UZASADNIENIE

Decyzjami z 28 lutego 2012r. skierowanymi do J. K., Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w J. stwierdził, że:

Z. N. , B. M., G. K., K. Ł., J. G., W. M., T. M., S. Ś., R. Ś., A. T., K. L. i J. P. w okresach w decyzjach wskazanych podlegali obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym – emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu, jako osoby wykonujące pracę na podstawie umów zlecenia u płatnika składek J. K..

W jednakowo brzmiących uzasadnieniach decyzji organ rentowy powołał się na wyniki kontroli przeprowadzonej w Zakładzie (...) wskazujące, że on zatrudniał wymienione w decyzjach osoby na podstawie umów cywilnoprawnych, a przedmiotem zawartych umów było malowanie klatek schodowych w blokach mieszkalnych.

Organ rentowy uznał, że zarówno treść tych umów jak i określony w nich sposób wykonywania czynności wskazują, że noszą znamiona wyłącznie umów zlecenia, a jedynie „nagłówki stoją w sprzeczności z pozostałą częścią umów”.

Organ rentowy zwrócił uwagę, że umowy nie były umowami indywidualnego rezultatu, lecz stanowiły zobowiązanie do starannego działania w określonych ramach czasowych.

W podstawie prawnej decyzji powołane zostały art. 83 ust. 1 pkt 3, art. 6 ust. 1 pkt 4, art. 9 ust. 2 i 4a, art. 12 ust 1 i 3, art. 13 pkt 2 oraz art. 91 ust. 5 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U z 2009r. Nr 205, poz. 1585 ze zmianami).

J. K. skierował do Sądu Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Krośnie odwołania od wszystkich decyzji.

Zarzucając każdej z nich :

błąd w ustaleniach faktycznych stanowiących podstawę wydanych decyzji, który miał wpływ na ich treść, poprzez uznanie zawieranych przez płatnika składek umów jako umów zlecenia, podczas gdy w rzeczywistości charakter wykonywanych czynności i sposób ich wykonywania nie dawał podstaw do takich ustaleń

- wniósł o zmianę każdej z zaskarżonych decyzji w całości i uznanie, że wymienione w decyzjach osoby nie podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, gdyż zawarte umowy były umowami o dzieło.

W uzasadnieniu do każdego odwołania wnioskodawca szczególnie podkreślił, że zawarte umowy spełniały wszystkie warunki umowy o dzieło, a zamiarem płatnika było osiągnięcie określonego rezultatu, gdyż tylko osiągnięcie zamierzonego rezultatu w postaci odmalowania klatek schodowych w blokach mieszkalnych pozwalało na prawidłowe wykonanie umów łączących wnioskodawcę ze Wspólnotami Mieszkaniowymi.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w J. w odpowiedzi na odwołania wniósł o ich oddalenie z przyczyn, które legły u podstaw wydania zaskarżonych decyzji.

Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Krośnie po rozpoznaniu odwołań wyrokami z dnia 14 czerwca 2012r. wydanymi do sygn. akt IV U 550/12, IV U 549/12, IV U 547/12, IV U 544/12, IV U 551/12, IV U 546/12, IVU 548/12 IV U 543/12, IV U 545/12, IV U 542/12, IV U 540/12 i IV U 541/12 zmienił zaskarżone decyzje w ten sposób, że stwierdził iż:

Z. N. w okresach od 1 maja 2008r. do 30 sierpnia 2008r., 1 września 2008r. do 12 grudnia 2012r., 10 maja 2009r. do 22 maja 2012r. i od 2 sierpnia 2010r. do 4 września 2010r.;

B. M. w okresie od 1 maja 2008r. do 31 maja 2008r. ;

G. K. w okresie od 1 września 2008r. do 12 grudnia 2008r.;

K. Ł. w okresach od 1 maja 2008r. do 30 sierpnia 2008r., 1 września 2008r. do 12 grudnia 2008r., 10 maja 2009r. do 22 maja 2009r. i 2 sierpnia 2010r. do 4 września 2010r.;

J. G. w okresach od 1 maja 2008r. do 30 sierpnia 2008r., 1 września 2008r. do 31 listopada 2008r., 10 maja 2009r. do 22 maja 2009r. i 2 sierpnia 2010r. do 4 września 2010r.;

A. T. w okresie od 21 lipca 2008r. do 31 października 2008r.;

K. L. w okresach od 5 maja 2008r. do 20 czerwca 2008r., 1 sierpnia 2008r. do 30 sierpnia 2008r. 1 września 2008r. do 12 grudnia 2008r. i od 10 maja 2009r. do 22 maja 2009r.;

J. P. w okresach od 1 maja 2008r. do 30 sierpnia 2008r., i od1 września 2008r. do 12 grudnia 2008r.;

T. M. w okresach od 1 maja 2008r. do 30 sierpnia 2008r., 1 września 2008r. do 30 listopada 2008r. i od 10 maja 2009r. do 22 maja 2009r.;

W. M. w okresach od 1 maja 2008r. do 30 sierpnia 2008r. i od 1 września 2008r. do 31 października 2008r.;

S. Ś. w okresach od 1 sierpnia 2008r. do 30 sierpnia 2008r. i od 1 września 2008r. do 12 grudnia 2008r.;

R. Ś. w okresie od 1 czerwca 2008r. do 30 czerwca 2008r.

- nie podlegali obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu.

Na podstawie zebranego w każdej ze spraw materiału dowodowego Sąd Okręgowy ustalił, że J. K. od 35 lat prowadzi działalność gospodarczą – Zakład Usługowy (...). W ramach tej działalności zawierał umowy ze Wspólnotami Mieszkaniowymi w K., na podstawie których przyjmował do wykonania odmalowanie określonej ilości klatek schodowych w budynkach mieszkalnych. Dla realizacji przyjętych od Wspólnot Mieszkaniowych zleceń wnioskodawca ustalał liczbę osób niezbędnych do pomalowania klatek schodowych i w zależności od zakresu robót zawierał stosowne umowy o dzieło. Przedmiotem zawieranych przez J. K. z przyjmującymi zamówienie umów było pomalowanie klatek schodowych w ściśle określonym bloku, w zakreślonych w umowach terminach. Umowy zawierały zapis, że wynagrodzenie w ustalonej umowami kwocie za realizację zadania zostanie wypłacone po odbiorze pracy przez J. K..

Wypłata umówionego wynagrodzenia następowała ostatecznie po odbiorze prac przez Inspektora Nadzoru, a ewentualne poprawki przyjmujący zamówienie wykonywali na własny koszt, nie uzyskując wynagrodzenia za dodatkowe prace.

Sąd nadto ustalił, że Z. N.,. B. M., G. K., K. Ł., J. G., W. M., T. M., S. Ś., R. Ś., A. T., K. L. i J. P. wiedzieli, że zawierają z wnioskodawcą umowy o dzieło i godzili się na to.

Sąd Okręgowy wskazał, że dokonując analizy charakteru łączącej strony umowy miał na uwadze cel i zgodny zamiar stron. Zwrócił uwagę, że niewątpliwie celem umów było pomalowanie ścian klatek schodowych zgodnie z wymaganiami stawianymi przez Wspólnoty Mieszkaniowe, nie zaś po prostu malowanie tych ścian przez dany okres czasu. Umowy o dzieło dawały wnioskodawcy możliwość wyegzekwowania poprawy ewentualnych usterek, w przypadku ich wystąpienia, bez wypłaty dodatkowego wynagrodzenia.

Podkreślił wreszcie, że z ustaleń jednoznacznie wynika, że umowy zawierane przez wnioskodawcę z całą pewnością nie były umowami starannego działania, lecz typowymi umowami rezultatu.

W konsekwencji i mając na uwadze wyniki postępowania dowodowego Sąd I instancji stwierdził, że odwołania J. K. od decyzji organu rentowego zasługiwały na uwzględnienie, gdyż umowy przez niego zawarte spełniały wszystkie warunki charakterystyczne dla umowy o dzieło.

W podstawie prawnej rozstrzygnięcia Sąd powołał art. 627 k.c. oraz art. 477 ¹⁴ § 2 kpc.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w J. zaskarżył każdy z wyroków jednakowo brzmiącymi apelacjami.

Organ rentowy zarzucił naruszenie prawa materialnego tj. art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych w związku z art. 734 k.c. oraz art. 233 kpc, tj. w szczególności błędne zastosowanie przytoczonych przepisów oraz przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów, co doprowadziło do stwierdzenia, że zainteresowani nie podlegali obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu w okresach wskazanych decyzjami.

Uznając wyroki za błędne Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w J. wniósł o zmianę każdego z zaskarżonych wyroków i oddalenie odwołań wnioskodawcy, ewentualnie ich uchylenie i przekazanie spraw do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

W uzasadnieniu apelacji organ rentowy wywiódł, że wykonanie oznaczonego dzieła stanowi w przypadku umowy o dzieło jej przedmiotowo istotny element, tymczasem w spornych umowach zabrakło konkretnego określenia rezultatu, a także uregulowania kwestii związanych z odbiorem prac i zakresem odpowiedzialności.

Podniósł, że w przedmiotowych sytuacjach nie było możliwości zidentyfikowania indywidualnego dzieła w postaci efektu pracy wykonywanej przez każdego z zainteresowanych, wykonujących czynności w tym samym czasie i miejscu, gdyż w istocie żaden z nich nie wykonał na podstawie spornych umów konkretnego podlegającego indywidualnej identyfikacji dzieła.

W ocenie organu rentowego ta właśnie okoliczność, przy braku podziału zakresu prac wykonywanych przez poszczególnych zleceniobiorców wykluczała możliwość uznania zawartych umów za umowy o dzieło.

W odpowiedzi na apelacje w imieniu wnioskodawcy jego pełnomocnik wniósł o ich oddalenie i zasądzenie od organu rentowego na rzecz płatnika zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacje Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w J. są nieuzasadnione i jako takie podlegają oddaleniu.

Wbrew bowiem podnoszonym w nich zarzutom i przytoczonych na ich uzasadnienie twierdzeniom wyroki Sądu Okręgowego są trafne i odpowiadają prawu.

Sąd Apelacyjny przede wszystkim w pełni podziela wyrażony przez Sąd Okręgowy pogląd, że zawarte przez wnioskodawcę z wymienionymi w zaskarżonych decyzjach osobami umowy były umowami o dzieło.

Stosownie do art. 627 k.c. przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia. Umowa o dzieło jest więc umową, w której jedna strona zobowiązuje się do osiągnięcia w przyszłości indywidualnie określonego rezultatu, a druga zobowiązuje się do zapłaty odpowiedniego wynagrodzenia w pieniądzach lub w naturze, obliczonego w zależności od wartości dzieła.

W przypadku sporu Sąd kierując się wynikającymi z art. 65 dyrektywami wykładni umowy, powinien brać po uwagę nie tylko postanowienia spornego fragmentu umowy, lecz również uwzględniać inne powiązane z nim postanowienia, a także kontekst faktyczny, w którym projekt umowy uzgodniono i z uwzględnieniem którego go zawierano.

Wydanie orzeczenia przez Sąd I instancji poprzedziło wyjątkowo obszerne i wszechstronne postępowanie dowodowe. Sąd ten nie tylko zapoznał się z pełną dokumentacją przedstawioną przez organ rentowy, z wynikami kontroli Zakładu i wyprowadzonymi wnioskami, ale również przesłuchał wnioskodawcę i zainteresowanych.

Dokonując następnie oceny wiarygodności i mocy dowodów nie naruszył zasady swobodnej oceny dowodów wynikającej z art. 233 § 1 kpc i zdaniem Sądu Apelacyjnego nie była to ocena dowolna.

Uzasadnienie zaś orzeczenia jednoznacznie wskazuje, że wobec kwestionowania przez organ rentowy zawartych przez wnioskodawcę z zainteresowanymi umów, Sąd I instancji dokonał starannej analizy postanowień umów i całego kontekstu ich zawarcia.

Z ustalonego przez Sąd I instancji stanu faktycznego wynika, że J. K., prowadzący od 35 lat działalność gospodarczą – Zakład (...) uzyskał od Wspólnot Mieszkaniowych szereg zleceń na odmalowanie w ściśle oznaczonym czasie konkretnych klatek schodowych w blokach mieszkalnych. Już samo określenie „odmalowanie” wskazywało na to, że Wspólnoty oczekują na rezultat działania przyjmującego zlecenie J. K.. W tej sytuacji wnioskodawca zdecydował się na zawarcie z kilkunastoma osobami umów, których celem było uzyskanie rezultatu w postaci odmalowanych klatek schodowych. Podejmujące w ramach umów o dzieło prace osoby wywiązały się z przyjętych zobowiązań, usuwając ewentualne usterki własnym staraniem i kosztem, a J. K. wypłacał im umówione wynagrodzenie po bezusterkowym odbiorze dokonywanym przez inspektora nadzoru reprezentującemu Wspólnoty mieszkaniowe, w kwotach wynikający z zawartych umów.

W świetle tak ustalonego przez Sąd I instancji stanu faktycznego należy przyjąć, że zamiarem stron i jednocześnie celem umowy było odmalowanie, (a nie „ malowanie” ), a więc osiągnięcie konkretnego rezultatu, stąd też użyte w umowach określenia takie jak zleceniobiorca czy zleceniodawca są nieadekwatne do ich treści. Konsekwencją powyższego jest ustalenie, że strony umawiając się o malowanie klatek schodowych w blokach mieszkalnych zawarły faktycznie umowy o dzieło.

Trudno bowiem przypuszczać, by J. K. przyjmując od Wspólnot zlecenia, zainteresowany był jedynie starannym działaniem osób, z którymi zawierał umowy, w sytuacji podjętego wobec Wspólnot mieszkaniowych zobowiązania oddania w ustalonych terminach odmalowanych klatek schodowych.

Wbrew zatem odmiennym twierdzeniom Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, dla którego w istocie podstawą zakwalifikowania spornych umów jako umów zlecenia były użyte w umowach określenia „zleceniodawca” i „zleceniobiorca”, należy powtórzyć za Sądem Okręgowym, że zawierane przez wnioskodawcę umowy były typowymi umowami rezultatu, a nie starannego działania.

Podniesione zaś na etapie postępowania apelacyjnego zarzuty, że brak podziału zakresu prac wykonywanych przez poszczególnych „zleceniobiorców” wyklucza możliwość uznania zawartych umów za umowy o dzieło, są nieuprawnione, a przytoczone na ich potwierdzenie okoliczności stanowią jedynie polemikę z prawidłowymi ustaleniami Sądu I instancji.

W tym stanie rzeczy Sąd Apelacyjny w pełni podzielił ocenę faktyczną i prawną Sądu Okręgowego i z tych też względów apelację oddalił stosownie do art. 385 kpc.

Orzeczenie o kosztach opiera się na art. 98 kpc. W związku z art. 108 § 1 kpc.

	Przewodniczący:	SSA Bogumiła Burda (spr.)
	Sędziowie:	SSA Janina Czyż SSA Alicja Podczaska
		SSA Janina Czyż SSA Alicja Podczaska
	Protokolant	st.sekr.sądowy Elżbieta Stachowicz

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE