UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 13 stycznia 2017 r. Sąd Okręgowy w Siedlcach oddalił odwołanie B. B. (1) od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S. stwierdzającej, że wnioskodawca, jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą, nie podlega od dnia (...) obowiązkowo ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu. Sąd Okręgowy zasądził nadto od wnioskodawcy na rzecz pozwanego kwotę 360 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd Okręgowy oparł swoje rozstrzygnięcie na następujących ustaleniach
i rozważaniach prawnych:

W dniu 12 lipca 1996 r. B. B. (1) i R. B. zawiązali spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością pod nazwą Przedsiębiorstwo Usługowo-Handlowe (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. przy ul. (...), której przedmiotem działalności miało być budownictwo, handel hurtowy i detaliczny, transport lądowy i transport rurociągami, działalność pomocnicza związana z pośrednictwem finansowym i pozostała działalność związana z prowadzeniem interesów. Obydwaj wspólnicy weszki do zarządu spółki.

Od 14 czerwca 1993 r. ubezpieczony rozpoczął prowadzenie działalności gospodarczej pod nazwą Centrala Handlowo-Usługowa (...) z siedzibą
w S. przy ul. (...), której przedmiotem była szeroko rozumiana działalność handlowa, w tym sprzedaż hurtowa, detaliczna, handel okrężny, export
i import artkułów przemysłowych i spożywczych pochodzenia krajowego
i zagranicznego, a także usługi remontowo-budowlane. Obok w/w centralnej siedziby działalność prowadzona była w sklepach przy ul. (...)
i (...)w S., a także w innych wyznaczonych miejscach na terenie kraju. Działalność ta została wpisana do ewidencji działalności gospodarczej, prowadzonej przez Prezydenta Miasta S., w dniu 14 czerwca 1993 r., za numerem (...).

W dniu 14 listopada 1994 r. ubezpieczony rozpoczął prowadzenie działalności gospodarczej w formie spółki cywilnej działającej pod nazwą(...)Centrala Handlowo-Usługowa Spółka Cywilna. Obok ubezpieczonego wspólnikami spółki byli B. B. (2), a w późniejszym okresie również I. M.. Przedmiot działalności spółki odpowiadał w zasadniczej mierze przedmiotowi działalności w/w firmy (...), a miejsce wykonywania działalności znajdowało się w S. przy ul. (...) oraz na terenie całego kraju. Działalność ta została wpisana do ewidencji działalności gospodarczej, prowadzonej przez Prezydenta Miasta S., w dniu 14 listopada 1994 r. za numerem (...) (zaświadczenie o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej k.48-50 akt organu rentowego).Przedmiotowa spółka prowadziła działalność do 28 marca 2001 r. i z tą datą została wykreślona z ewidencji działalności gospodarczej.

W dniu 3 listopada 1997 r., a zatem w czasie prowadzenia działalności przez ubezpieczonego pod firmą Centrala Handlowo-Usługowa (...) oraz w okresie działalności (...)Centrali Handlowo-Usługowej Spółki Cywilnej do ewidencji działalności gospodarczej, prowadzonej przez Prezydenta Miasta S., wpisano rozpoczęcie działalności przez Centralę Handlowo-Usługową (...)- (...) Spółkę Cywilną. Obok ubezpieczonego wspólnikiem spółki była H. B.,
a w późniejszym okresie również A. G.. Zasadniczy przedmiot działalności przedmiotowej spółki odpowiadał przedmiotowi działalności w/w firmy (...)- (...) Spółki Cywilnej i obejmował prowadzenie działalności handlowej, a dodatkowo usługi fryzjersko-kosmetyczne. Miejsce wykonywania działalności znajdowało się w S. przy ul. (...) oraz na terenie całego kraju. Działalność ta została wpisana do ewidencji działalności gospodarczej, prowadzonej przez Prezydenta Miasta S., w dniu 3 listopada 1997 r. za numerem (...). Przedmiotowa spółka prowadziła działalność do 23 października 2000 r.
i z tą datą została wykreślona z ewidencji działalności gospodarczej.

Zaprzestanie prowadzenia indywidualnej działalności gospodarczej pod nazwą Centrala Handlowo-Usługowa (...) z siedzibą w S. przy ul. (...), wpisaną do ewidencji działalności gospodarczej dniu 14 czerwca 1993 r. za numerem(...)ubezpieczony zgłosił do Centralnej Ewidencji i Informacji
o Działalności Gospodarczej w dniu (...)przy czym jako datę zaprzestania wykonywania działalności gospodarczej wskazał 1 stycznia 1999 r.

Po zgłoszeniu zaprzestania w/w działalności gospodarczej, od 29 lipca 2014 r. ubezpieczony prowadził działalność gospodarczą jako wspólnik spółki cywilnej działającej pod nazwą Kancelaria(...) B. B. (1) &. B. B. (2). Likwidacja tej spółki nastąpiła w dniu 1 kwietnia 2015 r. Aktualnie, od 30 marca 2015 r. ubezpieczony prowadzi działalność gospodarczą pod nazwą Kancelaria (...). Po zakończeniu działalności przez w/w spółki cywilne o nazwach(...) i (...) (odpowiednio w dniu 28 marca 2001 r. i w dniu 23 października 2000 r.), których ubezpieczony był wspólnikiem a przed zgłoszeniem w dniu(...) zaprzestania działalności gospodarczej pod nazwą Centrala Handlowo-Usługowa (...) z siedzibą w S. ubezpieczony – do 2014 r. składał w Urzędzie Skarbowym w S. zeznania podatkowe (...)i(...), przy czym w latach 2003-2007 i 2014 wykazywał przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej, a w zeznaniach(...)za lata 2002, 2011-2013 oraz w zeznaniach (...)za lata 2008-2010 nie wykazywał przychodów.

W okresie od 18 grudnia 1994 r. do 30 czerwca 2000 r. ubezpieczony był uprawniony do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy

W okresie od 1 marca 1999 r. do 30 września 2003 r. ubezpieczony był zatrudniony w Przedsiębiorstwie Handlowo-Usługowym (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S. na stanowisku pracownika biurowego w pełnym wymiarze czasu pracy. Następnie w okresach od 1 lutego 2004 r. do 30 kwietnia 2006 r. oraz od 6 października 2006 r. do 25 lipca 2014 r. ubezpieczony był zatrudniony
w Kancelarii (...)&B. B. (3) w S. na stanowisku księgowego.

W dniu 1 czerwca 2007r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w S. wydał decyzję znak: (...), w której stwierdził, że B. B. (1) w okresie od 1 marca 1999 r. do 30 czerwca 2003 r. nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym – emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu z tytułu zatrudnienia u płatnika składek (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością.

Kolejną decyzją wydaną w dniu 1 czerwca 2007 r. oznaczoną(...)Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. stwierdził, że B. B. (1) z tytułu prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej prowadzonej na podstawie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej prowadzonej przez Prezydenta Miasta S. za numerem (...) z 14 czerwca 1993 r. ( Centrala Handlowo-Usługowa (...)) i za numerem (...) z 14 listopada 1994 r. ((...) Centrala Handlowo-Usługowa Spółka Cywilna) podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym
i wypadkowemu w okresach od 1 lipca 2000 r. do 31 sierpnia 2005 r., od 1 grudnia 2005 r. do 31 grudnia 2005 r., od 1 sierpnia 2006 r. do 12 października 2006 r. oraz od 1 lipca 2007 r. Obie decyzje zostały skierowane do ubezpieczonego na adres zamieszkania w S. przy ul. (...) i powróciły nie podjęte po dwukrotnej awizacji, przy czym ponowna awizacja miała miejsce w dniu 12 czerwca 2007 r., co oznacza, że skutek doręczenia nastąpił z upływem 7 dni od ponownej awizacji, a zatem z dniem 19 czerwca 2007 r.

Po wydaniu drugiej z wymienionych decyzji z 1 czerwca 2007 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. ustalił, że w okresie zatrudnienia ubezpieczonego od 1 grudnia 2007 r. do 31 marca 2009 r. w ramach stosunku pracy
w Kancelarii (...) & B. B. (3) podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonego z tego tytułu wynosiła co najmniej minimalne wynagrodzenie i dlatego na podstawie art. 9 ust.1 i 1a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych kolejną decyzją z 16 grudnia 2011 r. nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. stwierdził, że B. B. (1) z tytułu prowadzonej w tym samym okresie pozarolniczej działalności gospodarczej nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym
i zdrowotnemu z tytułu tej działalności. Przedmiotowa decyzja została skierowana do ubezpieczonego na adres zamieszkania w S. przy ul. (...)
i została przez niego podjęta w dniu 2 stycznia 2012 r. d w/w decyzji z 1 czerwca 2007 r. oraz z 16 grudnia 2011 r. ubezpieczony nie wniósł odwołania przez co stały się ostateczne.

W oparciu o poczynione ustalenia Sąd Okręgowy nie uwzględnił odwołania.

Sąd Okręgowy zważył, że w odwołaniu od decyzji z 2 maja 2016 r. ubezpieczony wnosił o jej uchylenie lub zmianę kwestionując ustalenie organu rentowego, że jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu od(...) ,tj. od daty złożenia informacji o zaprzestaniu działalności gospodarczej. W toku rozprawy ubezpieczony sprecyzował żądanie wskazując, że wnosi o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez ustalenie, że obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności nie podlega od 1 stycznia 1999 r., tj. od daty wskazanej jako data zaprzestania działalności gospodarczej.

Analizując okoliczności sprawy Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że odwołanie ubezpieczonego nie może być uwzględnione. W pierwszej kolejności Sąd Okręgowy zważył, że zaskarżoną decyzją organ rentowy, działając na podstawie art.83 ust.1 pkt 1 w zw. z art.6 ust.1 pkt 5, art.9 ust.1 i ust.1a, art.12 ust.1, art.13 pkt 4 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.
Dz. U. z 2017 roku, poz. 1778) stwierdził, że B. B. (1) jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą nie podlega od(...) obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu. Za datę zaprzestania przez ubezpieczonego działalności gospodarczej, stanowiącej tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i tym samym datę końcową podlegania
z tego tytułu ubezpieczeniom społecznym, organ rentowy przyjął datę, w której ubezpieczony złożył wniosek o wykreślenie go z ewidencji działalności gospodarczej. W uzasadnieniu swojej decyzji organ rentowy wskazał, że brak jest podstaw do przyjęcia, iż zaprzestanie przez ubezpieczonego działalności gospodarczej nastąpiło kilkanaście lat wcześniej ,tj. od chwili określonej przez ubezpieczonego na 1 stycznia 1999r. Takie ustalenie organu rentowego spotkało się z opozycją ubezpieczonego.

Sąd Okręgowy podkreślił, że uwzględniając zakres rozstrzygnięcia organu rentowego – abstrahując w tym miejscu od trafności argumentacji ubezpieczonego – Sąd nie miał możliwości zmiany zaskarżonej decyzji w kierunku postulowanym przez ubezpieczonego. Rozstrzygnięcie organu rentowego dotyczy bowiem stwierdzenia -
z którym ubezpieczony nie polemizuje - że od(...) nie podlega on obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej. Decyzja organu rentowego nie zawiera innego rozstrzygnięcia – tu rozstrzygnięcia co do okresu sprzed (...) a tym samym Sąd - będąc związanym co do przedmiotu postępowania - zakresem tj. treścią decyzji organu rentowego nie ma podstaw do rozstrzygania
o przedmiocie nieobjętym decyzją organu rentowego. Skoro organ rentowy
w zaskarżonej decyzji nie rozstrzygnął o kwestii podlegania lub niepodlegania przez B. B. (1) obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z tytułu pozarolniczej działalności za okres poprzedzający(...) to Sąd również nie mógł w tym przedmiocie orzekać.

Niezależnie od powyższej kwestii Sąd Okręgowy podkreślił fakt uprzedniego wydania przez organ rentowy decyzji ustalających okresy podlegania przez ubezpieczonego obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej, a zatem przytoczonych wyżej decyzji z
1 czerwca 2007r. (na k.150-152 akt organu rentowego) i decyzji z 16 grudnia 2011r. (na k.190-194 akt organu rentowego). W swoim odwołaniu ubezpieczony nie odnosi się do tej okoliczności, a nie ulega wątpliwości, że decyzje te wobec ich niezaskarżenia stały się ostateczne i wiążą organ rentowy oraz sąd. Fakt istnienia
i obowiązywania tych decyzji tworzy określoną sytuację prawną ubezpieczonego
w zakresie ubezpieczeń społecznych. Dlatego, jeżeli w ocenie ubezpieczonego decyzje te nieprawidłowo rozstrzygają o okresach podlegania przez niego obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej to możliwe jest wystąpienie przez ubezpieczonego do organu rentowego o weryfikację tych ustaleń w trybie art.83a ust.1 ustawy z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2015r. poz.121 ze zm.), o ile zachodzą określone
w tym przepisie przesłanki w postaci przedłożenia – po uprawomocnieniu się decyzji - nowych dowodów lub ujawienia okoliczności istniejących przed wydaniem tych decyzji, które mają wpływ na dokonane uprzednio ustalenia.

Mając na uwadze powyższe okoliczności oraz na mocy art.477¹⁴§ 1 k.p.c. Sąd Okręgowy oddalił odwołanie.

O kosztach procesu Sąd Okręgowy orzekł zgodnie z wynikiem sprawy – na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. i § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2015r., poz.1804).

Apelację od powyższego wyroku wywiódł wnioskodawca zaskarżając wyrok
w całości i zarzucając:

1) naruszenie art. 232 k.p.c. poprzez przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów, polegające na bezpodstawnym „odrzuceniu” i nieprzyjęciu dowodów wskazanych w odwołaniu;

2) nierozpatrzenie czasowego zakresu, opisanego w odwołaniu;

3) naruszenie art. 278 k.p.c. poprzez pominięcie i brak analizy dokumentacji dotyczącej nieprowadzenia działalności gospodarczej.

Wskazując na powyższe zarzuty apelujący wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku ewentualnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

W uzasadnieniu apelacji wnioskodawca przytoczył argumentację na poparcie stawianych wyrokowi zarzutów, wskazując na brak analizy dołączonej do akt sprawy dokumentacji, która wskazuje, że skarżący nie osiągał przychodów z działalności prowadzonej indywidualnie, wykazywał jedynie sprzedaż środków trwałych w okresie od 1 stycznia 1999 r. do 27 kwietnia 2014 r. Odwołując się do orzecznictwa Sądu Najwyższego wnioskodawca wskazał, że osoba, która zaprzestała prowadzeni działalności gospodarczej, choćby tego nie zgłosiła, nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym.

Z tych względów skarżący uznawał apelację za uzasadnioną.

Opierając się na ustaleniach faktycznych jak i w części na rozważaniach prawnych poczynionych przez Sąd I instancji Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja jest bezzasadna i podlega oddaleniu. Sąd Okręgowy dokonał prawidłowych ustaleń i wydał trafne, odpowiadające prawu rozstrzygnięcie. Sąd Apelacyjny akceptuje w całości ustalenia faktyczne jak i w części wywody prawne poczynione przez Sąd pierwszej instancji, zatem nie zachodzi konieczność ich powtarzania (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 października 1998 r. II CKN 923/97, OSNC 1999/3/60).

Sąd Apelacyjny nie podziela poglądu Sądu Okręgowego, że wyłącznie B. B. (1) z ubezpieczenia społecznego od dnia (...)oznacza, że nie może on skutecznie zaskarżyć decyzji organu rentowego za okres sprzed tej daty tj. od 1 stycznia 1999 r. W dniu (...) skarżący złożył wniosek o wykreślenie wpisu w CEIDG, wskazując, że zaprzestał prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej z dniem 1 stycznia 1999 r. Organ rentowy wydając decyzję odniósł się do powyższego okresu, gdyż wyłączył skarżącego z obowiązkowych ubezpieczeń społecznych od daty złożenia wniosku o wykreślenie wpisu tj. od (...). Tym samym zakwestionował zaprzestanie prowadzenia działalności gospodarczej z dniem
1 stycznia 1999 r. a zatem przyjął, że w okresie od 1 stycznia 1999 r. (z przerwami, wskazanymi w prawomocnych decyzjach, wydanych wcześniej) skarżący podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym. Wynika to wprost z uzasadnienia zaskarżonej decyzji, w którym organ rentowy wskazał, że zgłoszona data zaprzestania przez ubezpieczonego działalności gospodarczej nie znajduje potwierdzenia w zgromadzonej dokumentacji. Wnioskodawca figurował w ewidencji urzędu skarbowego jako osoba prowadząca działalność gospodarczą, nie zgłaszał przerw ani zawieszeń działalności, dokonywał rozliczeń i był wpisany do CEIDG. Pozwany doniósł się zatem do okresu przed (...)uznając że brak jest podstaw do wyłączenia skarżącego z obowiązkowych ubezpieczeń społecznych. Istniał zatem przedmiot zaskarżenia decyzji, ponad rozstrzygnięcie zawarte w jej sentencji.

Stosownie do treści art. 104 § 2 k.p.a. decyzje rozstrzygają sprawę co do jej istoty w całości lub w części albo w inny sposób kończą sprawę w danej instancji. Organ rentowy rozstrzygnął o całości żądania wnioskodawcy, orzekając
o niepodleganiu obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym od dnia (...)
i nie znajdując podstaw do wyłączenia z ubezpieczeń za okres od 1 stycznia 1999 r. W ocenie Sądu Apelacyjnego istnieje zatem wewnętrzna spójność między rozstrzygnięciem a uzasadnieniem prawnym i faktycznym decyzji. Wbrew stanowisku Sądu Okręgowego wnioskodawca mógł zatem zaskarżyć decyzję w zakresie i za okres w jakim nie został wyłączony z ubezpieczeń społecznych.

Pomijając rozważania Sądu Okręgowego w zakresie przedmiotu zaskarżenia decyzji, wyrok wydany przez ten Sąd znajduje oparcie w dokonanych ustaleniach faktycznych. Słusznie Sąd Okręgowy miał na uwadze prawomocne decyzje organu rentowego, dotyczące podlegania przez wnioskodawcę ubezpieczeniom społecznym, gdyż decyzje te ukształtowały stan prawny, który rzutuje na rozstrzygnięcie niniejszej sprawy.

Prawomocnymi decyzjami organ rentowy ustalił podleganie wnioskodawcy obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej, w okresach wskazanych w decyzjach. Stwierdzone podleganie ubezpieczeniom społecznym obejmuje okresy, w których nie działały już spółki cywilne (...) i(...), a zatem dotyczą prowadzonej przez skarżącego indywidualnie działalności pod nazwą (...). Nadto wnioskodawca skorzystał
z w wyboru tytułu ubezpieczenia wobec zbiegu tytułów, o jakim mowa w treści art. 9 ust. 2 cyt. ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Będąc zatrudnionym w ramach stosunku pracy w okresie od 1 grudnia 2007 r. do 31 marca 2009 r., nie podlegał ubezpieczeniom z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej (decyzja z dnia
16 grudnia 2011 r.). Nadto prawomocną decyzją z dnia 16 stycznia 2013 r. Narodowy Fundusz Zdrowia ustalił, że wnioskodawca od 1 stycznia 1999 r. do 30 czerwca
2000 r., od 1 września 2005 r. do 30 listopada 2005 r., od 1 stycznia 2006 r. do
31 lipca 2006 r. oraz od 13 października 2006 r. do 31 grudnia 2006 r. podlega obowiązkowo ubezpieczeniu zdrowotnemu jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą. Również z pisma Naczelnika Urzędu Skarbowego
w S. z dnia 30 marca 2016 r., wynika, że skarżący w okresie od 14 czerwca 1993 r. do (...) prowadził działalność gospodarczą pod nazwą (...). Wykazywał przychody za 1999 rok, lata 2000-2001, 2003-2007 i 2014 rok. Niewiarygodnie są zatem twierdzenia wnioskodawcy, że w spornym okresie nie prowadził pozarolniczej działalności gospodarczej. Skarżący nie przedstawił żadnych dowodów, które przeczyłyby faktom ustalonym przez Sąd Okręgowy jak
i wynikającym z zaskarżonej decyzji.

Wnioskodawca, jako osoba zatrudniona w kancelarii podatkowej, nie może zasłaniać się niewiedzą co do procedury związanej z likwidacją czy zawieszeniem działalności gospodarczej. Działalność została zlikwidowana z dniem (...)zatem od tej daty nie podlega on obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym. Stosownie bowiem do treści art. 6 ust. 1 pkt 5 cyt. ustawy obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność. Osoby te podlegają również obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu – po myśli art. 12 ust. 1 cyt. ustawy.

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny ocenił wyroku Sądu Okręgowego jako prawidłowy i zgodny z obowiązującymi przepisami zatem apelacja wnioskodawcy jako bezzasadna podlegała oddaleniu w trybie art. 385 k.p.c.

WYROK

UZASADNIENIE