Sygn. akt IV U 327/13
Dnia 23 maja 2013r.
Sąd Okręgowy w Elblągu Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
w składzie następującym:
Przewodniczący: SSO Tomasz Koronowski
Protokolant: st. sekr. sądowy Łukasz Szramke
po rozpoznaniu w dniu 23 maja 2013r. w Elblągu na rozprawie
sprawy z odwołania Z. A.
od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E.
z dnia 29 stycznia 2013 r., znak: (...)
o emeryturę
zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje wnioskodawcy Z. A. prawo do emerytury od dnia 28 listopada 2012r.
Sygn. akt IV U 327/13
Skarżący Z. A. wniósł odwołanie od decyzji pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E. z dnia 29 stycznia 2013r., znak (...), odmawiającej mu prawa do emerytury. Skarżący podniósł, że wykonywał pracę w warunkach szczególnych przez wymagany okres, gdyż poza uwzględnionym przez pozwanego okresem zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie (...), pracował w szczególnych warunkach również u R. H. i J. J., na dowód czego wniósł o przesłuchanie świadków.
Pozwany Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E. w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie, wskazując m.in. na art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2009r., Nr. 153 poz. 1227 ze zmianami, powoływanej dalej jako „ustawa emerytalna”) oraz na rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43 ze zmianami). Podniesiono, że wprawdzie wnioskodawca urodził się w dniu (...). i udowodnił wymagany okres ubezpieczenia przed 1 stycznia 1999r, wynoszący 25 lat, a przy tym nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego, nie udowodnił jednak 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Wedle pozwanego wnioskodawca wykazał pracę w warunkach szczególnych w wymiarze 9 lat, 10 m-cy i 6 dni w (...) Spółce z o.o. w E.. Organ rentowy nie uwzględnił natomiast po pierwsze z uwagi na niewystarczające dowody okresu pracy w (...) R. H. oraz po drugie z uwagi na nieprzedłożenie świadectw wykonywania pracy w warunkach szczególnych – okresów pracy u J. J. i J. S. (1).
Sąd ustalił następujący stan faktyczny:
Skarżący urodził się w dniu (...)., zatem w dniu (...) ukończył 60 lat.
(bezsporne)
W okresie od dnia 5 września 1969r. do dnia 31 sierpnia 1983r. wnioskodawca był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w Wojewódzkim Przedsiębiorstwie (...) w E., początkowo jako uczeń, następnie, tj. w okresie od dnia 2 listopada 1971r. do dnia 31 lipca 1982r. (z przerwą na zasadniczą służbę wojskową od dnia 28 kwietnia 1972r. do dnia 20 kwietnia 1974r.) – jako monter rurociągów w głębokich wykopach, zaś od dnia 1 sierpnia 1982r. do dnia 31 sierpnia 1983r. – jako spawacz gazowy.
(bezsporne, ponadto świadectwo pracy k.3 akt ZUS o rentę, świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach k.6 akt ZUS o emeryturę)
W okresie od dnia 1 września 1983r. do dnia 31 lipca 1989r. (z przerwami nieprzekraczającymi łącznie około 4,5 miesiąca) skarżący pracował przy robotach wodno-kanalizacyjnych oraz przy wykonywaniu instalacji grzewczych i gazowych w zakładach (...), J. S. (2) i W. G. oraz w (...) S.A.
(bezsporne, ponadto świadectwo pracy k.6, potwierdzenie ubezpieczenia k.4 akt ZUS o rentę, potwierdzenie ubezpieczenia k.37 akt ZUS o emeryturę)
W okresach od dnia 18 grudnia 1989r. do dnia 14 kwietnia 1990r. i od dnia 1 października 1990r. do dnia 30 czerwca 1992r. wnioskodawca był zatrudniony w zakładzie (...) R. H. gdzie w drugim okresie zatrudnienia jako monter urządzeń instalacji grzewczych i sanitarnych wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy roboty wodno-kanalizacyjne w głębokich wykopach.
(bezsporne po rozprawie w dniu 23 maja 2013r., ponadto świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach k.5 akt ZUS o emeryturę, zeznania świadka S. S. od min. 38:07 i potwierdzenie ubezpieczenia k.4 akt ZUS o rentę)
W dniach od 1 lipca 1992r. do 11 października 1996r. wnioskodawca był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy jako spawacz gazowy przy montażu instalacji grzewczych i gazowych w zakładzie (...), przy czym od dnia 19 kwietnia 1996r. do końca zatrudnienia korzystał z urlopu bezpłatnego, a przedtem, tj. od dnia 7 października 1995r. – z długotrwałego zwolnienia lekarskiego i urlopu wypoczynkowego. Ponadto przed 7 października 1995r. w okresie tego zatrudnienia skarżący korzystał ze zwolnień lekarskich nie dłużej niż przez 26 dni.
(dowód: świadectwo pracy k.4 akt ZUS o emeryturę, zeznania świadków S. S. od min. 38:07 i A. C. od min. 46:40, pismo ZUS z dnia 3 grudnia 2012r., dotyczące okresów pobierania zasiłku chorobowego k.19 akt ZUS o emeryturę, zaświadczenie J. J. z dnia 5 lipca 1996r. k.9 akt ZUS o rentę)
Sąd zważył, co następuje:
W ocenie Sądu odwołanie skarżącego zasługiwało na uwzględnienie, przy czym należy zaznaczyć, że wobec okoliczności, które można było ustalić dopiero w toku postępowania sądowego.
W pierwszym rzędzie należy wskazać, że stan faktyczny sprawy, tj. okresy i charakter pracy wnioskodawcy, stał się bezsporny niemalże w całości w toku rozprawy z dnia 23 maja 2013r. Ostateczne stanowisko organu rentowego (protokół rozprawy od min. 56:45) było takie, że nie były kwestionowane jako okresy pracy wnioskodawcy w warunkach szczególnych:
– praca w Wojewódzkim Przedsiębiorstwie (...) od dnia 2 listopada 1971r., łącznie z okresem zasadniczej służby wojskowej (11 lat, 9 m-cy i 29 dni),
– praca w zakładzie (...) R. H. (1 rok, 8 m-cy i 13 dni),
– i praca w zakładzie (...), jednakże z odliczeniem okresów urlopu bezpłatnego i zwolnień lekarskich.
W ocenie Sądu nie ujawniły się w sprawie żadne okoliczności, które mogłyby skutkować odmową przyznania waloru wiarygodności zarówno dokumentom, jak i zeznaniom świadków. Zeznania te i dokumenty wzajemnie się uzupełniały bądź potwierdzały. Oczywiste jest, że części okoliczności świadkowie (czy wnioskodawca w wyjaśnieniach) mogli nie pamiętać, bądź pamiętać tylko ogólnikowo, jako że od zajścia opisywanych przez nich zdarzeń upłynęło wiele czasu. Tym niemniej dało się wysnuć z przeprowadzonego postępowania dowodowego jednoznaczne wnioski co do przebiegu zatrudnienia wnioskodawcy i charakteru pracy świadczonej przez niego u poszczególnych pracodawców w zakresie wystarczającym do uwzględnienia odwołania. Odnośnie trzeciego wymienionego wyżej okresu pracy skarżącego w warunkach szczególnych (u J. J.) należy więc wyjaśnić, że nie ujawniono w toku postępowania dowodu, aby wnioskodawca w okresie do dnia 6 października 1995r. korzystał ze zwolnień lekarskich w dniach innych, niż od 16 do 20 marca 1992r., od 14 do 26 kwietnia 1992r. i od 28 grudnia 1993r. do 5 stycznia 1993r. Stąd też okres pracy w warunkach szczególnych u J. J. od dnia 1 lipca 1992r. do dnia 6 października 1995r. to (po odliczeniu wskazanych tu okresów zasiłkowych) to 3 lata, 2 m-ce i 10 dni.
Odnośnie podstawy prawnej żądania należy wyjaśnić, że z art. 184 ustawy emerytalnej wynika, iż ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy, a więc w dniu 1 stycznia 1999r., osiągnęli po pierwsze okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz po drugie okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27, tj. w niniejszej sprawie wynoszący 25 lat. Przy tym emerytura taka przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie na dochody budżetu państwa środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu. Stosownie do powołanego w części wstępnej uzasadnienia §4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. pracownik, który wykonywał pracę w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla mężczyzn oraz ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Zgodnie z § 2 ust. 1 tego rozporządzenia, okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku.
Skarżący niewątpliwie spełnia kryterium wymaganego okresu 25 lat ubezpieczenia, skończył 60 lat i nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.
Kwestią sporną była okoliczność wykonywania przez wnioskodawcę pracy w szczególnych warunkach w okresie wymaganych 15 lat, jako że okresy początkowo uznawane przez pozwanego za okresy pracy w takich właśnie warunkach, były łącznie krótsze niż 15 lat. Należy wobec tego wyjaśnić, że zgodnie z §2 ust. 2 powoływanego wcześniej rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. okresy pracy m.in. w szczególnych warunkach stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Świadectwo pracy z adnotacją o wykonywaniu pracy w szczególnych warunkach, bądź bez niej, nie jest jednak bezwzględną przesłanką do zaliczenia danej pracy jako wykonywanej w szczególnych warunkach. Świadectwo nie jest wiążące dla organu rentowego i może podlegać weryfikacji. Decydujące znaczenie ma zawsze fakt rzeczywistego wykonywania pracy w szczególnych warunkach, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Dopiero w sądowym postępowaniu odwoławczym możliwe jest ustalenie okresów pracy w warunkach szczególnych także w oparciu o inne dowody niż zaświadczenie z zakładu pracy, nawet jeśli pracownik nie posiada świadectwa w określonej w przepisie formie, albo jego treść budzi wątpliwości, które uzasadniały kwestionowanie tego zaświadczenia przez organ rentowy w fazie administracyjnej postępowania.
Skoro art. 184 ust. 1 ustawy emerytalnej odwołuje się do przepisów dotychczasowych, to trzeba też wyjaśnić, że obowiązujące w tym zakresie i przywoływane już kilkakrotnie rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. wydane zostało w oparciu o delegację z art. 55 ustawy z dnia 14 grudnia 1982r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz. U. Nr 40, poz. 267 ze zmianami), w którym Radzie Ministrów powierzono w szczególności określenie rodzaju prac lub stanowisk pracy oraz warunków, na podstawie których osobom m.in. zatrudnionym w szczególnych warunkach przysługuje prawo do emerytury w niższym wieku. Z art. 53 ust. 2 tej samej ustawy wynika, że za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników stale zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia – jest to zresztą regulacja tożsama z zawartą w obecnie obowiązującym art. 32 ust. 2 ustawy emerytalnej. W wykazie A, stanowiącym załącznik do wspomnianego rozporządzenia, w dziale V „W budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych” wymienia się pod poz. 1 roboty wodno-kanalizacyjne oraz budowę rurociągów w głębokich wykopach, zaś w dziale XIV „Prace różne” – pod poz. 12 – prace przy spawaniu i wycinaniu m.in. gazowym. Stanowiska zajmowane przez wnioskodawcę w (...), (...) i u J. J. wymienione są w przepisach resortowych, wydanych w oparciu o §1 ust. 2 tegoż rozporządzenia, tj. w zarządzeniu Nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1 sierpnia 1983r. w sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach pracy podległych Ministrowi Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach. W ocenie Sądu okresy pracy wnioskodawcy nawet tylko u trzech wymienionych tu pracodawców (po uwzględnieniu zasadniczej służby wojskowej, o czym niżej), pozwalały na przyjęcie, że skarżący legitymuje się wymaganym stażem 15 lat pracy w warunkach szczególnych, wobec czego odpadła potrzeba szczegółowego badania pod tym kątem pozostałych okresów zatrudnienia wnioskodawcy.
Odnośnie zaliczenia wnioskodawcy do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej należy wyjaśnić, że skarżący spełnił wymogi takiego zaliczenia, określone w art. 108 ust. 1 i 3 w związku z art. 106 ust. 1 obowiązującej wówczas ustawy z dnia 21 listopada 1967r. o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz.U. Nr 44 poz. 220 ze zmianami), jako że podjął pracę w terminie nie dłuższym niż 30 dni po zakończeniu służby wojskowej w zakładzie pracy, w którym był zatrudniony przed powołaniem do tejże służby, i w którym to zakładzie wykonywał przed powołaniem do służby wojskowej (jak zresztą i po niej) pracę w warunkach szczególnych.
Udowodnienie przez wnioskodawcę (należy przypomnieć, że dopiero na etapie postępowania sądowego), iż zachodzą wszystkie przesłanki przyznania mu wnioskowanej emerytury, skutkowało zmianą zaskarżonej decyzji na podstawie art. 477 14§2 kpc i przyznaniem prawa do tejże emerytury od dnia wniosku, tj. od dnia 28 listopada 2012r.