UZASADNIENIE

W dniu 22 lutego 2016r. powód Z. C. skierował do tut. Sądu żądania zasądzenia od pozwanych in solidum (...) S.A. V. (...) z/s w W. kwoty 6.425,72zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od kwoty 5.692,22zł od dnia 17 lipca 2015r. do dnia zapłaty, w tym kwoty 2.850,92zł tytułem odszkodowania za uszkodzony pojazd i kwoty 2.841,30zł tytułem zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego oraz kwoty 553,50zł tytułem kosztów postępowania przedsądowego od dnia wniesienia powództwa do dnia zapłaty oraz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powód podniósł, iż w wyniku zdarzenia drogowego z dnia 2 czerwca 2015r. uległ uszkodzeniu pojazd m-ki P. (...) o nr rej. (...). We wskazanej dacie powód kierując w/w samochodem poruszając się drogą nr (...) pomiędzy miejscowościami S. i R. na skutek najechania na pobocze uszkodził w aucie prawe koło przednie, prawe koło tylne i osłonę pod silnikiem. Zdaniem powoda przyczyną zaistnienia zdarzenia i powstania szkody był niewłaściwy stan techniczny drogi.

Pozwany zakład ubezpieczeń w wyniku przeprowadzonego postępowania szkodowego w ramach odpowiedzialności gwarancyjnej ubezpieczyciela z tytułu odpowiedzialności cywilnej zanegował istnienie związku przyczynowego pomiędzy zdarzeniem a skutkiem oraz wskazał na istnienie okoliczności wyłączających przyjęte w kontrakcie ubezpieczeniowym ryzyko naprawienia szkody na skutek zaistnienia zdarzenia losowego.

W piśmie procesowym z dnia 22 kwietnia 2016r. powód sprecyzował oznaczenie pozwanego Powiatu K..

W odpowiedzi na pozew pozwany (...) S.A. V. (...) z/s w W. wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu tego pisma procesowego pozwany wskazał, iż brak jest winy po jego stronie, a także brak jest związku przyczynowego pomiędzy zdarzeniem a skutkiem. Pozwany zakwestionował ponadto wysokość żądanej przez powoda kwoty odszkodowania.

W odpowiedzi na pozew pozwany Powiat K. wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu tego pisma procesowego pozwany zakwestionował istnienia adekwatnego związku przyczynowego, potrzebę najmu pojazdu zastępczego oraz podniósł zarzut braku zdolności sądowej po stronie pozwanego.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny.

W dniu 2 czerwca 2015r. powód Z. C. kierując samochodem m – ki P. (...) o nr rej. (...) poruszając się na drodze o nr (...) z prędkością ok. 50 km/h pomiędzy miejscowościami S. i R. najechał na pobocze i z uwagi na stan techniczny drogi, tj. obniżone pobocze w odniesieniu do nawierzchni jezdni o ok. 20 cm oraz brak oznakowania pionowym znakiem drogowym „A-31”, który ostrzega kierującego pojazdem o zbliżaniu się do miejsca, w którym pobocze jest miękkie lub obniżone, uszkodził w należącym do niego pojeździe prawą przednią i tylną felgę, oraz prawą przednią i tylną oponę, a także podwozie pojazdu.

Powód w czasie zdarzenia posiadał uprawnienia do kierowania pojazdami, a kierowany przez niego samochód był dopuszczony do ruchu i miał ważne badania techniczne. Ponadto powód miał zawartą umowę obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych w związku z ruchem tych pojazdów.

Miejsce zdarzenia i istniejący tam w dacie powstania szkody uskok pomiędzy jezdnią a poboczem nie były właściwie oznakowane.

( zgłoszenie szkody w pojeździe k. 20-22, notatka informacyjna o zdarzeniu drogowym k. 34, 88, kopia prawa jazdy k. 37, kopia dowodu rejestracyjnego i kopia polisy k. 38, zdjęcia k. 39-48, kopia notatników służbowych policjantów k. 89-94, dokumenty z postępowania szkodowego płyt Cd. k. 64: zdjęcia, notatka informacyjna o zdarzeniu drogowym, prawo jazdy, dowód rejestracyjny, polisa, opinia biegłego k. 127-167, 185-186, 190-197, zeznania świadka M. N. k. 119-119v 00:05:00-00:19:01, zeznania świadka R. K. k. 119v-120 00:19:01-00:28:00, zeznania świadka S. P. k. 120-10v 00:28:00-00:43:18, zeznania świadka P. G. k. 120v 0:43:18-01:00:03)

Pozwany Powiat K. posiadał zwartą z pozwanym (...) S.A. V. (...) z/s w W. umowę odpowiedzialności cywilnej potwierdzoną polisą typ (...) nr (...).in. z tytułu odpowiedzialności zarządcy dróg publicznych zgodnie z ustawą o drogach publicznych.

Powód dokonał zgłoszenia u pozwanego (...) S.A. V. (...) z/s w W. zaistnienia szkody w pojeździe w celu przeprowadzenia postępowania szkodowego w ramach odpowiedzialności gwarancyjnej ubezpieczyciela z tytułu umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej. Postępowanie szkodowe zostało zarejestrowane pod sygn. akt 1068169/1.

W związku ze zgłoszeniem pozwany przeprowadził postępowanie szkodowe w ramach, którego dokonał oceny rodzaju, charakteru i rozmiarów uszkodzeń w pojeździe powoda oraz przeprowadził kalkulację kosztów naprawy.

Decyzją z dnia 22 lipca 2015r. nr (...) pozwany (...) S.A. V. (...) z/s w W. odmówił przyjęcia odpowiedzialności z tytułu naprawienia szkody w pojeździe powoda na skutek zdarzenia z dnia 2 czerwca 2015r.

Powód dokonał również zgłoszenia szkody zarządcy drogi - pozwanemu Powiatowi K..

Pozwany Powiat K. jest zarządcą drogi, na której doszło do zaistnienia zdarzenia z dnia 2 czerwca 2015r. Na odcinku drogi, na którym doszło do zdarzenia nie zlecano nadzoru lub remontu firmie zewnętrznej. Pozwany Powiat K. o zdarzeniu dowiedział się w dniu 16 czerwca 2015r. Poszkodowanego z pozwanym Powiatem K. nie łączy stosunek prawny. Na odcinku drogi, na którym doszło do powstania szkody nie było ustawionych znaków informacyjnych o nierównościach, o ograniczeniu prędkości, skrajni lub innych niebezpieczeństwach na drodze. Szkoda nie miała miejsca w terenie zabudowanym.

Okresowa kontrola stanu technicznego dróg powiatowych na terenie Powiatu K. przeprowadzana jest w okresie wrzesień – październik każdego roku. Ponadto kontrola dróg powiatowych jest przeprowadzana podczas weryfikacji sanu technicznego nawierzchni dróg pod kątem kwalifikowania dróg do remontów w ramach przygotowywanych postępowań o udzielenie zamówień publicznych. Interwencje doraźne polegające na uzupełnianiu ubytków w nawierzchniach na drogach powiatowych są przeprowadzane na podstawie zgłoszeń i wniosków.

Stan techniczny jezdni w miejscowości S. przed zaistniałą szkodą umożliwiał ruch pojazdów. Nie stwierdzono zamknięcia ruchu dla pojazdów na tym odcinku drogi. Zaniżone pobocza na odcinku drogi, gdzie doszło do zdarzenia zostały usunięte przez pracowników Starostwa Powiatowego w dniach 11 – 12 czerwca 2015r. i w dniu 15 czerwca 2015r.

( kosztorys k. 12-14, potwierdzenie przyjęcia zawiadomienia o szkodzie k. 15, decyzja k. 16-17, ocena techniczna k. 18-19, zgłoszenie szkody w pojeździe k. 20-22, 26-28, oświadczenie ubezpieczonego k. 29-31, ocena stanu nawierzchni dróg powiatowych na terenie Powiatu K. 2014r. k. 32-33, polisa k. 35-36, dokumenty z postępowania szkodowego płyt Cd. k. 64: analiza kosztów, kosztorys, wycena, zgłoszenie szkody, oświadczenia, okresowa kontrola ocena stanu nawierzchni dróg powiatowych na terenie Powiatu K. 2014r., polisa, decyzja, zeznania świadka P. G. k. 120v 0:43:18-01:00:03)

Do wykonania naprawy pojazdu m – ki P. (...) o nr rej. (...) konieczne były następujące części: felga p p, opona p p, oslona tyl p podłogi, felga t p, opona t p.

Uszkodzenia opisanych powyżej elementów wyposażenia pojazdu powstały w wyniku zaistnienia przedmiotowego zdarzenia drogowego i nie pozostawały w związku z innym zdarzeniem niż objętym n/n postępowaniem.

W celu przywrócenia stanu poprzedniego w pojeździe prac naprawczych i wymiany wymagały: ochrona tyl p podłogi, kolo jezdna p p, kola, kolo jezdne t p, opona prz p, kolo prz p, opona t p, kolo t p, os przednia pomiar i regulacja.

W pojeździe niezbędne było również wykonanie prac lakierniczych dotyczących: felga p p, felga t p.

Wartość części zamiennych niezbędnych do restytucji pojazdu do stanu sprzed zdarzenia bez uwzględnienia podatku Vat wynosi 2.755,81zł, koszt naprawy mechanicznej, przy uwzględnieniu, iż wartość jednej godziny pracy pracownika przedsiębiorstwa naprawczego wynosi 90,00zł oraz kosztów materiału bez uwzględnienia podatku Vat wynosi 216,00zł, natomiast koszt lakierowania, przy uwzględnieniu, iż wartość jednej godziny pracy pracownika przedsiębiorstwa naprawczego wynosi 90,00zł oraz kosztów materiału wynosi 416,40zł, co stanowi łączną kwotę bez uwzględnienia podatku Vat 3.388,21zł, natomiast z uwzględnieniem tej daniny publicznej wynosi 4.167,50zł i przy uwzględnieniu potrącenia z tytułu ubytku wartości części zamiennych 3.532,86zł.

Kwota 3.532,86zł stanowi rzeczywisty koszt przywrócenia pojazdu do stanu sprzed kolizji drogowej z dnia 2 czerwca 2015r.

Wartość rynkowa pojazdu w dniu 2 czerwca 2015r. wynosiła kwotę 13.206zł, natomiast wartość uszkodzonego pojazdu w dniu 2 czerwca 2015r. wynosiła kwotę 9.673,14zł.

Technologiczny czas naprawy pojazdu, przy uwzględnieniu oczekiwania na części zamienne i zgodnie z technologią naprawy proponowaną przez producenta pojazdu, wynosił 4 dni.

Stawka najmu pojazdu zastępczego wynosiła za 1 dobę 106zł.

W wyniku zaistnienia przedmiotowego zdarzenia uległa zmniejszeniu wartość rynkowa pojazdu.

Naprawa pojazdu była ekonomicznie uzasadniona.

( opinia biegłego k. 127-167, 185-186, 190-197)

W związku ze zdarzeniem i uszkodzeniem pojazdu powód Z. C. zawarł umowę najmu pojazdu zastępczego od dnia 3 czerwca 2015r. do dnia 24 czerwca 2015r.

Koszt najmu wynosił kwotę 2.841,30zł.

( umowa najmu k. 23-24, faktura k. 25)

Sąd uznał za przydatną do ustalenia stanu faktycznego opinię sporządzoną przez biegłego z zakresu techniki samochodowej i wyceny wartości pojazdów albowiem jest ona pełna, jasna, zrozumiała, wyczerpująca i kompleksowa oraz wewnętrznie spójna. Biegły w opinii udzielił odpowiedzi na wszystkie postawione w tezie dowodowej pytania, sformułowania zawarte w treści opinii pozwalają na zrozumienie wyrażonych w nich ocen i poglądów oraz sposobu dochodzenia do nich, a ponadto biegły przedstawił metodę badawczą, materiał badawczy, na którym się oparł. Wnioski końcowe opinii są zwięzłe i precyzyjne, a ponadto wnioski opinii są logiczne i znajdują oparcie w przeprowadzonych przez biegłego badaniach i nie budzą zastrzeżeń, co do ich trafności w porównaniu z podanym w opinii materiałem badawczym.

Ponadto biegły w sposób fachowy i rzeczowy ustosunkował się również do wszystkich zarzutów skierowanych w stosunku do opinii wypowiadając się szczegółowo w obszarze każdego zastrzeżenia odwołując się przy tym do dokumentarnego materiału dowodowego oraz reguł postępowania przy sporządzaniu takiego typu operatu

Za wiarygodne należało uznać zaliczone w poczet materiału dowodowego dokumenty zgromadzone w postępowaniu albowiem zostały one sporządzone przez uprawnione organy w ramach przysługujących im kompetencji, w sposób rzetelny i fachowy. Ich prawdziwość i autentyczność nie wzbudziła w ocenie Sądu wątpliwości.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje.

Legitymacja procesowa wskazuje kwalifikację materialną podmiotów prowadzących spór, w tym znaczeniu, że powód jest uprawniony do występowania z żądaniem udzielenia mu ochrony prawnej w stosunku do pozwanego, a ten zobowiązany do określonego zachowania się.

W niniejszym postępowaniu powód wykazał, że pozwani spełniają materialnoprawną przesłankę procesu, która decyduje o dopuszczalności badania i ustalania prawdziwości jego twierdzeń, że wymieniony w powództwie stosunek prawny istnieje i co jest jego przedmiotem. Pozwani posiadają przy tym zdolność sądową i procesową.

Odpowiedzialność in solidum pod pewnymi względami wykazuje podobieństwo do solidarności biernej. Podobnie jak w przypadku uregulowanym w art. 366 kc, wierzyciel może od każdego z dłużników żądać całości lub części świadczenia (jeśli w ramach danego stosunku zobowiązaniowego świadczenie częściowe jest dopuszczalne), będąc też uprawnionym do kierowania żądania łącznie do wszystkich. Jednocześnie spełnienie świadczenia przez któregokolwiek z dłużników in solidum prowadzi do wygaśnięcia długu pozostałych. Wskazane podobieństwa nie są jednak konsekwencją odpowiedniego stosowania przepisu art. 366 kc, lecz wynikają z istoty zobowiązań in solidum.

Stosownie do treści art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 21 marca 1985r. o drogach publicznych (Dz. U. 2016.1440 – j.t. ze zm.) organ administracji rządowej lub jednostki samorządu terytorialnego, do którego właściwości należą sprawy z zakresu planowania, budowy, przebudowy, remontu, utrzymania i ochrony dróg, jest zarządcą drogi.

Na podstawie art. 20 pkt 4, 10, 10a, 11 w/w ustawy do zarządcy drogi należy w szczególności: utrzymanie nawierzchni drogi, chodników, drogowych obiektów inżynierskich, urządzeń zabezpieczających ruch i innych urządzeń związanych z drogą, z wyjątkiem części pasa drogowego, o których mowa w art. 20f pkt 2, przeprowadzanie okresowych kontroli stanu dróg i drogowych obiektów inżynierskich oraz przepraw promowych, ze szczególnym uwzględnieniem ich wpływu na stan bezpieczeństwa ruchu drogowego, w tym weryfikację cech i wskazanie usterek, które wymagają prac konserwacyjnych lub naprawczych ze względu na bezpieczeństwo ruchu drogowego; badanie wpływu robót drogowych na bezpieczeństwo ruchu drogowego; wykonywanie robót interwencyjnych, robót utrzymaniowych i zabezpieczających.

Zgodnie z § 37 ust. 2 pkt 1 i 2 i ust. 3 pkt 1 rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie (Dz. U. 2016.214 j.t. ze zm.) pochylenie poprzeczne gruntowego pobocza na odcinku prostym lub na odcinku krzywoliniowym o pochyleniu poprzecznym jezdni jak na odcinku prostym powinno wynosić: od 6% do 8% - przy szerokości pobocza nie mniejszej niż 1,0 m; 8% - przy szerokości pobocza mniejszej niż 1,0 m. Pochylenie poprzeczne gruntowego pobocza na odcinku krzywoliniowym o pochyleniu poprzecznym jezdni innym niż na odcinku prostym powinno wynosić o 2% do 3% więcej niż pochylenie jezdni, jeżeli jest to pobocze po wewnętrznej stronie łuku.

Na zarządcy drogi ciąży szeroko rozumiany obowiązek wykonywania ogółu prac remontowych, zabezpieczających i przywracających pierwotny (prawidłowy) stan nawierzchni oraz bieżących robót konserwacyjnych, porządkowych i innych, których celem jest poprawa jakości i zwiększenie bezpieczeństwa ruchu, a jego pierwszoplanowym zadaniem jest utrzymanie drogi w stanie wykluczającym narażenie użytkowników na wypadek, pozostający w adekwatnym związku przyczynowym z ich wykorzystaniem. Obowiązek należytego utrzymania i ochrony dróg nie konkretyzuje się przy tym dopiero w razie zawiadomienia przez osoby trzecie (użytkowników drogi, policję itd.) o istniejącym zagrożeniu jednostki organizacyjnej sprawującej zarząd drogi.

Poprzez należyty stan nawierzchni należy rozumieć, ze względu na szczególne przeznaczenie drogi, zdatność tej drogi do użytkowania w sposób zapewniający bezpieczeństwo korzystających z niej osób trzecich. W tym celu przyjąć należy, że dla zapewnienia właściwego utrzymania nawierzchni drogi podmiot zarządzający drogą zobowiązany jest podejmować nie tylko działania o charakterze interwencyjnym w odpowiedzi na sygnały zgłaszane przez użytkowników drogi, ale również powinien we własnym zakresie podjąć wszelkie starania umożliwiające nie tylko zapobieganie zdarzeniom wpływającym negatywnie na stan nawierzchni, ale przede wszystkim zorganizować własne czynności nadzorcze tak, by zoptymalizować swoje możliwości interwencji niezależnie od informacji ze strony użytkowników dróg.

Praca jednostki organizacyjnej sprawującej zarząd drogi powinna być tak zorganizowana, żeby miała ona możliwość odpowiednio szybkiego stwierdzenia wystąpienia na drodze zagrożenia bezpieczeństwa w ruchu i podjęcia działań zmierzających do usunięcia tego zagrożenia

O zasadności zarzutu braku wymaganej staranności w dopełnieniu obowiązków decyduje nie tylko sama niezgodność postępowania z zachowaniem modelowym, lecz także możliwość i powinność przewidywania jego następstw warunkowana doświadczeniem życiowym. Należyta staranność nawet w rozumieniu art. 355 § 2 kc oznacza inny rodzaj staranności, dostosowanej zarówno do działającego podmiotu, przedmiotu którego jego działanie dotyczy, jak i okoliczności, w których to działanie znajduje swój przejaw.

Skoro zarządca drogi jest zobowiązany do utrzymania jej w należytym stanie t.j.: utrzymania nawierzchni drogi, chodników, drogowych obiektów inżynierskich, przeprowadzania okresowych kontroli stanu dróg i drogowych obiektów ze szczególnym uwzględnieniem ich wpływu na stan bezpieczeństwa ruchu drogowego i wykonywania robót interwencyjnych, robót utrzymaniowych i zabezpieczających, to zaniechanie przeprowadzenia prac naprawczych rogi, w której występowały stwierdzone w tym procesie ubytki musi rodzić odpowiedzialność z mocy art. 415 kc.

Obowiązkiem Ubezpieczyciela w ramach jego odpowiedzialności odszkodowawczej jest przywrócenie do stanu poprzedniego, co oznacza, że pojazd ma być sprawny technicznie i zapewnić poszkodowanemu komfort jazdy w takim stopniu jak przed zdarzeniem, co powoduje, że ubezpieczyciel, w ramach umowy o odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu, powinien ustalić odszkodowanie w kwocie, która zapewnia przywrócenie pojazdu do stanu sprzed zdarzenia wyrządzającego szkodę jako całości. Przywrócenie stanu poprzedniego ma miejsce, jeżeli stan pojazdu po naprawie pod każdym istotnym względem stanu technicznego, zdolności użytkowania, części składowych, trwałości, wyglądu estetycznego itd. odpowiada stanowi pojazdu przed uszkodzeniem.

Ubezpieczyciel zobowiązany jest na żądanie poszkodowanego do wypłaty, w ramach odpowiedzialności z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, odszkodowania obejmującego celowe i ekonomicznie uzasadnione koszty nowych części i materiałów służących do naprawy uszkodzonego pojazdu, a jeżeli ubezpieczyciel wykaże, że prowadzi to do wzrostu wartości pojazdu, odszkodowanie może ulec obniżeniu o kwotę odpowiadającą temu wzrostowi.

Konieczność wymiany uszkodzonej części stanowi niewątpliwie normalne następstwo działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła (por. art. 361 § 1 kc), a jeżeli nie da się jej naprawić w taki sposób, aby przywrócić ją do stanu sprzed zdarzenia wyrządzającego szkodę, musi zostać zastąpiona inną. Zastąpienie części starych nowymi, jeżeli ich użycie było niezbędne do naprawienia uszkodzonego pojazdu, jest uznawane za celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki poniesione w celu przywrócenia stanu poprzedniego. Odmienne stanowisko musiałoby prowadzić do pozbawionego podstaw prawnych wniosku, że ciężar przywrócenia do stanu poprzedniego rzeczy używanej spoczywa częściowo na poszkodowanym.

Poszkodowanemu przysługuje pełne prawo do odszkodowania ustalonego według cen części oryginalnych pochodzących bezpośrednio od producenta pojazdu, niezależnie od wieku pojazdu, stanu jego wyeksploatowania i tego, że w obrocie dostępne są również tzw. części alternatywne - części zamienne nie będące częściami oryginalnymi albowiem dzięki naprawie dokonanej z wykorzystaniem części oryginalnych stan samochodu jest - pod względem technicznym, użytkowym, trwałości i estetyki - najbardziej zbliżony do jego stanu sprzed kolizji, co odpowiada zasadzie pełnego odszkodowania.

Zasada pełnego odszkodowania ma zapewnić całkowitą kompensatę doznanego uszczerbku, w granicach normalnego związku przyczynowego. Odstępstwo od tego i zastosowanie zasady compensatio lucri cum damno mogłoby mieć miejsce tylko wyjątkowo, gdyby zastosowanie nowych oryginalnych części w sposób istotny spowodowało wzrost wartości pojazdu uszkodzonego w stosunku do stanu sprzed wyrządzenia szkody, czego pozwany w ramach niniejszego postępowania nie wykazał. Z faktów powszechnie znanych wynika bowiem, że jeżeli pojazd był naprawiany w związku z wypadkiem, to jego cena ulega obniżeniu, nie ma więc znaczenia, iż zamontowano w nim elementy nowe.

Stratę określa się przez porównanie wartości pojazdu przed zdarzeniem wyrządzającym szkodę i po przywróceniu go do stanu poprzedniego.

Strata obejmuje również utratę wartości rynkowej pojazdu uszkodzonego w stosunku do pojazdu o takich samych parametrach nie noszącego cech ingerencji w jego strukturę.

Koszt naprawy uszkodzonego w wypadku komunikacyjnym pojazdu, nieprzewyższający jego wartości sprzed wypadku, nie jest nadmierny w rozumieniu art. 363 § 1 kc. Przyjmuje się bowiem, że nieopłacalność naprawy, będąca przesłanką wystąpienia tzw. szkody całkowitej, ma miejsce wówczas, gdy jej koszt przekracza wartość pojazdu sprzed wypadku. Stan majątku poszkodowanego, niezakłócony zdarzeniem ubezpieczeniowym, wyznacza bowiem rozmiar należnego odszkodowania – por. postanow. SN z dnia 12 stycznia 2006r. w sprawie o sygn. akt III CZP 76/05, opubl. LEX nr 175463, wyrok SN z dnia 20 października 1972r. w sprawie o sygn. akt II CR 425/72, opubl. OSNC 1973/6/111.

Szkoda majątkowa musi pozostawać w normalnym związku przyczynowym z wypadkiem w rozumieniu art. 361 § 1 kc.

Na tle art. 361 § 1 kc odnotowania wymaga, że na gruncie tego przepisu „obojętne jest, czy ma miejsce związek przyczynowy bezpośredni, czy pośredni oraz, czy jest to związek przyczynowy złożony, wieloczłonowy, z tym, że odpowiedzialność cywilną uzasadnia jedynie taki związek przyczynowy wieloczłonowy, w którym między poszczególnymi ogniwami zachodzi normalna zależność przyczynowa, a więc każde ogniwo tego związku podlega ocenie z punktu widzenia przyczynowości adekwatnej.

Norma zawarta w przepisie art. 361 § 1 kc opiera się na założeniach teorii adekwatnego związku przyczynowego, w wersji obiektywnej, zwanego też „normalnym związkiem przyczynowym”. Teoria ta zakłada, że związek przyczynowy zachodzi tylko wtedy, gdy w grupie wszystkich przyczyn i skutków mamy do czynienia jedynie z takimi przyczynami, które normalnie powodują określone skutki. Nie wystarczy więc stwierdzić istnienie związku przyczynowego jako takiego, lecz należy stwierdzić, że chodzi o następstwa normalne (a nie niezwykłe, nadzwyczajne).

Związek przyczynowy należy pojmować jako obiektywne powiązanie ze sobą zjawiska nazwanego „przyczyną” ze zjawiskiem określonym jako „skutek”. Istnienie związku przyczynowego jako zjawiska obiektywnego determinowane jest okolicznościami faktycznymi sprawy. W pierwszej kolejności należy za pomocą testu „ conditio sine qua non” zbadać, czy określony skutek stanowi obiektywne następstwo zdarzenia, które wskazano jako jego przyczynę, to znaczy, czy oceniany skutek nastąpiłby mimo braku wskazanej przyczyny. Jeżeli odpowiedź jest negatywna, czyli badany skutek nastąpiłby również mimo nieobecności tej przyczyny należy stwierdzić, że nie występuje żaden obiektywny związek przyczynowy i nie ma potrzeby dalszego badania, czy relacje pomiędzy przyczyną a skutkiem są adekwatne w rozumieniu art. 361 § 1 kc. Pojawienie się w przebiegu kauzalnym przyczyny zewnętrznej, nie powiązanej z działaniem lub zaniechaniem podmiotu odpowiedzialnego za powstanie szkody, przesądza o braku związku przyczynowego, jeśli bez przyczyny pierwotnej szkoda i tak powstałaby. Przepis art. 361 § 1 kc wiąże jednak odpowiedzialność tylko z normalnymi następstwami zjawisk stanowiących jej podstawę. W razie pozytywnego stwierdzenia, że dany fakt był koniecznym warunkiem wystąpienia skutku, należy rozważyć, czy wspomniane powiązania można traktować jako „normalne”, tzn. typowe lub oczekiwane w zwykłej kolejności rzeczy. Typowym jest skutek jaki daje się przewidzieć w zwykłym porządku rzeczy, taki, o którym na postawie zasad doświadczenia życiowego, wiadomo, że jest charakterystyczny dla danej przyczyny jako normalny rezultat określonego zjawiska. Nie mieści się w płaszczyźnie adekwatnego związku przyczynowego skutek, który wprawdzie daje się łączyć z określonym zdarzeniem początkowym w sensie oddziaływania sprawczego, ale jest następstwem nietypowym, tj. nie występującym w kolejności zdarzeń, która charakterystyczna jest dla określonej przyczyny i przez to nie dającym się uwzględnić w ewentualnych przewidywaniach, a zarazem zależny jest w istocie od innych zdarzeń, które w zbiegu z przyczyną wyjściową jawią się jako przypadkowy zbieg okoliczności – por. wyrok s.apel. w Lublinie z dnia 20 maja 2015r. w sprawie o sygn. akt I ACa 968/14, opubl. LEX nr 1770850, wyrok s.apel. w Białymstoku z dnia 8 kwietnia 2015r. w sprawie o sygn. akt I ACa 959/14, opubl. LEX nr 1667508, wyrok s.apel. w Warszawie z dnia 4 listopada 2014r. w sprawie o sygn. akt VI ACa 68/14, opubl. LEX nr 1624064, wyrok s.apel. w Łodzi z dnia 28 października 2014r. w sprawie o sygn. akt I ACa 824/14, opubl. LEX nr 1554766, wyrok s.apel. w Lublinie z dnia 13 lutego 2014r. w sprawie o sygn. akt I ACa 785/13, opubl. LEX nr 1469375.

W przypadku badania istnienia adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy szkodą, a zdarzeniem szkodzącym, przybierającym postać zaniechania, przeprowadzenie testu conditio sine qua non polega na przeprowadzeniu oceny, według zasad wiedzy i doświadczenia życiowego, z jak dużym prawdopodobieństwem ukształtowałyby się stosunki faktyczne, gdyby zostało podjęte zaniechane działanie.

Konstatując należy stwierdzić, iż w warunkach przedmiotowej sprawy ustalony przez Sąd stan faktyczny pozwala na jednoznaczne stwierdzenie, że pomiędzy zaniechaniem pozwanego Powiatu K. a szkodą powoda zachodzi adekwatny związek przyczynowy, który jest nie tylko przesłanką odpowiedzialności za szkodę, ale również rozstrzyga o granicach tejże odpowiedzialności, a ponadto powstała na mieniu powoda szkoda jest normalnym, typowym następstwem zaniechania pozwanego w prezentowanym przez stronę układzie sytuacyjnym składającym się na zachowania uczestników zdarzenia i ich wpływu na zakres powstałych skutków.

Miejsce niebezpieczne winno być oznaczone znakami ostrzegawczymi. Na terenie niezabudowanym znaki ostrzegawcze powinny się znajdować w odległości 150-300m od miejsca niebezpiecznego.

W miejscu zaistnienia przedmiotowego zdarzenia brak było takiego znaku ostrzegawczego typu „A-31”, który ostrzega kierującego pojazdem o zbliżaniu się do miejsca, w którym pobocze jest miękkie lub obniżone.

Z tego powodu, że ostrzeżenie o stanie technicznym drogi w miejscu zdarzenia nie dotarło do jej użytkowników, należy przyjąć, że gdyby nawet powód zauważył zagrożenie i podjął właściwe czynności obronne, mógł nie mieć fizycznych możliwości dostosowania parametrów ruchu samochodu do zmiany stanu nawierzchni. Była to też przyczyna sprawcza wypadku pozostająca w adekwatnym związku przyczynowym z jego zaistnieniem.

Brak jest przy tym dowodów w sprawie, a pozwani ich nie dostarczyli, iż przyczyną szkody było zwykle niezachowanie przez powoda jako uczestnika ruchu szczególnej ostrożności, która to okoliczność miałaby atrybut egzoneracyjny i ekskulpacyjny zaniechania ze strony zarządcy drogi zwalniający z odpowiedzialności z tytułu czynu niedozwolonego w rozumieniu art. 415 kc.

Antycypacja zachowania powoda, jako niewłaściwego czy niepoprawnego w warunkach zaistnienia zdarzenia drogowego bez przytoczenia argumentów, które mogłyby być ocenione przez pryzmat pozostałych dowodów zgromadzonych w postępowania ma charakter dowolny i stanowi swoistą dywagacją pozostającą w opozycji do ustalonego w sprawie stanu faktycznego. Nawet gdyby przyjąć, że powód zjechał z drogi w wyniku wytworzenia przez niego stanu niebezpieczeństwa w ruchu, to właśnie stan nawierzchni w miejscu styku jezdni i pobocza spowodował uszkodzenia w jego pojeździe.

Powyższe stwierdzenie jest tym bardziej zasadne, iż następcze zachowanie pozwanego Powiatu K., który w dniach 11 – 12 i 15 czerwca 2015r. polegało na usunięciu obniżenia pobocza w miejscu zdarzenia, co daje asumpt do uznania, iż w warunkach przedmiotowej sprawy istniała konieczność podjęcia niezbędnego działania zapobiegawczego przez zarządcę drogi oraz istniała obiektywna potrzeba i możliwość jego podjęcia - por. wyrok SA w Łodzi z dnia 17 grudnia 2014r. I ACa 881/14, opubl. L., wyrok SN z dnia 11 lutego 2004r. I CK 222/03, opubl. L., wyrok SN z dnia 12 września 2013r. IV CSK 61/13 , opubl. L., wyrok SN z dnia 10 lipca 2014r. I CSK 519/13, opubl. L., wyrok SN z dnia 26 marca 2003r. I CKN 1374/00, opubl. L., wyrok SN z dnia 16 grudnia 2005r. III CK 317/05, opubl. L., wyrok SA w Łodzi z dnia 24 października 2013r. I ACa 1038/12, opubl. L..

Obowiązkiem pozwanych było w ramach postępowania przed Sądem przytoczenie okoliczności faktycznych, z których wywodzą roszczenie (art. 187 § 1 pkt 2 kpc) i wskazanie na dowody, których przeprowadzenie potwierdzi zasadność jego twierdzeń o faktach (art. 232 kpc i art. 6 kc). Zgodnie z zasadami procesu cywilnego ciężar gromadzenia materiału dowodowego spoczywa na stronach (art. 232 kpc., art. 3 kpc, art. 6 kc). Jego istota sprowadza się do ryzyka poniesienia przez stronę ujemnych konsekwencji braku wywiązania się z powinności przedstawienia dowodów. Skutkiem braku wykazania przez stronę prawdziwości twierdzeń o faktach istotnych dla sprawy jest tylko to, że twierdzenia takie zasadniczo nie będą mogły leżeć u podstaw sądowego rozstrzygnięcia. Strona, która nie udowodni przytoczonych twierdzeń, utraci korzyści, jakie uzyskałaby aktywnym działaniem (por. wyrok s.apel w B. z dnia 28sierpnia 2014r. w sprawie o sygn. akt I ACa 286/14, opubl. LEX nr 1511625).

Mając na uwadze powyższe Sąd uwzględnił żądanie powództwa, co do odszkodowania z tytułu uszkodzenia pojazdu w wysokości określonej przez powoda, tj. 2.850,92zł, tym bardziej, iż biegły w opinii wskazał, iż kwota 3.532,86zł stanowi rzeczywisty koszt przywrócenia pojazdu do stanu sprzed kolizji drogowej z dnia 2 czerwca 2015r.

W myśl art. 444 § 1 kc odszkodowanie obejmuje wszelkie koszty wynikłe z uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia.

Celem odszkodowania w ramach art. 444 § 1 kc jest restytucja stanu istniejącego przed wypadkiem, a jeśli jego przywrócenie nie jest możliwe, zastąpienie stanu dawnego stanem, w którym poszkodowanemu zostaną zapewnione warunki życiowe zbliżone do tych, jakie miał przed wyrządzeniem mu uszczerbku.

Ogranicza się jednak rozmiary obowiązku pokrycia „wszelkich kosztów” wymaganiem, aby ich żądanie było konieczne i celowe. Ponadto pojęcie „wszelkie koszty”, o których mowa w art. 444 § 1 kc oznacza koszty różnego rodzaju, których nie da się z góry określić. Muszą to być jednakże koszty, które pozostają w związku przyczynowym z likwidacją skutków szkody.

Charakter odpowiedzialności ubezpieczyciela uzasadnia przyjęcie, że obok bezpośrednich skutków zdarzenia, w ramach normalnego związku przyczynowego, mogą znajdować się pośrednie działania odpowiedzialnego, powodujące uszczerbek majątkowy związany ze zdarzeniem powodującym szkodę (stratę), która także powinna być wyrównana.

Szkodą jest niemożność korzystania z uszkodzonego pojazdu przez czas trwania naprawy (por. wyroki SN z dnia 26 listopada 2002r., V CKN 1397/00, L., z dnia 2 lipca 2004r., II CK 412/03, L., z dnia 8 września 2004r., IV CK 672/03, L., z dnia 5 listopada 2004r., II CK 494/03, B. (...), Nr 3, poz. 11, uchw. SN(7) z dnia 17 listopada 2011r., III CZP 5/11, L.).

Postulat pełnego odszkodowania przemawia za przyjęciem stanowiska o potrzebie zwrotu przez ubezpieczyciela tzw. wydatków koniecznych potrzebnych na czasowe używanie zastępczego środka komunikacji w związku z niemożliwością korzystania z niego wskutek zniszczenia z tym, że tylko za okres między dniem zniszczenia a dniem w którym poszkodowany może nabyć analogiczny pojazd nie dłuższy jednak niż za czas do zapłaty odszkodowania. Termin wydatków koniecznych oznacza przy tym wydatek niezbędny dla korzystania z innego pojazdu w takim samym zakresie w jakim poszkodowany korzystałby ze swego środka lokomocji gdyby mu szkodę nie wyrządzono. Poszkodowany mógłby zatem żądać tylko zwrotu wydatków poniesionych za korzystanie z pojazdu zastępczego pomniejszonych o sumę jaką wydatkowałby na koszty eksploatacji własnego pojazdu.

Poniesione wydatki powinny być niezbędne w danych okolicznościach i odzwierciedlać używanie pojazdu w takim samym zakresie, w jakim korzystałby z niego, gdyby szkoda nie powstała. Niezasadne byłoby jednak wynajęcie samochodu zastępczego tylko dla zasady, bez zamiaru jego wykorzystywania, np. gdy poszkodowany posiada więcej pojazdów mechanicznych, którymi może zaspokajać swe usprawiedliwione potrzeby, lub też nie jest w stanie kierować samochodem, gdyż doznał poważnych obrażeń w wypadku, w którym uszkodzeniu uległ jego pojazd. Zasadność i wysokość wydatków podlega udowodnieniu przez poszkodowanego.

Jak wynika z opinii biegłego technologiczny czas naprawy pojazdu, przy uwzględnieniu oczekiwania na części zamienne i zgodnie z technologią naprawy proponowaną przez producenta pojazdu wynosił 4 dni, a stawka najmu pojazdu zastępczego wynosiła za 1 dobę 106zł, co przy uwzględnieniu czasu zawarcia umowy najmu i daty zgłoszenia szkody oraz czasookresu restytucji pojazdu do stanu sprzed zdarzenia, uzasadnia przyznania stosownej rekompensaty w granicach czasowych i według cen oznaczonych w operacie, tj. w kwocie 424,00zł – por. uchwała SN z dnia 25 sierpnia 2017r. III CZP 20/17, opubl. L..

Również uzasadnione i konieczne koszty pomocy świadczonej przez osobę mającą niezbędne kwalifikacje zawodowe, poniesione przez poszkodowanego w postępowaniu przedsądowym prowadzonym przez ubezpieczyciela, mogą w okolicznościach konkretnej sprawy stanowić szkodę majątkową podlegającą naprawieniu w ramach obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych – por. uchwała składu siedmiu sędziów SN z dnia 13 marca 2012r. III CZP 75/11, opubl. L..

Powód był zatem uprawniony do korzystania z usług profesjonalnego pełnomocnika w sytuacji dochodzenia odszkodowania przed zakładem ubezpieczeń. Dotyczy to w szczególności fazy postępowania likwidacyjnego, która dla bytu żądań ubezpieczeniowych ma znaczenie decydujące. Charakter odpowiedzialności ubezpieczyciela uzasadnia przyjęcie, że obok bezpośrednich skutków zdarzenia, w ramach normalnego związku przyczynowego, mogą znajdować się pośrednie działania poszkodowanego, powodujące uszczerbek majątkowy związany ze zdarzeniem powodującym szkodę (stratę), która także powinna być wyrównana. Takim działaniem jest pozyskiwania materiału dowodowego opartego o wiedzę specjalną, aby postępowanie likwidacyjne przeprowadzone zostało sprawnie i fachowo, bez konieczności uruchamiania drogi sądowej. Koszty tak pozyskanej pomocy w postępowaniu likwidacyjnym mieszczą się w odszkodowaniu należnym poszkodowanemu w kolizji drogowej, a wydatki finansowe poszkodowanego poniesione w związku z jej świadczeniem na etapie przedsądowego dochodzenia roszczeń pozostają w związku przyczynowym z działaniem sprawcy kolizji drogowej, który wyrządził szkodę.

Dłużnik popada w opóźnienie, jeżeli nie spełnia świadczenia w terminie, w którym stało się ono wymagalne.

Opóźnienie świadczenia odszkodowawczego następuje, jeżeli dłużnik nie spełni świadczenia niezwłocznie po wezwaniu go przez wierzyciela i od tej chwili należą się wierzycielowi odsetki. W razie wyrządzenia szkody odsetki należą się poszkodowanemu już od chwili zgłoszenia roszczenia o zapłatę odszkodowania, w tej bowiem chwili staje się, zgodnie z art. 455 kc, wymagalny obowiązek spełnienia świadczenia odszkodowawczego. – por. wyrok s.apel. w Warszawie z dnia 18 stycznia 2013r. w sprawie o sygn. akt VI ACa 1150/12, opubl. LEX nr 1314923, wyrok SN z dnia 8 lutego 2012r. w sprawie o sygn. akt V CSK 57/11, opubl. LEX nr 1147804.

Wymagalne roszczenie o odszkodowanie powoduje stan opóźnienia po jego sprecyzowaniu co do wysokości i wezwaniu dłużnika do zapłaty konkretnej kwoty z tego tytułu – por. wyrok s.apel. w Rzeszowie z dnia 15 maja 2014r. w sprawie o sygn. akt I ACa 77/14, opubl. LEX nr 1506727.

O roszczeniu ubocznym orzeczono w oparciu o treść art. 481 § 1 i 2 kc oraz o znowelizowaną na podstawie art. 2 pkt 1 lit. a i art. 2 pkt 2 lit. a i b ustawy z dnia 9 października 2015r. o zmianie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2015.1830) treść art. 481 § 1 i 2 - 2⁴kc.

Sąd miał przy tym również na względzie treść art. 29 ustawy z dnia 11 września 2015r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (Dz. U. 2015.1844 – ze zm.) i art. 817 § 1 kc. Świadczenie ubezpieczyciela ma charakter terminowy. Wobec powyższego spełnienie świadczenia w terminie późniejszym może być usprawiedliwione jedynie wówczas, gdy ubezpieczyciel wykaże istnienie przeszkód w postaci niemożliwości wyjaśnienia okoliczności koniecznych do ustalenia odpowiedzialności albo wysokości świadczenia, mimo działań podejmowanych z wymaganą od niego starannością profesjonalisty, według standardu, którego reguły wyznaczają przepisy ustawy o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej. Istnienie okoliczności usprawiedliwiających przekroczenie terminu podlega indywidualnej ocenie w realiach konkretnej sprawy. Niewykazanie ich świadczy o popadnięciu ubezpieczyciela w opóźnienie ze spełnieniem świadczenia. Skutki opóźnienia określone są m.in. w art. 481 § 1 kc i obligują dłużnika do zapłaty odsetek – por. wyrok s.apel. w Łodzi z dnia 20 lutego 2014r. w sprawie o sygn. akt I ACa 1080/13, opubl. LEX nr 1439194, wyrok SN z dnia 18 listopada 2009r. w sprawie o sygn. akt II CSK 257/09, opubl. LEX nr 551104.

O kosztach procesu w związku z częściowym uwzględnieniem powództwa orzeczono na podstawie art. 108 § 1 kpc w z art. 98 § 1 - 3 kpc i art. 100 kpc i 105 § 2 kpc oraz na podstawie § 2 pkt 4 w zw. z § 21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. 2015.1804 ze zm.) oraz w oparciu o treść art. 13 ust. 1 i art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. 2016.623 – j.t. ze zm.) i art. 1 ust. 1 pkt 2 i art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 16 listopada 2006r. o opłacie skarbowej (Dz. U. 2016.1827 – j.t. ze zm.) – por. uchwała SN z dnia 7 kwietnia 1975r. III CZP 6/75, opubl. OSNC 1976/2/2.

Z tych wszystkich względów orzeczono jak w sentencji wyroku.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE