym, gdyż to pozwany z takiego faktu wywodził skutki prawne, a nie powód.

Powód miał natomiast udowodnić konieczność wymiany nie tylko prawej, uszkodzonej opony, ale również lewej. W okolicznościach sprawy powód tę okoliczność udowodnił, przedstawiając dowody na uszkodzenie i konieczność wymiany opony prawnej oraz wskazując na rozporządzenie z dnia z dnia 31 grudnia 2002 roku, które wymaga zainstalowania na tej samej osi opon o takiej samej konstrukcji, w tym rzeźbie bieżnika.

W okolicznościach sprawy doszło zatem do naruszenia przez Sąd pierwszej instancji przepisu art. 6 k.c. przez jego niewłaściwe zastosowanie. Chociaż przepis ten nie został objęty przez powoda treścią zarzutów apelacyjnych, jego naruszenie należało wziąć pod uwagę z urzędu, gdyż jest on przepisem prawa materialnego.

Pomimo braku takiego zarzutu w apelacji Sąd Okręgowy, jako sąd odwoławczy, w granicach zaskarżenia bierze z urzędu pod uwagę naruszenie prawa materialnego przez Sąd pierwszej instancji, nawet bez powołania się na nie stron3.

W związku z powyższym należy uznać, że to na pozwanym spoczywał ciężar dowodu (w znaczeniu materialnym) faktu, że był możliwy zakup takiej opony, w celu wymiany na uszkodzoną, która konstrukcją, w tym rzeźbą bieżnika, odpowiadałaby przedniej oponie lewej, a więc oponie znajdującej się na tej samej osi, co opona podlegająca wymianie.

Pozwany nie przedstawił dowodów na tę okoliczność, chociaż, zgodnie z ciężarem dowodu w znaczeniu formalnym, czyli formalnym obowiązkiem dowodzenia (art. 232 zd. 1 k.p.c.), miał obowiązek takie dowody przedstawić.

W związku z tym, że powód poniósł wydatki w kwocie 2186 zł na zakup drugiej opony podlegającej wymianie, kwota ta stanowi szkodę powoda, a tym samym jest objęta odpowiedzialnością ubezpieczyciela z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu, którym kierujący wyrządził powodowi szkodę.

Przepis art. 822 § 1 k.c. stanowi, że przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony.

Przepis art. 822 § 3 k.c. stanowi, że jeżeli strony nie umówiły się inaczej, umowa ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej obejmuje szkody, o jakich mowa w § 1, będące następstwem przewidzianego w umowie zdarzenia, które miało miejsce w okresie ubezpieczenia.

Przepis art. 822 § 4 k.c. stanowi, że uprawniony do odszkodowania w związku ze zdarzeniem objętym umową ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej może dochodzić roszczenia bezpośrednio od ubezpieczyciela (podobnie przepis art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 22 marca 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych).

Przepis art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 22 marca 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. z 2016 r., poz. 2060 – tekst jednolity ze zm.) stanowi, że z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, będącą następstwem śmierci, uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia bądź też utraty, zniszczenia lub uszkodzenia mienia.

Przepis art. 35 ustawy z dnia 22 marca 2003 roku stanowi, że ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów mechanicznych jest objęta odpowiedzialność cywilna każdej osoby, która kierując pojazdem mechanicznym w okresie trwania odpowiedzialności ubezpieczeniowej, wyrządziła szkodę w związku z ruchem tego pojazdu.

O tym, kiedy posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, decydują przepisy Kodeksu cywilnego, a w szczególności przepisy art. 436 § 1 k.c. w zw. z art. 435 k.c. lub przepisy art. 436 § 2 k.c. w zw. z art. 415 k.c.

W stanie faktycznym rozpoznawanej sprawy doszło do zderzenia się pojazdów – samochodu marki M. (...), kierowanego przez pracownika powoda, oraz samochodu marki V., kierowanego przez M. K..

Przepis art. 436 § 2 k.c. stanowi, że w razie zderzenia się mechanicznych środków komunikacji poruszanych za pomocą sił przyrody wymienione osoby mogą wzajemnie żądać naprawienia poniesionych szkód tylko na zasadach ogólnych.

Odesłanie w art. 436 § 2 k.c. do „zasad ogólnych” oznacza, że ma tutaj zastosowanie przepis art. 415 k.c. W razie zderzenia się mechanicznych środków komunikacji odpowiedzialność odszkodowawczą ponosi ten posiadacz samoistny lub zależny, który ponosi winę za zderzenie się pojazdów, przy czym jeżeli kierowcą nie jest posiadacz samoistny lub zależny, to posiadacz ten ponosi odpowiedzialność za kierowcę.

Z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, że M. K. była posiadaczem samoistnym pojazdu marki V.. Poza sporem było to, że M. K. ponosi winę za zderzenie się pojazdów, gdyż doprowadziła do kolizji pojazdów. M. K. ponosiłaby zatem odpowiedzialność odszkodowawczą na podstawie art. 436 § 2 k.c. w zw. z art. 415 k.c.

Odpowiedzialność ubezpieczeniowa ubezpieczyciela pojazdu marki V. wchodziła w grę wówczas, gdy posiadacz samoistny odpowiadał z tytułu czynu niedozwolonego (art. 34 i art. 35 ustawy z dnia 22 marca 2003 roku w zw. z art. 436 § 2 k.c. w zw. z art. 415 k.c.).

Przepis art. 36 ust. 1 zd. 1 ustawy z dnia 22 marca 2003 roku stanowi, że odszkodowanie ustala się i wypłaca w granicach odpowiedzialności cywilnej posiadacza lub kierującego pojazdem mechanicznym, najwyżej jednak do ustalonej w umowie ubezpieczenia sumy gwarancyjnej.

Sama zasada odpowiedzialności ubezpieczeniowej ubezpieczyciela za skutki wypadku z dnia 29 listopada 2013 roku nie budziła żadnych wątpliwości w rozpoznawanej sprawie. Należało jedynie dodatkowo wyjaśnić podstawę prawną tej odpowiedzialności, a tym samym rozstrzygnięcia Sądu.

÷

Nie jest uzasadniony zarzut naruszenia przepisu art. 233 § 2 k.p.c. Powołany przepis stanowi, że sąd oceni na tej samej podstawie, jakie znaczenie nadać odmowie przedstawienia przez stronę dowodu lub przeszkodom stawianym przez nią w jego przeprowadzeniu wbrew postanowieniu sądu.

Przepis art. 233 § 2 k.p.c. nie dotyczy oceny dowodów, ale oceny określonej postawy strony, wyrażającej się w odmowie przedstawienia przez stronę dowodu lub przeszkodach stawianych przez stronę w jego przeprowadzeniu wbrew postanowieniu sądu.

W rozpoznawanej sprawie nie miała miejsca taka sytuacja procesowa, która uzasadniałaby zastosowanie przepisu art. 233 § 2 k.p.c.

Nie jest również uzasadniony zarzut naruszenia przepisu art. 232 zd. 1 k.p.c. Nieprawidłowe częściowo rozstrzygnięcie Sądu pierwszej instancji było konsekwencją niewłaściwego zastosowania przepisu art. 6 k.c., a mianowicie niewłaściwego określenia na kim spoczywał ciężar udowodnienia faktu, że możliwy był zakup odpowiedniej opony w miejsce uszkodzonej, podlegającej wymianie.

Ciężar dowodu w tym zakresie spoczywał na pozwanym, a nie na powodzie.

÷

Mając na uwadze powyższe rozważania, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok:

1) w punkcie 2 w ten sposób, że zasądził od (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w S. na rzecz A. S. dodatkowo kwotę 2186 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 18 stycznia 2014 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku i z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty,

2) w punkcie 3 w ten sposób, że zasądzoną od (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w S. na rzecz A. S. kwotę 569,02 zł podwyższył do kwoty 1501 zł tytułem zwrotu kosztów procesu;

3) w punkcie 4 w ten sposób, że nakazał ściągnąć od (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w S. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Białej Podlaskiej kwotę 506,75 zł tytułem zwrotu wydatków poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa.

÷

Zmiana rozstrzygnięć zawartych w punktach 3 i 4 zaskarżonego wyroku jest konsekwencją zmiany wyroku w punkcie 2.

Podstawę prawną rozstrzygnięcia o kosztach procesu za pierwszą instancję stanowi przepis art. 100 zd. 2 k.p.c., który stanowi, że sąd może jednak włożyć na jedną ze stron obowiązek zwrotu wszystkich kosztów, jeżeli jej przeciwnik uległ tylko co do nieznacznej części swego żądania albo gdy określenie należnej mu sumy zależało od wzajemnego obrachunku lub oceny sądu.

Przepis art. 100 zd. 2 k.p.c. przewiduje wyjątek od zasady stosunkowego rozdzielenia kosztów określonej w przepisie art. 100 zd. 1 k.p.c. i stanowi, że w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań koszty będą wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone.

W rozpoznawanej sprawie powód dochodził zapłaty kwoty 5666,92 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 18 stycznia 2014 roku do dnia zapłaty. Ostatecznie powództwo zostało uwzględnione w zakresie żądania zapłaty kwoty 5323,20 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 18 stycznia 2014 roku do dnia zapłaty, a więc w 0,94 części. Można zatem przyjąć, że powód uległ tylko co do nieznacznej części swego żądania i w związku z tym może zasadnie domagać się zasądzenia od pozwanego całości kosztów poniesionych w pierwszej instancji. Powód poniósł w tej instancji koszty w kwocie 1501 zł, obejmujące opłatę od pozwu – 284 zł (k. 2), opłatę skarbową od pełnomocnictwa procesowego – 17 zł (k. 14) oraz wynagrodzenie pełnomocnika procesowego, wykonującego zawód adwokata – 1200 zł.

÷

Na podstawie art. 83 ust. 2 w zw. z art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych i w zw. z art. 100 zd. 2 k.p.c. Sąd Okręgowy nakazał ściągnąć od (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w S. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Białej Podlaskiej dodatkowo kwotę 506,75 zł tytułem zwrotu wydatków poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa.

Skoro powód uległ tylko co do nieznacznej części swego żądania, należało włożyć na pozwanego obowiązek zapłaty na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Białej Podlaskiej wszystkich nieuiszczonych w pierwszej instancji kosztów sądowych, w tym wypadku wydatków poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa.

Łączna kwota nieuiszczonych wydatków wyniosła 1134,96 zł (k. 266). Częścią tych wydatków (628,20 zł) pozwany został obciążony już przez Sąd pierwszej instancji (pkt 5 wyroku z dnia 11 października 2016 roku). Stosując odpowiednio przepis art. 100 zd. 2 k.p.c., na podstawie art. 83 ust. 2 w zw. z art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych należało nakazać ściągnąć od pozwanego dodatkowo kwotę 506,75 zł tytułem zwrotu wydatków poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa.

*

Na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy zasądził od (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w S. na rzecz A. S. kwotę 560 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

W związku z tym, że apelacja powoda została uwzględniona w całości, pozwany jest stroną przegrywającą sprawę w całości w postępowaniu odwoławczym. Pozwany powinien zatem zwrócić powodowi koszty poniesione przez powoda w postępowaniu odwoławczym. Koszty te obejmują:

a) opłatę od apelacji – 110 zł (k. 297, 303),

b) wynagrodzenie pełnomocnika procesowego – 450 zł, ustalone na podstawie § 2 pkt 3 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r., poz. 1800 ze zm.).

*

Z tych wszystkich względów i na podstawie powołanych wyżej przepisów Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji wyroku.

Joanna Misztal-Konecka Dariusz Iskra Elżbieta Żak

1 W tym miejscu znajduje się w uzasadnieniu wyroku oczywista omyłka dotycząca oznaczenia daty wskazanego rozporządzenia – chodzi o rozporządzenie z dnia 31 grudnia 2002 roku, a nie z dnia 31 grudnia 2012 roku.

2 Por. na przykład: uzasadnienie wyroku SN z dnia 13 stycznia 2017 roku, III CZP 3/16, Lex 2192616; uzasadnienie wyroku SN z dnia 20 kwietnia 1982 roku, I CR 79/82, Lex nr 8416.

3 Por.: wyrok SN z dnia 15 maja 2001 roku, I CKN 350/00, Lex nr 52667; postanowienie SN z dnia 4 października 2002 roku, III CZP 62/02, OSN C 2004, z. 1, poz. 7; wyrok z dnia 11 marca 2004 roku, V CK 328/03, Lex nr 183779; wyrok SN z dnia 14 lipca 2004 roku, IV CK 544/03, Lex nr 116591; wyrok SN z dnia 24 czerwca 2005 roku, V CK 704/04, Lex nr 180875; wyrok SN z dnia 25 sierpnia 2004 roku, I PK 22/03, OSN P 2005, z. 6, poz. 80; uchwała SN z dnia 31 stycznia 2008 roku, III CZP 49/07, OSN C 2008, z. 6, poz. 55.