UZASADNIENIE

Powód (...) w B. wniósł pozew o zasądzenie od pozwanego (...) w U. kwoty 46.080,49 zł z ustawowymi odsetkami od kwot:

a) 34,560,49 zł od dnia 15.07.2015 r. do dnia zapłaty,

b) 11.520,00 zł od dnia 15.07.2015 r. do dnia zapłaty.

Nadto powód wniósł o zasądzenie zwrotu kosztów procesu z uwzględnieniem kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że w dniu 28 kwietnia 2015 r. strony zawarły umowę, na podstawie której pozwany zobowiązał się zorganizować w dniu 19 czerwca 2015 roku konferencję, z tytułu powyższego powód zobowiązał się do zapłaty wynagrodzenia w kwocie 115.201,56 zł. Powód podkreślił, iż strony z winy pozwanego nie podpisały załącznika do umowy, gdyż pozwany odesłał dokument bez podpisu. Powód podał, iż w ramach zaliczki zapłacił pozwanej kwotę 34.560,49 zł. Powód wskazał, iż konferencja miała zostać zorganizowana na ok. 250-300 osób, obejmować miała część wykładową, uroczystą kolację, imprezę taneczną, zaś każdy uczestnik miał mieć zapewniony nocleg ze śniadaniem w ekskluzywnym hotelu w T.. Pozwany nie uregulował należności hotelowi (...), w wysokości 28.000,00 zł na poczet organizacji konferencji, zaś w dniu 15 czerwca 2015 r. pozwany rozwiązał umowę z powodem w związku z utratą płynności finansowej, proponując, iż organizację przedsięwzięcia przejmie firma (...), zaś wpłacona zaliczka zostanie zwrócona w terminie do dnia 26 czerwca 2015 r. Powód podniósł, iż pozwany odpowiedzialny był za niewykonanie usług i w związku z powyższym powód ma prawo żądać zapłaty kary umownej w wysokości 10% wynagrodzenia organizatora. Powód wskazał, iż wystawił pozwanemu notę księgową na kwotę 11.520,00 zł, pozwany nie uiścił powodowi w/w kwoty. Ponadto powód podał, iż do dnia wniesienia pozwu pozwany nie zwrócił powodowi kwoty wpłaconej tytułuje zaliczki w wysokości 34.097,96 zł. Powód wezwał pozwanego do zapłaty, a pozwany nie spełnił żądania powoda.

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 4 września 2015 r. w sprawie o sygn. akt (...) Sąd Rejonowy w B. orzekł zgodnie z żądaniem pozwu.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwany wnosił o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych.

W uzasadnieniu sprzeciwu pozwany wskazał, iż wyłączną przyczyną niewykonania umowy był brak współpracy powoda z pozwanym. Pozwany podniósł, iż przedstawił powodowi kilka propozycji tym ofertę Hotelu (...) w G., która to oferta została przez powoda zaakceptowana. Pozwany podał, iż strony ustaliły wysokość zaliczki na kwotę 98.139,80 zł, powyższa kwota miała umożliwić pozwanemu wykonanie umowy. Warunkiem organizacji konferencji w hotelu (...) w G. była wpłata 90% należności z góry. Pozwany wskazał, iż powód jednostronnie zmienił warunki umowy, przedstawiając kontrakt, na podstawie którego pozwany miał otrzymać wyłącznie 34.560,49 zł, tym samym powód ciężar finansowy organizacji imprezy przenosił na pozwanego. Pozwany kontynuował współpracą chcąc zminimalizować szkody, jakie pozwany mógł ponieść w związku z umową z hotelem. Pozwany wskazał, iż ostatecznie hotel odmówił przeprowadzenia imprezy z powodu braku płatności, której nie zapewnił powód. Pozwany podkreślił, iż działania powoda doprowadziły pozwanego do popadnięcia w problemy finansowe i w konsekwencji zmusiły do wypowiedzenia umowy. Pozwany podał, iż powód zorganizował konferencję z wykonawcą wskazanym przez pozwanego, za cenę wynegocjonowaną przez pozwanego, tj. za kwotę 99.916,50 zł, dzięki czemu powód zaoszczędził kwotę 15.285,06 zł. Pozwany wskazał, że powód nie współdziałał przy wykonywaniu zobowiązania, albowiem ze względu na charakter przedmiotu umowy, pozwany powinien zająć się wyłącznie sprawami organizacyjnymi, a nie finansowaniem przedsięwzięcia, do czego podmioty takie jak pozwany nie są przygotowane i co nie jest praktykowane w działalności tego rodzaju i co nie zostało pomiędzy stronami umówione. Pozwany wskazał, że konsekwencją odmowy finansowania, a więc złamanie dotychczasowych ustaleń, było całkowite uniemożliwienie pozwanemu wykonania umowy. Pozwany wskazał, że zaliczka została zużyta m.in. w związku z wykonywaniem umowy i nie jest ona o nią wzbogacona. W ocenie pozwanego niewykonanie umowy nastąpiło z winy powoda, co oznacza, że po stronie powodowej nie powstało roszczenie o zapłatę kary umownej. Z ostrożności procesowej pozwany wskazał, że powołane okoliczności uzasadniają wysokość kary umownej poprzez zmniejszenie jej do wysokości symbolicznej. Ponadto pozwany wyjaśnił, że powód naruszył warunki umowy, gdyż nie dokonał terminowej zapłaty, zgodnie z pierwotnym porozumieniem, gdyż uiścił kwotę niższą od umówionej. Pozwany podniósł zarzut potrącenia co do kwoty 11.520,00 zł z ewentualną wierzytelnością powoda.

W piśmie procesowym z dnia 17 grudnia 2015 r. wskazał, że zaproponowana przez pozwanego wysokość zaliczki w kwocie 90 % całości kosztów imprezy nigdy nie została zaakceptowana przez powoda. Powód wyjaśnił również, że nie były mu znane uzgodnienia pozwanego z reprezentantem Hotelu (...) w G. odnoszące się do wzajemnych rozliczeń, w tym wysokości ustalonej wpłaty na poczet realizacji zamówienia. Dodatkowo powód podał, że pozwany nie przedstawił żadnego dowodu świadczącego o rzekomej odmowie przez powódkę wpłaty 60.000,00 zł. Powód podkreślił, że kwoty zaliczek i daty ich wpłat szczegółowo zostały określone w umowie, natomiast to nie powód odmówił wpłat pozostałych ustalonych kwot na poczet realizacji umowy, tylko pozwany w dniu 15 czerwca 2015 r. złożył oświadczenie o rozwiązaniu umowy ze względu na utratę płynności finansowej.

Sąd ustalił, co następuje :

Strony prowadziły negocjację w sprawie zawarcia umowy przedmiotem, której była organizacja przez pozwanego spotkania (konferencji), które powód chciał przeprowadzić dla swoich klientów. W związku z powyższym pozwany przedstawił powodowi dwie oferty, z których wybrano organizację imprezy w hotelu należącym do (...) w W.. (dalej: hotel) Usługa miała również obejmować imprezę tematyczną.

(dowód: korespondencja elektroniczna k. – 34-41 akt, projekt umowy z dnia 21.04.2015 r. – k. 77-82 akt, zeznania świadka D. H. – k. 125v.-126 akt)

W dniu 28 kwietnia 2015 r. strony zawarły umowę o organizację konferencji w dniu 19 czerwca 2015 r. Z tytułu realizacji konferencji pozwanemu przysługiwało wynagrodzenie w wysokości 115.201,56 zł, która to kwota obejmowała zapłatę za hotel w wysokości 82.127,56 zł, imprezę wieczorną za kwotę 20.910,00 zł zakup alkohol za 9.564,00 zł oraz prowizję dla agencji w wysokości 2.000,00 zł.. Wynagrodzenie miało być płatne na podstawie wystawianych przez pozwanego i doręczonych powodowi faktur VAT. Pierwsza zaliczka w wysokości 34.560,49 zł brutto była płatna w terminie do 30 kwietnia 2015 r. Kolejna zaliczka w wysokości 46.080,62 zł była płatna w terminie do 16 czerwca 2015 r., natomiast pozostała część wynagrodzenia nie później niż w terminie 14 dni od daty realizacji imprezy. Pozwany odpowiadał za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy, chyba że było ona spowodowane działaniem uczestników imprezy lub działaniem lub zaniechaniem osób trzecich, nieuczestniczących w wykonaniu usług przewidzianych w umowie, jeżeli tych działań lub zaniechań nie można było przewidzieć ani uniknąć i stanowiły one działania bezprawne lub spowodowane siłą wyższą. W sytuacji niewykonania lub nienależytego wykonania przez pozwanego usług powód miał prawo żądać zapłaty kary umownej w wysokości 10 % wynagrodzenia pozwanego. Wszelkie zmiany i uzupełnienia powyższej umowy wymagały formy pisemnej pod rygorem nieważności.

(dowód: umowa z dnia 28.04.2015 r.– k. 24 – 29 akt)

Pozwany zwrócił się do hotelu o organizację imprezy wraz z usługą hotelową. Pozwany prowadził z hotelem negocjacje odnośnie ceny oraz warunków umowy, następnie pozwanym zawarł z hotelem umowę, w której uzgodniono, że przed terminem realizacji konferencji pozwany zapłaci zaliczkę.

(dowód: zeznania świadka A. N. – k. 177-178 akt)

Pozwany wystawił powodowi fakturę pro forma na kwotę 34.560,49 zł tytułem zaliczki na organizację szkolenia na podstawie umowy z dnia 28 kwietnia 2015 r. z terminem płatności wyznaczonym na 30 kwietnia 2015 r.

(dowód: faktura pro forma nr (...)ProForma – k. 32 akt)

Powód przelał na rachunek pozwanego kwotę 34.560,49 zł tytułem powyższej faktury zgodnie z warunkami uzgodnionymi w umowie z dnia 28 kwietnia 2015 r.

(dowód: potwierdzenie wykonania operacji – k. 33 akt)

Pomimo wezwań hotel nie otrzymał zaliczki, uzgodnionej w umowie z pozwanym. W dniu 12 czerwca 2015 r. hotel poinformował pozwanego o odwołaniu konferencji, o czym również został poinformowany powód.

(dowód: korespondencja elektroniczna k. 49-53 akt, zeznania świadka A. N. – k. 177v-178 akt)

W dniu 15 czerwca 2015 r. pozwany poinformował powoda, że z uwagi na utratę płynności finansowej spółki rozwiązuje umowę z dnia 29 kwietnia 2015 r. Jednocześnie pozwany zobowiązał się zwrócić zaliczkę wpłaconą przez powoda do dnia 26 czerwca 2015 r. oraz zaproponował aby za organizację konferencji rozliczyć się bezpośrednio z hotelem, natomiast do organizacji części artystycznej polecił firmę (...) w G..

(dowód: korespondencja elektroniczna k. 55 akt)

Po rozwiązaniu umowy pozwany nie wykonywał żadnych czynności związanych z organizacją imprezy. Powód zawarł z hotelem odrębną umowę w celu organizacji konferencji, w której zobowiązał się do zapłaty wynagrodzenia w wysokości 101.479,94 zł i którą to kwotę przelał na rachunek hotelu. Umowę o organizację imprezy scenariuszowej powód zawarł z J. K. prowadzącą działalność gospodarczą pod nazwą (...) J. K.. Za powyższą usługę powód zapłacił 20.910,00 zł.

(dowód: umowa nr (...) wraz z załącznikami – k. 111 – 119 akt, umowa z dnia 16.06.2015 r. – k. 120-121 akt, faktury VAT – k. 150,152,154,156,158,160 akt, potwierdzenie wykonania operacji – k. 151,153,155,157,159,161 akt)

W związku z niewywiązaniem się przez pozwanego z umowy o organizację konferencji powód obciążył pozwanego karą umowną naliczoną na podstawie umowy z dnia 28 kwietnia 2015 r. w kwocie 11.520,00 zł wystawiając pozwanemu notę obciążeniową z terminem płatności wyznaczonym na 2 lipca 2015 r.

(dowód: pismo z dnia 25.06.2015 r. – k. 56 akt, nota księgowa nr (...) wraz z potwierdzeniem odbioru – k. 57-57 akt

W piśmie z dnia 9 lipca 2015 r. powód wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 46.080,49 zł tytułem zwrotu pobranej zaliczki w wysokości 34.560,49 zł oraz zapłaty kary umownej w wysokości 11.520,00 zł w terminie 3 dni od daty otrzymania wezwania.

(Dowód: wezwanie do zapłaty wraz z potwierdzeniem nadania – k. 59-60 akt)

Pozwany odmówił zapłaty żądanej przez powoda kary umownej jak również odmówił zwrotu zaliczki.

(dowód: pismo z dnia 24.07.2015 r. – k. 87 - 88 akt)

Powyższy stan faktyczny w przedmiotowej sprawie Sąd ustalił w oparciu o wyżej wymienione dowody z dokumentów prywatnych znajdujących się w aktach sprawy, których prawdziwość, autentyczność i moc dowodowa nie budziły jego wątpliwości, a także na podstawie zeznań świadków D. H. oraz A. N..

W ocenie Sądu zeznania świadków były szczere, rzeczowe, korespondowały ze sobą wzajemnie oraz z pozostałym materiałem dowodowym ujawnionym w sprawie.

Na podstawie art. 299 k.p.c. Sąd oddalił wniosek pozwanego o przeprowadzenie dowodu z przesłuchania stron, albowiem w ocenie Sądu zebrany powyżej materiał dowodowy w sposób pełny pozwalał na rozstrzygnięcie niniejszej sprawy. Przesłuchanie stron jest dowodem subsydiarnym, a w sytuacji kiedy zebrany materiał dowodowy pozwolił na ustalenie wszystkich istotnych faktów oraz na wyjaśnienie spornych okoliczności pomiędzy stronami, to przesłuchanie stron było niecelowe i prowadziłoby do nieuzasadnionego przedłużenia postępowania.

Sąd zważył, co następuje :

W ocenie Sądu na gruncie tej sprawy nie może budzić wątpliwości okoliczność, że strony łączyła umowa o świadczenie usług, do której stosuje się odpowiednio przepisy o umowie zlecenia (art. 734 k.c. w zw. z art. 750 k.c.).

Umowy takie mogą mieć charakter odpłatny bądź nieodpłatny i są umowami konsensualnymi. Ich stronami mogą być wszelkie podmioty prawa cywilnego, a więc osoby fizyczne, osoby prawne i jednostki organizacyjne niebędące osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną. Cechą charakterystyczną takich umów jest również to, że zazwyczaj są to umowy oparte na zaufaniu między stronami. Zlecający usługę powierza jej wykonanie danej osobie w zaufaniu do jej umiejętności, kwalifikacji, wiedzy i innych walorów. Na podstawie umowy zawartej przez strony pozwany zobowiązał się do świadczenia usługi polegającej na organizacji konferencji, a powód zobowiązał się do dokonania zapłaty za wykonaną usługę zgodnie z harmonogramem szczegółowo określonych w umowie z dnia 28 kwietnia 2015 r. Bezspornym w sprawie był fakt zapłaty przez powoda na rzecz pozwanego zaliczki w wysokości 34.560,49 zł.

Podkreślić należy, iż pozwany w dniu 15 czerwca 2015 r. rozwiązał umowę łączącą strony powołując się na utratę płynności finansowej spółki. Pozwany nie uiścił także zaliczki na rzecz hotelu, w którym miała być zorganizowana konferencja, a dyrektor hotelu A. N. poinformowała o w/w fakcie powoda.

Wobec odstąpienia przez pozwanego od umowy, powód żądał zarówno zwrotu wpłaconej zaliczki jak również zapłaty kary umownej naliczonej na podstawie § 8 umowy z dnia 15 czerwca 2015 r. tzn. 10 % wynagrodzenia powoda. Pozwany, zarzucał, iż niewykonanie umowy nastąpiło z winy powoda, co skutkowało tym, że po stronie powodowej nie powstało roszczenie o zapłatę kary umownej,

W procesie cywilnym ciężar dowodu spoczywa na stronach postępowania i to one są zobowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne (art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c.). Innymi słowy ten, kto powołując się na przysługujące mu prawo (żąda czegoś od innej osoby) obowiązany jest udowodnić fakty (okoliczności faktyczne) uzasadniające to żądanie, ten zaś, kto odmawia uczynienia zadość żądaniu (czyli neguje uprawnienie żądającego) obowiązany jest udowodnić fakty wskazujące na to, że uprawnienie żądającemu nie przysługuje. W myśl ogólnych zasad procesowych, to na powodzie spoczywa ciężar udowodnienia faktów uzasadniających jego roszczenie (por. wyrok SN z dnia 19 grudnia 1997 r., II CKN 531/97, LEX nr 496544), a na stronie pozwanej spoczywa obowiązek wykazania, że powodowi jego żądanie nie przysługuje (por. wyrok SN z dnia 20 grudnia 2006 r., IV CSK 299/06).

W pierwszej kolejności wskazać należy, że zarzuty pozwanego zawarte w sprzeciwie od nakazu zapłaty Sąd uznał za gołosłowne, niepoparte żadnymi dowodami. Z zeznań świadków jak również z dokumentów prywatnych zgromadzonych w sprawie wynikało, że to pozwany nie wywiązał się z zawartej zarówno z powodem jak i hotelem umowy. Przedstawiona przez pozwanego umowa z dnia 21 kwietnia 2015 r. nie została podpisana przez żadną ze stron i potwierdzała jedynie podjęte między stronami negocjacje. Do zawarcia właściwej umowy doszło w dniu 28 kwietnia 2015 r., która szczegółowo określiła zakres obowiązków pozwanego jak również kwoty poszczególnych zaliczek jak i terminy ich wpłat. Ponadto wszelkie zmiany umowy wymagały formy pisemnej pod rygorem nieważności. Z korespondencji elektronicznej prowadzonej przez strony wprost wynikało, że to pozwany zwodził zarówno powoda jak i hotel, nie przekazując hotelowi umówionej zaliczki. Ponadto, z zeznań świadka A. N. wynika, że pozwany nie przekazał na rzecz hotelu żadnej należności.

Sąd zważył, że w myśl art. 405 k.c. kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości. Zasadą jest, iż korzyść uzyskana bez podstawy prawnej podlega zwrotowi przez osobę, która ją uzyskała na żądanie tego, czyim kosztem przysporzenie nastąpiło (art. 405 k.c.). Szczególnym przypadkiem bezpodstawnego wzbogacenia jest sytuacja, której przysporzenie polega na uzyskaniu świadczenia nienależnego w rozumieniu art. 410 § 1 k.c.

Świadczenie jest nienależne w sytuacjach określonych w art. 410 § 2 k.c., w tym także, jeżeli odpadła jego podstawa. Odpadnięcie podstawy prawnej świadczenia (condictio causa finita) zachodzi w sytuacji, gdy w chwili świadczenia jego prawna podstawa istniała, natomiast już po spełnieniu odpadła. W przedmiotowej sprawie powód zobowiązany był do zapłaty zaliczki w wysokości 34.560,49 zł do dnia 30 kwietnia 2015 r., która to kwotę przelał na rachunek pozwanego, natomiast pozwany w dniu 15 czerwca 2015 r. rozwiązał umowę łączącą strony tym samym, winien liczyć się z obowiązkiem zwrotu tego świadczenia czemu, dał również wyraz w korespondencji elektronicznej wskazując, że zapłaconą zaliczkę zwróci do 26 czerwca 2016 r. Zgodnie z art. 409 k.c. nie może się więc bronić, powołując na okoliczności wyłączające obowiązek zwrotu w szczególności na to, że uzyskaną korzyść zużył lub utracił. Ponadto pozwany wykorzystał zaliczkę na tylko sobie znane cele nie związane z realizacją umowy zawartej z powodem, więc powinien otrzymaną zaliczkę zwrócić.

Sąd zważył także, że zgodnie z art. 498 k.c. gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelnością drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym. Wskutek potrącenia obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej. Potrącenie następuje drogą jednostronnego oświadczenia materialnoprawnego wywołującego skutek prawny niezależnie od woli uprawnionego do wierzytelności objętej potrąceniem i od chwili złożenia go w taki sposób, ażeby druga strona mogła zapoznać się z jego treścią (art. 499 k.c. i 61 k.c.).

Od potrącenia jako czynności materialnoprawnej odróżnić trzeba zarzut potrącenia będący czynnością procesową. Oświadczenie o potrąceniu, o którym mowa w art. 499 k.c., jest czynnością materialnoprawną powodującą – w razie wystąpienia przesłanek określonych w art. 498 § 1 k.c. – odpowiednie umorzenie wzajemnych wierzytelności, natomiast zarzut potrącenia jest czynnością procesową, polegającą na żądaniu oddalenia powództwa w całości lub w części z powołaniem się na okoliczność, że roszczenie objęte żądaniem pozwu wygasło wskutek potrącenia. Oświadczenie o potrąceniu stanowi zatem materialnoprawną podstawę zarzutu potrącenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 2008 r., sygn. II CSK 243/08).

Sąd podziela w pełni pogląd wyrażony w judykaturze, że w trakcie postępowania sądowego uprawniony może połączyć złożenie oświadczenia woli o potrąceniu z podniesieniem zarzutu potrącenia. Podniesienie więc w odpowiedzi na pozew czy sprzeciwie od nakazu zapłaty zarzutu potrącenia jest tym samym równoznaczne ze złożeniem oświadczenia o potrąceniu, jeżeli oświadczenie takie nie zostało złożone wcześniej (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 stycznia 2009 r., sygn. IV CSK 356/2008).

Należy jednakże stanowczo podkreślić, że przewidziany w art. 91 k.p.c. zakres umocowania z mocy ustawy nie uprawnia pełnomocnika procesowego do złożenia materialnoprawnego oświadczenia o potrąceniu (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 października 2004 r., sygn. I CK 204/04, OSNC 2005/10/176).

Nadto treść art. 91 k.p.c. nie daje także podstaw do przypisania pełnomocnikowi procesowemu strony prawa przyjmowania w imieniu mocodawcy oświadczeń kształtujących jego sytuację materialną (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 sierpnia 2010 r., sygn. I PK 56/10). W niniejszej sprawie pełnomocnik pozwanego posiadał pełnomocnictwo uprawniające do złożenia oświadczenia o potrąceniu (k. 73 akt), ale pełnomocnik powoda nie posiadał pełnomocnictwa uprawniającego do przyjęcia oświadczenia o potrąceniu (k. 8 akt). Zatem, mając na uwadze zakres pełnomocnictwa udzielonego pełnomocnikowi powoda, nie był on uprawniony do przyjęcia takiego oświadczenia.

Niezależnie od powyższego, Sąd zważył, iż zgodnie z art. 483 § 1 k.c. strony mogą zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy. W razie niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania kara umowna należy się wierzycielowi w zastrzeżonej na ten wypadek wysokości bez względu na wysokość poniesionej szkody (art. 484 § 1 k.c.)

Kara umowna jest dodatkowym zastrzeżeniem umownym, wprowadzanym do umowy w ramach swobody kontraktowania, mającym na celu wzmocnienie skuteczności więzi powstałej między stronami w wyniku zawartej przez nie umowy i służy realnemu wykonaniu zobowiązań (wyrok SN z 8 sierpnia 2008 r., V CSK 85/08, LEX nr 457785). Kara umowna może być zastrzeżona w każdej umowie, zarówno tej nazwanej, jak i w umowach nienazwanych, w umowach rezultatu, jak i starannego działania (wyrok SN z 12 grudnia 2007 r., V CSK 333/07, OSNC 2009, nr 2, poz. 30).

Podkreślenia wymaga fakt, iż zastrzeżona kara umowna ma zrekompensować wszelkie niedogodności, jakie dotykają wierzyciela, a ich przyczyną jest niewykonanie lub nienależyte wykonanie świadczenia głównego. W razie zastrzeżenia kary umownej i wystąpienia okoliczności jej zapłaty, obowiązek ten obciąża dłużnika niezależnie od wykazania szkody wywołanej przyczynami uzasadniającymi jej naliczenie. Obowiązek zapłaty ma w tym wypadku charakter bezwzględny. Naruszenie zasady pacta sunt servanda jest wystarczającą okolicznością skłaniającą do obrony tezy o zasadności żądania kary umownej. Kara umowna ma rekompensować ogół skutków, jakie towarzyszą niewykonaniu zobowiązania w sferze interesów wierzyciela.

Zastrzeżenie w umowie kar umownych sprawia, że w każdym wypadku nienależytego wykonania lub niewykonania zobowiązania sprawia, że bez znaczenia dla powstania obowiązku ich zapłaty są przyczyny, które spowodowały naruszenie obowiązków ciążących na dłużniku stosownie do treści zobowiązania. Wierzyciel dla realizacji przysługującego mu roszczenia o zapłatę kary umownej musi wykazać istnienie i treść zobowiązania łączącego go z dłużnikiem, a także fakt niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania (wyrok SN z dnia 27 czerwca 2000 r., I CKN 791/98, LEX nr 50891; wyrok SN z dnia 7 lipca 2005 r., V CK 869/04, LEX nr 150649; wyrok SN z dnia 9 lutego 2005 r., II CK 420/04, LEX nr 301769). Zaś przesłanką uzasadniającą zwolnienie dłużnika z odpowiedzialności z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania jest wykazanie, że przyczyną takiego stanu rzeczy są okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

W ocenie Sądu powód miał prawo zgodnie z § 8 umowy nałożyć na pozwanego karę umowną ze względu na niewykonanie umowy przez pozwanego w wysokości 10 % wynagrodzenia pozwanego, które wynosiło 115.201,56 zł. Bezspornym bowiem było w sprawie, iż pozwany nie wykonał zobowiązania wynikającego z umowy z dnia 28 kwietnia 2015 r. Co istotne, powód nałożył na pozwanego notę księgową nr (...) na kwotę 11.520,00 zł tytułem kary umownej oraz wezwał pozwanego do zapłaty w/w należności, więc przedmiotowe roszczenie powoda stało się wymagalne.

Odnośnie podniesionego przez pozwanego zarzutu potrącenia kary umownej nałożonej przez pozwanego na powoda, należało zważyć także, iż pozwany powoływał się nienależyte wykonanie umowy przez powoda. W szczególności naruszenia § 4 umowy. Jak już wskazano powyżej, powód terminowo dokonywał zapłaty należności z tytułu organizacji imprezy. Kolejna zaliczka winna zostać wpłacona przez powoda w dniu 16 czerwca 2015 r., pozwany natomiast w dniu 15 czerwca 2015 r. rozwiązał umowę powołując się na utratę płynności finansowej.

W ocenie Sądu, twierdzenia pozwanego, iż to powód był zobowiązany do zapłaty zaliczki na rzecz hotelu nie znajdują żadnego potwierdzenia z zebranym w sprawie materiale dowodowym, z zeznań świadków bezsprzecznie wynika, że na mocy odrębnej umowy to pozwany zobowiązał się do przekazania tejże zaliczki hotelowi, co więcej nie informował powoda o jakichkolwiek problemach finansowych aż do rozwiązania umowy. W konsekwencji, pozwany nie udowodnił aby pozwanemu przysługiwała jakakolwiek wierzytelność względem powoda.

Niezależnie od powyższego, zważyć należy, iż wymagalność roszczenia obejmującego zapłatę kary umownej, następuje zgodnie z art. 455 k.c. wraz z nadejściem terminu świadczenia. Termin ten może być określony w ustawie, czynności prawnej, orzeczeniu właściwego organu, może wynikać także z właściwości zobowiązania. Jeżeli natomiast termin wymagalności nie został określony na podstawie w/w kryteriów, to wymagalność następuje wraz z wezwaniem dłużnika przez wierzyciela do spełnienia świadczenia. Wymagalność wierzytelności oznacza bowiem, iż wierzyciel ma możliwość żądania od dłużnika, aby spełnił świadczenie.

Odnosząc powyższe uwagi do realiów niniejszej sprawy, należy stwierdzić, iż wierzytelność pozwanego z tytułu kary umownej nie była wymagalna. Należy bowiem stwierdzić, iż wymagalność roszczenia o zapłatę kary umownej następuje po wezwaniu dłużnika do zapłaty przez wierzyciela (art. 455 k.c.).

Sąd podziela w tym zakresie stanowisko przedstawione w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 30 czerwca 2011 r. (III CSK 282/10 Lex nr 898707) oraz stanowisko przedstawione przez Sąd Okręgowy w Bydgoszczy w wyroku z dnia 22 listopada 2013 r. w sprawie o sygn. akt VIII Ga 161/13, że roszczenie o zapłatę kary umownej staje się wymagalne w dniu, w którym świadczenie powinno zostać spełnione, gdyby wierzyciel wezwał dłużnika do wykonania zobowiązania w najwcześniej możliwym terminie. Tymczasem pozwany nie wykazał, aby przed złożeniem oświadczenia o potraceniu wzywał powoda do zapłaty kwoty 11.520,00 zł i wyznaczył mu jakikolwiek termin do zapłaty w/w wierzytelności.

Stąd też zarzut potrącenia podniesiony przez pozwanego w sprzeciwie od nakazu zapłaty, z przyczyn opisanych powyżej należało uznać za bezskuteczny.

Sąd ważył także, iż podniesiony przez pozwanego zarzut miarkowania kary umownej również był bezzasadny. Zgodnie z art. 484 § 2 jeżeli zobowiązanie zostało w znacznej części wykonane, dłużnik może żądać zmniejszenia kary umownej; to samo dotyczy wypadku, gdy kara umowna jest rażąco wygórowana.

Podkreślić należy, iż miarkowanie kary umownej w trybie art. 484 § 2 k.c. na żądanie dłużnika należy do tzw. prawa sędziowskiego, zaś regulacja tego przepisu nie zawiera jakichkolwiek wyłączeń. Przepis ten mający charakter normy ogólnej może wchodzić w grę w każdym przypadku, gdy w świetle oceny określonego stanu faktycznego, można mówić o tym, że kara umowna w zastrzeżonej wysokości jawić się będzie jako nieadekwatna.

Dłużnik, który zamierza zgłosić swoje żądanie oparte na art. 484 § 2 k.c. obowiązany jest wyraźnie takie żądanie sformułować oraz wykazać jego zasadność za pomocą dowodów na jego poparcie, a także wskazać przesłanki obniżenia kary.

Sąd zważył, że pozwany nie wykazał aby wykonał zobowiązanie w znacznej części, co więcej tydzień przez planowaną konferencją pozwany rozwiązał umowę, do tego czasu przekazywał powodowi nieprawdziwe informacje o podejmowanych przez siebie czynnościach, a w przypadku odwołania konferencji powód mógł ponieść znaczne straty wizerunkowe. Nadto poniesione przez powoda koszty organizacji spotkania przewyższały koszty przewidziane w umowie zawartej z pozwanym. W ocenie Sądu również stosunek pomiędzy wysokością kary umownej, a wartością całego zobowiązania głównego, nie pozwala na przyjęcie, iż ustalona wysokość kary umownej jest rażąco wygórowana.

Mając na uwadze powyższe, a na uwadze Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 46.080,49 zł. O odsetkach Są orzekł na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 99 k.p.c. stosując zasadę odpowiedzialności za wynik procesu. W myśl tej zasady strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony.

W niniejszej sprawie, koszty poniesione przez powoda wyniosły 4.722,00 zł. W powyższej kwocie mieściła się kwota 17,00 zł stanowiąca opłatę skarbową od pełnomocnictwa kwota 2.400,00 zł tytułem wynagrodzenia pełnomocnika ustalonego na podstawie § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu oraz kwota 2.305,00 tytułem uiszczonej opłaty od pozwu.

SSR Marcin Królikowski

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE