UZASADNIENIE

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (...) w K. , w pozwie skierowanym przeciwko spółce z ograniczoną odpowiedzialnością (...) „ w W. , domagała się zasądzenia kwoty 100 000 złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 19 sierpnia 2013r , tytułem kary umownej. Świadczenie to miało być jej należne wobec naruszenia przez byłą kontrahentkę , wynikającego z umowy uprzednio łączącej strony , zakazu konkurencji.

Domagała się także przyznania na swoja rzecz kosztów procesu.

Uzasadniając żądanie wskazała , że strony były związane umową franszyzową , która została podpisana , w dniu 25 lipca 2010r , na okres pięciu lat , po przeprowadzeniu uprzednio negocjacji dotyczących jej warunków.

Na jej podstawie spółka (...) „ , przy wykorzystaniu koncepcji prowadzenia przedsiębiorstwa oraz zastrzeżonego znaku towarowego „ M. (...) , a także korzystając z infrastruktury i towaru kupowany u powódki bądź dostawców przez nią wskazanych , prowadziła kawiarnię - pijalnię czekolady i kawy w ramach której sprzedawała belgijskie praliny oraz inne wyroby słodkie i napoje przygotowywane według receptur opracowanych przez franszyzodawcę.

Współpraca umowna stron przebiegała bez większych zakłóceń a pojawiające się problemy były przez strony rozwiązywane, w ramach bieżących rozmów i uzgodnień.

Mimo takiego stanu rzecz strona pozwana za pośrednictwem prezesa zarządu P. K. (1) , który faktycznie był prowadzącym lokal , przesłała w dniu 8 maja 2013r pismo wzywające do zaniechania przez powódkę naruszeń umowy wiążącej strony , w którym wskazywała na nieprawidłowości , które w jej ocenie, decydowały o nieprawidłowym wykonywaniu zobowiązania umownego przez spółkę (...).

Zarzuty te, jak podnosiła powódka były niezasadne i mimo odpowiedzi na nie w pojmie z 22 maja 2013r , pozwana , złożyła 10 czerwca tego roku, oświadczenie o natychmiastowym wypowiedzeniu umowy , odwołując się do „ ważnych powodów”. Zdankiem powódki zważywszy na treść umowy [ postanowienie zawarte w (...)pkt (...) lit (...) ] przyczyny , które zostały przez wypowiadającą powołane nie były „ ważnymi powodami” , które ściśle zostały określone w umowie stron. Tym samym pozwana nie miała podstaw do doprowadzenia do natychmiastowego rozwiązania stosunku obligacyjnego pomiędzy stronami.

Podczas dalszej korespondencji pomiędzy nimi pozwana podtrzymywała stanowisko o skutecznym doprowadzeniu do ustania umowy , który to stan rzeczy powódka zaaprobowała.

Zakaz z którego spółka (...) wywodzi swoje roszczenie , spółka z W. naruszyła , prowadząc, na terenie galerii(...)„ w tym mieście , kawiarnię o takim samym profilu jak ten , który charakteryzuje lokale prowadzone przez stronę powodową w ramach sieci lub przez przedsiębiorców związanych z nią umową franczyzy.

Działalność tę rozpoczęła bezpośrednio po dokonaniu wypowiedzenia umowy , w tym samym lokalu , który dotąd prowadziła jako franszyzbiorca, zmieniając nazwę kawiarni na „ Pijalnia (...)„.

W tych okolicznościach , na podstawie (...)pkt(...) umowy , jak argumentowała , przysługuje jej roszczenie o jakim stanowi żądanie pozwu.

W odrębnie wniesionym pozwie , spółka (...) domagała się od spółki ” H.” zapłaty kolejnej sumy 100 000 złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 19 sierpnia 2013r.

Była to należność z tytułu kary umownej za doprowadzenie przez farnszyzobiorcę do przedterminowego rozwiązania umowy stron zawartej w dniu 25 lipca 2010r , mimo braku „ ważnych powodów „ jakie , wskazane w niej , w sposób ścisły , były ku temu podstawą.

Podawane w piśmie zawierającym oświadczenie o wypowiedzeniu przyczyny nie tylko nie były tymi , na które mógł, dla osiągniecia tego skutku - wcześniejszego zakończenia stosunku umownego –franszyzobiorca skutecznie się powołać ale także , zdaniem strony powodowej , w realiach współpracy umownej stron nie miały w zupełności miejsca.

Tego rodzaju działanie spółki (...), zgodnie z postanowieniem (...)pkt (...) umowy stron uprawnia powódkę do dochodzenia kary umownej w kwocie określonej w żądaniu pozwu pozwem.

Obydwie sprawy zostały połączone do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia / k. 330 akt IV GC 998/13 /

Zajmując stanowisko procesowe wobec żądań farszyzodawcy , spółka (...) „ domagała się oddalenia obu powództw oraz obciążenia przeciwniczki procesowej kosztami postępowania.

Pozwana nie kwestionowała faktu zawarcia pomiędzy stronami , w dniu 25 lipca 2010r umowy franszyzowej , treści jej postanowień ani też tego , że dokonała, pismem z dnia 10 czerwca 2013r , jej wypowiedzenia w trybie natychmiastowym.

Uznając że umowa łącząca strony , jako umowa nienazwana łączy w sobie elementy różnych umów nazwanych, w tym w szczególności umowy zlecenia i umowy o świadczenie usług, stanęła na stanowisku , że element wzajemnego zaufania pomiędzy kontrahentami , w tym stosunku obligacyjnym decydujący, pozwala na wcześniejsze doprowadzenie do rozwiązania umowy z ważnych powodów , nawet innych niż te , które strony określą pomiędzy sobą w sposób ścisły , do czego nietrafnie , jako argumentu za nieskutecznością wypowiedzenia przez pozwaną , odwołuje się spółka (...).

Zdaniem spółki z W. inna interpretacja byłaby sprzeczna z mającą dla oceny wzajemnych praw i obowiązków umownych stron, zastosowanie, bezwzględnie obowiązującą normą art. 746 §3 kc, zakazującą zrzekania się z góry uprawnieninia do wypowiedzenia umowy [ zlecenia ] z ważnych powodów.

Argumentując , iż postanowienia umowy zawartej przez strony nie były przez nie negocjowane i wspólnicy „ (...) „ w istocie nie mieli wpływu na ukształtowanie jej postanowień , wskazywała , że te przyczyny na które zgodnie z treścią art.(...)ust. (...) lit/ (...)/ mógł się powołać franczyzobiorca, by wcześniej aniżeli po upływie pięciu lat, zakończyć stosunek umowny były tak sformułowane , że ziszczenie się ich zależało wyłącznie od woli drugiej strony.

To tym bardziej, jak argumentowała spółka , uprawnia pogląd , że pozwana mogła , zmierzając do tego celu, w warunkach postępujących zbiegiem czasu, coraz gorszych relacji wzajemnych pomiędzy stronami na tle realizacji obowiązków umownych, , odwołać się do innych przyczyn , które nie tylko w jej ocenie ale i według miernika obiektywnego, były przyczynami [ powodami ] ważnymi.

W dalszej części swojego stanowiska procesowego „(...)„ szczegółowo opisała fakty mające wskazywać na realizacje tych „ ważnych przyczyn „ , które prezes zarządu fraszyzobiorczyni powołał w piśmie z 10 czerwca 2013 wypowiadającym umowę ze skutkiem natychmiastowym , dodatkowo wskazując , że wielokrotnie podejmowane, w drodze korespondencji próby skłonienia drugiej strony do zmiany sytuacji , nie przynosiły jakichkolwiek rezultatów. Zmiana ta nie następowała nawet w warunkach takich , kiedy jedna z tych nieprawidłowości [ wynikający z treści Podręcznika Operacyjnego, wiążącego farnszybiorcę, nakaz zatrudniania, jako personelu kawiarni ,wyłącznie kobiet, w wieku do 35 lat, był sprzeczny z bezwzględnie obowiązującą normą art. 11 ^{(
3)} kodeksu pracy. Kolejna , która była w stanowisku pozwanej szczególnie eksponowana , dotyczyła nakłaniania pracowników zatrudnionych w kawiarni , podczas przeprowadzanych przez franszyzodawcę szkoleń, do praktyk oszukańczych wobec klientów , w zakresie gramatury serwowanych produktów i niezachowywania norm higieny poprzez wielokrotne używanie serwetek , czekoladek , czy cukru w kostkach]

Te wszystkie okoliczności prowadziły do podważenia, a z biegiem czasu na całkowitej utraty zaufania pozwanej wobec powódki , skoro w żadnym razie nie można mówić o tym , że współpraca umowna stron miała charakter równorzędny i partnerski , a pozwana wywiązywała się ze swoich, deklarowanych przed podpisaniem umowy obowiązków dotyczących wspierania farnszyzobiorcy w codziennej realizacji umowy.

Zupełnie niezgodne z prawda okazałaby się także jej zapewnienia co do powodzenia ekonomicznego przedsięwzięcia spółki (...), wykorzystującej doświadczenie i (...)ani też te, w ramach których spółka z K. określała skalę środków finansowych jakie będą musiały być zaangażowane przez pozwaną w związku z rozpoczęciem a potem kontynuowaniem prowadzenia pijalni kawy i czekolady.

W podsumowaniu tej części swojego stanowiska spółka z W., iż w opisanych okolicznościach, dotyczących wzajemnych relacji umownych stron, miała dostateczne podstawy aby, w odwołaniu się do nich , jako tożsamych z „ ważnymi przyczynami” doprowadzić do wcześniejszego ustania stosunku umownego stron. Tym samym żądanie obciążenia jej karą umowną , na podstawie § (...) pkt (...) umowy, nie może być uznane za zasadne,

Odnosząc się do żądania zasądzenia kary umownej wobec złamania przez (...) zakazu konkurencji , oceniając że i to żądanie jest bezzasadne, w pierwszej kolejności zwróciła uwagę , że zgodnie z brzmieniem(...)umowy , który był podstawą jej naliczenia, zakaz konkurencji stawał się aktualny tylko w sytuacji , gdy franszyzobiorca doprowadził do wcześniejszego ustania umowy poprzez wypowiedzenie mimo , że nie było ku temu ważnych powodów.

Skoro taka sytuacja w relacjach stron nie miała miejsca, a pozwana miała do doprowadzenia do takiego skutku wystarczające podstawy, to świadczenie z tytułu kary umownej , na powoływanej przez spółkę (...) podstawie, jest jej nienależne.

Nawet gdyby było przeciwnie , to zdaniem spółki z W. , nie może ona być nią obciążona dlatego , że postanowienie umowne , które wprowadza zakaz konkurencji, jako sprzeczne z zasadami współżycia społecznego , naruszając granice swobody zawierania umów, jest nieważne,

W tej części motywów odpowiedzi na pozew strona pozwana w sposób szczególny odwoływała się do zasady swobody prowadzenia działalności gospodarczej , którą ów zakaz ogranicza , nie przewidując przy tym po stronie przedsiębiorcy rywalizującego ze spółka (...), w ramach tego segmentu rynku, jakiegokolwiek ekwiwalentu , który miałby jego konwencje finansowe po stronie (...) rekompensować.

Wyrokiem z dnia 24 listopada 2015r , Sąd Okręgowy w Krakowie oddalił obydwa powództwa , zasądzając od spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (...) w K. na rzecz spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (...) w W. kwoty po 5000 złotych , tytułem zwrotu kosztów procesu , odrębnie w każdej z połączonych spraw. [ pkt 1- I, II oraz 2- I , II sentencji wyroku].

Sąd Okręgowy ustalił następujące fakty istotne dla rozstrzygnięcia :

Strona powodowa prowadzi sieć pijalni kawy i czekolady pod chronionym znakiem towarowym „ M. (...) . Część z nich to jej pijalnie własne. Pozostałe są prowadzone jest przedsiębiorców, na podstawie umów franszyzowych.

W dniu 25 lipca 2010r taką umowę zawarły strony sporu. Na jej podstawie spółka (...) - franszyzodawca upoważniła spółkę (...) - franszyzobiorcę do prowadzenia kawiarni , w formie pijalni kawy i czekolady pod wskazanym wyżej znakiem , prawa do którego przysługiwały wspólnikom powódki.

Franszyzobiorca zobowiązywał się do prowadzenia lokalu na warunkach i w sposób określony przez drugą stronę w Podręczniku Operacyjnym , załączniku nr (...) do umowy , stanowiącym jej integralną część. Zgodnie z(...) punkt (...) i (...) strona powodowa była uprawniona do zmiany treści podręcznika w trakcie trwania umowy, zawartej pomiędzy stronami na okres pięciu lat. Zgodnie z (...) punkt(...) , w sytuacji niezgodności pomiędzy treścią postanowień umownych i zapisami Podręcznika , wiążącą była umowa.

Spółce (...) , jako franszyzodawcy należne było od drugiej strony opłaty franszyzowe , w postaci jednorazowego wynagrodzenia w kwocie 10 000 złotych netto oraz płatnej miesięcznie równowartości 3 % obrotów franczyzobiorcy, w skali tego okresu.

Spółka (...) była zobowiązana także przeznaczać na reklamę kwoty odpowiadające kolejnym 3 % obrotów miesięcznych , a powódka była uprawniona do tego aby obowiązki związane z reklamą i promocją kawiarni sieci przejąć na siebie . Wówczas franczyzobiorca był zobowiązywany jej przekazywać sumy odpowiadające tej części obrotów.

Zgodnie z umową pozwana była zobowiązana zakupywać elementy wyposażenia lokalu oraz towar tylko u franczyzodawcy albo też u przedsiębiorców przez niego wskazanych. Strona pozwana ustała jednolite dla całej sieci ceny detaliczne oferowanych produktów , a [ bardzo wysoka] skala marż na oferowane klientom produkty , była określona odgórnie w Podręczniku Operacyjnym.

Umowa stron , zawarta na czas oznaczony , mogła być- jak wynikało z (...)punkt(...) wypowiedziana przez każdą ze stron wcześniej z ważnych powodów, które były w § (...) punkt (...) i (...), ściśle określone.

Po ustaniu umowy franszyzobiorca nie miał prawa do sprzedaży pozostałych zapasów , a druga strona mogła je odkupić za połowę ceny ale tylko wówczas, gdy były spełnione dodatkowe warunki wskazane w umowie [ (...)pkt(...) i (...) ]

Jeżeli umowa ustała przed terminem z przyczyn obciążających franszyzobiorcę był on zobowiązany , na podstawie (...)punkt (...) umowy, zapłacić drugiej stronie karę umowną w wysokości 100 000 złotych, jeżeli w ciągu dwóch lat podjąłby prowadzenie jakikolwiek kawiarni. Taka sama kara obciążała go, na podstawie (...)punkt (...) , w sytuacji gdy doprowadził do wcześniejszego zakończenia stosunku umownego , wypowiadając umowę z przyczyn innych niż te , które jako ważne , zostały określone w umowie.

W dniu 20 grudnia 2010r spółka (...) zawarła z podmiotem zarządzającym galerią (...)w W. ,. gdzie mieścił się jej lokal , umowę najmu powierzchni , na zewnętrznej fasadzie galerii , gdzie umieściła logo sieci franszyzowej (...). Czynsz został ustalony na 200 euro miesięcznie.

Najemcę obciążały także koszty eksploatacyjne , określone na sumę 100 złotych w skali miesiąca. Sposób umieszczenia logo określiła strona powodowa. Także ona wskazała wykonawców prac związanych z montażem. Wskazane wyżej koszty pozwana spółka wliczała do wydatków , które była zobligowana ponosić na reklamę i marketing własnego lokalu oraz sieci jako całości.

Podczas trwania umowy spółka (...), zgodnie z jej postanowieniami , przejęła obowiązki reklamowe , domagając się sum odpowiadających 3 % obrotów miesięcznych. Nie zgadzała się jednak na to, aby koszt najmu powierzchni na ścianie frontowej galerii oraz związane z nimi wydatki eksploatacyjne były do nich zaliczane , mimo , że o to spółka franszyzobiorca konsekwentnie zabiegała.

Zgodnie z treścią umowy, frasczyzodawca organizował szkolenia pracowników drugiej strony oraz wizytował ich pracę. Osoby szkolące i dokonujące wizytacji zalecali zaniżanie gramatury podawanych klientom produktów m. in. lodów i bitej śmietany , które miały być przygotowywane w taki sposób, aby tylko na pozór odpowiadały deklarowanym ilościom. Sugerowano także aby w sytuacji , gdy poprzedni klient nie skonsumował podawanej do napoju czekoladki , była ona serwowana kolejnemu. Podobna praktyka miała dotyczyć serwetek i cukru w kostkach.

Z dalszych ustaleń Sądu I instancji wynika , że pismem z dnia 8 maja 2013r strona pozwana wezwała spółkę (...), aby w terminie 14 dni zaprzestała naruszania postanowień umowy łacącej strony pod rygorem dokonania wypowiedzenia.

Wskazała przy tym na następujące naruszenia :

a/ pobieranie od faranszyzobiorcy kwot odpowiadających 3 % obrotów , w skali miesiąca z przeznaczeniem na koszty reklamy i działania marketingowe bez uwzględniania kosztów , które na ten sam cel ponosi spółka (...) we własnym zakresie ,

b/ utrzymywanie w treści Podręcznika Operacyjnego , wiążącego franszyzobiorcę nakazu zatrudniania w charakterze personelu wyłącznie kobiet, w wieku do 35 lat , co jest sprzeczne z art. 11 ³ kodeksu pracy ,

c/ zawarcie w Podręczniku zapisów określających przyczyny wypowiedzenia umowy , które są sprzeczne z postanowieniami umowy w tym zakresie .

W odpowiedzi na to wezwanie z 22 maja 2013r , spółka (...) zaprzeczyła jego zasadności argumentując , że Podręcznik jedynie zaleca taki sposób rekrutacji personelu, a w sytuacji gdy jego postanowienia są niezgodne z umową , wiążąca jest pomiędzy stronami [ także co do przyczyn wypowiedzenia], treść umowy.

Powódka podnosiła także , że od spółki z W. pobiera , na sfinansowanie działań reklamowych i marketingowych , równowartość nie trzech ale dwóch procent jej miesięcznych obrotów.

W piśmie z dnia 10 czerwca 2013r - spółka farnszyzobiorca złożyła oświadczenie o wypowiedzeniu umowy bez zachowania terminów wypowiedzenia , wskazując jako ważne powody:

1. Narzucanie przez drugą stronę obowiązku zatrudniania wyłącznie kobiet, w wieku do 35 lat,

2. Obciążanie farnszyzobiorcy nadmiernymi , przekraczającymi umowne 3 % miesięcznych obrotów , wydatkami na koszty reklamy i marketingu , bez uwzględniania tego , co druga strona samodzielnie na ten cel ponosi , wynajmując powierzchnię na której umieszczone jest logo sieci franszyzowej,

3. Narzucanie kontrahentce, obciążającego ją finansowo udziału w akacjach promocyjnych dla wybranych grup klientów ,

4. Szkolenie personelu zatrudnianego przez franczyzobiorcę w nieakceptowalnych praktykach zaniżania masy oferowanych klientom produktów oraz ponownego wykorzystywania niektórych z nich,

5. Nakładanie na drugą stronę obowiązku dokonywania zakupów zbyt dużej ilości towaru za ceny , które były zawyżone.

Po ustaniu umowy spółka (...) prowadziła w tym samym lokalu na terenie galerii (...) w W. kawiarnię , bez wykorzystywania zarówno logo sieci franczyzowej powódki jak i przysługującego jej znaku towarowego.

W oparciu o te okoliczności , Sąd Okręgowy stanął na stanowisku , że żadne z roszczeń strony powodowej nie jest uzasadnione .

W jego ocenie ustalone w sprawie fakty dostatecznie uzasadniając pogląd o tym , że sposób wykonywania umowy zawartej przez strony powodował , że fraszyzobiorca , w praktyce, nie miała żadnego wpływu na rentowność swojej działalności. Spółka (...) „ była bowiem jednostronnie uzależniona od franszyzodawcy. To spółka (...) decydując o wysokości cen, dostarczanych kontrahentowi towarów , ich ilości , którą tez jednostronnie określała, w sposób bezpośredni wpływała na to, czy franszyzobiorca osiągnie powodzenie ekonomiczne , czy też nie.

Tego rodzaju wpływ był tym większy , że w samej umowie poziom kosztów działalności pozwanej nie został określony . W czasie jej obowiązywania powódka mogła dowolnie składniki tych kosztów regulować , doprowadzając do ich podwyższenia.

Spółka z W. miała wobec tego , jak wskazywał Sąd I instancji, realny wpływ jedynie na wysokość płac zatrudnianego przez siebie personelu.

Ten brak równowagi podmiotów stosunku zobowiązaniowego , które Sąd identyfikował wprost z jednostronnym uzależnieniem (...) wobec (...), uznał za rzeczywistą ważną przyczynę [ powód ] , na podstawie której pozwana mogła doprowadzić do wypowiedzenia umowy stron bez zachowania terminów wypowiedzenia.

Ta przyczyna , jak argumentował Sąd była przyczyną różną od tych , na które powoływała się spółka fraszyzobiorca w piśmie wypowiadającym umowę z dnia 10 czerwca 2013r ale nie ma to znaczenia dla oceny zasadności roszczeń powódki.

Odwołując się do art. 746 3 kc i akcentując bezwzględny charakter tej normy podniósł , że katalog przyczyn rozwiązania umowy bez wypowiedzenia do których , zgodnie z nią mógł odwołać się franszyzobiorca by zakończyć stosunek umowny przed terminem, nie mógł być skutecznie ograniczony , w sposób jaki wynikał z treści jej postanowień.

Równocześnie uznał , że poza przyczyną odwołującą się do złamania przez powódkę zakazu z art. 11 ³ kodeksu pracy , poprzez nakaz zatrudnienia w lokalu prowadzonym przez pozwaną wyłącznie kobiet , w wieku do 35 lat , pozostałe przyczyny, wskazywane przez (...) w akcie wypowiedzenia były błahe i nie upoważniały do tego by na ich podstawie doprowadzić do wcześniejszego zakończenia stosunku kontraktowego stron.

Tym nie mniej , w zaistniałej sytuacji , ich , jak pisze Sąd I instancji „ pozorność „ była uzasadniona, skoro pozwana usiłowała w ten sposób , zmierzając do przedterminowego rozwiązania umowy „ zmieścić się „ w podstawach umownych , które ją do tego uprawniały.

Tym nie mniej wyeksponowane przez Sąd jednostronne uzależnienie jej od drugiej strony , było przyczyną ważną , która nie tylko mogła doprowadzić do rozwiązania umowy ale także do wniosku , iż domaganie się przez powódkę od byłej kontrahentki kary umownej na podstawie 19 punkt 1 umowy nie jest usprawiedliwione.

Sytuacja faktyczna , ukształtowana pomiędzy stronami sposobem realizacji umowy przez franszyzodawcę , w jakiej doszło do zakończenia stosunku umownego , uzasadnia , zdaniem Sądu I instancji wniosek , że spółka franszyzobiorca , miała podstawę do wypowiedzenia i doprowadzenia do skutku rozwiązania przed terminem. Wobec tego nie zawiniła wcześniejszego jej zakończenia z którym powstanie roszczenia z tytułu tej kary, było związane.

Zdaniem Sądu okręgowego nie jest należna powódce kara umowa za złamanie przez spółkę (...) zakazu prowadzenia działalności konkurencyjnej wobec franszyzodawcy.

Po pierwsze dlatego , że w sytuacji w której z usprawiedliwionej „ ważnej przyczyny” [ powodu ] doszło do wcześniejszego ustania stosunku prawnego zakaz taki , po myśli(...)umowy , byłego franszyzobiorcę nie obowiązywał, a po wtóre dochodzenie tego roszczenia jest , w świetle ustalonych w sprawie faktów , przejawem nadużycia prawa podmiotowego ze strony fanszyzodawcy .

Tego nadużycia , będącego konsekwencją uznania zachowania powódki za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego [ których Sąd bliżej , że identyfikował ] upatrywał w zakresie ustanowionego umownie zakazu. Stwierdził , że obejmuje on prowadzenie jakiejkolwiek kawiarni. Taki jego zakres , prowadzący w praktyce do niemożliwości prowadzenia , przez czas jego obowiązywania , prowadzenia działalności gospodarczej , w tej samej , co (...)branży , świadczy , zdaniem Sądu Okręgowego o takim nadużyciu.

Podstawą rozstrzygnięcia o kosztach sporu była norma art. 98 1 kpc , w ramach zastosowania której Sąd obciążył powódkę kosztami zastępstwa procesowego przeciwniczki , w wymiarze 150 % minimalnej stawki wynagrodzenia reprezentującego pozwaną adwokata , nie wskazując na to , jakie przyczyny zdecydowały o takim podwyższeniu.

Apelacją od tego wyroku strona powodowa objęła jego całość , w jej wniosku domagając się jego zmiany poprzez uwzględnienie obu roszczeń złożonych w sprawach połączonych do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia oraz obciążenia strony przeciwnej kosztami procesu , odrębnie za każdą z nich , określonych w przedłożonym przez powódkę ich spisie.

Wnosiła również o obciążenie spółki (...) kosztami postępowania apelacyjnego.

Środek odwoławczy został oparty na następujących zarzutach :

I. Naruszenia przepisów postępowania , w sposób mający dla treści rozstrzygnięcia istotne znaczenie , a to :

a/ art. 227 kpc , wobec jego nieprawidłowego zastosowania , którego wynikiem było przeprowadzanie dowodów na okoliczności faktyczne niedoniosłe dla rozstrzygnięcia , bo dotyczące faktów do których strona pozwana nie odwoływała się w treści pism z dnia 8 maja 2013r - wzywającego do przywrócenia stanu zgodnego z umową, ani też w piśmie z 10 czerwca 2013r zawierającym oświadczenie o wypowiedzeniu jej w trybie natychmiastowym ,

b/ art. 230 kpc , czego konsekwencją było nie przeprowadzenie przez Sąd Okręgowy dowodów dla ustalenia okoliczności faktycznych , relewantnych z punktu widzenia treści rozstrzygnięcia , a dotyczących prowadzenia przez pozwaną działalności konkurencyjnej, w postaci Pijalni (...)” mieszczącej się w tym samym lokalu , który uprzednio był wykorzystywany do działalności franczyzobiorcy o dokładnie tym samym profilu,

c/ art. 233 § 1 kpc , wobec zastąpienia swobodnej oceny zgromadzonych w sprawie dowodów oceną dowolną przez swoją wybiórczość, której wyrazem było pominiecie w jej ramach takich spośród nich, jak zaoferowane przez skarżącą :

- korespondencja elektroniczna stron , wskazująca , że osoby reprezentujące pozwaną miały , trwającą przez kilka miesięcy możliwość zastanowienia się nad tym czy zawrzeć umowę fraszyzową a także , iż realną była możliwość negocjowania treści jej postanowień [ z czego pozwana skorzystała ],

- protokoły kontroli przeprowadzanych w lokalach sieci franszyzowej przez przedstawicieli Państwowej Inspekcji Handlowej , których treść zaprzecza zarzutom pozwanej co nieprawidłowości w zakresie gramatury oferowanych produktów,

d/ sprzeczności istotnych w sprawie ustaleń faktycznych z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego polegających na nietrafnym , bo sprzecznym ze zgromadzonymi dowodami ustaleniu , że :

1. przyczyną wypowiedzenia przez pozwaną umowy stron w trybie natychmiastowym było „ jednostronne uzależnienie ” franszyzobiorcy od franszyzodawcy , w sytuacji gdy przyczyny wypowiedzenia w tym trybie , wynikały z treści pisma zawierającego to oświadczenie z 10 czerwca 2013 r , w którym takiej przyczyny była kontrahentka apelującej nie wymienia. Przy tym do wskazywanych wówczas przyczyn strona pozwana odwoływała się konsekwentnie w swoim stanowisku w toku sporu , co tym bardziej uwidacznia dowolność konstatacji faktycznej Sądu I Instancji,

2. przyczyny wypowiedzenia podane w tym piśmie miały charakter „ pozorny „ , które to stwierdzenie nie odpowiada treści tego dokumentu , z którego wynika , iż były to , w przekonaniu wypowiadającej spółki przyczyny wyłączne i rzeczywiste ,

3. umowa franszyzowa została stronie pozwanej narzucona , w sytuacji , że do takiego ustalenia brak jest dostatecznych podstaw.Przeciwnie z materiału procesowego wynika , że była ona negocjowana , a franszyzobiorca miał na ukształtowanie jej postanowień realny wpływ,

4. spółka (...) nie ponosi winy za wcześniejsze rozwizanie umowy stron , w warunkach takich , kiedy przyczyny wskazane w akacie wypowiedzenia nie były tymi , na które franczyzobiorczyni mogła się skutecznie powołać dla doprowadzenia do wcześniejszego ustania stosunku umownego pomiędzy stronami ,

5. zatrudnianie, jako personelu w lokalu pozwanej jedynie kobiet, w wieku do 35 lat było nakazem ją wiążącym mimo , że to postanowienie Podręcznika Operacyjnego było tylko sugestią ze strony franszyzodawcy , któremu druga strona nie była zobowiązaną się podporządkować, a nie wzięcie jej pod uwagę pozostało bez wpływu na możliwość i sposób wykonywania umowy przez spółkę (...) „

6 . franszyzodawca był związany ceną towarów , które wykorzystywał w ramach działalności , określonymi przez druga stronę , podczas gdy ceny te miały charakter cen maksymalnych. Zgodnie z postanowieniami Podręcznika nie było zatem wykluczone aby , korzystając z ofert innych , dostawców ferujących towar taniej ,

7. strona powodowa pobierała od spółki z W. , po przejęciu na siebie obowiązków związanych z reklamą i marketingiem równowartość 3 % obrotów w skali miesiąca , podczas gdy było to jedynie 2 % tychże ,

8. na skutek oświadczenia z 10 czerwca 2013r doszło do odstąpienia od umowy przez franczyzobiorcę , w sytuacji gdy poprawne było stwierdzenie , iż jego skutkiem było rozwiązanie umowy z 25 lipca 2010 r przed ustalonym terminem,

9. po zakończeniu stosunku umownego pozwana prowadziła kawiarnię bez wykorzystywania znaków charakterystycznych dla sieci franszyzowej mimo , że w tym czasie na frontowej ścianie galerii (...) szyld, charakterystyczny dla franszyzodawcy , nadal był umieszczony,

10. pozwana była, realizując postanowienia umowne , jednostronnie uzależniona od powódki , podczas gdy wszystkie te elementy faktyczne , które Sąd I instancji powiązał z tym uzależnieniem wynikały z konieczności zapewnienia jednolitego sposobu funkcjonowania lokali, w ramach sieci franszyzowej,

11. jedynymi okolicznościami , które były pomiędzy stronami sporne były te , dotyczące nakłaniania pracowników pozwanej przez prowadzących szkolenia i wizytatorów powódki do stosowania oszukańczych praktyk wobec klientów , gdy sporem tym były objęte wszystkie fakty z którymi spółka (...) wiązała przyczyny dokonanego przez nią, w dniu 10 czerwca 2013r, wypowiedzenia umowy ,

d/ art. 328 §2 kpc poprzez sporządzenie uzasadnienia zaskarżonego wyroku w sposób nie spełniający ustawowych wymagań , co w szczególności uniemożliwia poznanie przyczyn dla których Sąd Okręgowy wyraził pogląd zgodnie z którym ważną przyczyną na podstawie której pozwana mogła ważnie wypowiedzieć umowę w trybie natychmiastowym, było „jednostronne uzależnienie” jej od franszyzodawcy do której sama spółka (...) nie odwoływała się,

e/ art. 102 kpc , który nie został zastosowany mimo , że dopiero z motywów uzasadnienia wyroku skarżąca (...)dowiedziała się dlaczego wypowiedzenie zostało uznane za skuteczne , a źródłem tej oceny było odwołanie się do przyczyny nie wymienionej przez samą wypowiadającą stosunek kontraktowy,

II. naruszenia prawa materialnego wobec nietrafnego zastosowania bądź niezastosowania przez Sąd I instancji następujących norm :

a/ art. 746 §3 kc , który w rozstrzyganej sprawie , zdaniem skarżącej, nie mógł być zastosowany , skoro odnosi się tylko do umowy zlecenia,

b/ art. 65 §1 kc , jako konsekwencji wyrażenia przez Sąd I instancji niepoprawnej oceny, iż oświadczenie woli pozwanej , zawarte w piśmie wypowiadającym umowę stron wymaga wykładni , mimo , że jest ono jasne , i jego interpretacja w ramach sporu sądowego , jest wykluczona . Przy tym dokonana przez Sąd wykładnia , prowadząca do uznania , że przyczyną wypowiedzenia było „jednostronne uzależnienie” pozwanej od powódki , w czasie , kiedy umowa była wykonywana , była dowolna, prowadząc do nadania oświadczeniu o wypowiedzeniu innej niż rzeczywista , treści,

c/ art. 65§2 kc jako następstwa wadliwej wykładni, wskazanych przez skarżącą postanowień umownych , która doprowadziła, w swoich następstwach, do niepoprawnej oceny zgodnie z którą postanowienie (...)pkt (...) w zw z § (...) pkt (...) umowy nie zawiera katalogu enumeratywnie określonych , jako ważne , przyczyn na które [ wyłącznie ] mógł powołać się franszyzobiorca, zmierzając poprzez wypowiedzenie w trybie natychmiastowym do rozwiązania stosunku umownego. W związku z tym może on dla osiągniecia tego skutku powoływać się także na inne, ważne, w jego ocenie , przyczyny.

Wada ta miała dotyczyć także wykładni postanowienia (...)pkt (...) umowy, która zdecydowała o oddaleniu żądania zasądzenia kary umownej za naruszenie zakazu konkurencji.

Zdaniem skarżącej taka jego wykładnia na podstawie której zakaz miałby obejmować prowadzenie przez była franszyzobiorczynię jakiejkolwiek kawiarni, jest niepoprawna albowiem chodziło o zakaz prowadzenia lokalu o tym samym profilu działalności , co profil charakterystyczny dla sieci (...), który spółka (...) w sposób oczywisty , ocenie skarżącej , naruszyła prowadząc pijalnię czekolady i kawy (...) , w której także sprzedawała praliny , także identyfikujący dla sieci franszyzowej asortyment towaru,

d/ art. 353¹kc jako konsekwencji wyrażenia nietrafnej oceny prawnej , że poprzez działania zmierzające do zachowania jednolitości w sposobie funkcjonowania lokali w ramach sieci, powódka doprowadziła do jednostronnego uzależnienia od siebie pozwanej , co jest działaniem pozostającym w niezgodzie z zasadami współżycia społecznego,

e/ art. 483 §1 kc w zw z 484 §1 kc w następstwie niezastosowania tych norm, przy ocenie roszczeń powódki , mimo , że prawidłowo oceniony materiał procesowy powinien prowadzic do stwierdzenia , że zadania sa zasadne , a przepisy te mają w sprawie zastosowanie ,

f/ art. 5kc wobec jego zastosowania przez Sąd Okręgowy w odniesieniu do oceny żądania przyznania świadczenia kary umownej na podstawia (...)pkt (...)umowy , mimo braku ku temu dostatecznych podstaw.

Ponadto apelująca domagała się uzupełnienia postępowania przed Sądem II instancji , poprzez przeprowadzenie dowodów z dokumentów , wskazanych w piśmie procesowym z daty wpływu 11 stycznia 2017r

Odpowiadając na apelację pozwana domagała się jej oddalenia , jako pozbawionej usprawiedliwionych podstaw oraz obciążenia przeciwniczki procesowej kosztami postępowania apelacyjnego.

Sąd II instancji wnioski dowodowe skarżącej oddalił , uznając , że jakkolwiek nie są one spóźnione, w rozumieniu art. 381 kpc , skoro dotyczą okoliczności powstałych już po wydaniu kontrolowanego instancyjnie orzeczenia , tym nie mniej zmierzałyby bo ustalenia faktów prawnie irrelewantnych z punktu widzenia rozstrzygnięcia.

Zdecydował natomiast, poza formalnym dopuszczeniem dowodów z dokumentów , które uczynił podstawa usyaleń Sad I instancji nie podejmując jednak stosownej decyzji procesowej , o przeprowadzeniu z urzędu dowodu z przesłuchania stron wobec nietrafnego, jego zdaniem, oddalenia żądania jego przeprowadzenia , przez Sąd Okręgowy.

Rozpoznając apelację , Sąd Apelacyjny rozważył :

Środek odwoławczy jest w części uzasadniony , prowadząc do zreformowania orzeczenia z 24 listopada 2015r , w sposób wskazany w punkcie 1 wyroku Sądu II instancji. W pozostałym zakresie apelacja spółki (...) , jako bezzasadna , uległa oddaleniu.

Nie ma racji powódka zarzucając naruszenie art. 328 § 2 kpc.

Zgodnie z utrwalonym i podzielanym przez Sąd Apelacyjny , w składzie rozpoznającym sprawę , stanowiskiem Sądu Najwyższego , odnoszącym się do wykładni tego przepisu , zarzut jego naruszenia może być uznany za trafny jedynie wyjątkowo , wtedy gdy wewnętrzna konstrukcja pisemnych motywów orzeczenia jest tak wadliwa , że nie zawierają one danych pozwalających na dokonanie, na ich podstawie, kontroli instancyjnej , tak umotywowanego orzeczenia. Nieco inaczej rzecz ujmując zarzut ten jest trafny jedynie wówczas , gdy lektura uzasadnienia orzeczenia nie pozwala na ocenę czy prawo materialne i procesowe zostało przez Sąd niższej instancji prawidłowo zastosowane.

Uzasadnienie zaskarżonego wyroku jest dotknięte nieprawidłowościami natury konstrukcyjnej, tak w części dotyczącej ustaleń faktycznych jak i tej, poświęconej ocenie prawnej roszczeń strony powodowej ale wbrew argumentom skarżącej , mającym wspierać stawiany zarzut analiza jego treści pozwala na stwierdzenie dlaczego Sąd I instancji odwołał się do normy art. 746 § 3 kc , jako podstawy normatywnej orzeczenia .

Wynika z niej także to które z ustalonych w sprawie okoliczności faktycznych , dotyczących wzajemnych relacji stron , w czasie obowiązywania umowy z dnia 25 lipca 2010r , stanowiły dla Sądu postawę do wyrażenia oceny o jednostronnym uzależnieniu franszyzobiorcy od spółki (...) .

Zupełnie inną kwestią jest to, czy ta ocena była usprawiedliwiona oraz czy identyfikacja tej sytuacji jako „ważnej przyczyny”[ powodu ] , na podstawie której spółka (...) mogła skutecznie doprowadzić do rozwiązania umowy bez zachowania terminów wypowiedzenia, była oceną poprawną. Rozstrzygniecie tej kwestii nie jest doniosłe z punktu widzenia oceny stawianego zarzutu, przynależąc do sfery oceny prawnej roszczeń zgłoszonych w pozwie.

Odeprzeć jako chybiony należy zarzut naruszenia art. 227 kpc.

Norma ta bowiem stanowiąc , że przedmiotem dowodu są fakty mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie , per se nie jest dla Sądu rozstrzygającego sprawę podstawą jakiegokolwiek uprawnieninia z którego nietrafnie nie skorzystał ani obowiązku, który mógłby być przezeń naruszony.

Wobec tego bez powiązania jej , a tak jest w ocenianym zarzucie spółki z K. z jakąkolwiek inną normą procesową która miałaby zostać dotknięta nieprawidłowością działania Sądu , nie może zostać przezeń naruszona.

/por. bliżej w tej materii , wypowiadające tę sama myśl judykaty Sądu Najwyższego z 10 października 2012 r, sygn. III UK 28/12 oraz z 15 maja 2014r , sygn.IV CSK 503/13 , obydwa powołane za zbiorem Legalis. /

Nie można podzielić zarzutu naruszenia art. 230 kpc.

Zdaniem skarżącej norma ta została przez Sąd I instancji naruszona dlatego , iż nie dokonywał on ustaleń faktycznych dotyczących prowadzenia przez stronę pozwaną konkurencyjnej , wobec skarżącej działalności gastronomicznej, w formie kawiarni o takim samym profilu , jako lokale w ramach sieci (...).

Zaniechanie to miało przy tym miejsce w warunkach takich ,kiedy na okoliczności jej dotyczące powódka wskazywał a w pozwie a przeciwniczka procesowa im nie zaprzeczyła.

Wbrew tej argumentacji wskazany przepis nie został przez Sąd Okręgowy naruszony.

Rzeczywiście nie dokonywał on ustaleń dotyczących prowadzenia tej działalności przez spółkę (...) „ ale było to następstwem przyjętej oceny prawnej roszczenia , w ramach którego spółka (...) domagała się zapłaty kary za jej podjęcie. Zgodnie z nią świadczenie to jest spółce z K. nie jest należne przede wszystkim dlatego , że pozwana nie była obowiązaną do honorowania ustanowionego umownie zakazu skoro , w ocenie Sądu, nie zawiniła powstania przyczyn , które zdecydowały o wcześniejszym rozwiązaniu umowy , w drodze natychmiastowego jej wypowiedzenia. Po wtóre postanowienie umowne , które było podstawą do naliczenia kary z tego tytułu było tak ukształtowane , jeżeli chodzi o treść , wyznaczającą jego zakres , że domaganie się w oparciu o nie tego świadczenia, Sąd I instancji ocenił jako nadużycie ze strony(...)prawa podmiotowego.

Tym samym nie można zasadnie zarzucać naruszenia wskazanego przepisu skoro brak ustaleń , w odniesieniu do tej części okoliczności faktycznych było zaniechaniem świadomym i celowym , wobec uznania tych okoliczności za prawnie irrelewantne z punktu widzenia rozstrzygnięcia.

To czy wnioski Sądu I instancji w tym zakresie były czy też nie były poprawne przynależy już do sfery oceny prawnej roszczeń powódki. Ocenie tej będzie poświęcona dalsza część motywów rozstrzygnięcia Sądu II instancji.

Nie można podzielić także stawianego przez stronę powodową zarzutu naruszenia art. 102 kpc.

Za zastosowaniem tej normy , odnoszącej się do sposobu rozliczenia pomiędzy stronami kosztów procesu , muszą przemawiać zupełnie szczególne okoliczności , odnoszące się , w przypadku osób prawnych , tak do sytuacji finansowej [ekonomicznej ] podmiotu , który miałby z jej dobrodziejstwa skorzystać jak i dotyczących charakteru samej sprawy [ rodzaju rozstrzyganego sporu, jego zawiłości faktycznej czy skomplikowania prawnego ]. Dopiero łączne rozważenie ich i stwierdzenie w oparciu o tę analizę , iż dostatecznie usprawiedliwionym jest odwołanie się do zasad słuszności jako tych , które uzasadniają odstępstwo od ogólnej reguły , dotyczącej rozliczenia kosztów , reguły odpowiedzialności za wynik sprawy , na rzecz wyjątkowego nie obciążania nimi strony przegrywającej.

W motywach stawianego zarzutu nie można odnaleźć takich okoliczności , a samo eksponowanie w nich zaskoczenia treścią orzeczenia Sądu Okręgowego i jego motywami ze strony spółki (...) , są zupełnie niewystarczające dla usprawiedliwienia zastosowania tego przepisu.

Kolejny zarzut procesowy , naruszenia art. 233 § 1 kpc , którego realizacji skarżąca upatruje w pomięciu przez Sąd I instancji, jako podstawy ustaleń niektórych spośród dowodów zaoferowanych przez spółkę (...) , jest tylko w części usprawiedliwiony.

Ocena ta dotyczy tych spośród nich , które obejmują korespondencję elektronicznej pomiędzy stronami z której treści wynika , że strony prowadziły rozmowy poprzedzające zawarcie umowy z 25 lipca 2010r , na temat nie tylko samego jej podpisania ale także warunków na jakich maja one współpracować ze sobą jako franszyzodawca i franszyzobiorca.

Rzeczywiście w tym zakresie skarżąca , stawiając omawiany zarzut ma rację , albowiem wbrew treści tych dowodów, których pominięcie przy dokonywaniu ustaleń nie zostało umotywowane , Sąd I instancji , w sposób nieuprawniony, treścią materiału procesowego ustalił , że umowa stron , a w szczególności sposób jej wykonania, został spółce (...) „ przez powódkę narzucony.

Nie można natomiast zarzutu tego podzielić , w odniesieniu do tego , że Sąd okręgowy pominął , nie wskazując na przyczyny takiego stanu rzeczy , dowodów protokołów kontroli organów Państwowej Inspekcji Handlowej , które miały nie potwierdzać faktów związanych z zaniżaniem, w lokalach sieci franszyzowej gramatur produktów oferowanych klientom.

Pominiecie przez Sąd Okręgowy dowodu z tych dokumentów nie miało znaczenia dla rozstrzygnięcia dlatego, że jak wynika z uzasadnienia zaskarżonego wyroku, Sąd nie oparł rozstrzygnięcia na ustaleniu , iż do takich zaniżeń rzeczywiście dochodziło ale , że w ramach szkoleń personelu kawiarni przez stronę pozwaną osoby je prowadzące sugerowały potrzebę przygotowywania mniejszych kulek lodów czy ponownego wykorzystywania serwetek , nie wykorzystanych przez poprzednich klientów czekoladek czy cukru.

Ustalenie tej treści miało podstawę w treści relacji wskazanych w motywach orzeczenia świadków , w tym przesłuchanych w sprawie pracownic zatrudnionych przez (...) , które w tych szkoleniach brały bezpośrednio udział.

Obdarzenie ich relacji wiarygodnością nie jest w ramach omawianego zarzutu kwestionowane.

Pośrednio faktów, związanych z przebiegiem szkoleń powódka nawiązywała jedynie w ramach zarzutu sprzeczności istotnych ustaleń z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego , negując stanowisko Sądu I instancji zgodnie z którym tylko okoliczności dotyczące treści przekazywanych podczas szkoleń personelowi franszyzobiorcy były pomiędzy stronami okolicznościami spornymi.

Przechodząc do oceny tego zarzutu , który , co wynika z treści uzasadnienia apelacji niepoprawnie jest utożsamiany przez skarżącą z zarzutem procesowym naruszenia art. 233 § 1 kpc ,

/ co do tego zagadnienia por. bliżej podzielane przez Sąd Apelacyjny w składzie rozstrzygającym sprawę , stanowisko Sądu Apelacyjnego w Poznaniu, zawarte w orzeczeniu z dnia 27 listopada2007r , sygn. I ACa 882/07 , powołane za zbiorem Lex nr 466439 oraz uwagi H. Doleckiego w komentarzu do kodeksu postępowania cywilnego t . 1 s. 843 , Wydawnic9two Wolters Kluwer Business 2011r/

ocenić należy , że zarzut ten jest usprawiedliwiony jedynie w części.

Nie ma racji spółka (...) , gdy jego realizacji upatruje w uznaniu przez Sąd I instancji , że przyczyną rozwiązania umowy stron było „ jednostronne uzależnienie” pozwanej od drugiej strony, a przyczyny wskazane przez „ (...), w piśmie wypowiadającym umowę w trybie natychmiastowym miały charakter „ pozorny”

Podobnie rzecz się ma z wyrażoną przez Sąd , a negowaną przez skarżącą oceną , w ramach której uznał , iż pozwana nie zawiniła przyczyn wcześniejszego rozwiązania umowy .

W tej wypowiedzi Sądu I instancji nie można bowiem, w sposób usprawiedliwiony, mówić o ustaleniu faktycznym ale o jego ocenie prawnej.

Tym nie mniej ponieważ ustalenia te , są w części , w ramach ocenianego zarzutu, zasadnie podważane , a w części niekompletne , która to ich wada wynika także z nietrafnego z uwagi na charakter rozstrzyganego sporu , nie przeprowadzenia przez Sąd Okręgowy dowodu z przesłuchania stron, Sąd II instancji zdecydował o dopuszczeniu tego dowodu oraz uzupełnił , a częściowo zmienił te ustalenia , w pozostałej części aprobując je i przyjmując za własne.

To uzupełnienie i korekta dotyczą następujących faktów :

Nawiązanie wzajemnych stosunków umownych przez strony nastąpiło z inicjatywy P. K. (1) i jego żony . Pierwsze rozmowy dotyczące warunków tej współpracy zostały podjęte w lutym 2010r , później , na kilka miesięcy przerwane przez przyszłych członków zarządu spółki (...) . W lipcu 2010r zdecydowali się na ich wznowienie , a proces negocjacyjny doprowadził ostatecznie do podpisania umowy franszyzowej w dniu 25 lipca 2010r.

Faktycznie obydwie fazy negocjacji prowadził przyszły prezes zarządu P. K. (1), wcześniej nie mający żadnego przygotowania z racji wykształcenia ani wcześniej dobytego doświadczenia, w prowadzeniu działalności gospodarczej opartej na umowie franczyzowej. Takiego przygotowania ani doświadczenia nie miała także jego żona , która w czasie podpisywania umowy reprezentowała spółkę (...) działającej wówczas pod postacią spółki z ograniczoną odpowiedzialnością - w organizacji, która została powołana właśnie po to , aby w tej formie organizacyjnej prowadzona była działalność zarobkowa oparta na umowie z powódką. „ (...) była spółką celową.

Podczas rozmów , podobnie jak ma to miejsce w przypadku innych podmiotów deklarujących chęć podjęcia współpracy z siecią (...), reprezentantom strony pozwanej powódka przedstawiła wzór umowy i stanowiącego załącznik do niej Podręcznika Operacyjnego, określającego szczegóły dotyczące zasad funkcjonowania sieci. Udostępniła także przyszłemu kontrahentowi złożenia natury kalkulacyjnej, obrazujące jaki przypuszczalny koszt wiąże się z otwarciem i prowadzeniem lokalu w galerii (...) w W., obejmującego wraz z ogródkiem około 100 m kw, , na podstawie potencjalnie zawartej umowy. W tym przypadku, przewidywana ich wielkość była szacowana na około 40 000 złotych /netto/.

Prowadzący rozmowy ze strony spółki (...) - prezes zarządu M. P. (1) -nie gwarantował , że działalność spółki fraszyzobiorcy przyniesie zyski ani też nie określał kiedy może to nastąpić , tym nie niej przedstawiał siec franszyzową jako mającą wieloletnie doświadczenie w branży gastronomicznej , w ramach której poszczególni , franszyzobiorcy osiągają sukcesy ekonomiczne. Wskazywał także na to , że część lokali w ramach sieci , prowadzona jest przez wspólników (...),jako jednoosobowych przedsiębiorców , pod postacią tzw. lokali własnych . Są one prowadzone na preferencyjnych warunkach, w porównaniu z innymi franszyzobiorcami. Preferencja ta dotyczy nie ponoszenia opłat franszyzowych oraz możliwości dokonywania zakupu produktów niezbędnych do prowadzenia działalności od spółki (...) po niższych niż inni , cenach

Kiedy małżonkowie K. zdecydowali się na powrót do negocjacji , P. K. (1) postanowił zawierzyć tym zapewnieniom reprezentanta franszyzodawcy i z własnej inicjatywy nie przeprowadzał merytorycznej weryfikacji ich zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy. Jedyną wątpliwość jaka była wówczas przez niego , wobec drugiej strony podnoszona, dotyczyła tego , czy istnieje możliwość podpisania umowy ze spółką z o. o. jako franszyzobiorcą. Spółka (...) przyjmowała bowiem zasadę , że druga strona umowy może być tylko osoba fizyczna - jednoosobowy przedsiębiorca. Ostatecznie zarząd (...)wyraził, w przypadku spółki (...) , zgodę na odstępstwo od tej reguły.

Postanowienia umowy z 25 lipca 2010r oraz stanowiącego załącznik nr (...) do niej Podręcznika Operacyjnego zostały przez reprezentantkę pozwanej , którą na datę jej podpisywania była tylko żona P. K. (1),zaaprobowane bez zastrzeżeń. Zapoznawała się z nimi w dniu jej podpisania. Do treści tych dokumentów nie zgłaszał uwag także jej małżonek , po tym kiedy od października 2010r, lokal kawiarni zaczął funkcjonować , a on , już jako wspólnik , był prezesem zarządu (...).

/ dowód : częściowo zeznania przesłuchanych w charakterze stron P. K. (1) k. 944 v akt zapis dźwiękowy rozprawy apelacyjnej z 27 marca 2017r 1 : 06- 1: 52 , oraz S. P. , k. 943 v akt , zapis dźwiękowy rozprawy z dnia 27 marca 2017r - minuty 2-35 oraz świadka M. P. (1) k. 836- 837 , zapis dźwiękowy rozprawy przed Sądem Okręgowym , w dniu 24 listopada 2015r k. 836-837 minuty 35 do 1 : 06/

Przed otwarciem lokalu strona pozwana zawarła umowę najmu lokalu z prowadzącym galerię (...)- spółką z ograniczoną odpowiedzialnością (...)

Umowa została zawarta na czas oznaczony , tożsamy z okresem na jaki była zawarta umowa franszyzowa , a wcześniejsze jej rozwiązanie z przyczyn za które odpowiadała (...) rodziło po jej stronie obowiązek zapłaty na rzecz wynajmującej kary umownej. Warunki tej umowy były powódce znane , podobnie jak umowy późniejszej z 20 grudnia 2010r , na podstawie której „ (...) „ wynajęła powierzchnię na zewnętrznej fasadzie galerii dla umieszczenia tam logo sieci franszyzowej.

Zgodnie z postanowieniami umowy oraz stanowiącego jej integralną część Podręcznika Operacyjnego, główną część obrotu franczyzobiorcy miała stanowić sprzedaż produktów nabywanych w spółce franszyzodawcy albo też u podmiotów przez niego wskazanych, względnie takich , które pozyskane do współpracy przez franszyzobiorcę podlegały uprzedniej aprobacie ze strony spółki (...) , co było warunkiem podjęcia i kontynuowania relacji handlowych z tymi podmiotami.

Strona powodowa określała poziom cen, obwiązujących w całej sieci według których zakupy miały następować , a miały charakter cen maksymalnych. Podręcznik Operacyjny określał także [ bardzo wysoki ] poziom marż na poszczególne , oferowane klientom kawiarni produkty.

/ okoliczności pomiędzy stronami niesporne/

Bezpośrednio po otwarciu kawiarni w W. wzajemne relacje stron były dobre , owocując na początku współpracy nawet podziękowaniem ze strony reprezentującego pozwaną P. K. (1) , w formie oficjalnego pisma skierowanego do franszyzodawcy.

Pozwana z własnych środków przedsiębrała akcje reklamowe i marketingowe na terenie W. i okolic , w ten sposób, poprzez banery , reklamy zamawiane w radio dodatkowo upowszechniała w świadomości potencjalnych klientów nie tylko usługi oferowane w lokalu ale także znajomość marki sieci (...)jako całości.

O takim stanie wzajemnych stosunków świadczy także fakt , że P. K. (1) - faktycznie zarządzający całym przedsięwzięciem gospodarczym pozwanej , nosił się z zamiarem otwarcia, na tych samych zasadach franszyzowych kolejnych kawiarni zlokalizowanych, według pierwotnego zamysłu we W. , a po nie zaakceptowaniu tej lokalizacji przez powódkę , w K., na która (...)wyraziła zgodę.

Ostatecznie do tego nie doszło m. in w konsekwencji tego , że pomiędzy stronami , na tle wykonywania umowy, zaczęło dochodzić do pierwszych nieporozumień.

/ dowód częściowo zeznanie S. P. k. 943- zapis dźwiękowy rozprawy apelacyjnej z dnia 27 marca 2017r minuty 2 do 5 oraz P. K. (1) , k 944 v , zapis dźwiękowy rozprawy ablacyjnej tego samego dnia – 1 h 6m – do 1h 52 m /

Strona pozwana , podobnie jak inni franszyzobiorcy podlegali systematycznym, przeprowadzanym średnio raz na kwartał , kontrolom dotyczącym przestrzegania reguł organizacyjnych na których siec franszyzowa opierała swoje funkcjonowanie.

Pierwsze negatywne uwagi , wynikające z takich kontroli , w odniesieniu do lokalu prowadzonego przez spółkę (...) dotyczyły sposobu zatrudnienia personelu oraz tego, spośród kogo jest on rekrutowany. Kontrolujący zwracali uwagę na nadmierne koszty osobowe w spółce w porównaniu z innymi franszyzobiorcami , sugerując przejście z pierwotnie zawartych umów o pracę na umowy zlecenia.

W rozmowach pomiędzy reprezentantami stron padały , także powodowane wynikami kontroli sugestie aby personel rekrutować tylko z grona kobiet do 35 roku życia , wskazując wprost , że mężczyźni do tej pracy nie nadają się. Zatrudnianie kobiet , jedynie w tym wieku w lokalach sieci postulował franszyzodawca także w Podręczniku Operacyjnym.

/ dowód : zeznanie P. K. (1) k. 944 v akt , zapis dźwiękowy rozprawy z dnia 27 marca 2017r ; minuty 1h 06- 1h 52 , co do zalecenia w dzienniku operacyjnym , okoliczność pomiędzy stronami niesporna /

Strona powodowa świadomie zdecydowała się na nie podporzadkowanie się temu wymaganiu , zatrudniając kobiety w starszym wieku . Nie było to jej wytykane przez druga stronę, w dalszym okresie obowiązywania umowy.

Kontrole przeprowadzane przez pracowników powódki w lokalu pozwanej kwestionowały sposób w jaki przygotowywane i serwowane były klientom napoje, ciasta i inne wyroby. W ocenie kontrolujących zwiększało to nadmiernie koszty funkcjonowania pijani. Przekazywane w ramach szkoleń pracowników pozwanej sposoby ograniczenia tych kosztów [ których rodzaj został poprawnie ustalony przez Sąd I instancji na podstawie zeznań pracownic (...) , uczestniczących w tych szkoleniach ] , zostały zakwestionowane przez stronę pozwaną. P. K. (1) jako prezes zarządu, w odrębnym piśmie skierowanym do pracowników lokalu zabronił stosowania takich praktyk , uznając je za sprzeczne z interesem klientów i podważające dobre imię przedsiębiorstwa spółki.

/ dowód : zeznanie P. K. (1) k. 944 v akt ,częściowo zeznanie świadka M. P. (1) k. 834 akt , zapis dźwiękowy rozprawy z dnia 24 listopada 2015r , minuty 17-19, polecenie służbowe z dnia 3 listopada 2010r k. 620 akt X GC 998/13- w załączeniu /

Kolejnym źródłem narastających nieprozumień pomiędzy stronami był fakt wprowadzania przez spółkę (...) zmian asortymentowych , oraz tych , które odnosiły się do sposobu zakupów produktów niezbędnych do funkcjonowania lokalu, którym franszyzobiorcy musieli się podporządkowywać.

W ramach tych zmian spółka (...) „ została zobowiązana do częściowej zmiany wystroju reklamowego lokalu , mimo , że jeden z jego elementów [ fontannę wykonaną z czekolady nabyła na własny koszt, w ramach działań zmierzających do za zainteresowania potencjalnych klientów kawiarnią ] , a także zakupów lodów bezpośrednio u producenta - spółki (...). Ta zmiana była szczególnie niekorzystna z punktu widzenia wyniku finansowego spółki, gdyż we wcześniejszym okresie trwania umowy nabywała ten sam produkt u pośrednika - spółki (...) , w ramach współpracy z którą uzyskiwała 16 % rabatu , który był korzyścią większą aniżeli rabat z jakim dostarczała lody spółka wskazana przez franszyzodawcę. (...)odmówiła także zgody na to , aby pozwana mogła zakupić pewne artykuły związane z codziennym funkcjonowaniem lokalu , jak serwetki , kubki , u innych dostawców , chociaż oferowali oni niższe ich ceny niż te, za które (...) w ramach reguł ustaloniych przez powódkę.

/ dowód : zeznanie P. K. (1) k. 944 v , zapis dźwiękowy rozprawy 1 h 06- 1h 52 , częściowo, w odniesieniu do warunków dostawy lodów , zeznanie S. P. k. 944 akt , zapis dźwiękowy, minuty 42- 1 h 05 /

Pozwana musiała także uwzględniać w ramach swojej działalności to ,. że spółka franszyzodawca wprowadziła , dla zachęcenia klientów we wszystkich lokalach sieci , karty rabatowe uprawniające do nabywania produktów z określonym w nich obniesieniem cen. Były one dystrybuowane przez spółkę (...) ale również były załączane do popularnych periodyków prasowych przeznaczonych dla określonego grona czytelników jak np. „ (...)„

Każdy z franszyzobiorców dysponował kilkoma kartami stałego klienta , które był uprawniony rozdać osobom przez siebie wskazanym. Pozwana spółka , chociaż konieczność honorowania tych rabatów wpływała ograniczająco na wielkość osiąganego dochodu nie przeprowadzała analizy skali tego wpływu na powodzenie ekonomiczne prowadzonego przedsięwzięcia. Nie czyniła tego mimo , że zapowiadane przez (...)rekompensaty związane z wprowadzaniem tej formy rabatów , w postaci darmowych dostaw okazały się być , w przypadku pozwanej , faktycznie nie zrealizowane.

/ dowód : częściowo zeznanie P. K. (1) k.944 v – 945 akt , zapis dźwiękowy minuty 1 h06- 1h 52 oraz 2 h 20 - 43 /

Bardzo istotną podstawa nieporozumień stron , był udział pozwanej w kosztach akcji promocyjnych i reklamowych , organizowanych w ramach sieci.

Zgodnie z postanowieniem umowy stron franczyzobiorca miał na ten cel przeznaczać kwotę odpowiadającą 3 % miesięcznych obrotów. Strona pozwana wywiązywała się z tego obowiązku, w sposób nie kwestionowany przez franszyzodawcę , zabiegając na własny koszt o promocje lokalu i całej sieci na terenie W. i okolic.

/ okoliczności niesporne /

Kontrowersje stron na tle realizacji tego obowiązku (...) spółki (...) powstały po tym , kiedy , począwszy od 1 stycznia 2013r franszyzodawca zdecydował o uruchomieniu, w ramach sieci, przeznaczonej dla klientów usługi (...). Wiązało się to także z przejęciem przez spółkę (...) działań związanych z reklamą i marketingiem, generalnie od wszystkich farszyzobiorców. Wobec tego zaczęła wymagać od nich przekazywania na jej rzecz środków odpowiadających wymiarowi funduszu reklamowo - promocyjnego określonemu w umowach.

Pozwana została przez powódkę zobowiązana do przekazywania miała przekazywać równowartości 2 % miesięcznych obrotów ale równocześnie , podobnie jak inni, była zobligowana do współfinansowania pozyskiwania nowych materiałów reklamowych, czy związanych z organizacją akcji promocyjnych.

Wobec tego , uznając , że jej udział finansowy z tego tytułu jest łącznie wyższy aniżeli określony umownie (...) wielokrotnie zwracała się do powódki o to aby we wzajemnych rozliczeniach z tego tytułu uwzgledniła to , że franszyzobiorca pokrywa z własnych środków , niezależnie od przekazywanych do K. pieniędzy , koszty innych przedsięwzięć promocyjnych , w tym w szczególności wynajmu powierzchni frontowej galerii (...) , na podstawie umowy z 20 grudnia 2010r , o której (...)wiedziała aktywnie uczestnicząc w sposobie jej zagospodarowania poprzez umieszczenie tam logo sieci franszyzowej.

Wezwania te nie przyniosły żadnego efektu.

/ dowód : częściowo zeznanie świadka M. P. (1) k. 837 akt , zapis dźwiękowy rozprawy z dnia 24 listopada 2015r , 1 h 03- 04 , korespondencja elektroniczna pomiędzy P. K. i M. P. z listopada 2012r k. 608 – 611 akt IX GC 998/13 - w załączeniu /

Wynik finansowy pozwanej pogarszał także zwiększony jednostronnie przez franszyzodawcę , w czasie trwania umowy o 1/ 4 w p0-orównaniu z pierwotnie stosowanymi stawkami koszt transportu zamawianych towarów , z którego musiała ona korzystać szczególnie w sezonach letnich , nie mając realnej możliwości zapewnienia sobie specjalistycznego przewozu we własnym zakresie.

Wszystkie opisane elementy faktycznej realizacji umowy zawartej przez strony, wpływały negatywnie na wynik finansowy pozwanej spółki , która przez cały okres jej trwania odnotowywała w ramach działalności stratę , kontynuując ją tylko dzięki temu , że była zasilana nakładami finansowymi jej wspólnika , pochodzącymi z prywatnych oszczędności. Skala tej starty była zmienna sięgając na początku kilkuset tysięcy złotych , a w roku zakończenia współpracy stron 16 000 złotych.

Mimo tej sytuacji strona pozwana decydowała się nadal ją prowadzić obawiając się z jednej strony obciążenia karami umownymi przez stronę powodową , w warunkach wcześniejszego rozwiązania umowy ale także takich samych obciążeń wynikających z umowy najmu lokalu , ze strony spółki zarządzającej galerią (...) , przysługujących jej w sytuacji wcześniejszego zakończenia stosunku obligacyjnego przez najemcę.

Z drugiej strony jednak liczyła także na poprawę warunków realizacji umowy , a w konsekwencji i efektów finansowych swojego przedsięwzięcia.

M. in. w tym celu zwracała się o pomoc do spółki franszyzodawcy. Tego rodzaju wsparcie, w postaci czasowego obniżenia opłat franczyzowych, zmniejszenia cen na nabywane produkty czy też pomoc w ubieganiu się o obniżenie stawki najmu lokalu było przewidziane w relacjach umownych z franszyzobiorcami , których wyniki ekonomiczne nie były zadawalające.

Pomocy takiej spółce (...) „ jednak (...)odmówiła albowiem jak stwierdził to prezes jej zarządu M. P. (1) „ Pan K. zachowywał się tak , jak się zachowywał „

/ dowód : częściowo zeznanie świadka M. P. (1) k. 838 akt , zapis dźwiękowy rozprawy z dnia 24 listopada 2015r , 1 h, 16 – 1 h ,18, zeznanie świadka I. S. str 5 protokołu przesłuchania z dnia 23 lutego 2015r , akt VI Cpc 54/14 - SR w W.- w załączeniu , częściowo zeznanie P. K. (1) k. 944 v , zapis dźwiękowy rozprawy z 27 marca 2017 1 h ,06- 1 h 52/

Ostatecznie decyzję o skierowaniu do franszyzodawcy pisma z dnia 8 maja 2013r, wzywającego do usunięcia stanu niezgodności wzajemnych relacji z treścią umowy strona pozwana podjęła po bezskutecznych próbach spowodowania wycofania przez spółkę (...) zmian treści Podręcznika Operacyjnego , polegających na wprowadzeniu do niego innych przyczyn wypowiedzenia aniżeli te , które wynikały z umowy.

Równocześnie z przesłaniem tego pisma pozwana rozpoczęła przygotowania do samodzielnego prowadzenia lokalu kawiarni , już bez uwzględnienia reguł organizacyjnych wynikających z umowy franszyzowej. Po dokonaniu wypowiedzenia jej w trybie natychmiastowym , pismem z 10 czerwca 2010r lokal zaczął funkcjonować , na nowych zasadach już w ciągu kolejnych kilku dni .

Zakres oferty skierowanej do potencjalnych klientów był praktycznie identyczny , chociaż proponowano ją pod szyldem „ Pijalnia (...)

Niezbędne w działalności produkty pozwana zapewniała sobie u innego dostawcy. Lokal funkcjonował do czasu zakończenia umowy najmu ze spółką prowadzącą galerię handlową (...). W związku z rozpoczęciem tej działalności zostały usunięte z wnętrza galerii oznaczenia charakterystyczne dla sieci (...) Przez pierwsze miesiące jej prowadzenia na frontowej ścianie galerii widniało oznaczenie fyranszyzodawcy, ostatecznie usunięte przez operatora galerii po interwencji strony powodowej.

/ dowód: częściowo zeznanie S. P. k. 943 v akt , zapis dźwiękowy rozprawy z 27 marca 2017r minuty 3-34 , oraz P. K. (1) k 945 akt , zapis dźwiękowy 2 h- 20-2h - 43/

Powyższa zmiana i uzupełnienie ustaleń dokonanych przez Sąd I instancji zostały oparte na treści dowodów z dokumentów oraz zeznaniach świadka I. S. - księgowej zatrudnionej u strony pozwanej , których wiarygodności nie negowała żadna ze stron. Ich podstawą były także wskazane fragmenty zeznań świadka M. P. (1) , które znajdując potwierdzenie w treści innych dowodów uznanych przez Sąd II instancji za wiarygodne , także na ten przymiot zasługują.

Za taką uznał także Sąd część zeznań , przesłuchanych w charakterze stron ; S. P. i P. K. (1). Taka ocena dotyczyła tych części ich relacji , które bądź to wzajemnie pozytywnie się weryfikują , bądź też znajduje swoje potwierdzenie w treści dowodów uznanych za mogące być źródłem dokonanych ustaleń . Trzecim , dodatkowym kryterium potwierdzenia prawdziwości złożonych relacji , było to , że niektóre z podawanych w nich faktów nie były , w ramach postępowania prowadzonego przed Sądem II instancji przez przeciwników procesowych nawzajem kwestionowane.

Przechodząc do oceny prawnej roszczeń strony powodowej na wstępie wskazać należy, iż umowa zawarta pomiędzy stronami sporu w dniu 25 lipca 2010r była umową franchisingu, mającej charakter umowy nienazwanej , której postanowienia kształtowane są przez kontrahentów kontraktowych w oparciu o wynikającą z art.353 ¹kc regułę swobody, korygowanej jedynie wskazanymi w tej normie granicami.

Zgodnie z przyjętą w praktyce gospodarczej terminologią franszyza to system sprzedaży towarów , usług , lub technologii , oparty na ścisłej i ciągłej współpracy pomiędzy prawnie i finansowo odrębnymi i niezależnymi przedsiębiorcami, w ramach której franszyzodawca przyznaje franszyzobiorcy prawo oraz nakłada równocześnie obowiązek , prowadzenia działalności zgodnie z jego koncepcją organizacyjno - gospodarczą.

W umowie o franchising, w zamian za świadczenia finansowe / opłaty franchisingowe/ franszyzobiorca ma prawo wykorzystywać nazwę handlową drugiej strony , jej znak towarowy lub usługowy / znaki towarowe lub usługowe / , know- how ,opracowane i sprawdzone metody prowadzenia działalności , na określonym obszarze rynku , wiedzę techniczną i reguły składające się na system postępowania. Franszyzobiorca jest uprawniony także do korzystania ze stałego wparcia i pomocy franszyzodawcy w prowadzeniu działalności , jako z założenia , bardziej doświadczonego i silniejszego , także ekonomicznie , partnera.

Umowa tego rodzaju zawiera w sobie elementy kilku umów nazwanych sposób których najczęściej występują postanowienia charakterystyczne dla umowy zlecenia , umowy o świadczenie usług oraz umowy licencyjnej. W zależności od dziedziny działalności gospodarczej , w której umowa jest zawierana , która determinuje treść postanowień konkretnej czynności prawnej nawiązującej stosunek franchisingu, elementy charakterystyczne dla jednej z nich są bardziej wyeksponowane kosztem innej [ innych ]

Z uwagi na fakt , że przy wykorzystaniu pozycji oraz doświadczenia gospodarczego , którymi legitymuje się franszyzodawca , jego kontrahent chce wejść na tę samą część rynku produkcji , handlu czy usług , a następnie poprzez powodzenie gospodarcze swojego przedsięwzięcia na nim pozostać , ugruntowując zbiegiem czasu swoją markę , umowy o franchising zawierane są z reguły na okresy kilkuletnie.

Nie może też budzić wątpliwości , że wzajemne relacje stron takiej umowy , w ramach której franszyzobiorca korzysta z umiejętności organizacyjnych i doświadczenia drugiej strony i może liczyć na jej pomoc i wsparcie w sytuacji pojawiających się trudności, a równocześnie dobrowolnie ogranicza swobodę prowadzenia swojego przedsiębiorstwa, poddając go stałemu nadzorowi , prowadzonemu z punktu widzenia przestrzegania reguł obowiązujących w sieci franszyzowej muszą opierać się na wzajemnym zaufaniu kontrahentów będącym jednym , chociaż niejednokrotnie nie ujętym wprost w umowie , wyznaczniku ich ukształtowania.

Tylko takie zaufanie i wzajemna lojalność partnerów pozwalają, w sposób usprawiedliwiony zakładać , że wspólnie podjęte przedsięwzięcie gospodarcze zakończy się dla obu stron ekonomicznym sukcesem. Ich szczególna doniosłość dla osiągniecia tego celu, każe uznawać , iż każda z nich , w sytuacji gdy to zaufanie zostanie podważone sposobem postępowania kontrahenta i nie jest realnym aby wzajemne relacje powróciły do stanu pożądanego z punktu widzenia tego kryterium , ma prawo do wcześniejszego doprowadzenia do rozwiązania umowy o franchising , poprzez jej wypowiedzenie w trybie natychmiastowym, dla którego podstawą - „ważnym powodem” - jest właśnie ta utrata.

Odnosząc te uwagi do sformułowanego przez skarżącą zarzutu prawnomaterialnego naruszenia art. 746 §3 kc powiedzieć należy , że argumentacja mająca go wspierać , oparta na założeniu , iż norma ta nie mogła mieć w sprawie zastosowania z uwagi na rozbieżny charakter i cel umów zlecenia i franszyzowej nie jest trafna.

Z przyczyn wskazanych wyżej , odnoszących się do charakteru umowy o franchising w polskim systemie prawnym , w warunkach takich , kiedy postanowienia umowy stron zawierają m. in. elementy konstrukcyjne charakterystyczne właśnie dla umowy zlecenia, przy braku bardziej adekwatnego mechanizmu prawnego służącego do osiągniecia skutku w postaci wcześniejszego rozwiązania umowy , uprawnionym była ocena sposobu zachowania strony pozwanej świetle tych norm kształtujących model umowy zlecenia , w tym przepisu art. 746 §3 kc , do którego wprost, w pisemnych motywach orzeczenia odwołał się Sąd I instancji.

Pogląd strony powodowej zgodnie z którym ścisła identyfikacja, wskazanie przez strony w umowie jakie przyczyny uznają one za ważne , oraz , że tylko realizacja jednej z nich uprawnia do wcześniejszego , bez zachowania terminów wypowiedzenia, doprowadzenia do zakończenia stosunku umownego , [ przy spełnieniu uprzednio jeszcze jednego warunku , a to wezwania drugiej strony do zaniechania działań sprzecznych z umową , w zakreślonym w tym celu terminie], nie jest poglądem trafnym.

Aprobata dla tego stanowiska nie da się pogodzić z konsekwencjami jakie ono przynosi dla zakresu uprawnień stron, w odniesieniu do możliwości wcześniejszego rozwiązania umowy. Ścisłe - dokonane w umowie- określenie przyczyn , które mogą stanowić podstawę dla osiągniecia tego skutku jest w istocie wykluczeniem możliwości powołania się na przyczyny inne , zdaniem strony ważne , które w swoich następstwach , w jej subiektywnym przekonaniu, nie powalają na dalsze utrzymywanie wzajemnych relacji umownych.

Takie następstwo jest równoznaczne z naruszeniem wynikającego z art. 746 §3 kc zakazu zrzeczenia się z góry uprawnieninia do wypowiedzenia umowy [ zlecenia ] z ważnych powodów , który to zakaz , w ocenie Sądu II instancji ma zastosowanie także do umowy zawartej przez strony rozstrzyganego sporu.

Katalogu tych ważnych przyczyn oczywiście wskazać nie można ale nie może budzić wątpliwości , że jedną z nich jest utrata wzajemnego zaufania.

Urata zaufania do partnera , wspólnie podjętego przedsięwzięcia ,także gdy przybiera ono formę umowy o franchising, jest tego rodzaju ważną przyczyną , która usprawiedliwia wcześniejsze jej rozwiązanie, nawet w sytuacji gdy strony umowy zawartej na czas określony , wprost jej nie przewidziały , jako podstawy wcześniejszego ustania stosunku kontraktowego.

To czy ta przyczyna rzeczywiście zaistniała w relacjach stron przynależy do sfery ustaleń faktycznych w każdej rozstrzyganej sprawie, w warunkach jednoznacznego odwołania się do niej przez stronę , w akcie wypowiedzenia , który doprowadził do wcześniejszego zakończenie umowy.

/ por bliżej w tej materii także , wskazane jedynie dla przykładu, wypowiadające podobne oceny , na tle umowy zlecenia , judykaty Sądu Najwyższego z 10 maja 2002, sygn. IV CKN 1043/ 00 , z 28 września 2004, sygn.. IV CK 640/03 i z 31 marca 2005, sygn. V CK 530/04, sygn. IV CK 640/03, , wszystkie powołane za zbiorem Legalis /

Odpierając zatem tak motywowany zarzut naruszenia przez Sad I instancji art. 746 §3 kc , podzielić należy ten, w ramach którego kwestionowana jest ocena prawna w ramach której Sąd uznał za przyczynę wcześniejszego rozwiązania umowy jednostronne uzależnienie franszyzobiorcy od franszyzodawcy.

Punktem wyjścia dla jej sformułowania było stwierdzenie , że zarówno sama umowa o franchising , zawarta przez strony w dniu 25 lipca 2010r jak i faktyczny sposób jej wykonania został spółce (...) „ narzucony przez (...), co miało doprowadzić do tego , że pozwana nie mogła decydować o rentowności własnego przedsiębiorstwa.

Wychodząc z tych założeń Sąd Okręgowy uznał , że rzeczywistą przyczyną wypowiedzenia umowy w trybie natychmiastowym były nie te , które powołała pozwana w piśmie z 10 czerwca 2013r i wcześniej w wezwaniu do przywrócenia stanu zgodnego z umowa z 8 maja 2013r określone przez Sąd jako „ błahe” i w istocie , wskazane jedynie dla wywołania efektu pozornej zgodności z powodami wypowiedzenia w tym trybie, określonymi w umowie dla franszyzobiorcy ale właśnie , jednostronne uzależnienie” (...) „ (...).

Ma racje skarżący gdy, w ramach zarzutów naruszenia art. 65 §1 i 353¹kc wskazuje , że tego rodzaju wniosek prawny nie ma dostatecznych podstaw w ustaleniach faktycznych dokonanych w sprawie , szczególnie , iż nawet spółka franszyzobiorca do tak identyfikowanej ważnej przyczyny , w żadnym ze wskazanych wyżej pism nie odwoływała się.

Natomiast to , co w zakresie organizacji dostaw , określania cen detalicznych oferowanych klientom produktów czy menu wyeksponował Sąd I instancji , jako przejaw tego uzależnienia było następstwem konieczności ujednolicenia oferty w ramach sieci oraz oparcia funkcjonowania lokali ją tworzących na identycznych dla wszystkich regułach organizacyjnych .

Zatem odwołanie się przez Sąd Okręgowy do argumentu o narzuceniu przez spółkę (...) umowy drugiej stronie , szczególnie w świetle uzupełnionych przez Sąd II instancji ustaleń , które to narzucenie wykluczają oraz ocena , że ważną przyczyną , niezawinioną przez spółkę (...) „ , która uprawniała ją do doprowadzenia do wcześniejszego rozwiązania stosunku umownego, było jednostronne uzależnienie od partnerki z K., były zupełnie nieprawidłowe.

Analiza treści obu wskazanych pism (...) spółki z punktu widzenia określonych w (...)pkt(...) umowy stron, ważnych przyczyn wcześniejszego rozwiązania stosunku umownego, daje podstawę do jednoznacznego wniosku , że żadna z podanych w tych pismach okoliczności nie realizuje podstaw umownych natychmiastowego wypowiedzenia na które mógłby się powołać franszyzobiorca.

Wniosek ten nie przesądza jednak o tym , że roszczenie u powódki o zapłatę kary umownej, za niezasadne doprowadzenie do rozwiązania umowy przed terminem przez pozwaną , jest uzasadnione.

Otwiera on bowiem jedynie drogę do dalszych rozważań dotyczących tego , czy wskazane w piśmie wypowiadającym umowę z 10 czerwca 2013r przyczyny były „ważnymi powodami „ , które uprawniały franszyzobiorcę do wcześniejszego , w trybie natychmiastowym, doprowadzenia do ustania stosunku umownego.

Zauważając , że wskazane tam przyczyny były w postępowaniu rozpoznawczym konsekwentnie podtrzymywane jako te , które dawały pozwanej takie uprawnienie , Sąd II instancje uznaje , że żadna z nich nie „ ważnym powodem „ przyczyną taką , której ranga dla wzajemnych relacji stron, uprawniałaby stronę pozwaną do wcześniejszego rozwiązania stosunku umownego nawiązanego w dniu 25 lipca 2010r.

Do takiej oceny prowadza następujące stwierdzenia i wnioski:

Mimo , że , jak wynika z poczynionych ustaleń, od samego początku trwania relacji umownych , większość z okoliczności , które dawały podstawę do sformułowanych przez pozwaną zarzutów wobec franczyzodawcy miało miejsce , dotycząc m. in. warunków zaopatrywania franszyzobiorcy , w tym korzystania z transportu i pokrywania jego kosztów , określania cen na wykorzystywane produkty czy też aprobaty dla prowadzonych przez (...)akcji promocyjnych dla stałych klientów w postaci różnego rodzaju kart rabatowych, strona pozwana decydowała się kontynuowanie współpracy w tych warunkach przez okres niemal trzech lat.

Co więcej , jak wynikało z relacji prezesa zarządu (...) o tym , że ostatecznie pozwana podjęła decyzję co do , najpierw sformułowania pisma z 8 maja 2013r , a później dokonania formalnego wypowiedzenia umowy w trybie natychmiastowym , zdecydowało wprowadzenie przez franszyzodawcę wbrew jej stanowisku , zmiany treści Podręcznika Operacyjnego , które przewidywały inne niż określone w umowie przyczyny jej wypowiedzenia.

Zważywszy postanowienie umowne z(...) pkt(...)umowy , zgodnie z którym w razie rozbieżności pomiędzy treścią Podręcznika i umowy pierwszeństwo służy umowie , tego rodzaju zmiana w żaden sposób nie pogarszała sytuacji franszyzobiorcy. Była to zatem przyczyna niedoniosła z rozważnego punktu widzenia.

Także wszystkie pozostałe, do których odwoływała się spółka (...), w piśmie zawierającym oświadczenie o wypowiedzeniu, nie mogą być utożsamione z przyczynami ważnymi.

Najbardziej eksponowana przez pozwaną sposób tych przyczyn, dotyczyła sposobu rekrutacji personelu lokalu prowadzonego w galerii handlowej (...) , który miał pozostawać w niezgodzie z zakazem dyskryminacji , określonym przez bezwzględnie obowiązującą normę art. 11 ³ kodeksu pracy.

Jak wynika z ustaleń poczynionych w sprawie z Podręcznika Operacyjnego wynikało zalecenie aby franszyzobiorca jako pracowników, zatrudniał jedynie kobiety w wieku do 35 lat.

Zapis ten jest rzeczywiście niezgodny z zakazem niedyskryminacji w zatrudnieniu , ustanowionym przez normę art. 11 ³ w zw z art. 11 ² zd. ostanie kodeksu pracy [ jedn. tekst DzU z 2016 poz. 1666].

Ta niezgodność mogłaby być doniosła dla oceny weryfikowanego żądania powódki ale wówczas, gdyby postanowienie to było wiążące dla stron umowy , kształtując obowiązki fraszyzobiorcy. . Tak jednak nie było skoro zapis miał jedynie charakter zalecenia , nie podporzadkowanie się któremu , jak wynika faktów, nie przyniosło dla pozwanej żadnych negatywnych konsekwencji w relacjach umownych z drugą stroną.

O trafności takiej oceny dodatkowo upewnia zeznanie prezesa zarządu (...) , który stwierdził , że świadomie temu zaleceniu nie podporządkował się , zatrudniając jako personel osoby starsze , nie zabiegając uprzednio o zgodę na to ze strony spółki (...).

Nie może być uznana za ważną przyczynę to , że pozwana była objęta ogólnosieciową promocją rabatową dla stałych klientów , będąc zobowiązaną do respektowania udzielanych przez (...)różnorodnych w swoim zakresie i skali upustów w cenach nabywanych w lokalach sieci produktów. Jak wynika bowiem z ustaleń pozwana nigdy nie prowadziła analizy ich wpływu na swoją sytuacje finansową. Tym samym zarzut ten nie może być uznany za istotny .

Drugą , równie silnie akcentowaną przez stronę pozwaną , na tle innych , przyczyną wypowiedzenia w trybie natychmiastowym było nakłanianie przez pracowników powódki, członkiń personelu pozwanej do stosowania oszukańczych wobec klientów praktyk, w zakresie gramatury produktów czy ponownego wykorzystywania , serwetek , cukru czy czekoladek.

Przyczyna ta także nie może być uznana za „ ważny powód „ usprawiedliwiający wcześniejsze zakończenie stosunku umownego.

Taka praktyka , potwierdzona relacjami pracownic , które w tych szkoleniach uczestniczyły nie zaważyła na sposobie funkcjonowania lokalu prowadzonego przez pozwaną.

Po pierwsze niezwłocznie po uzyskaniu informacji o takich sugestiach ze strony osób szkolących, P. K. (1) stanowczo zabronił swoim pracownicom stosowania tych praktyk wobec klientów. Po wtóre to polecenie służbowe nie spotkało się z żadną negatywną reakcja ze strony franczyzobiorcy, wobec spółki kontrahentki. Po trzecie mimo , że ta sytuacja , jak wynika z ustaleń , miała miejsce bezpośrednio po otwarciu lokalu, już na pierwszych z cyklu systematycznych, odbywanych co kwartał szkoleń , stosunek umowny był kontynuowany jeszcze przez okres niemal trzech lat, a franszyzobiorca nie widział podstaw do tego aby wobec tych okoliczności, wcześniej doprowadzić do rozwiązania umowy.

Zupełnie chybiony jest natomiast ten zarzut , że pozwana została nakłoniona do zawarcia umowy , nie mając wpływu na treść postanowień umowy jaką zwarła.

Relacja P. K. (1) wskazującego , że negocjacje poprzedzające jej podpisanie były dwuetapowe z przyczyn , które dotyczyły fraszyzobiorcy oraz , że z woli reprezentujących (...) przedmiot tych negocjacji był ściśle określony przy równoczesnym braku sięgnięcia z ich strony po niezależną weryfikację założeń ekonomicznych przedsięwzięcia przedstawianych przez franszyzodawcę , w sposób oczywisty wyklucza zasadność tego zarzutu.

Nie można także , w sposób usprawiedliwiony, tych ważnych przyczyn upatrywać w sposobie rozliczeń stron z tytułu udziału spółki z W. w finansowaniu akcji promocyjnych i reklamowych sieci farnszyzowej.

W pierwszym rzędzie zauważy należy do czasu, kiedy (...)przejęła od franszyzobiorców obowiązków związanych z reklamą i promocją , żądając w zamian świadczeń finansowych , sposób w jaki spółka (...) ponosiła związane z tym wydatki we własnym zakresie nie był pomiędzy stronami przedmiotem nieporozumień . Dopiero kiedy, począwszy od 1 stycznia 2013r, wykorzystując możliwość przewidzianą w umowie (...), zażądała przekazywania przez pozwaną równowartości 2 % miesięcznych obrotów [ czyli świadczenia niższego od przewidywanego w umowie jako maksimum ] spór powstał na tle tego , że w ramach tego świadczenia franszyzodawca nie chciał uwzględniać wydatków jakie comiesięcznie pozwana ponosiła na utrzymanie reklamy znaku towarowego (...)na fasadzie galerii handlowej , w której prowadziła lokal.

Opisana podstawa nieprozumień stron , także nie wypełnia cech „ważnej przyczyny” gdy weźmie się pod rozwagę , że pomimo jej zaistnienia , trwania w czasie oraz nie usunięcia , mimo prowadzenia wzajemnie korespondencji na ten temat, pozwana pozostawała nadal w relacjach umownych z powódką, nie zdecydują się wcześniej na dokonanie wypowiedzenia z tej przyczyny. Co więcej, [ o czym była już mowa ] z ustaleń opartych na relacji P. K. (1) wynika , że decyzja do doprowadzeniu do wcześniejszego rozwiązania umowy spowodowana została zupełnie innymi okolicznościami.

Nie można też tracić z pola widzenia i nie obejmować oceną tego , iż podczas postępowania pozwana nie dowiodła zasadniczej z tego punktu widzenia tezy , że rzeczywiście skala wydatków realnie przez nią ponoszonych na reklamę i promocję , po 1 stycznia 2013r , kiedy kontrahentka odmówiła rozliczenia w ich ramach , wydatków na sfinansowanie najmu powierzchni na frontowej ścianie galerii , przekraczała sumę odpowiadającą określonej w umowie partycypacji „ (...)„ w promocji i reklamie sieci. Dowiedzenie tego faktu było tym bardziej konieczne gdy zważyć , że z ustaleń wynika , że (...)otrzymywała od pozwanej równowartość nie 3 a 2 % miesięcznych obrotów.

Nawiązując do tego , co już powiedziano o pozostałych zarzutach zawartych w oświadczeniu o wypowiedzeniu umowy a które dotyczyły sposobu zaopatrzenia , cen oraz warunków korzystania przez franszyzbiorcę z transportu organizowanego przez drugą stronę , dodatkowo zaakcentować należy , że kwestionowane w ich ramach ujednolicenie warunków funkcjonowania wobec wszystkich przedsiębiorców tworzących sieć , wynikało z wypracowanych dotąd metod organizacyjnych , stosowanych przez franszyzodawcę , służących jedności oferty , tak cenowej jak i asortymentowej każdego lokalu współtworzącego jego strukturę. Podpisując umowę reprezentujący spółkę, na te warunki godzili się.

Nie można też nie dostrzec , chociaż już tylko w formie uwagi czynionej na marginesie głównego nurtu rozważań , iż jeden z faktów na których opierał się zarzut dotyczący zwiększenia kosztów transportu zawierał błąd , w zakresie skali tego wzrostu. P. K. (1) podczas przesłuchania przyznał , że faktycznie wzrost ten wynosił 25 % a nie 250 % jak wskazał w piśmie z dnia 10 czerwca 2013r.

Na koniec tej ich części wskazać w sposób jednoznaczny należy , iż Sąd II instancji nie rozważał , jako „ ważnej przyczyny „ ewentualnej utraty zaufania pozwanej wobec drugiej strony, albowiem nie była ona powołana w piśmie zawierającym oświadczenie o wypowiedzeniu [ podobnie jak w poprzedzającym je wezwaniu do przywrócenia stanu zgodnego z umową z 8 maja 2013r ]

Mimo wynikającej z przeprowadzonej części rozważań konkluzji , iż strona pozwana doprowadziła do wcześniejszego rozwiązania umowy stron w warunkach braku ku temu „ważnych powodów”, roszczenie powódki o zapłatę kary umownej , na podstawie (...)pkt (...) umowy nie może zostać uwzględnione albowiem w oklicznoiściach faktycznych ustalonych w sprawie , domaganie się przyznania tego świadczenia stanowi po stronie (...)naruszenie zasad współżycia społecznego , pod postacią dobrych obyczajów w relacjach pomiędzy partnerami gospodarczymi o nierównym statusie ekonomicznym i zakresie doświadczenia, będąc przejawem nadużycia prawa podmiotowego, które nie może korzystać z ochrony.

Odwołując się do poczynionych ustaleń wskazać należy , że spółka” (...) „została powołana w celu prowadzenia działalności w ramach umowy franszyzowej, pozostając w okresie prowadzenia negocjacji przed umownych oraz jej podpisania, w fazie organizacji.

Żaden ze wspólników , w tym w szczególności faktycznie prowadzący przedsiębiorstwo spółki (...), nie mieli żadnego doświadczenia w prowadzeniu lokalu gastronomicznego , tym bardziej takiego , który wchodzi w skład sieci franszyzowej. Doświadczenia tego nie mieli , gdyż prowadzenie lokalu pijalni kawy i czekolady w galerii (...)w W. było po raz pierwszy podjętą przez nich działalnością gospodarczą o zarobkowym charakterze.

W tych warunkach P. K. (1) i jego żona zdecydowali się zawierzyć zapewnieniom strony pozwanej , obecnej od dłuższego czasu na rynku - elitarnych - jak zapewniała (...)- przyszytego franszyzobiorcę - lokali - pijalni kawy i czekolady prowadzonych pod marką (...), w zakresie dotychczasowych osiągnięć ekonomicznych sieci oraz możliwości uzyskania powodzenia ekonomicznego w warunkach przystąpienie do niej.

Bez wątpliwości błędem było nie zweryfikowanie tych danych, przez przyszłego kontrahenta(...)we własnym zakresie z punktu widzenia wynikających z treści proponowanej umowy obciążeń finansowych związanych z wejściem w strukturę organizacyjna sieci jako takiej , której ramy organizacyjne określał przede wszystkim Podręcznik Operacyjny, tym nie mniej zasadnym jest wniosek , że już na początku wzajemnej współpracy umownej stron pozycje obu partnerów nie były równorzędne , nie tylko z podanych wyżej przyczyn ale także, co również nie może budzić wątpliwości , z punktu widzenia różnic pomiędzy nimi , w odniesieniu do statusu i możliwości natury ekonomicznej.

W tym kontekście należy także zwrócić uwagę , iż powódka zdawała sobie sprawę z tego , że franszyzbiorca zawarł umowę najmu powierzchni użytkowej na lokal z operatorem galerii handlowej na długoletni okres - tożsamy z okresem w jakim miała obowiązywać umowa o franchising i wiedziała , że podobnie jak w umowie stron , wcześniejsze doprowadzenie do jej rozwiązania, obwarowane jest sankcjami finansowymi wobec franszyzobiorcy- najemcy.

Wskazana nierównowaga stron umowy z 25 lipca 2010r nie musiała być przyczyną braku powodzenia ich współpracy kontraktowej , szczególnie gdy weźmie się pod uwagę , że z istoty umowy o franchising wynika , że franszyzobiorca - jako partner słabszy powinien być objęty stała pomocą i wsparciem ze strony partnera z założenia silniejszego - franszyzodawcy. Ich zapewnienie jest jednym z jego podstawowych obowiązków umownych.

Ustalone w sprawie okoliczności pozwalają na stwierdzenie , że poza początkowym okresem realizacji umowy, pomiędzy stronami dochodziło do nieporozumień dotyczących sposobu tego w jaki sposób lokal w W. ma funkcjonować, tak w odniesieniu do jego wystroju , w tym o charakterze reklamowym , personelu , który ma w nim pracować , podstaw i sposobu świadczenia tej pracy oraz tego skąd i na jakich zasadach , w tym cenowych, pozwana ma mieć zapewnioną dostawę, niezbędnych do funkcjonowania lokalu, produktów.

Sposób w jaki te nieporozumienia starała się eliminować spółka (...) świadczą o tym , że od czasu ich pojawienia się, nie traktowała franszyzobiorcy jako partnera ale narzucała mu sposób , w jaki ma prowadzić lokal.

Ten jednostronny sposób działania , oparty na wykorzystywaniu dominującej pozycji w ramach relacji kontraktowej stron, w ramach którego racje franszyzobiorcy w żaden sposób nie były uwzględnianie , chociaż oczywistym pozostawało , że wywrze to negatywny wpływ na stan wzajemnych stosunków ale także na wynik ekonomiczny spółki (...), a w konsekwencji także, sieci franszyzowej jako całości.

Ta jednostronność i nie liczenie się ze zdaniem przedstawicieli pozwanej dotyczyło zarówno spraw zupełnie drobnych , jak nakaz zdjęcia z witryny lokalu , zakupionej na własny koszt przez pozwaną , w celach promocji kawiarni i reklamy oferty przez nią proponowanej, fontanny z czekolady, czy sporu na tle sposobu zwrotu niesprzedanych bombonierek świątecznych i pokrywania wydatków z nim związanego, poprzez kwestie poważniejsze, jak brak aprobaty powódki dla nabywania przez spółkę z W. części towaru [serwetek , plastikowych sztućców , kubków ], taniej u innego dostawcy , po kwestie zupełnie zasadnicze dla organizacji lokalu jak doprowadzenie ostatecznie do zmiany przez franszyzodawcę statusu pracowników , którym wypowiedziane zostały dotychczasowe umowy o pracę , a pozwana zawała z nimi umowy zlecenia, czy też kierowanie za pośrednictwem osób przeprowadzających szkolenia personelu lokalu aby , w celu ograniczenia kosztów , stosował praktyki niekorzystne z punktu widzenia interesów klientów.

Przejawem wykorzystywania swojej dominującej pozycji w relacji do franszyzobiorcy było dokonywanie przez (...), bez stosownego , wcześniejszego uprzedzania drugiej strony, zmian asortymentowych , obowiązkowych dla lokalu , których konsekwencje finansowe wpływały negatywnie na wynik ekonomiczny przedsiębiorstwa strony pozwanej.

Jedynie dla egzemplifikacji takiej sytuacji, powołać trzeba przykład narzucenia przez spółkę z K. zmiany sposobu zapatrywania się w lody, które , jak okazało się w czasie umowy , pozwana miała zamawiać bezpośrednio od producenta, firmy (...) , po cenach wyższych aniżeli te , które uzyskiwała od pośrednika handlowego tego koncernu , spółki (...) za ten sam ich rodzaj , w warunkach, gdy pochodziły one od tego samego wytwórcy.

Franszyzobiorca był zobowiązany do tej zmiany mimo , że wypracował uprzednio ,w ramach współpracy handlowej z pośrednikiem znaczny rabat , decydujący o tej różnicy , w ostatecznym rozrachunku niekorzystnej ekonomicznie dla strony pozwanej. Trzeba przy tym dodając , że przednio korzystanie z takiego sposobu zaopatrywania się w ten produkt nie był przez fraszyzodawcę kwestionowany.

Kolejnym elementem , pogłębiających się zbiegiem czasu nieporozumień, była kwestia finansowania reklamy i promocji tak lokalu strony pozwanej , jak i sieci w całości oraz udziału w nim (...).

Jak wskazano wyżej, to bardzo eksponowana przez pozwaną podczas postępowania przyczyna nieporozumień stron umowy nie mogło zostać uznane za „ ważną przyczynę” stanowiącą podstawę do wcześniejszego jej rozwiązania , tym nie mniej sposób w jaki , przy powstaniu kontrowersji na tym tle , odnosiła się do postulatów , mającego słabszą pozycję partnera, strona pozwana , także jest przejawem braku poszanowania dla jego interesów , w ramach wspólnie prowadzonego przedsięwzięcia gospodarczego.

Spółka (...) zdawała sobie sprawę z tego jakie obciążenia finansowe ponosi we własnym zakresie pozwana na wynajem powierzchni na ścianie frontowej galerii handlowej w związku z umieszczeniem tam znaku pod którym działa siec franszyzowa. Musiała być jej znana także skala wydatków jakie (...) ponosi na finansowaną z własnych środków promocję i reklamę lokalu i sieci na terenie W. i okolic. W tej sytuacji , wynikająca z treści korespondencji stron , odmowa uwzględnienia , w jakimkolwiek zakresie postulatu drugiej strony o zaliczenie tych wydatków do kwoty jakiej domagała się - począwszy od 1 stycznia 2013r, od franszyzobiorcy tytułem udziału w finansowaniu promocji i reklamy na szczeblu centrali sieci , a nawet nie podjęcie próby negocjacji dotyczącej tej kwestii, świadczy po stronie(...)o nieliczeniu się ze stanowiskiem drugiej strony i wykorzystywaniu swojej , silniejszej wobec niej , pozycji.

Przyjedzie takiej postawy , wpływającej w sposób bezpośredni i negatywny na powodzenie ekonomiczne przedsiębiorstwa pozwanej , które , co także wynika z ustaleń dokonanych w sprawie , przez cały okres obowiązywania umowy odnotowywało w swojej działalności stratę. Różna była tylko jej wielkość, w poszczególnych okresach rozrachunkowych , obejmujących czas jej trwania.

Ten, nie podlegający z biegiem czasu zmianie na lepsze, efekt ekonomiczny skłonił stronę pozwaną do poszukiwania pomocy u spółki franszyzodawcy. Pomoc taka , w postaci czasowego ograniczenia wysokości opłat franszyzowych , pośrednictwie w ubieganiu się o zmniejszenie stawek za najem lokalu , czy czasowym ograniczeniu stawek cen , na kupowane przez franszyzobiorcę produkty była przez (...), w ramach struktury sieci , stosowana.

Spółka (...) „ jednak spotkała się z odmową jej udzielenia.

Jak wynikało z relacji prezesa zarządu (...), przyczyną tej odmowy wsparcia było zachowanie P. K. (1) , który , jak to ujął M. P. (1) „ zachowywał się tak , jak się zachowywał. „

Usprawiedliwia to , w powiązaniu z innymi faktami ustalonymi w sprawie , wniosek , iż odmowa udzielenia takiego wsparcia , nie tylko prowadziła do nieuzasadnionego różnicowania przez franszyzodawcę swoich kontrahentów , niekorzystnego z punktu widzenia interesów powódki ale przede wszystkim , była formą pozaumownej sankcji wobec pozwanej za to , że broniła swoich interesów , działając w granicach umowy , w sposób , który przez silniejszego partnera nie był aprobowany.

Opisany wyżej stan wzajemnych relacji umownych stron doprowadził ostatecznie (...) do decyzji o doprowadzeniu do wcześniejszego rozwiązania umowy.

Z powodów , które zostały wskazane wyżej , żadna z przyczyn wskazanych w akcie natychmiastowego jej wypowiedzenia przez franszyzodawcę nie była „ ważnym powodem” , w rozumieniu tego pojęcia , jakim posługuje się , mający w sprawie zastosowanie art. 746 §3 kc W piśmie zawierającym oświadczenie o wypowiedzeniu brak było, jako „ważnego powodu” utraty zaufania do drugiej strony.

Jak była już o tym mowa wykluczało to możliwość , w ramach oceny roszczeń zgłoszonych w pozwie , dokonywania przez Sąd II instancji , weryfikacji ustalonych faktów z punktu potwierdzenia tej przyczyny , jako „ważnego powodu” wcześniejszego rozwiązania stosunku obligacyjnego stron.

Tym nie niej sposób działania strony powodowej w relacjach umownych z pozwaną , jako sprzeczne z dobrami obyczajami, które powinny cechować współpracę gospodarczą stron opartą poszanowaniu usprawiedliwionych interesów partnera słabszego ekonomicznie , szczególnie gdy umowa zobowiązuje do jego wsparcia i służenia mu stałą pomocą , której nie otrzymuje ,a przy tym partner silniejszy udzielenie go pozostawia wyłącznie swojemu dowolnemu uznaniu, usprawiedliwia ocenę , iż domaganie się przez stronę powodowa zasądzenia na jej rzecz od byłej faszyzobiorczyni kary umownej , na podstawie (...)ust. (...) umowy , stanowi nadużycie prawa podmiotowego i jako sprzeczne z dobrymi obyczajami, w relacjach gospodarczych , na podstawie art. 5 kc podlega oddaleniu.

Inaczej należy ocenić drugie z roszczeń spółki (...).

Obejmuje ono żądanie zasądzenia kary umownej za naruszenie przez pozwaną zakazu konkurencji , na podstawie(...)pkt(...) w zw. z pkt (...) i (...) tego postanowienia umowy.

Okoliczności faktyczne ustalone w sprawie dają podstawie do usprawiedliwionego przyjęcia , że doprowadzenie do wcześniejszego rozwiązania umowy stron przez spółkę (...) obciąża franszyzobiorcę albowiem żaden z powołanych w akcie wypowiedzenia jej , w trybie natychmiastowym powodów , w świetle ustaleń , nie mógł być uznany za „powód ważny”

W konsekwencji , zgodnie z postanowieniem punktu (...) (...)umowy, były fraszyzobiorca był zobowiązany do respektowania zakazu konkurencji , zgodnie z jej definicją przyjętą przez strony w punkcie (...) tego postanowienia , przez okres dwóch lat.

Jego naruszenie uprawniało spółkę (...) do naliczenia kary umownej , w kwocie 100 000 złotych.

Analizując treść tego punktu(...)umowy , podzielić należy zarzut apelacyjny strony powodowej, zarzucający naruszenie przez Sąd Okręgowy art. 65 §2 kc , którego konsekwencją było wadliwe dokonanie wykładni tego postanowienia umownego. Interpretacja dokonana przez Sąd , w odwołaniu się jedynie do reguł wykładni językowej , na podstawie której uznał on , że zakaz konkurencji obejmuje prowadzenie przez byłego franczyzobiorcę jakiejkolwiek kawiarni , jest rzeczywiście niepoprawna.

Oceniając , że sięgniecie po reguły wykładni językowej w tym przypadku sa wystarczające , stwierdzić należy , że analiza całości postanowienia punktu (...) (...)umowy , a nie odwołanie się , jak uczynił to Sąd niższej instancji jedynie do wyrwanego z kontekstu znaczeniowego pełnego brzmienia postanowienia , jednego , użytego z wykorzystaniem przecinków, wyrazu „ kawiarni „ pozwala na stwierdzenie , że zakaz obejmował prowadzenie działalności gastronomicznej o profilu charakterystycznym dla działalności gospodarczej , w lokalach objętych siecią (...), pod postacią Pijalni kawy i czekolady , w której sprzedaje się praliny , względnie kawiarni , która będzie oferowała zarówno kawę jak i czekoladę oraz praliny.

Podzielenie tego zarzutu materialno- prawnego strony skarżącej ma dalsze następstwo, w postaci podzielenia, również w całości zarzutu naruszenia przez Sąd I instancji art. 5 kc oraz w części, zarzutu naruszenia art. 483 §1 w zw z art. 484 §1 kc, w odniesieniu do roszczenia , którego podstawą jest postanowienie (...)pkt (...) umowy stron.

Z ustaleń faktycznych sprawy , w tym w szczególności z niekwestionowanych zeznań prezesa zarządu strony pozwanej P. K. (1) wynika , iż wspólnicy franszyzobiorcy przygotowania do prowadzenia kawiarni o tym samym profilu , co dotąd w ramach sieci i w tym samym miejscu, rozpoczęli bezpośrednio po tym , kiedy on , jako prezes zarządu , zdecydował się na skierowanie do powódki pisma wzywającego do zaniechania naruszeń umowy , a zatem tuż po 8 maja 2013r . Z porównania czasu tych dwóch zdarzeń, wynika , że realnie biorąc już wówczas (...) nie liczyła na możliwość kontynuacji współpracy umownej z (...).

Fakty te , także wynikające przede wszystkim z relacji P. K. (1) ale częściowo także z zeznania S. P. , potwierdzają , że działalność tę , pod postacią organizacyjną Pijalni (...)„ pozwana rozpoczęła , w drugiej dekadzie czerwca 2013 , bezpośrednio po złożeniu oświadczenia o wypowiedzeniu umowy o franchising bez zachowania terminów wypowiedzenia.

Nie tylko nazwa lokalu - prowadzonego dokładnie w tym samym , co uprzednio miejscu ale i asortyment oferowany klientom, był w istocie tożsamy z dotychczasową nazwą działalności jak również dotychczasową ofertą. Pozwana zmieniła jedynie dostawców produktów niezbędnych do prowadzenia działalności.

W tych okolicznościach , szczególnie gdy weźmie się pod rozwagę , że jeszcze w trakcie trwania umowy ze z góry powziętym zamiarem były franczyzodawca podejmuje przygotowania , a następnie tuż po jej ustaniu podejmuje, w tym samym miejscu tożsamą rodzajowo z profilem działalności [ byłego] farszyzodawcy działalność , nie można w sposób usprawiedliwiony uznawać , że dochodzenie kary umownej za naruszenie , w ten sposób , ustanowionego umownie zakazu konkurencji , kary umownej jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego./ dobrymi obyczajami w relacjach pomiędzy przedsiębiorcami/

W tym przypadku to spółka (...) „ naruszyła te dobre obyczaje , a spośród nich zasadę lojalności wobec partnera kontraktowego ,czego najbardziej oczywistą egzemplifikacją było rozpoczęcie przygotowań do podjęcia konkurencyjnej działalności, już w czasie, kiedy zwykła lojalność i reguła współdziałania przy wykonywaniu zobowiązania , nakazywały oczekiwać na reakcję fraszyzodawcy na pismo , które w założeniu miało doprowadzić do poprawy wzajemnych relacji i kontynuacji wspólnego przedsięwzięcia na dotychczasowych zasadach , które przecież spółka (...) przez ponad dwa lata uznawała za wzajemnie obowiązujące.

Na marginesie , dla zachowania kompletności wywodu, należy jeszcze wskazać, iż Sąd Apelacyjny nie rozważał ograniczenia wysokości świadczenia należnego na omówionej podstawie spółce (...) , w oparciu o 484 §2 kc , albowiem tego rodzaju żądanie nie zostało przez stronę , w postępowaniu zgłoszone pozwaną zgłoszone.

Sąd II instancji stoi na stanowisku , że miarkowanie świadczenia z tytułu kary umownej może mieć miejsce jedynie wówczas, gdy strona nie tylko wyraźnie takie żądanie sformułuje ale nadto odwoła się do konkretnych przyczyn takiego ograniczenia, a w toku postępowała wykaże fakty wskazujące na ich rzeczywiste zaistnienie.

Nie jest wystarczającym dla oceny przez Sąd istnienia ku takiemu ograniczeniu podstaw, samo domaganie się oddalenia powództwa o zasądzenie tak kwalifikowanego normatywnie świadczenia.

Także w formie uwagi na marginesie Sąd wskazuje , iż nie jest trafną argumentacja strony pozwanej , która w odniesieniu do podstawy kary umownej wskazanej w(...)pkt(...) umowy ponosiła zarzut niezgodności tego zapisu z art. 58 §2 kc.

Tej niezgodności upatrywała w tym , że nałożony na pozwaną zakaz prowadzenia działalności konkurencyjnej , nie połączony ze stosownym ekwiwalentem pieniężnym za konieczność jego honorowania przez określony w umowie czas, stanowi niedopuszczalne naruszenie swobody działalności gospodarczej , po stronie spółki (...).

Stanowisko to nie jest trafne przede wszystkim dlatego , że wbrew wspierającemu tę argumentację zarzutowi pozwanej, postępowanie dowodowe potwierdziło , że umowa zawarta 25 lipca 2010r nie była spółce z W. narzucona , jej podpisanie było poprzedzone negocjacjami w ramach których pozwana skorzystała z możliwości współkształtowania jej ostatecznie obopólnie aprobowanych postanowień , jedynie częściowo , nie negując z przyczyn , które obecnie są eksponowane, wskazanego wyżej zapisu. Po wtóre przez okres trwania umowy ani też w ramach formułowania pism: wzywającego do zaniechania naruszeń umowy oraz wypowiadającego ją, pozwana nie czyniła z jego treści zarzutu , wobec kontrahentki.

Niezasadnym jest także , powoływanie w tym kontekście, argumentu z treści uregulowania kodeksu pracy [ art. 101 ² ] przewidującego tego rodzaju ekwiwalent już chociażby z tego powodu , iż regulacja ta dotyczy relacji pomiędzy pracownikiem i pracodawcą przecież zupełnie różnych od tych , które są nawiązywane w profesjonalnym obrocie pomiędzy przedsiębiorcami.

Suma tytułu kary umownej , na podstawie (...)pkt (...) w zw z pkt(...) i (...) umowy należna jest powódce wraz z odsetkami od dnia określonego w żądaniu jej zasądzenia albowiem wezwanie do dobrowolnej jej zapłaty zostało pozwanej doręczone w dniu 14 sierpnia 2013r a , zakreślony w tym celu termin trzech dni upłynął bezskutecznie. W konsekwencji od daty określonej, w pozwie, spółka (...) pozostaje w opóźnieniu w wykonaniu tego obowiązku.

Zatem uznając , iż apelacja spółki (...) jest w części usprawiedliwiona , Sąd II instancji , na podstawie art. 386 §1 kpc i 385 kpc zmienił objęty nią wyrok w sposób , wskazany w punkcie 1 orzeczenia reformatoryjnego , traktując odrębnie każdą ze spraw , połączonych do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia , które dla usunięcia ewentualnych wątpliwości interpretacyjnych, zostały oznaczone w komparycji literami a/ i b/ Do takiego oznaczenia dostosowane zostało określenie poszczególnych elementów treści zmienianego rozstrzygnięcia.

Orzekając o kosztach procesu, w postępowaniu w którym roszczenie dochodzone pozwem zostało ocenione jako zasadne w całości, została nimi obciążona pozwana , na podstawie art. 98 §1 i 3 kpc , zgodnie z regułą odpowiedzialności za wynik sprawy.

Na należną spółce (...) kwotę z tego tytułu , zważywszy na wartość przedmiotu sporu i datę wytoczenia powództwa, złożyły się : opłata od pozwu [ 5 000 złotych] , wynagrodzenie profesjonalnego pełnomocnika - radcy prawnego oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa [ 3617 zł ] oraz wynikająca ze spisu kosztów [ k.832 akt ] , równowartość kosztów dojazdu pełnomocnika do SR w W., na posiedzenie podczas którego przesłuchiwania byli w drodze pomocy sądowej świadkowie [ 559, 98 zł ].

Rozstrzygając o kosztach procesu , w postępowaniu w którym roszczenie byłego franszyzodawcy zostało w całości oddalone , koszty te , na podstawie tej samej normy zostały przyznane wygrywającej spór , spółce (...).

Kwota należna jej z tego tytułu , przy zastosowaniu tych samych kryteriów, została ustalona na 3617 zł , odpowiadając wynagrodzeniu profesjonalnego pełnomocnika - adwokata - oraz opłacie skarbowej pod pełnomocnictwa.

Orzekając o kosztach postępowania apelacyjnego , biorąc pod uwagę , że apelacja spółki z K. została uwzględniona jedynie w połowie , na podstawie art. 100 kpc w zw z art. 108 §1 i 391 §1 kpc , Sąd II instancji przyznał na jej rzecz od przeciwniczki tylko połowę kwoty wniesionej tytułem opłaty apelacji , a w pozostałym zakresie , w odniesieniu do kosztów zastępstwa procesowego , koszty te pomiędzy stronami wzajemnie zniósł.

SSA Grzegorz Krężołek SSA Teresa Rak SSA Sławomir Jamróg

WYROK

UZASADNIENIE