UZASADNIENIE

Ubezpieczony J. Z. odwołał się od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Odział w O. z dnia 24 lutego 2009r. znak (...)-2005 o ustaleniu kapitału początkowego. W uzasadnieniu odwołania podniósł, iż mimo, iż organ rentowy prawidłowo ustalił okresy składkowe, to jednak nie ustalił wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego, co spowodowało, że nie ustalono podstawy wymiaru kapitału początkowego.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego odrzucenie z uwagi na przekroczenie terminu do jego wniesienia. W przypadku zaś merytorycznego rozpoznania sprawy pozwany wniósł o oddalenie odwołania wskazując, wnioskodawcy nie ustalono podstawy wymiaru kapitału początkowego, ponieważ nie udowodnił on dochodu stanowiącego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne. Pozwany podniósł również, że nie jest związany treścią wyroku SN z dnia 16.05.2006r., sygn. III UK 21/06, na który powołał się skarżący w swoim odwołaniu.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył , co następuje:

Skarżący J. Z. urodzony w dniu (...), w dniu 07 września 1975r. wstąpił do Zgromadzenia (...) w P.. W latach 1976-1982r. odbył studia w Misyjnym (...) W. w P., gdzie zdobył pierwszą profesję zakonną w dniu 08 września 1977r., Wieczystą profesję zakonną w dniu 08 września 1981r., zaś w dniu 18 kwietnia 1982r. otrzymał Święcenia kapłańskie. W okresie od 25 sierpnia 1982r. do 04 stycznia 2001r. przebywał na misjach w G..

(dowód: zaświadczenie z dn. 07.08.2003r. i 20.11.2003r. - w aktach ZUS)

Skarżący podlegał ubezpieczeniu społecznemu jako osoba duchowna w okresie od 01 lipca 1989 r. do 31 grudnia 1998r. (ksiądz zakonny nie będący proboszczem) i z uwagi na pobyt na misjach był zwolniony z opłacania składek na ubezpieczenie społeczne od 01 stycznia 1990r. do 31.12.1998r.

(dowód: potwierdzenie ubezpieczenia w aktach ZUS)

W dniu 13 kwietnia 2005r. ubezpieczony złożył wniosek o ustalenie kapitału początkowego. Decyzją z dnia 24 lutego 2009r. pozwany ustalił, iż kapitał początkowy na dzień 1 stycznia 1999r. wynosi 41.900,32 zł. Przy ustalaniu wartości kapitału początkowego, organ rentowy nie ustalił podstawy wymiaru kapitału początkowego, ponieważ ubezpieczony zwolniony był z opłacania składek na ubezpieczenie społeczne. Pozwany zaliczył do okresów składkowych 21 lat, 3 miesiące i 23 dni.

(dowód: wniosek, decyzja z dn.24.02.2009r. w aktach ZUS)

Wysokość kapitału początkowego wnioskodawcy w oparciu o podstawę wymiaru kapitału początkowego ustaloną z uwzględnieniem zryczałtowanych podstaw wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne duchownych z okresu 1990 - 1998 obliczonych na zasadzie art. 28 ustawy z dnia 17 maja 1989 roku o ubezpieczeniu społecznym duchownych (Dz.U. Nr 29, poz. 156 z zm. w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 1998 roku) wynosi 60.396,82 zł. wskaźnik wysokości podstawy wymiaru KP wynosi 25,32%.

(dowód: wyliczenie k. 16-18 akt sprawy)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W pierwszej kolejności wskazać należy, że zgodnie z art. 477⁹ § 1 k.p.c. odwołanie do decyzji organów rentowych wnosi się na piśmie do organu, który wydał decyzję lub do protokołu sporządzonego przez ten organ, w terminie miesiąca od doręczenia decyzji.

Decyzje co do indywidualnych spraw z zakresu ubezpieczeń społecznych wydaje Zakład Ubezpieczeń Społecznych, który stosuje przepisy kodeksu postępowania administracyjnego (art. 83 ust 1 i art. 123 ustawy z 13.10.1998r o systemie ubezpieczeń społecznych). Faza poprzedzająca postępowanie sądowe w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych ma charakter postępowania administracyjnego, wobec czego w kwestii ustalenia prawidłowości daty doręczenia decyzji organu kierować należy się regułami ustanowionymi w postępowaniu administracyjnym.

Dla stwierdzenia czy termin do wniesienia decyzji został zachowany podstawowe znaczenie ma ustalenie daty jej doręczenia skarżącemu. Fakt doręczenia pisma określonej osobie i w oznaczonym czasie i miejscu może być stwierdzony wówczas gdy jest pewne, że otrzymała je właściwa osoba (art. 42§1 i art. 43 k.p.a.) lub że spełnione są warunki określone w art. 44 k.p.a. (tzw. doręczenie zastępcze). Wg. powołanych przepisów pisma doręcza się osobom fizycznym w miejscu ich zamieszkania lub miejscu pracy, a w razie nieobecności adresata w mieszkaniu – pisma doręcza się za pokwitowaniem do rąk dorosłego domownika, sąsiada lub dozorcy domu, gdy osoby te podjęły się oddać pismo adresatowi. O skuteczności doręczenia pisma decyduje nie tylko data, ale także i sposób doręczenia. Jeśli na odwrocie poświadczenia odbioru nie zaznaczono, że osoba wymieniona w art. 43 k.p.a. podjęła się oddać przesyłkę adresatowi, to doręczenie nie spełnia wymogów art. 40 § 1 i art. 43 k.p.a. (vide wyrok WSA w Łodzi z 05.08.2010r., IIISA/Łd263/10).

W aktach pozwanego brak jest jakiegokolwiek potwierdzenia doręczenia skarżącemu decyzji z dnia 24 lutego 2009r. Nie można więc przyjąć, że decyzja ta została mu skutecznie doręczona a skarżącemu czynić zarzutu przekroczenia terminu do złożenia odwołania. Z akt pozwanego wynika jednak, że wnioskiem z dnia 24 maja 2013r. skarżący wystąpił do pozwanego o doręczenie mu duplikatu decyzji o ustaleniu KP. Duplikat ten został przekazany do wysyłki w dniu 11 czerwca 2013r., lecz również nie wiadomo komu i kiedy został on doręczony. Biorąc pod uwagę powyższe, w ocenie Sądu, odwołanie złożone przez skarżącego w dniu 03 lipca 2013r. (data nadania w UP) należało uznać za złożone z zachowaniem terminu wynikającego z art. 477⁹ § 1 k.p.c. Mając powyższe na uwadze Sąd nie uwzględnił wniosku pozwanego o odrzucenie odwołania.

Odnosząc się zaś do zarzutów zawartych w odwołaniu, zauważyć należy, że w przedmiotowej sprawie kluczowym dla rozstrzygnięcia było ustalenie, czy okresy ubezpieczenia duchownych, w których byli oni ustawowo zwolnieni z obowiązku opłacania składek, przypadające do dnia wejścia w życie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z FUS, przy ustalaniu wartości kapitału początkowego należy traktować jak okresy, za które zostały opłacone składki.

Zgodnie z art. 174 ust 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy okresy składkowe o których mowa w art. 6. Zgodnie natomiast z art. 6 ust. 1 pkt 3 okresami składkowymi są: a) okresy pozostawania duchownymi przed dniem 1 lipca 1989 roku, pod warunkiem opłacania składek na ubezpieczenie społeczne za cały okres podlegania temu ubezpieczeniu, oraz b) okresy przebywania duchownych na misjach oraz okresy prowadzenia przez duchownych działalności duszpasterskiej wśród Polonii, przypadające po dniu 14 listopada 1991 roku do dnia wejścia w życie ustawy. Z art. 6 ust. 2 pkt 16 wynika natomiast, iż że za okresy składkowe uważa się również przypadające przed dniem 15 listopada 1991 roku okresy ubezpieczenia społecznego duchownych na obszarze Państwa Polskiego za które opłacono składkę na to ubezpieczenie lub w których występowało zwolnienie od opłacania składki.

Art. 30 ust. 4 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o ubezpieczeniu społecznym duchownych (Dz.U. Nr 29, poz. 156 ze zm.) stanowi zaś, że w okresie pobytu ubezpieczonego na misjach jest on zwolniony z obowiązku zapłaty składki na ubezpieczenie. Art. 21 ust. 1 i 2 ww. ustawy wskazuje natomiast, że okresem ubezpieczenia jest również czas, w którym istniało zwolnienie ubezpieczonego od obowiązku zapłaty składki, tj. okres przebywania duchownych na misjach. Zgodnie z art. 173 ust. 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS3 wartość kapitału początkowego ustala się na dzień wejścia w życie ustawy tj. na datę 01 stycznia 1999 roku.

Analiza przedmiotowych przepisów była przedmiotem rozważań Sądu Najwyższego, który w wyroku z dnia 16 maja 2006 roku ( I UK 21/06) wyraził pogląd, który Sąd Okręgowy rozpoznający niniejszą sprawę w całej rozciągłości popiera, iż składkowe okresy ubezpieczenia duchownych, w których byli oni ustawowo zwolnieni z obowiązku opłacania składek na podstawie art. 30 ust 4 ustawy o ubezpieczeniu społecznym duchownych, przypadające do dnia wejścia w życie ustawy z o emeryturach i rentach z FUS, przy ustalaniu wartości kapitału początkowego należało traktować jak okresy, za które zostały opłacone składki (art. 173 ust 3 w zw. z art. 174 ust. 2 tej ustawy). W uzasadnieniu ww. wyroku Sąd Najwyższy stwierdził, iż z powoływanych wyżej przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS i ustawy o ubezpieczeniu społecznych duchownych wynika, iż wartość kapitału początkowego ustala się na datę wejścia w życie ustawy o emeryturach i rentach z FUS z uwzględnieniem zasad podlegania ubezpieczeniu społecznemu duchownych, które zostało wprowadzone ustawą z dnia 17 maja 1989r. o ubezpieczeniu społecznemu duchownych. Sąd Najwyższy podkreślił, iż ustawodawca, przed wejściem w życie ustawy o emeryturach i rentach z FUS traktował okresy ustawowego zwolnienia z obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne tak jak okresy składkowe nie tylko przy ustalaniu prawa i stażu ubezpieczeniowego, ale także przy ustalaniu wysokości należnych świadczeń / art. 2 ust 2 ustawy z dnia 17 października 1991 roku o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o ziemnie niektórych ustaw /Dz.U. Nr 104, poz. 450/. W konsekwencji, okresy ustawowego zwolnienia duchownych przebywających na misjach z obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne w składkowym okresie ubezpieczenia przed wejściem w życie ustawy o emeryturach i rentach były z mocy samego prawa (ipso iure) uznawane za okresy opłacenia składek w należnej wysokości, ponieważ były one uwzględniane zarówno do składkowego stażu ubezpieczeniowego przy ustalaniu prawa, jak i wysokości świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Przedstawione reguły: podlegania ubezpieczeniu społecznemu duchownych, obowiązku opłacania składek na to ubezpieczenie oraz ustawowego zwolnienia z opłacania składek w okresach, między innymi, przebywania duchownych na misjach nie zostały zniesione przez ustawę o emeryturach i rentach, która w art. 6 ust. 1 pkt 3 nadal uznaje za składkowe okresy ubezpieczenia - okresy zaliczone do okresów ubezpieczenia społecznego duchownych, w tym okresy przebywania duchownych na misjach przypadające do dnia wejścia w życie ustawy. Prawidłowa wykładnia art. 174 ust. 3 w związku z art. 15 ust. 8 ustawy o emeryturach i rentach powinna uwzględniać zasady podlegania ubezpieczeniu społecznemu duchownych obowiązujące nie tylko pod rządem ustawy o emeryturach i rentach, ale także przed dniem jej wejścia w życie, a składkowe okresy ubezpieczenia duchownych, w których byli oni zwolnieni z obowiązku opłacania składek na to ubezpieczenie, podlegają zaliczeniu przy ustalaniu wartości kapitału początkowego (art. 173 ust. 1 w związku z art. 174 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach), co następowało na dzień wejścia w życie tej ustawy z uwzględnieniem zryczałtowanych podstaw wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne duchownych (określonych w art. 28 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu duchownych) (vide uzasadnienie wyroku SN 16 maja 2006 III UK 21/06).

Pozwany dokonał symulacyjnego wyliczenia wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wnioskodawcy, z uwzględnieniem zryczałtowanych podstaw wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne duchownych (określonych w art. 28 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu duchownych) ustalając wskaźnik wysokości podstawy na 25,32 % (k. 17v a.s.). Powyższy wskaźnik nie był przez skarżącego kwestionowany, dlatego też wyliczenia pozwanego należało uznać za przyznane.

Wobec powyższego na podstawie art. 477¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, iż przyznał wnioskodawcy prawo do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego przy uwzględnieniu zryczałtowanego dochodu stanowiącego podstawę wymiaru składek za okres od 01.01.1990r. do 31.12.1998r., z przyjęciem wwpw kapitału początkowego 25,32% (zgodnie z symulacyjną decyzją pozwanego k. 16-17 a.s.) .

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE