UZASADNIENIE

Prezes Urzędu Regulacji Energetyki (Prezes URE, pozwany), po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia kary pieniężnej, o której mowa w art. 56 ust. 1 pkt 19 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo Energetyczne (Dz.U.2012.1059; dalej Pe) decyzją z dnia 29 września 2014 r., znak: (...), nałożył na (...) S.A. z/s w G. ((...), spółka, powód) karę pieniężną w wysokości 50 000 zł, co stanowiło (...) osiągniętego przez spółkę w 2013 r. przychodu z działalności koncesjonowanej w zakresie dystrybucji energii elektrycznej, z tytułu naruszenia zapisów punktu B.2. oraz punktu C.1.11. Instrukcji Ruchu i Eksploatacji Sieci Dystrybucyjnej (IRiESD) o której mowa w art. 9g Pe, obowiązującej tegoż operatora sieci dystrybucyjnej ( (...)) od dnia 1 stycznia 2014 r. Zawarte w tych punktach postanowienia dotyczyły terminów wysłania parafowanych umów dystrybucji oraz terminu udostępnienia sprzedawcom danych pomiarowych o zużyciu energii elektrycznej przez odbiorców w okresie rozliczeniowym.

W punkcie II skarżonej decyzji pozwany umorzył postępowanie administracyjne w sprawie wymierzenia kary pieniężnej w związku z ujawnieniem okoliczności wskazujących możliwość naruszenia zapisów pkt C.1.17 IRiESD obowiązującej do dnia 31 grudnia 2013 r. (decyzja Prezesa URE – k. 4-12)

(...) S.A. z/s w G. złożonym odwołaniem zaskarżyła decyzję Prezesa URE w części, tj. w zakresie pkt I. 1) i I.2), zarzucając jej:

1. naruszenie przepisów postępowania administracyjnego, a mianowicie art. 7, 77 § 1, 78 § 1 i art. 80 k.p.a., poprzez niedokonanie wszechstronnej oceny zebranego materiału dowodowego i naruszeniu zasad logicznego rozumowania, skutkujące przyjęciem, że powód naruszył instrukcję, o której mowa w art. 9g ust. 9 Pe,

2. naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.: art. 56 ust. 1 pkt 19 Pe poprzez jego zastosowanie w sytuacji, gdy okoliczności sprawy wskazują, że powód nie naruszył instrukcji, o której mowa w art. 9g ust.9 Pe, właściwej (obowiązującej) dla rozpatrywania zgłoszeń zmiany sprzedawcy objętych niniejsza sprawą,

3. niezastosowanie art. 56 ust. 6a Pe, tj. odstąpienia od wymierzenia powodowi kary w sytuacji gdy stopień szkodliwości czynu był znikomy a powód zaprzestał zarzucanego mu naruszania i zrealizował obowiązki płynące z IRiESD w taki sposób, że doszło do zmiany sprzedawcy zgodnie z wnioskiem, a w konsekwencji żaden podmiot (odbiorca lub sprzedawca) nie ponieśli szkody.

Na podstawie przedstawionych zarzutów powód wniósł o:

1. uchylenie decyzji w zaskarżonej części,

2. zasądzenie kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu odwołania powodowa spółka podniosła, że przedstawione przez (...) S.A. z/s w G. ( (...)) zgłoszenia zmiany sprzedawcy wpłynęły do (...) w 2013 r. W związku z tym jeszcze w 2013 r. został im nadany bieg. W 2013 r. obowiązywała wcześniejsza IRiESD, która nie przewidywała terminu na odesłanie sprzedawcy obustronnie podpisanej umowy o świadczenie usług dystrybucji. Dlatego też, zdaniem powoda, w stosunku do tych zgłoszeń mają zastosowanie postanowienia dotychczasowej IRiESD. Skoro w obowiązującej w 2013 r. Instrukcji nie określono terminu na odesłanie popisanej umowy, strony wiązały postanowienia umów cywilnych. Prezes URE niewłaściwie zastosował w sprawie regulacje IRiESD z 2014 r. Powinien, podobnie jak w punkcie II skarżonej decyzji, umorzyć postępowanie administracyjne z uwagi na cywilnoprawny charakter sporu.

Powód podkreślił, że w nowej IRiESD nie zawarto postanowień dotyczących okresu przejściowego ani intertemporalnych, regulujących właściwość konkretnej Instrukcji dla niezakończonego procesu zmiany sprzedawcy. Zdaniem powoda w sytuacji, gdy odbiorca złożył zgłoszenie zmiany sprzedawcy w okresie obowiązywania IRiESD z 2013 r., to właśnie ta Instrukcja powinna być stosowana do czasu zakończenia postępowania dotyczącego zmiany sprzedawcy.

Powód dowodził, iż jeśli przyjąć, że w sprawie mają zastosowanie postanowienia IRiESD z 2014 r., nie można pominąć, iż zgodnie z pkt D.1.2. lit. b) nowej Instrukcji zawarcie umowy o świadczenie usług dystrybucji energii elektrycznej następuje na podstawie złożonego oświadczenia odbiorcy o zgodzie na zawarcie umowy o świadczenie usług dystrybucji energii elektrycznej z (...) S.A. Dopuszczalne jest również złożenie przez sprzedawcę w imieniu odbiorcy wniosku o zawarcie umowy o świadczenie usług dystrybucji energii elektrycznej. Spółka wskazała, że skoro ani odbiorca ani sprzedawca nie złożyli wymienionych dokumentów, to zgodnie z pkt D.1.2. nowej Instrukcji dla (...) nie rozpoczął się bieg 21 dniowego terminu na przygotowanie umowy o świadczenie usług dystrybucji energii elektrycznej. W ocenie powoda okoliczność ta przemawia za przyjęciem, iż w badanej sprawie obowiązuje IRiESD z 2013 r., a zarazem stanowi kolejną okoliczność potwierdzającą zasadność złożonego do Sądu odwołania z uwagi na wadliwość podstawy prawnej decyzji Prezesa URE.

Powód powołał się na złożone w postępowaniu administracyjnym wyjaśnienia na temat przyczyn wydłużenia postępowania dotyczącego zmiany sprzedawcy dla wymienionych w zaskarżonej decyzji przypadków. W szczególności wskazał na awarię systemu informatycznego i większy od standardowego wpływ wniosków o zmianę sprzedawcy lub rozdzielenie umów kompleksowych, co sprawiło, że (...) nie mogła fizyczne obsłużyć zleceń związanych z odczytem wskazań licznika, a mimo to generowane były dokumenty potwierdzające zmianę sprzedawcy. Powód podkreślił, że do dnia 30 kwietnia 2014 r. wszystkie, będące przedmiotem sprawy wnioski o zmianę sprzedawcy zostały załatwione. Dochowana została również data zmiany sprzedawcy, więc data odesłania umowy do odbiorcy nie wpłynęła na wnioskowany termin wejścia w życie umowy sprzedaży dla nowego sprzedawcy.

Zdaniem powoda przedstawione okoliczności uzasadniały stanowisko, iż Prezes URE nie powinien nałożyć na (...) kary pieniężnej. Z uwagi na znikomy stopień szkodliwości czynu i zaprzestanie przez powoda zarzucanego naruszania w sprawie zachodziły przesłanki do zastosowania art. 56 ust. 6a Pe.

Pozwany – Prezes Urzędu Regulacji Energetyki wniósł o oddalenie odwołania i zasądzenie od powoda kosztów zastępstwa procesowego.

Prezes URE podniósł, że zgodnie z art. 9c ust. 3 pkt 9a lit.e Prawa energetycznego operator systemu dystrybucyjnego jest odpowiedzialny za umożliwienie realizacji umów sprzedaży energii elektrycznej zawartych przez odbiorców przyłączonych do sieci tego operatora m. in. poprzez wdrożenie warunków i trybu zmiany sprzedawcy energii oraz ich uwzględnienie w instrukcji o której mowa w art. 9g Pe. Stosownie do art. 9g ust.1 Pe operator systemu dystrybucyjnego zobowiązany jest do opracowania instrukcji ruchu i eksploatacji sieci dystrybucyjnej, określającej procedurę zmiany sprzedawcy. Projekt IRiESD w całości podlega zatwierdzeniu przez Prezesa URE i publikacji na stronie internetowej operatora. Użytkownicy systemu, w tym odbiorcy lub korzystający z usług świadczonych przez tego operatora mają obowiązek stosować się do warunków i wymagań oraz procedur postępowania i wymiany informacji określonych w Instrukcji zatwierdzonej przez Prezesa URE. Pozwany wskazał, że decyzją z dnia 16 grudnia 2013 r. zatwierdził przedłożony przez (...) S.A. projekt całej IRiESD, oraz ustalił na dzień 1 stycznia 2014 r. termin jej wejścia w życie.

Powołując się na ustalenia dokonane w postępowaniu administracyjnym Prezes URE zauważył, że w przypadku 17 odbiorców sprzedawca (...) S.A. w 2013 r., w okresie obowiązywania starej IRiESD zatwierdzonej w 2008 r., zgłosił powodowi zmiany sprzedawcy. Wszystkie zgłoszenia zostały pozytywnie zweryfikowane.

Zgodnie z zapisami IRiESD obowiązującej do końca 2013 r. jak i nowej Instrukcji operator systemu dystrybucyjnego w terminie 5 dni roboczych od otrzymania dokonuje weryfikacji powiadomień o zawarciu umowy sprzedaży energii elektrycznej. Gdyby zgłoszenia zawierały błędy lub braki formalne, ich weryfikacja byłaby negatywna. Prezes UKE nie zgodził się z twierdzeniem powoda, że w konkretnych, będących przedmiotem postępowania administracyjnego 17-tu przypadkach odbiorcy lub nowy sprzedawca nie przedstawili wymaganych dokumentów, co miało wpływ na procedurę zmiany sprzedawcy, która nie została zakończona do dnia 31 grudnia 2013 r.

Prezes URE wskazał, że na Platformie (...) ( (...)) wszystkie zgłoszenia zmiany sprzedawcy zostały zweryfikowane pozytywnie, lecz mimo to parafowane umowy dystrybucji wysłano z kilkumiesięcznym opóźnieniem, podczas gdy w pkt B.2 nowej IRiESD wyznaczono odpowiednio 7 i 21 dni kalendarzowych na wysłanie podpisanych umów. Z kolei w starej IRiESD, obowiązującej na dzień wpływu zgłoszenia, termin zakończenia całego procesu zmiany sprzedawcy wynosił 30 dni od momentu otrzymania powiadomienia o zawarciu umowy sprzedaży lub 14 dni przy kolejnej zmianie sprzedawcy (pkt F.1.5 poprzedniej IRiESD).

Zdaniem pozwanego, powód nie dochował żadnego z obowiązujących go terminów, ujętych w każdej z ww. instrukcji, nawet licząc ich bieg na nowo od daty wejścia w życie nowej IRiESD. W przypadku niedochowania terminu wynikającego ze starej IRiESD powód nie mógł stosować jej postanowień, ponieważ przestała ona obowiązywać, a od dnia 1 stycznia 2014 r. obowiązywała nowa IRiESD.

Ustosunkowując się do twierdzenia powoda o braku w starej IRiESD terminu na odesłanie podpisanej obustronnie umowy o świadczenie usług dystrybucji pozwany podkreślił, iż zgodnie z § 13 ust. 2 rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 4 maja 2007 r. w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemu elektroenergetycznego (Dz.U.2007.93.623) przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się dystrybucją energii elektrycznej zawiera obligatoryjnie z odbiorcą przyłączonym do jego sieci umowę o świadczenie usług dystrybucji energii elektrycznej przed rozwiązaniem umowy kompleksowej. Zawarcie umowy o świadczenie usług dystrybucji powinno być zrealizowane przed datą zgłoszenia zmiany sprzedawcy podaną w zgłoszeniu zmiany sprzedawcy. Operator systemu dystrybucyjnego po pozytywnej weryfikacji zgłoszenia i nadejściu wskazanej w zgłoszeniu daty zmiany sprzedawcy nie może zwlekać z odesłaniem do nowego sprzedawcy obustronnie podpisanej umowy. W przeciwnym razie sprzedawca i odbiorca nie mają pewności co do terminu wejścia w życie nowej umowy, umożliwiającej świadczenie usług dystrybucji przez nowego sprzedawcę, co naraża nowego sprzedawcę na straty finansowe i utratę wiarygodności u klientów.

Pozwany wskazał, że (...) nie udostępniła również danych pomiarowo rozliczeniowych dla wymienionych punktów poboru energii. W rezultacie odbiorcy nadal byli rozliczani z tytułu umowy kompleksowej przez dotychczasowego sprzedawcę (...). Wywoływało to komplikacje w rozliczeniach pomiędzy odbiorcą a starym i nowym sprzedawcą. Po pozytywnej weryfikacji zgłoszenia zmiany sprzedawcy i upływie wskazanej w zgłoszeniu daty zmiany sprzedawcy faktury z tytułu sprzedaży energii elektrycznej wystawiał zarówno stary jak i nowy sprzedawca. Zgodnie z pkt C.1.11 nowej IRiESD powód miał obowiązek przekazania tych danych do piątego dnia roboczego po zakończeniu okresu rozliczeniowego usług dystrybucyjnych. Niedochowanie tego terminu uniemożliwiło nowemu sprzedawcy prawidłowe wykonywanie usług sprzedaży energii elektrycznej.

Pozwany nie zgodził się z twierdzeniem powoda, że umorzył postępowanie administracyjne w pkt II skarżonej decyzji z uwagi na cywilnoprawny charakter sporu. Wyjaśnił, iż umorzył postępowanie w zakresie pkt C.1.17 poprzedniej IRiESD z uwagi na brak precyzyjnie wskazanego terminu przekazania danych pomiarowych, podczas gdy konkretne terminy wskazane w instrukcji stanowią podstawę do oceny zachowania powoda, będącego przedmiotem badania w ramach postępowania w sprawie o nałożenie kary pieniężnej w oparciu o art. 56 ust. 1 pkt 19 Pe.

Prezes URE podtrzymał swoją ocenę odnośnie nie dołożenia przez (...) wymaganej od profesjonalisty, należytej staranności w procedowaniu zmiany sprzedawcy energii. Skargi nowego sprzedawcy (...) oraz jego korespondencja mailowa z powodem, zdaniem pozwanego wskazują na opieszałość działań (...), podczas gdy od przedsiębiorcy prowadzącego koncesjonowaną działalność gospodarczą wymaga się podwyższonego poziomu staranności w obrocie gospodarczym. Pozwany wskazał na wystąpienie sprzedawcy z dnia 14 marca 2014 r. o pilne odesłanie odbiorcom umów dystrybucyjnych. (...) odesłała umowy dopiero w dniu 30 kwietnia 2014 r. mimo, że powinno to nastąpić w terminie 7 lub 21 dni od daty zgłoszenia. Opóźnienia powoda miały charakter długotrwały i naraziły sprzedawcę (...) na szkodę finansową i wizerunkową poprzez utratę zaufania odbiorców. Pozwany nie zgodził się ze stanowiskiem powoda o dochowaniu przez (...) terminu zmiany sprzedawcy i wskazał, iż po upływie podanej w zgłoszeniu daty zmiany sprzedawcy odbiorcy nadal byli rozliczani na podstawie umów kompleksowych zawartych przez (...).

Nałożoną na powoda karę pieniężną Prezes URE uznał za niewygórowaną i stwierdził, iż w sprawie nie zaistniały przesłanki do odstąpienia od wymierzenia kary z uwagi na stopień szkodliwości czynu powoda, który nie był znikomy.

Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny:

Sprzedawca energii elektrycznej (...) S.A. pismami z dnia 24 i 25 marca 2014 r. (k.4 – 119 akt adm.) wystąpił do Prezesa URE o wszczęcie postępowania w związku z wielokrotnym naruszeniem przez (...) S.A., jako operatora systemu dystrybucyjnego warunków Generalnej Umowy Dystrybucyjnej oraz Instrukcji Ruchu i Eksploatacji Sieci Dystrybucyjnej. Z akt administracyjnych wynika, że w kilkunastu przypadkach złożenia w okresie od 11 czerwca do 3 października 2013 r., oraz w dniu 2 z grudnia 2013 r. przez (...) zgłoszeń zmiany sprzedawcy, które zostały pozytywnie zweryfikowane (...) opublikowała na Platformie (...) stosowny komunikat. Do dnia wystąpienia przez (...) w marcu 2014 r. do Prezesa URE z w/w wnioskami o wszczęcie postępowania (...) nie odesłała jednak obustronnie podpisanej umowy o świadczenie usług dystrybucji oraz nie udostępniła (...) danych pomiarowo – rozliczeniowych dla wymienionych Punktów Poboru Energii. Ponadto w dalszym ciągu odbiorcy rozliczani byli z tytułu umowy kompleksowej mimo, że w związku z opublikowaniem przez (...) informacji o zmianie sprzedawcy (...) rozpoczął fakturowanie odbiorców za sprzedaż energii elektrycznej. W rezultacie proces zmiany sprzedawcy nie został formalnie zakończony, a odbiorcy narażeni byli na tzw. podwójne fakturowanie z uwagi na wystawianie faktur za pobraną energię elektryczną zarówno przez dotychczasowego sprzedawcę i przez (...).

Przed wystąpieniem do Prezesa URE o wszczęcie postępowania (...) w korespondencji elektronicznej z dnia 14 marca 2014r. zwrócił się do (...) z prośbą o pilne przesłanie umów dystrybucyjnych oraz zakończenie procesu zmiany sprzedawcy (k. 133-140 akt adm.).

Pismem z dnia 18 kwietnia 2014 r. Urząd Regulacji Energetyki wezwał powoda do złożenia wyjaśnień w sprawie skarg (...), załączając listę odbiorców wymienionych w skargach. Wezwanie zostało odebrane przez adresata w dniu 25 kwietnia 2014 r. (wezwanie - k. 121-123 akt adm.; zpo – k. 125 akt adm.).

W dniu 30 kwietnia 2014 r. powód wysłał do sprzedawcy (...) obustronnie podpisane umowy dystrybucyjne, jednocześnie informując go o tym drogą mailową (k. 133-140 akt adm.).

Odpowiadając na wezwanie URE z dnia 18 kwietnia 2014 r. (...) w piśmie z dnia 8 maja 2014 r. usprawiedliwiła wydłużenie okresu podpisywania umów zwiększoną ilością zgłoszeń zmiany sprzedawcy pod koniec 2013r., powodującą brak możliwości terminowego zakończenia procedur ze względu na ograniczenia organizacyjne operatora (k. 128-129 akt adm.). W załączeniu przedstawiono listę odbiorców wymienionych w skargach złożonych przez (...) z datą wysłania obustronnie podpisanych umów.

Mając na uwadze uzyskane informacje Prezes URE, pismem z dnia 6 czerwca 2014 r. zawiadomił (...) o wszczęciu z urzędu postępowania w sprawie wymierzenia kary pieniężnej w związku z możliwością naruszenia IRiESD - Bilansowanie obowiązującej do 31 grudnia 2013 r. oraz IRiESD obowiązującej od 1 stycznia 2014 r. (k. 142 akt adm.). Prezes URE wskazał, że cześć skarg złożonych przez (...) dotyczyła zgłoszeń zmiany sprzedawcy złożonych w okresie od czerwca do września 2013 r. i dodał, że jak wynika ze złożonych wyjaśnień, znaczne opóźnienia wystąpiły na etapie wysyłki projektu umowy dystrybucyjnej kilka miesięcy po dokonaniu zgłoszenia zmiany sprzedawcy.

Z odpowiedzi (...), z dnia 25 czerwca 2014 r. wynika, że w styczniu i lutym 2014 r. wpłynęło do niej ponad 12 000 zgłoszeń zmiany sprzedawcy, dotyczących roku poprzedniego. Spółka nie przedstawiła konkretnych wyjaśnień dotyczących opóźnienia realizacji 17 zgłoszeń zmiany sprzedawcy wymienionych w skargach złożonych przez (...).

Operator oświadczył, iż podjął wszelkie możliwe działania celem usprawnienia realizacji procesu zmiany sprzedawcy, zwiększając liczbę wykwalifikowanych osób obsługujących tenże proces (k. 148-150 akt adm.)

Pismem z dnia 4 sierpnia 2014 r. Prezes URE zawiadomił (...) o zakończeniu postępowania dowodowego w sprawie wymierzenia kary pieniężnej oraz możliwości zapoznania się z zebranym w sprawie materiałem dowodowym i złożenia dodatkowych wyjaśnień w terminie 7 dni (k. 152 akt adm.).

Spółka nie skorzystała z możliwości zapoznania się z zebranym materiałem dowodowym.

Na podstawie zebranego materiału dowodowego Sąd Okręgowy w Warszawie zważył, co następuje:

W złożonym odwołaniu powód nie kwestionował ustaleń dotyczących wystąpienia 17 przypadków naruszeń w realizacji procesu zmiany sprzedawcy poprzez nieuzasadnione opóźnienie odesłania obustronnie podpisanej umowy o świadczenie usług dystrybucji oraz nie udostępnienie nowemu sprzedawcy danych pomiarowo – rozliczeniowych dla wymienionych Punktów Poboru (...) mimo pozytywnej weryfikacji zgłoszeń. W odniesieniu do wszystkich przypadków procedura zmiany sprzedawcy została zainicjowana w roku 2013, w czasie obowiązywania starej IRiESD. Złożone przez (...) zgłoszenia zmiany sprzedawcy zostały pozytywnie zweryfikowane przez (...). Oznacza to, że zgłoszenia spełniały wymagania określone w obowiązującej ówcześnie IRiESD i nie występowały przeszkody uniemożliwiające powodowi wykonanie czynności związanych ze zmianą sprzedawcy. Skoro do dnia 31 grudnia 2013 r., w którym przestała obowiązywać dotychczasowa IRiESD, powód nie odesłał obustronnie podpisanych umów o świadczenie usług dystrybucji oraz nie udostępnił (...) danych pomiarowo – rozliczeniowych dla wymienionych Punktów Poboru (...), po wejściu w życie nowej IRiESD, na powodzie ciążył obowiązek wykonania tych działań w terminach określonych w postanowieniach Instrukcji obowiązującej od dnia 1 stycznia 2014 r.

Nietrafne było, wyrażone w odwołaniu stanowisko powoda, że przy rozpatrywaniu zgłoszeń zmiany sprzedawcy miały zastosowanie wyłącznie postanowienia Instrukcji obowiązującej w roku 2013, które nie określały terminu na odesłanie obustronnie podpisanej umowy i w efekcie brak podstaw do postawienia powodowi zarzutu naruszenia Instrukcji. W prawomocnej decyzji Prezesa URE z dnia 16 grudnia 2013 r. o zatwierdzeniu Instrukcji Ruchu i Eksploatacji Sieci Dystrybucyjnej, przygotowanej przez powoda, termin wejścia w życie Instrukcji został określony na dzień 1 stycznia 2014 r. W związku z tym, wbrew twierdzeniu powoda, po upływie okresu obowiązywania Instrukcji zatwierdzonej decyzją Prezesa URE z 2008 r. do niezakończonych w 2013 r. postępowań w sprawie zmiany sprzedawcy energii elektrycznej (...) nie mogła stosować nadal postanowień poprzedniej Instrukcji. Z upływem roku 2013 poprzednia Instrukcja utraciła moc obowiązującą, a w nowej Instrukcji brak postanowień regulujących kwestie postępowania w okresie przejściowym lub przepisów intertemporalnych.

Zgodnie z art. 9c ust. 3 pkt 9a lit. e Pe operator systemu dystrybucyjnego jest odpowiedzialny za umożliwienie realizacji umów sprzedaży energii elektrycznej zawartych przez odbiorców przyłączonych do sieci tego operatora m. in. poprzez wdrożenie warunków i trybu zmiany sprzedawcy energii elektrycznej oraz ich uwzględnienie w instrukcji, o której mowa w art. 9g Pe.

Ponadto zgodnie z § 13 ust. 2 rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 4 maja 2000 r. w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemu elektroenergetycznego (Dz.U.2007.93.623 z późn. zm.) przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się dystrybucją energii elektrycznej jest zobowiązane do zawarcia umowy o świadczenie usług dystrybucji z odbiorcą przyłączonym do jego sieci, przed rozwiązaniem umowy kompleksowej. Oznacza to, że po pozytywnej weryfikacji zgłoszenia i nadejściu wskazanej w zgłoszeniu daty zmiany sprzedawcy, dystrybutor nie może zwlekać z odesłaniem do nowego sprzedawcy obustronnie podpisanej umowy, ponieważ brak umowy stwarza u nowego sprzedawcy i odbiorcy stan niepewności co do terminu wejścia w życie nowej umowy dystrybucyjnej, umożliwiającej nowemu sprzedawcy świadczenie usług i naraża tego sprzedawcę na straty finansowe i osłabienie wiarygodności u nowych odbiorców.

Okolicznością bezsporną pomiędzy stronami jest, że powód odesłał podpisane umowy dystrybucji energii elektrycznej w marcu oraz kwietniu 2014 r.

Na podstawie dokonanych ustaleń należy stwierdzić, że powód ewidentnie nie wypełnił ciążącego na nim obowiązku dochowania terminów podejmowanych działań, naruszając zapisy obowiązującej w 2014 r. Instrukcji i przepisy powszechnie obowiązującego prawa.

Stosownie do przepisu art. 56 ust. 1 pkt 19 Pe podmiot, który nie przestrzega warunków wynikających z instrukcji, o której mowa w art. 9g ust. 9 Pe podlega karze pieniężnej. Z powyższego wynika, że w świetle poczynionych ustaleń Prezes URE miał prawny obowiązek nałożenia na (...) kary pieniężnej na podstawie w/w przepisu.

Odpowiedzialność za zachowanie, które na mocy art. 56 ust. 1 pkt 19 Pe zostało zagrożone karą pieniężną, oparta została na zasadzie bezprawności działania lub zaniechania. Adresat kary pieniężnej, o której mowa w przytoczonym przepisie, ponosi odpowiedzialność za każde zachowanie niezgodne z określoną normą. Odpowiedzialność ta ma charakter obiektywny co oznacza, że nie podlega ona ograniczeniom z powodu braku wystąpienia elementu zawinienia. Już samo niewywiązanie się przedsiębiorcy z obowiązków określonych w IRiESD, niezależnie od możliwości przypisania mu winy, stanowi podstawę wymierzenia kary pieniężnej. Ocenie Prezesa URE podlega bowiem wyłącznie obiektywna okoliczność związana z wypełnieniem przez przedsiębiorcę obowiązków wynikających z aktualnie obowiązującej IRiESD.

Zdaniem Sądu powołana przez powoda awaria systemu informatycznego czy zwiększenie ilości wpływających zawiadomień, powodujących nadmierne obciążenie pracowników nie są okolicznościami o charakterze nadzwyczajnym, zwalniającymi go z odpowiedzialności za naruszenie postanowień Instrukcji. Na powodzie jako profesjonalnym przedsiębiorcy ciąży obowiązek poczynienia należytych przygotowań w celu terminowego wypełnienia obowiązków wynikających z charakteru prowadzonej przez niego działalności, a przedsiębiorca ma pełną swobodę zorganizowania działalności gospodarczej w sposób zapewniający prawidłową realizację postanowień obowiązującej IRiESD.

Za uzasadnione należało zatem uznać stanowisko Prezesa URE, iż w rozpoznawanym przypadku powodowy przedsiębiorca nie dochował należytej staranności w prowadzeniu działalności gospodarczej rozumianej jako szczególnej, do jakiej był zobowiązany w świetle art. 355 § 2 k.c. - z uwagi na wykonywanie działalności koncesjonowanej.

Przy ustalaniu wysokości nałożonej decyzją kary pieniężnej Prezes URE w prawidłowy sposób uwzględnił wymienione w art. 56 ust. 6 Pe dyrektywy wymiaru kary.

Dokonując oceny stopnia szkodliwości czynu powodowego przedsiębiorstwa wskazać należało na wynikające ze stwierdzonego zachowania powoda negatywne skutki, dotyczące nowego sprzedawcy oraz odbiorców energii. W szczególności chodzi o wywołanie u odbiorców stanu niepewności dotyczącej podjęcia decyzji o zmianie sprzedawcy energii elektrycznej, oraz pogorszenie jego wizerunku i utratę zaufania odbiorców do nowego sprzedawcy. Ponadto odbiorcy byli w sposób nieuprawniony narażeni na podwójne fakturowanie i rozliczani przez pewien czas na podstawie umowy kompleksowej. Nie można wykluczyć, że zaistniała sytuacja nie miała wpływu na decyzję konsumentów o wycofaniu się z zawartej z (...) umowy i na decyzje innych odbiorców w zakresie zmiany sprzedawcy energii elektrycznej, co mogłoby być dla nich niekorzystne.

W sprawie nie można pominąć faktu, że okres trwającego naruszenia przekraczał w kilku (4) przypadkach 200 dni, więc był znaczny.

Zdaniem Sądu w przedmiotowej sprawie nie wystąpiły przesłanki do zastosowania przepisu art. 56 ust. 6a Pe. W świetle dokonanych ustaleń brak podstaw do uznania, że stopień społecznej szkodliwości popełnionego przez powoda czynu był znikomy. Jedynie w przypadku spełnienia wszystkich wymienionych w tym przepisie przesłanek istnieje możliwość odstąpienia od wymierzenia przedsiębiorcy kary pieniężnej.

W związku z powyższym zarzut naruszenia przez pozwanego art. 56 ust. 6a Pe Sąd uznał za bezzasadny.

Wymierzona przedsiębiorcy kara pieniężna ustalona została przez Prezesa URE z uwzględnieniem jego możliwości finansowych, w wysokości odpowiadającej (...) % przychodu powoda z działalności koncesjonowanej w zakresie dystrybucji energii elektrycznej, osiągniętego w 2013 r. Nie stanowi wiec zagrożenia dla kondycji finansowej powoda.

W ocenie Sądu wymierzenie kary w mniejszej wysokości, pozostawałoby w sprzeczności z jej represyjno-wychowawczą rolą w stosunku do powoda. Przy czym konieczne jest zaznaczenie, iż nałożona kara pieniężna powinna spełniać zarówno funkcję represyjną jak i prewencyjną – zapobiegając w przyszłości analogicznym naruszeniom procedury przez inne działające na rynku podmioty gospodarcze.

Sąd oddalił wnioski powoda o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadka mając na uwadze, że okoliczności, które miały być przedmiotem dowodu nie były kwestionowane przez pozwanego, zostały przedstawione w postępowaniu administracyjnym i uwzględnione przez Prezesa URE przy ustalaniu wysokości nałożonej decyzją kary pieniężnej.

Wniosek dowodowy zgłoszony przez pozwanego Sąd oddalił, uznając, iż nie miał on znaczenia dla oceny zasadności zaskarżonej decyzji i nie miał wpływy na treść wyroku.

Odnosząc się do zarzutu dotyczącego naruszenia przepisów postępowania administracyjnego wskazać należy, iż zgodnie z ugruntowanym w orzecznictwie poglądem (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 maja 1991 roku sygn. akt III CRN 120/91 OSNC 1992 Nr 5, poz. 87; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 października 1998 roku sygn. akt I CKN 265/98 OSP 2000 Nr 5 poz. 68; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 sierpnia 1999 roku sygn. akt 351/99 OSNC 2000 Nr 3 poz. 47; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 stycznia 2001 roku sygn. akt I CKN 1036/98 LEX Nr 52708; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 września 2005 roku, sygn. akt III SZP 2/05 OSNP 2006/19-20/312), Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów nie może ograniczyć sprawy wynikającej z odwołania od decyzji Prezesa Urzędu tylko do funkcji sprawdzającej prawidłowość postępowania administracyjnego, poprzedzającego postępowanie sądowe. Celem tego postępowania nie jest przeprowadzenie kontroli postępowania administracyjnego, ale merytoryczne rozstrzygnięcie sprawy, której przedmiotem jest spór między stronami powstający dopiero po wydaniu decyzji przez Prezesa Urzędu. Postępowanie przed Sądem Ochrony Konkurencji i Konsumentów jest postępowaniem kontradyktoryjnym, w którym uwzględnia się materiał dowodowy zebrany w postępowaniu administracyjnym, co nie pozbawia jednak stron możliwości zgłoszenia nowych twierdzeń faktycznych i nowych dowodów. Sąd antymonopolowy jest sądem cywilnym i prowadzi sprawę cywilną, wszczętą w wyniku wniesienia odwołania od decyzji Prezesa Urzędu, w tym wypadku Urzędu Regulacji Energetyki , według reguł kontradyktoryjnego postępowania cywilnego, a nie sądem legalności decyzji administracyjnej, jak to czynią sądy administracyjne w postępowaniu sądowo-administracyjnym.

Sąd uznał zatem, że nawet gdyby przyjąć, iż w postępowaniu administracyjnym doszło do uchybień proceduralnych to nie mogą one być przedmiotem postępowania sądowego mającego na celu merytoryczne rozstrzygnięcie sporu, bowiem Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zobowiązany jest do wszechstronnego zbadania wszystkich istotnych okoliczności sprawy, przy uwzględnieniu zasad rozkładu ciężaru dowodu i obowiązków stron w postępowaniu dowodowym.

Mając na uwadze powyższe okoliczności Sąd Okręgowy, wobec braku podstaw do uwzględnienia, oddalił odwołanie powoda jako bezzasadne na podstawie art. 479⁵³ § 1 k.p.c.,

O kosztach zastępstwa procesowego orzeczono na podstawie art. 98 i 99 k.p.c. w zw. z § 14 pkt 3 ppkt 3) Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu, stosownie do wyniku sporu.

SSO Witold Rękosiewicz.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE