Sygn. akt I C 211/15

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 listopada 2017r.

Sąd Rejonowy w Łęczycy Wydział I Cywilny w składzie:

Przewodniczący SSR Grzegorz Manista

Protokolant sekr. sąd. Aneta Kuleczka

po rozpoznaniu w dniu 20 października 2017r., w Ł.

na rozprawie

sprawy z powództwa R. Ł., E. Ł., K. Ł., S. Ł. (1)

przeciwko (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W.

o zapłatę

1.  oddala powództwo;

2.  nie zasądza od R. Ł., E. Ł., K. Ł., S. Ł. (1) na rzecz (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. kosztów procesu;

3.  nie uiszczone koszty procesu przejmuje na rzecz Skarbu Państwa.

Sygn. akt I C 211/15

UZASADNIENIE

W pozwie wniesionym do Sądu Rejonowego w Łęczycy, w dniu 29 września 2014r., R. Ł., E. Ł., K. Ł., S. Ł. (1) wnieśli o zasądzenie od (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. na rzecz:

E. Ł. kwoty 12.000zł tytułem częściowego zadośćuczynienia za śmierć syna M. T. (1) z ustawowymi odsetkami od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty,

R. Ł. kwoty 12.000zł tytułem częściowego zadośćuczynienia za śmierć pasierba M. T. (1) z ustawowymi odsetkami od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty,

K. Ł. kwoty 12.000zł tytułem częściowego zadośćuczynienia za śmierć brata M. T. (1) z ustawowymi odsetkami od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty,

S. Ł. (1) kwoty 12.000zł tytułem częściowego zadośćuczynienia za śmierć brata M. T. (1) z ustawowymi odsetkami od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty

zasądzenie od pozwanego na rzecz każdego z powodów kosztów procesu oraz kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych. Powodowie wnieśli nadto o zwolnienie od kosztów sądowych w całości (k. 2-5 – pozew o zapłatę wraz z wnioskiem zwolnienie od kosztów sądowych w całości).

Postanowieniem z dnia 10 października 2014r. Sąd zwolnił E. Ł., R. Ł., K. Ł., S. Ł. (1) od kosztów sądowych w całości (k. 22 – postanowienie Sądu Rejonowego w Kutnie VI Zamiejscowego Wydziału Cywilnego z siedzibą w Łęczycy z dnia 10 października 2014r., sygn. akt VI C 234/14).

W odpowiedzi na pozew (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie na rzecz pozwanego kosztów procesu według norm przepisanych (k. 25-26 – odpowiedź na pozew).

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 23 marca 2014r., około godziny 2:30, M. F. poruszał się po drodze krajowej nr (...), w kierunku z O. do Ł., samochodem osobowym marki B. o nr rej. (...). Samochód poruszał się z prędkością około 97km/h. Warunki atmosferyczne były dobre, droga była prosta, nawierzchnia asfaltowa była sucha. W miejscowości B., gm. Ł., na obszarze niezabudowanym, na wysokości stacji paliw (...), w miejscu niedozwolonym, tuż przed nadjeżdżający samochód osobowy, z lewej strony drogi na prawą, wybiegł M. T. (2). Kierujący samochodem osobowym wykonał skręt kierownicą w lewą stronę. Podjęty manewr obrony był bezskuteczny i doszło do potrącenia pieszego. Na skutek wypadku drogowego M. T. (2) doznał wielonarządowych obrażeń, w tym ciężkich obrażeń głowy, szyi i tułowia. Obrażenia te skutkowały natychmiastowym zgonem na miejscu zdarzenia.

Biegły sądowy z zakresu medycyny sądowej podkreślił, iż z praktyki sądowo – lekarskiej, wiadome jest, że pieszy potrącony przez samochód poruszający się z prędkością na poziomie około 63 – 65 km/h doznaje tak poważnych obrażeń, iż prawdopodobieństwo skutku śmiertelnego oscyluje w granicach 100% (d. k. 86 – zeznania świadka M. F.; k. 123-135 – opinia biegłego sądowego z zakresu kryminalistycznej rekonstrukcji wypadków drogowych R. T. (1); k. 236-238 – opinia biegłego sądowego specjalisty medycyny sądowej W. K.).

W chwili zdarzenia pieszy M. T. (2) był nietrzeźwy, w jego krwi stwierdzono 1,51 promila alkoholu. W miejscu zdarzenia obowiązywała dopuszczalna prędkość 90 km/h (d. załączone akta Ds. 227/14 Prokuratury Rejonowej w Łęczycy – k. 55 – opinia Laboratorium Kryminalistycznego Komendy Wojewódzkiej Policji w Ł. z przeprowadzonych badań płynów ustrojowych na zawartość alkoholu; k. 177 – pismo Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w Ł. Rejon w K. z dnia 5 lutego 2015r.).

Prokurator Rejonowy w Łęczycy umorzył śledztwo w sprawie zaistniałego w dniu 23 marca 2014r., w B., woj. (...), wypadku drogowego, w którym śmierć poniósł M. T. (2), wobec braku znamion czynu zabronionego, uznając, iż sprawcą zdarzenia drogowego był pieszy M. T. (2) (d. załączone akta Ds. 227/14 – k. 108-110 – postanowienie o umorzeniu śledztwa z dnia 31 lipca 2014.).

Kierujący samochodem marki B. o nr rej. (...), w dacie zderzenia, posiadał wykupiona polisę OC w (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. (okoliczność bezsporna).

Nagła śmierć M. T. (2) zarówno u jego matki E. Ł., jak i ojczyma R. Ł., wpłynęła na zaburzenia stanu psychicznego, wystąpiły u nich zaburzenia natury emocjonalnej tj. poczucie ustki, straty, osamotnienia, poczucia krzywdy, żalu, lęki, zamartwianie się. Trudności w radzeniu sobie z przykrymi emocjami. U E. Ł., w związku z tragiczną śmiercią syna wystąpiły zaburzenia stresowe o charakterze pourazowym. Powódka nada zażywa leki uspakajające, nie radzi sobie między innymi z lękiem, który przenosi na dzieci. E. Ł. wymaga konsultacji psychiatrycznej, gdyż cały czas jest w okresie żałoby.

Po śmierci brata u K. Ł. i S. Ł. (1) wystąpiły zaburzenia stresowe o charakterze pourazowym tj. zmiany natury emocjonalnej głównie lęki, poczucie osamotnienia, obniżenie poczucia bezpieczeństwa, poczucie krzywdy, żalu (d. k. 275-282 – opinia psychologiczna biegłego psychologa klinicznego J. B.).

W dniu 24 kwietnia 2014r. powodowie E. Ł., R. Ł., K. Ł., S. Ł. (2), reprezentowani przez A. L. (...) Kancelarię (...) we W. wystąpili do (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. o wypłatę zadośćuczynienia za ból i cierpienie w związku ze śmiercią M. T. (2) w wysokości 70.000zł na rzecz E. Ł. i w kwocie po 50.000zł na rzecz R. Ł., K. Ł. i S. Ł. (1) (k. 59-60 – wydruk komputerowy druku zgłoszenia szkody na osobie z ubezpieczenia OC w przypadku śmierci Poszkodowanego; k. 39-40 – kserokopia sprecyzowania roszczeń odszkodowawczych).

Pismem z dnia 1 września 2014r. (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. odmówił powodom wypłaty zadośćuczynienia z uwagi na brak podstaw do przyjęcia odpowiedzialności za skutki wypadku komunikacyjnego z dnia 23 marca 2014r., w wyniku którego śmierć poniósł M. T. (2) (d. k. 33 – wydruk komputerowy pisma (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. do A. L. (...) Kancelaria (...) we W.).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanego powyżej w pełni wiarygodnego materiału dowodowego w postaci zeznań świadka M. F. (k.86), opinie biegłych sądowych: z zakresu kryminalistycznej rekonstrukcji wypadków drogowych R. T. (1) (k.123-135; e-protokół rozprawy z dnia 17 czerwca 2016r. – 00:03:56-00:55:24), specjalisty medycyny sądowej W. K. (k.236-238), psychologa klinicznego J. B. (k. 275-282) oraz dowodów z dokumentów.

Sąd dał wiarę zeznaniom świadka M. F., gdyż były one logiczne, konsekwentne, spójne i miały swoje oparcie w pozostałym wiarygodnym materiale dowodowym w postaci opinii biegłych i dowodów z dokumentów.

Sąd uznał za rzetelne, fachowe, obiektywne, bezstronne i rzeczowe opinie biegłych sądowych z zakresu kryminalistycznej rekonstrukcji wypadków drogowych R. T. (1), specjalisty medycyny sądowej W. K., psychologa klinicznego J. B., którzy na zlecenie Sądu wydali opinie w przedmiotowej sprawie. Opinie zostały sporządzone zgodnie z zakreślonymi tezami dowodowymi, w oparciu o wnikliwą analizę akt sprawy i własną wiedzę biegłych.

Sąd uznał za wiarygodne dowody z dokumentów zgromadzone w aktach sprawy, albowiem w ocenie Sądu, w toku postępowania nie ujawniła się żadna okoliczność, która podważyłaby wiarygodność tych dowodów.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Powództwo podlega oddaleniu.

W niniejszej sprawie zasada odpowiedzialności pozwanego oparta jest na umowie ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej - art. 822§1 k.c., przepisie art. 436§1 k.c. i przepisach ustawy z dnia 22 maja 2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczeń Komunikacyjnych (tj. Dz. U. z 2016r., poz. 2060).

Stosownie do treści art. 822§1 k.c. w wyniku zawarcia ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, zakład ubezpieczeń zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo osoba na rzecz, której została zawarta umowa ubezpieczenia.

Stosownie do art. 436§1 k.c. odpowiedzialność przewidzianą w artykule poprzedzającym ponosi również samoistny posiadacz mechanicznego środka komunikacji poruszanego za pomocą sił przyrody. Jednakże gdy posiadacz samoistny oddał środek komunikacji w posiadanie zależne, odpowiedzialność ponosi posiadacz zależny.

W art. 436 k.c. zawarto odesłanie od odpowiedzialności przewidzianej w art. 435 k.c. w odniesieniu do samoistnego posiadacza mechanicznego środka komunikacji wprawianego w ruch za pomocą sił przyrody. Z zestawienia wspomnianych przepisów wynika, że art. 436§1 k.c. wyraża normę prawną, według której samoistny posiadacz mechanicznego środka komunikacji poruszanego za pomocą sił przyrody ponosi odpowiedzialność za szkodę na osobie lub mieniu, wyrządzoną komukolwiek przez ruch środka komunikacji, chyba że szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą nie ponosi odpowiedzialności. Jednakże gdy posiadacz samoistny oddał środek komunikacji w posiadanie zależne, odpowiedzialność ponosi posiadacz zależny.

Posiadacz pojazdu odpowiadający na zasadzie ryzyka nie może uwolnić się od odpowiedzialności w drodze ekskulpacji, wykazując np., iż prowadząc pojazd przestrzegał przepisów ruchu drogowego i przyjmowanych w danych warunkach zasad ostrożności, czy też że pojazd w czasie wypadku prowadziła inna osoba. Uchylenie odpowiedzialności powoduje jedynie egzoneracja, tzn. wykazanie, że szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej, wyłącznej winy poszkodowanego lub wyłącznej winy osoby trzeciej, za którą posiadacz nie ponosi odpowiedzialności.

Wyłączna wina w spowodowaniu szkody, przewidziana w art. 436§1 k.c., występuje wtedy, gdy zawinione działanie poszkodowanego było jedyną przyczyną wypadku. Tylko taki wyłączny związek między zawinionym działaniem poszkodowanego, a szkodą zwalnia od odpowiedzialności posiadacza pojazdu mechanicznego poruszanego za pomocą sił przyrody ( tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 kwietnia 2005r., II CK 572/04, Legalis nr 242569).

Ugruntowany w orzecznictwie jest pogląd, iż odpowiedzialność na zasadzie ryzyka nie może iść tak daleko, aby można było ją wiązać z każdym ruchem pojazdu mechanicznego przy pominięciu przyczynowości w rozumieniu art. 361 k.c. (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 grudnia 1981r., IV CR 465/81, OSNC 1982/5-6/88; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 stycznia 2001r., IV CKN 243/00, Legalis nr 277970; wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 3 lipca 2015r., I ACa 120/15, Legalis nr 1337682).

Sąd podziela pogląd przedstawiony przez biegłego sądowego z zakresu kryminalistycznej rekonstrukcji wypadków drogowych R. T. (2), który w kategoryczny sposób stwierdził, iż jedyną i zasadniczą przyczyną wypadku drogowego, który miał miejsce w dniu 23 marca 2014r., około godziny 2:30, w miejscowości B., było nieprawidłowe zachowanie pieszego M. T. (2), który nie zachował szczególnej ostrożności i nie ustąpił pierwszeństwa nadjeżdżającemu samochodowi marki B.. Poruszanie się po jezdni w ciemnym ubiorze, brak elementów odblaskowych w porze nocnej, stan nietrzeźwości, to główne przyczyny potrącenia pieszego ze skutkiem śmiertelnym.

Kierujący pojazdem marki B. nie przyczynił się w żadnym stopniu do potrącenia pieszego. Wprawdzie w miejscu zdarzenia obowiązywała prędkość 90km/h, a kierujący samochodem osobowym w chwili zdarzenia przekroczył dopuszczalną prędkość poruszając się około 97 km/h, jednakże, jak podkreślił biegły R. T. (2) w ustnej uzupełniającej opinii (e-protokół rozprawy z dnia 17 czerwca 2016r. – 00:38:30-00:48:29) okoliczność powyższa nie miała znaczenia, gdyż gdyby kierujący samochodem osobowym poruszał się z prędkością około 80 km/h również nie uniknąłby potrącenia pieszego, który gwałtownie i niespodziewanie wtargał na jego pas ruchu. Przekroczenie przez kierującego B. dopuszczalnej prędkości o około 7 km/h, nie miało w konkretnym zdarzeniu wpływu, a więc i związku przyczynowego z zaistniałym wypadkiem. Kierowca samochodu osobowego nie mógł uniknąć zderzenia z pieszym, który znalazł się nagle na jezdni tuż przed nadjeżdżającym z przeciwka pojazdem. To pieszy M. T. (2) naruszył podstawowe zasady bezpieczeństwa ruchu drogowego i wymuszając pierwszeństwo, wtargał pod pojazd. Gdyby M. F. jechał z prędkością około 63-65 km/h miałby teoretyczną szansę zatrzymania pojazdu przed pieszym. W tym miejscu należy przywołać opinię biegłego sądowego z zakresu medycyny sądowej W. K. (k.238), który stwierdził, iż potrącenie pieszego przez samochód poruszający się z prędkością 63-65 km/h, prawie w 100% kończy się śmiercią pieszego. Tak więc gdyby w chwili uderzenia w pieszego samochód B. poruszałby się z prędkością 63-65 km/h, to i tak M. T. (2) poniósłby śmierć.

Z całą mocą należy stwierdzić, iż w realiach rozpoznawanej sprawy, wyłączną przyczyną wypadku drogowego było niewłaściwe zachowanie pieszego, który nie ustąpił pierwszeństwa prawidłowo poruszającemu się samochodowi osobowemu. M. T. (2) przebiegając przez jezdnię poza przejściem dla pieszych, nie korzystał z pierwszeństwa przed pojazdami, zgodnie z przepisami obowiązany był ustąpić pierwszeństwa samochodowi B.. Nadjeżdżającego pojazdu z włączonymi światłami nie zasłaniała żadna przeszkoda, przy zachowaniu wymaganej szczególnej ostrożności pieszy w trakcie przekraczania jezdni miał możliwość właściwej oceny sytuacji na drodze i zaniechania wbiegnięcia na tor jazdy samochodu i w konsekwencji uniknięcia wypadku. Gdyby M. T. (2) zachował się zgodnie z obowiązującymi przepisami i ustąpiłby pierwszeństwa prawidłowo poruszającemu się samochodowi osobowemu do wypadku by nie doszło. W związku z powyższym należy stwierdzić, iż to nieprawidłowe zachowanie pieszego była wyłączną przyczyną wypadku drogowego, w którym śmierć poniósł M. T. (2).

Powyższa teza znajduje potwierdzenie w ustaleniach prowadzonego postępowania karnego, w którym przyjęto, iż sprawcą zdarzenia drogowego, w którym śmierć poniósł M. T. (2) był także M. T. (2) i prowadzone śledztwo zostało umorzone. Ustalenia postanowienia prokuratora w przedmiocie umorzenia śledztwa nie wiążą sądu cywilnego z mocy art. 11 k.p.c., jednakże przedmiotowe postanowienie posiada mocy dowodu z dokumentu urzędowego.

Reasumując stwierdzić należy, że do potrącenia pieszego doszło z wyłącznej winy M. T. (2). Kierującemu samochodem osobowym M. F. nie można, w okolicznościach rozpoznawanej sprawy, postawić zarzutu kierowania pojazdem z prędkością, która może być uznana za niebezpieczną. Przyjęcie tej tezy oznaczałoby, że kierowca, prowadząc pojazd w porze nocnej, na światłach mijania, biorąc pod uwagę, iż może na drodze znaleźć się przeszkoda nie oświetlona lub pieszy, musiałby poruszać się z szybkością 30-50 km/godz. Takie wymagania można postawić kierowcy prowadzącemu pojazd w terenie zabudowanym, gdyż w takim terenie kierowca musi się liczyć z możliwością pojawienia się na jezdni przeszkody nieoświetlonej lub nieprawidłowo poruszającego się pieszego. Nie jest to zaś możliwe przy poruszaniu się w terenie niezabudowanym i nie oświetlonym. Z przyjętej powszechnie zasady ograniczonego zaufania kierowcy w stosunku do innych uczestników ruchu drogowego nie można wyprowadzić wniosku, że kierowca pojazdu poruszanego za pomocą sił przyrody, jadąc w terenie niezabudowanym w porze nocnej musiał się liczyć z możliwością pojawienia się na drodze przeszkody nieoświetlonej, a w konsekwencji tego prowadzić pojazd z taką szybkością, aby mógł on zatrzymać pojazd w każdej chwili przed taką przeszkodą (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 18 kwietnia 1986r., III CRN 57/86, OSNCP 1987/8/117).

Mając na uwadze przedstawione powyżej okoliczności, w realiach rozpoznawanej sprawy, należy uznać, iż skoro wyłączną przyczyną wypadku jakiemu uległ M. T. (2), była podjęta przez niego próba rażąco nieprawidłowego przejścia przez jezdnię, zatem wystąpiła okoliczność egzoneracyjna – wyłączna wina poszkodowanego , która z mocy art. 436§1 k.c. wyłączyła odpowiedzialność, na zasadzie ryzyka, ponoszoną przez samoistnego posiadacza za szkodę powstałą w związku z ruchem należącego do niego pojazdu marki B. o nr rej. (...), a w konsekwencji pozwanego (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. i dlatego też, na podstawie art. 436§1 k.c., Sąd oddalił powództwo (punkt 1 wyroku).

Mając na uwadze trudną sytuację materialną i osobistą każdego z powodów, szczególnie z uwagi na skutki stwierdzone przez biegłego psychologa klinicznego oraz subiektywne odczucie powodów o zasadność dochodzonego roszczenia, na podstawie art. 102 k.p.c., Sąd nie zasądził od R. Ł., E. Ł., K. Ł., S. Ł. (1) na rzecz (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. kosztów procesu (punkt 2 wyroku) i na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tj. Dz. U. z 2016r., poz. 623 ze zm.), nie obciążył powodów nieuiszczonymi kosztami sądowymi, które przejął na rzecz Skarbu Państwa (punkt 3 wyroku).