UZASADNIENIE

W dniu 3 czerwca 2016 roku powód W. H. wniósł pozew przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S. o zapłatę kwoty 15 000 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 17 maja 2016 roku oraz kwoty 3 725,13 zł tytułem skapitalizowanych odsetek do dnia 16 maja 2016roku wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu i kosztami postępowania. Uzasadniając żądanie powód wskazał, że w dniu 12 grudnia 2013 roku zawarł z pozwaną umowę, na podstawie której udzielił pozwanej pożyczki gotówkowej w kwocie 15 000 zł. Zwrot pożyczki miał nastąpić do dnia 20 grudnia 2013 roku. Strony ustaliły, że w/w pożyczka nie mogła zostać skompensowana z innymi rozliczeniami pomiędzy tronami. Powód wskazał, że pozwana, pomimo wezwania, nie zwróciła udzielonej pożyczki.

W sprzeciwie pozwana zaskarżyła wydany nakaz zapłaty w całości i wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów postępowania. W uzasadnieniu pozwana, poza zaprzeczeniem wszystkim twierdzeniom powoda, poza wyraźnie przyznanymi, przyznała, ze podpisała opisaną pozwem umowę pożyczki, której to umowie zarzuciła pozorność. Pozwana wyjaśniła, że powód wykorzystując przymusowe położenie pozwanej spowodowane trudną sytuacją finansową zagroził, że w przypadku gdy pozwana nie podpisze umowy pożyczki powód wstrzyma się z zapłatą długu wobec pozwanej, co spowoduje konieczność skierowania spawy na drogę postepowania sądowego i narazi pozwaną na znaczne koszty i utratę płynności finansowej. Pozwana wyjaśniła, że powód deklarował, że niniejsza umowa ma zostać zawarta dla pozoru i zostanie rozwiązana w przypadku wywiązania się przez pozwaną z postanowień porozumienia z dnia 23 lipca 2013 roku a kwota 15 000 zł pokryje zaległe należności powoda w stosunku do pozwanej. W dalszej kolejności, wobec nieważności zawartej pomiędzy stronami umowy pożyczki, pozwana podniosła zarzut potrącenia kwoty 15 000 zł powiększonej o odsetki z przysługująca jej wobec powoda wierzytelnością w kwocie 29 344,11 zł. Zdaniem pozwanej roszczenie powoda pozostaje także sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, z uwagi na fakt, że powód wymusił na pozwanej podpisanie umowy. Niezależnie pozwana zakwestionowała zasadność żądania odsetkowego i poprawność jego obliczenia.

W odpowiedzi na sprzeciw powód cofnął powództwo ze zrzeczeniem się roszczenia co do kwoty 140,75 zł z tytułu skapitalizowanych odsetek, podtrzymując żądanie w pozostałym zakresie tj. co do kwoty 15 zł tytułem należności głównej z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 17 maja 2016 roku oraz kwoty 3 584,38 zł tytułem skapitalizowanych odsetek do dnia 16 maja 2016 roku z dalszymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu i kosztami postępowania. W odpowiedzi na zarzuty podniesione w sprzeciwie powód zaprzeczył, że umowa została zawarta dla pozoru i wyjaśnił, że to pozwana zwróciła się do powoda o udzielenie pożyczki zapewniając o jej zwrocie po uzyskaniu płatności od kontrahentów. Zdaniem powoda umowa pożyczki pozostaje ważna, co w świetle jej zapisów wyłączało możliwość dokonania potrącenia. Niezależnie powód zakwestionował po stronie pozwanej istnienie należności w kwocie 29 344,11 zł. Powód wskazał, że nieuzasadniony pozostaje także zarzut naruszenia zasad współżycia społecznego, albowiem powód nie zmusił pozwanej do zawarcia tej umowy. Powód potrzymał danie o zasądzenie skapitalizowanych w podtrzymanym zakresie.

Wyrokiem z dnia 7 lipca 2017 roku Sąd Rejonowy Szczecin – Centrum w Szczecinie oddalił powództwo i zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 4817 zł tytułem kosztów procesu.

Powyższy wyrok zapadł po ustaleniu przez Sąd Rejonowy, że W. H., prowadzący działalność gospodarczą pod firmą P. P.H.U. (...), realizował prace na budowie terminala regazyfikacyjnego skroplonego gazu ziemnego w Ś. jako podwykonawca (...).p.A. z siedzibą w S. D. M. we W.. Pozwana (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S. także wykonywała prace na budowie terminala regazyfikacyjnego skroplonego gazu ziemnego w Ś., początkowo jako podwykonawca powoda, a następnie jako podwykonawca (...).p.A.

W dniu 23 lipca 2013 roku w związku z wyrażeniem przez pozwaną woli podjęcia bezpośredniej współpracy z S. S..p.A. w przedmiocie dostawy materiałów, świadczenia usług sprzętem budowlanym, pracownikami oraz wykonywania robót budowlanych na budowie terminala regazyfikacyjnego skroplonego gazu ziemnego w Ś., na której powód działał jako podwykonawca S. S..p.A. oraz strony postępowania zawarły porozumienie przedmiotem którego było ustalenie zasad współpracy stron w zakresie warunków przekazywania i wysokości prowizji należnej powodowi za pośrednictwo przy zawieraniu umów sprzedaży towarów i wszelkich usług oraz robót budowlanych zawieranych pomiędzy (...) Sp. z o.o., a S. S..p. A. lub każdym innym podmiotem pracującym na terminalu (...) w Ś.. W § 1 ust. 2 zawarte zostało oświadczenie, że powód wprowadził pozwanego na teren budowy terminalu oraz skontaktował pozwanego i S. S..p.A., a bez udziału powoda pozwana (...) Sp. z o.o. nie byłby w stanie podjąć współpracy na terminalu (...) w Ś.. W ust. 3 wskazano, że w związku z wykonaniem przez powoda usługi pośrednictwa strony ustaliły, że powodowi z tego tytułu będzie przysługiwała prowizja w wysokości i na warunkach określonych w § 4 niniejszego porozumienia. I tak zgodnie z § 4 strony ustaliły, że pozwana zapłaci na rzecz powoda wynagrodzenie prowizyjne w, ustalane w oparciu o przyjęte w treści tego porozumienia stawki za każdą godzinę pracy na budowie pracownika lub maszyny, tj. 5 zł netto za każdą godzinę pracy pracownika fizycznego (worker, helper), 4 zł netto za każdą godzinę pracy pracownika kierownika lub majstra (foreman), 2,80 zł netto za każdą godzinę pracy pomocnika (team leader), 17,50 zł netto za każdą godzinę pracy koparki, 2,50 zł netto za każdą godzinę pracy koparko-ładowarki, 9 zł netto za każdą godzinę pracy zagęszczarki 300-500 kg, 4 zł netto za każdą godzinę pracy zagęszczarki 150-280 kg, 5 zł netto za każdą godzinę pracy zagęszczarki 50-100 kg, 3,50 zł netto za każdą godzinę pracy generatora prądu, 1 zł netto za każdą godzinę pracy młota hydraulicznego. Zgodnie z ust. 2 pozwana zobowiązana była do bieżącego informowania powoda przed zawarciem kolejnych zakresów prac lub nowych umów i z tytułu tych innych prac powód będzie otrzymywać prowizje w wysokości każdorazowo ustalonej przez strony a dotyczących prac nieujętych w § 4 od a) do j). W § 5 ust. 1 wskazano, że w przypadku braku poinformowania (przez spółkę o zawarciu umowy z S. lub z innym podmiotem w terminie określonym w § 4 ust. 3, jak również w przypadku braku wykonania przez pozwaną obowiązków określonych w § 2 pozwana zapłaci na rzecz powoda karę umowną w wysokości 100.000 zł, przy czym kara ta przysługuje za każdorazowe naruszenie obowiązków przez pozwaną. (ust. 2).

Sąd ustalił nadto, iż w dniu 18 października 2013 roku pozwana, za prace jakie wykonała w charakterze podwykonawcy powoda polegające na robotach elektrycznych wykonanych na jego zlecenie w miesiącu wrześniu na budowie G. Ś. wystawiła fakturę VAT nr (...) na kwotę 29 344,11 zł. Pozwana nie uregulowała należności. W dniu 5 grudnia 2013 roku powód przelał na rzecz pozwanej kwotę 158 892,80 zł tytułem zapłaty za fakturę VAT nr (...) roku.

Dalej wskazano, że w dniu 12 grudnia 2013 roku w ramach prowadzonych działalności gospodarczych zawarły pisemną umowę, na podstawie której powód udzielił pozwanej pożyczki gotówkowej w kwocie 15 000 zł z obowiązkiem zwrotu w gotówce do dnia 20 grudnia 2013 roku. W § 3 umowy zamieszczono zastrzeżenie, że niniejsza pożyczka nie może być łączona i kompensowana z innymi rozliczeniami pomiędzy firmami. Zgodnie z § 4 jeżeli pożyczkobiorca nie zwróci pożyczki w ustalonym terminie, obowiązany jest do zapłaty odsetek ustawowych za zwłokę w spłacie pożyczki. Reprezentant pozwanej M. L. pokwitował odbiór kwoty 15 000 zł. Pozwana nie zwróciła kwoty w zakreślonym w umowie terminie.

Pismem z dnia 16 lipca 2014 roku pozwana złożyła powodowi oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych poświadczenia woli, w przedmiocie zawarcia porozumienia datowanego na dzień 23 lipca 2013 roku, wskazując, że zostało ono zawarte pod przymusem w wyniku bezprawnego działania powoda, podlegającego na wykorzystaniu przymusowego położenia pozwanej spółki oraz groźbie uchylenia się od obowiązku zapłaty na jej rzecz zaległości pieniężnych. Pismem z dnia 28 kwietnia 2016 roku powód wezwał pozwana do zapłaty kwoty 15 000 zł tytułem niezwróconej pożyczki powiększonej o kwotę 3 654,86 zł tytułem odsetek ustawowych skapitalizowanych na dzień 28 kwietnia 2016 roku.

W odpowiedzi pozwana pismem z dnia 28 lipca 2016 roku oświadczyła, że dokonuje potrącenia wierzytelności (...) sp. z o.o. w łącznej kwocie 29.344,11 zł wynikającej z faktury VAT nr (...) z wierzytelnościami wzajemnymi przysługującymi W. H. prowadzącemu działalność gospodarczą pod firmą P. P.H.U. (...) W. H. względem (...) sp. z o.o. z tytułu umowy pożyczki z dnia 12 grudnia 2013 r., obejmującymi kwotę 15.000,00 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w zapłacie ww. kwoty obliczonymi na dzień złożenia oświadczenia o potrąceniu w kwocie 3.777,12 zł, tj. z wierzytelnością w łącznej kwocie 18.777,12 zł i wezwała do zapłaty kwoty 10.566,99 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w płatności w nieprzekraczalnym terminie do dnia 21 lipca 2016 roku.

Sąd wskazał nadto, że powód pismem z dnia 4 sierpnia 2016 roku skierowanym do pozwanej złożył oświadczenie co do potrącenia wierzytelności przysługujących spółce (...) Sp. z o.o. z siedzibą w S. wobec W. H. w łącznej kwocie 27.034,00 zł z tytułu kosztów procesu, na którą składają się następujące należności:

-: kwota 10.834,00 zł tytułem kosztów procesu zasądzona wyrokiem z dnia 21 grudnia 2016 r. przez Sąd Okręgowy w Szczecinie VIII Wydział Gospodarczy, sygn. akt VIII GC 458/14;
-: kwota 16.200,00 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego zasądzona wyrokiem z dnia 7 lipca 2016 r. przez Sąd Apelacyjny w Szczecinie I Wydział Cywilny, sygn. akt I ACa 396/16;

z wierzytelnościami przysługującymi W. H. przeciwko (...) Sp. z o.o. z siedzibą w S. w łącznej kwocie 27.034,00 zł, na które składają się następujące należności:

-: kwota 19.037,47 zł z tytułu pożyczki udzielonej na podstawie umowy zwartej w dniu 12 grudnia 2013 r., w tym kwota 15.000,00 zł tytułem pożyczki oraz kwota 4.037,47 zł tytułem skapitalizowanych odsetek ustawowych 15.000,00 na dzień 4 sierpnia 2016 r.,
-: kwota 7.996,53 zł z tytułu części kary umownej naliczonej na podstawie § 7 pkt d) w zw. z § 2 pkt 13) umowy nr (...)./01./2013 (...), która nie jest przedmiotem postępowania sądowego prowadzonego przed Sądem Rejonowym Szczecin - Centrum w Szczecinie X Wydziałem Gospodarczym pod sygn. akt Sygn. akt X GC 932/15.

Pozwana nie wywiązywała się z postanowień zawartego z powodem w dniu 23 lipca 2013 roku porozumienia, nie tylko nie uiściła oznaczonego porozumieniem wynagrodzenia prowizyjnego, ale także nie spełniła obowiązków informacyjnych, co skutkowała naliczeniem przez powoda wielu kar umownych.

W dniu 20 sierpnia 2014 roku powód W. H. wniósł pozew przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S. o zapłaty kwoty 100 000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 16 sierpnia 2014 r. z tytułu kary umownej oraz kwoty 391,78 zł tytułem skapitalizowanych na dzień 15 sierpnia 2014 r. odsetek wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu, a także o zasądzenie kosztów procesu.

W dniu 3 września 2014 roku W. H. wniósł kolejny pozew przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. o zapłatę kwoty 273.630,04 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 28 sierpnia 2014 r. z tytułu faktury VAT I. 3/08/2014 oraz kwoty 1.461,86 zł tytułem skapitalizowanych na dzień 27 sierpnia 2014 r. odsetek wraz z ustawowy mi odsetkam i od dnia wniesienia pozwu, a także o zasądzenie kosztów procesu. Powództwa były rozpoznana pod sygnaturą VIII GC 458/14. W uzasadnieniu powód wskazał, że swoje roszczenie opiera na postanowieniu dokumentu określanego jako porozumienie z dnia 23 lipca 2013 r., w którym pozwana zobowiązała się, poza świadczeniem głównym, do spełniania określonych obowiązków informacyjnych, pod rygorem naliczenia kary umownej w wysokości 100.000 zł za niewykonanie któregokolwiek z nich. Uzasadniając podstawę domagania się drugiego z roszczeń powód ponownie powołał się na wspomniane porozumienie

Sąd ustalił, że wyrokiem z dnia 21 grudnia 2015 roku Sąd Okręgowy oddalił oba powództwa i zasadził od powoda na rzecz pozwanej koszty postępowania. Sad Okręgowy po dokonaniu wykładni zawartego pomiędzy stronami porozumienia stwierdził, że treść i cel stosunku ukształtowanego (...) narusza przepis art. 353¹ k.c. pod względem kryterium zgodności z naturą stosunku oraz zasadami współżycia społecznego (a konkretnie zasadą słuszności kontraktowej) i jako taka jest nieważna, zwracając uwagę, że wobec faktu iż (...) dotknięte jest nieważnością właściwie co do swoich essentialia negotii, nie może znaleźć zastosowania również art. 58 § 3 k.c. Wiedziona od wskazanego wyroku przez powoda apelacja wyrokiem z dnia 7 lipca 2016 roku została oddalona (I ACa 396/16). Sad II instancji podzielił pogląd Sądu I instancji co do prawnej oceny (...)

Sad Rejonowy Szczecin – Centrum w S. wyrokiem z dnia 10 października 2016 roku oddalił powództwo wytoczone przez powoda przeciwko pozwanej o zapłatę kwoty 10 000 zł tytułem części naliczonej pozwanej kary umownej w związku z niedotrzymaniem § 2 ust. 14 umowy zawartej w dniu 20 maja 2013 roku, zgodnie z którym wykonawca nie może prowadzić żadnych prac na terenie budowy terminala (...) w Ś. bez pisemnej zgody zamawiającego (powoda) w okresie od dnia podpisania umowy do czasu oddania terminalu (...) użytkowania (około 2014 roku) pod rygorem obciążenia karą umowną w kwocie 1 000 000 zł. Uzasadniając żądanie powód ponownie powołał się na zawarte z pozwaną w dniu 23 lipca 2013 roku porozumienie, w oparciu o które powód wyraził pozwanej zgodę na świadczenie pracy bezpośrednio na rzecz inwestora za ustaloną wg tego porozumienia prowizją w zakresie ściśle nim określonym, podczas gdy pozwana w toku prowadzonych prac zakres ten bez jego zgody przekroczyła, co jego zdaniem uprawnia go do naliczenia kary umownej. Sąd orzekający uznał, ze wbrew twierdzeniom pozwu W. H. wyraził pozwanej dorozumianą generalną zgodę na świadczenie usług, a w konsekwencji obciążenie karą umowną nie mogło okazać się uzasadnione. Ustalenia te zostały podtrzymane przez Sąd II instancji, który wyrokiem wydanym w dniu 17 marca 2017 roku wywiedzioną przez powoda apelację oddalił.

Sąd I instancji ustalił ponadto, że w 2015 roku pozwana wystąpiła przeciwko powodowi do Sadu Rejonowego w Świnoujściu z prywatnym aktem oskarżenia o przestępstwo z art. 212 § 1 k.k. polegające na pomawianiu pozwanej spółki , które mogło narazić ja na utratę zaufania u kontrahentów.

Obecnie toczą się przed tut. Sądem sprawy z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. przeciwko W. H. o zapłatę na łączną kwotę 227 920 zł, w tym o należność objętą fakturą VAT nr (...) na kwotę pomniejszoną o dokonane przez pozwanego potrącenie.

Na podstawie tak ustalonego stanu faktycznego Sąd Rejonowy uznał powództwo w podtrzymanym zakresie za nieuzasadnione. Wskazał, że niniejszym pozwem powód domagał się od pozwanej zwrotu udzielonej – jego zdaniem - w dniu 12 grudnia 2013 roku pożyczki w kwocie 15 000 zł wraz z odsetkami ustawowymi skapitalizowanymi za okres od dnia następującego po dniu w którym pożyczka miała zostać zwrócona – 21 grudnia 2013 roku do dnia 16 maja 2016 roku, które ostatecznie zamknęły się kwotą 3 584,38 zł.

Podstawy prawnej roszczenia powód upatrywał w treści umowy zawartej w dniu 12 grudnia 2013 roku, na mocy której - jak wskazywał - udzielił pozwanej pożyczki gotówkowej w kwocie 15 000 zł, której pozwana pomimo upływu terminu nie zwróciła. Umowa pożyczki uregulowana została w art. 720 § 1 k.c., zgodnie z którym przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego pożyczkę określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Pozwana natomiast sprzeciwiając się roszczeniu, choć przyznała, że podpisała opisaną pozwem umowę pożyczki, zarzuciła, że była to umowa zawarta dla pozoru. Pozwana wyjaśniła, że powód, wykorzystując przymusowe położenie pozwanej spowodowane trudną sytuacją finansową i zależność gospodarczą pozwanej wobec niego, zagroził, że jeżeli pozwana nie podpisze umowy pożyczki powód wstrzyma się z zapłatą długu wobec pozwanej, co spowoduje konieczność skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego, narazi pozwaną na znaczne koszty i utratę płynności finansowej. Jak wskazywała pozwana, powód deklarował, że niniejsza umowa ma zostać zawarta dla pozoru i zostanie rozwiązana w przypadku wywiązania się przez pozwaną z postanowień porozumienia z dnia 23 lipca 2013 roku, zaś kwota 15 000 zł pokryje zaległe należności powoda w stosunku do pozwanej. Niezależnie pozwana podniosła zarzut potrącenia kwoty 15 000 zł powiększonej o odsetki, tj. łącznie 18 584,38 zł z przysługująca jej wobec powoda wierzytelnością w kwocie 29 344,11zł. Wśród dalszych zarzutów pozwana wskazywała na sprzeczność roszczenia z zasadami współżycia społecznego, z uwagi na fakt, że powód wymusił na pozwanej podpisanie umowy. Na rozprawie pozwana dodatkowo podniosła zarzut nieotrzymania kwoty pożyczki.

W niniejszej sprawie zasadniczą kwestią okazało się, w ocenie Sądu Rejonowego, ustalenie, czy umowa z dnia 12 grudnia 2013 roku została skutecznie zawarta.

Sąd wskazał, że zgodnie z art. 83 § 1 k.c. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Jeżeli oświadczenie takie zostało złożone dla ukrycia innej czynności prawnej, ważność oświadczenia ocenia się według właściwości tej czynności. Podkreślić należy, że pozorność czynności prawnej polega m.in. na tym, że strony przejawiają zamiar np. zbycia prawa, podejmując - w razie potrzeby - pewne czynności, pomimo że w rzeczywistości ich wolą jest wyeliminowanie skutków dokonywanej czynności prawnej przy czym elementem nieodzownym jest także tzw. akt konfidencji, tj. porozumienie co do tego, że zamiar wyrażony w treści symulowanych oświadczeń woli nie istnieje lub że zamiar ten jest inny niż ujawniony w symulowanych oświadczeniach. Jak podaje się w piśmiennictwie pozorność występuje w dwóch postaciach: bezwzględnej (czystej, absolutnej) i względnej (relatywnej). Pozorność ma charakter względny, jeśli oświadczenie woli złożone zostało w celu ukrycia innej czynności. Z kolei z pozornością bezwzględną mamy do czynienia wówczas, gdy oświadczenie woli nie zostało złożone w celu ukrycia innej czynności. W obydwu odmianach skutkiem pozorności jest bezwzględna nieważność czynności prawnej pozornej. Bezwzględna nieważność czynności oznacza, że czynność jest nieważna ex tunc, z kolei jeżeli czynność pozorna dokonana została w celu ukrycia innej czynności, nieważność czynności pozornej nie wyklucza skuteczności prawnej czynności ukrytej. W takim przypadku mamy do czynienia z dwoma oświadczeniami woli: pozornym (symulowanym) oraz "ukrytym" (dysymulowanym). Ukryte oświadczenie woli stanowi element ukrytej (dysymulowanej) czynności prawnej.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy Sąd Rejonowy– w oparciu o zgromadzony materiał dowodowy – stwierdził, że umowa oznaczona jako umowa pożyczki zawarta w dniu 12 grudnia 2013 roku nosi znamiona pozorności. Podkreślenia bowiem wymaga, że całokształt zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, jak i zasady logiki oraz doświadczenia życiowego, nie dają podstaw do uznania, że rzeczywistym zamiarem stron postępowania było istotnie zawarcie umowy pożyczki na kwotę 15 000 zł. Co prawda powód usiłując odeprzeć zarzuty pozwanej i wyjaśnić przyczyny zawarcia umowy wskazywał, że udzielił pozwanej pożyczki z obietnicą rychłego zwrotu wyłącznie na jej prośbę z uwagi na przejściowe problemy finansowe, jednakże twierdzenia te nie znajdują oparcia w zastanym stanie faktycznym. Sąd zwrócił bowiem uwagę, że na około tydzień przed zawarciem rzeczonej umowy powód dokonał na rzecz pozwanej przelewu środków tytułem wynagrodzenia z faktury VAT nr (...) w kwocie 158 892,80 zł, a w konsekwencji twierdzenia powoda o przejściowych kłopotach finansowych pozwanej, dla zażegnania których pożyczki udzielił, okazują się nieprzekonujące. Oceniając bowiem twierdzenia powoda z tym zakresie należało sobie odpowiedzieć na pytanie, w jaki sposób przekazanie kwoty 15 000 zł na okres tygodnia (termin zwrotu pożyczki został ustalony na dzień 20 grudnia 2013 roku) miałoby zażegnać kłopoty finansowe pozwanej spowodowane – jak twierdził powód – brakiem płatności od kontrahentów – skoro niewiele wcześniej pozwana otrzymała właśnie od powoda prawie 160 000 zł. W ocenie Sądu bowiem różnica w wielkości w/w kwot jest tak diametralna, a „pożyczona” kwota na tyle niska, że trudno było przyjąć, że mogła ona zażegnać jakiekolwiek kłopoty pozwanej.

Dodatkowo oceniając skuteczność zawartej umowy Sąd I instancji zwrócił również uwagę na charakter prowadzonej pomiędzy stronami postępowania współpracy i treść zawartego pomiędzy stronami porozumienia w dniu 23 lipca 2013 roku, które po przeprowadzonej przez Sąd Okręgowy w Szczecinie wykładni, zaaprobowanej przez Sąd Apelacyjny w Szczecinie uznane zostało za nieważne z uwagi na sprzeczność zarówno z art. 353¹ k.c. i zasadami współżycia społecznego. Sąd Okręgowy w treści uzasadnienia wyroku z dnia 21 grudnia 2015 roku (VIII GC 458/14), wyraźnie wskazał, że wiarygodnym jest, iż reprezentant pozwanej M. L. działał pod presją ekonomiczną. W ocenie Sądu Rejonowego z podobną sytuacją mamy do czynienia w niniejszej sprawie. Podkreślono, że choć wskazane porozumienie nie było przedmiotem niniejszego postępowania, to określony w art. 365 k.p.c. zakres prawomocności materialnej prawomocnego orzeczenia oznacza zakaz dokonywania ustaleń sprzecznych z uprzednio osądzoną kwestią, a nawet niedopuszczalność prowadzenia w tym zakresie postępowania dowodowego. Moc wiążąca odnosi się do faktu istnienia prawomocnego orzeczenia oraz do waloru prawnego rozstrzygnięcia zawartego w treści orzeczenia. Skutkiem pozytywnym (materialnym) jest to, że rozstrzygnięcie zawarte w orzeczeniu stwarza taki stan prawny, jaki z niego wynika, czyli sądy rozpoznające spór muszą przyjmować, że dana kwestia kształtuje się tak, jak to przyjęto we wcześniejszym, prawomocnym orzeczeniu. Związanie dotyczy sentencji wyroku i motywów w tych granicach, jakie stanowią konieczne uzupełnienie rozstrzygnięcia. W konsekwencji nikt nie może kwestionować faktu istnienia prawomocnego wyroku i jego treści oraz motywów rozstrzygnięcia (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 lutego 2012r., sygn. akt III PK 53/11, OSNP 2013/1-2/11, wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 19 czerwca 2008 roku, sygn. akt I ACa 544/07, LEX nr 468597).

Fakt sporządzenia porozumienia z dnia 23 lipca 2013 roku i jego ocena prawna dokonana w innych prowadzonych postępowaniach, opisują metody działania powoda, co w następstwie czyni twierdzenia pozwanej o uzależnieniu dokonywania dalszych wypłat z tytułu należnego wynagrodzenia pozwanej od podpisania dokumentu nazwanego umową pożyczki, pomimo braki rzeczywistej woli zawarcia takiej umowy, bardziej wiarygodnymi. Co więcej dla oceny niniejszej „umowy” nie obojętna pozostała także relacja gospodarcza pomiędzy stronami postępowania, tj. żądanie przez pozwaną na dzień jej sporządzenia zapłaty należności od powoda, w tym objętej wystawioną fakturą VAT nr (...). W zwykłych stosunkach gospodarczych, na informację o trudnej sytuacji kontrahenta i konieczności pilnej zapłaty, powód dokonałby po prostu częściowej zapłaty należności. Nawet gdyby należność nie była jeszcze wymagalna, mógłby dokonać zaliczkowej zapłaty, nie zaś zawierać całkowicie sztuczną umowę pożyczki.

Wymienione okoliczności wskazują, zdaniem Sadu Rejonowego, że rzeczywistym celem sporządzenia dokumentu nie była wola udokumentowania udzielenia pożyczki kwoty 15 000 zł. Co więcej logicznym jest, iż gdyby tak rzeczywiście było, a strony czynność tą, poprzez wprowadzenie do umowy zakazu kompensaty, zamierzały oddzielić od dotychczas prowadzonych interesów, to biorąc pod uwagę, że termin zwrotu pożyczki upłynął w dniu 20 grudnia 2013 roku, powód o wiele wcześniej domagałby się jej zwrotu, podczas gdy jak wskazują okoliczności niniejszej sprawy, pierwsze pismo wzywające pozwaną do zwrotu pożyczki datowane było na dzień 28 kwietnia 2016 roku, a więc prawie dwa i pół roku później, co z kolei – przy uwzględnieniu wciąż eskalującego konfliktu pomiędzy stronami - skłania do stwierdzenia, że powództwo o zwrot tej kwoty wytoczone zostało przez powoda w reakcji na dotychczas prowadzone z udziałem stron inne postępowania, w których wydano niekorzystne dla powoda wyroki, a porozumienia na które powód się powoływał uznano za nieważne.

Takie zachowanie powoda, w ocenie Sądu potwierdza w istocie, że pomimo iż powód niewątpliwie pozwanej kwotę 15 000 zł przekazał, nie stanowiła ona umowy pożyczki w rozumieniu ar. 720 k.c., a w rzeczywistości, jak podnosiła pozwana, miała ona stanowić jedynie „zabezpieczenie”, rodzaj presji ekonomicznej, co do realizacji przez pozwaną warunków porozumienia, natomiast przekazana kwota w istocie miała zostać zaliczona na poczet wówczas istniejących i wymagalnych zaległości powoda wobec pozwanej, w tym np. fakturę VAT nr (...).

Reasumując Sąd uznał, że zawarta w dniu 12 grudnia 2013 roku umowa była umowa pozorną bezwzględną, albowiem jej „zawarcie” nie miało na celu ukrycie innej czynności prawnej, a ideą jej podpisania było to, że po stronie powoda miała – jak wynika z wiarygodnych twierdzeń pozwanego – „zabezpieczać” wykonanie porozumienia z dnia 23 lipca 2013 roku na rzecz powoda, zaś pozwanej miała zapewnić ciągłość w dokonywaniu wpłat przez powoda za prowadzone przez pozwaną prawe, z tym zastrzeżeniem, że w przypadku niewywiązywania się przez pozwaną z porozumienia, miała stanowić podstawę domagania się zwrotu tej należności.

Wskazano nadto, iż znamiennym było dodatkowe wprowadzenie do umowy braku możliwości potrącenia należności. Doświadczenie obrotu gospodarczego i praktyka sądowa uczy, że dochodząc należności z podpisanej umowy pożyczki, z pokwitowanym odbiorem kwoty pożyczki, powód mógłby w dowolnym czasie złożyć pozew o zapłatę z żądaniem zabezpieczenia, które miało szanse uwzględnienia. W przypadku udzielenia zabezpieczenia przez Sąd, zajęcie rachunku bankowego pozwanej i zajęcie jej wierzytelności u kontrahentów mogłoby spowodować znaczące utrudnienia w funkcjonowaniu firmy oraz podważyć jej wiarygodność w oczach zleceniodawców. Jednocześnie bardzo krótki, kilkudniowy termin zwrotu pożyczki sprawiał, iż należność stawała się niemalże natychmiast wymagalna, stanowiąc gotowy środek do wykorzystania przez powoda.. Chociażby powyższe zagrożenia stanowiłyby niebagatelny element nacisku na pozwaną, by realizowała bez protestu zawarte uprzednio porozumienie.

Co ważne, choć Sąd nie miał wątpliwości co do faktu przekazania pozwanej kwoty 15 000 zł, czynność ta nie mogła stanowić podstawy do uwzględnienia powództwa, nawet w oparciu o przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu, tj. 405 k.c. i nast.. Jedynie wyjaśniająco w tym miejscu Sąd wskazał, że twierdzenia pełnomocnika pozwanej sprowadzające się do zakwestionowania faktu przyjęcia w/w kwoty uznać należało za spóźnione, jako takie podlegające pominięciu. Zgodnie z treścią art. 503 § 1 kpc, pismo zawierające sprzeciw wnosi się do sądu, który wydał nakaz zapłaty, a w przypadku nakazu wydanego przez referendarza sądowego - do sądu, przed którym wytoczono powództwo. W piśmie pozwany powinien wskazać, czy zaskarża nakaz w całości, czy w części, przedstawić zarzuty, które pod rygorem ich utraty należy zgłosić przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy, oraz okoliczności faktyczne i dowody. Sąd pomija spóźnione twierdzenia i dowody, chyba że strona uprawdopodobni, że nie zgłosiła ich w sprzeciwie bez swojej winy lub że uwzględnienie spóźnionych twierdzeń i dowodów nie spowoduje zwłoki w rozpoznaniu sprawy albo że występują inne wyjątkowe okoliczności.

W ocenie Sądu nie sposób było przyznać racji pełnomocnikowi pozwanej, który usiłował przekonać, że twierdzenie to przedstawił w sprzeciwie, zaprzeczając wszystkim wyraźnie nieprzyznanym twierdzeniom. Pełnomocnik pozwanej wyjaśniał także, że nigdy nie przyznał, że pozwana gotówkę w tej kwocie otrzymała, co oznacza, że twierdzeniom tym zaprzeczył już na wstępie i w efekcie ich rozwinięcie nie może zostać uznane za spóźnione. Jak to słusznie bowiem wyjaśnił Sąd Najwyższy m.in. wyroku z dnia 9 lipca 2009 roku, sygn. akt III CSK 341/08 pozwany w odpowiedzi na pozew nie może twierdzić, iż „nie zgadzając się z pozwem „przeczy wszystkim faktom powołanym przez powoda, poza tymi, które wyraźnie przyzna”. Pozwany winien wyraźnie wskazać fakty i dowody związane z konkretnymi okolicznościami, z którymi się nie zgadza, winien również, jeśli ma to służyć obronie jego racji, ustosunkować się do twierdzeń strony powodowej. W efekcie więc użycie tak ogólnej formuły nie zastępuje obowiązku przedstawiania własnych twierdzeń i faktów w czasie do tego właściwym, niepowołanie odpowiednich twierdzeń zgodnie z art. 207 § 6 k.p.c. skutkuje ich pominięciem, jako sprekludowanych.

Jednocześnie sprzeciw pozwanej od nakazu zapłaty swoją treścią formułował określony stan faktyczny, w tym pozwana podniosła zarzut potrącenia kwoty 15 000 zł powiększonej o odsetki z przysługująca jej wobec powoda wierzytelnością w kwocie 29 344,11 zł. Skoro zatem powołano się na potrącenie, to strona przeciwna w sposób usprawiedliwiony mogła wywieść wniosek o przyznaniu faktu przyjęcia kwoty pożyczki i nie przedstawiać na tę okoliczność dowodów. Uwzględnienie twierdzeń pozwanej spowodowałoby konieczność odroczenia rozprawy, chociażby celem przesłuchania wnioskowanego (w reakcji na twierdzenie pełnomocnika pozwanej) przez stronę powodową świadka oraz umożliwienia naprowadzenia innych dowodów.

Niezależnie od powyższego Sąd I instancji zwrócił uwagę, że reprezentant pozwanej pokwitował przyjęcie gotówki, poprzez złożenie podpisu pod oświadczeniem o takiej treści, a nadto pozwana już w treści pisma z dnia 28 lipca 2016 roku wierzytelność tę usiłowała potrącić z wierzytelnością przysługującą jej wobec powoda, tym samym w sposób dorozumiany uznała kwotę 15.000 zł za rzeczywiście pobraną. Jednocześnie pozorność umowy pożyczki nie przenosi się automatycznie na pozorność oświadczenia o pobraniu kwoty 15.000 zł, albowiem wobec innych rozliczeń stron te czynności nie musiały być ze sobą związane. Tym samym w obliczu wcześniejszego oświadczenia pozwanej o potrąceniu, logiczne i uzasadnione jest pierwotne twierdzenie reprezentanta pozwanej, (pkt II sprzeciwu od nakazu zapłaty), że powód w rzeczywistości przekazał niniejsza kwotę celem zaliczenia na spłatę istniejących zaległości. Należało uznać, że w/w kwota została przez powoda przekazana na poczet zaległości ujętej w fakturze VAT nr (...) jako częściowa zapłata należności. Tym samym środki przekazane zostały w celu zwolnienia się ze zobowiązania, istniała zatem ku temu stosowna podstawa prawna, zaś oświadczenie pozwanej o potrąceniu, choć przydatne dla ustalenia rzeczywistych zamiarów stron, nie mogło wywrzeć skutku, gdyż nie istniał obowiązek pozwanej wobec powoda co do zwrotu kwoty 15.000 zł z tytułu umowy pożyczki ani żadnej innej.

Dokonując ustaleń stanu faktycznego w sprawie Sąd oparł się na treści przedłożonych do akt dowodów, jednak decydującą role dla rozstrzygnięcia odegrały złożone dokumenty i zeznania pozwanego. Dając wiarę twierdzeniom pozwanego (poza nieprzyjęciem kwoty 15000 zł) Sąd uznał bowiem, że znajdują one odzwierciedlenie w okolicznościach nie tylko niniejszej sprawie, ale także innych prawomocnie zakończonych spraw, w których orzeczenia i uzasadnienia złożono. Danie wiary pozwanemu skutkowało tym, że powód w zasadniczej części swoich twierdzeń został uznany za niewiarygodnego. Jak już wskazano zeznania powoda nie dawały się obronić w świetle materiału dowodowego oraz zasad doświadczenia życiowego.

Konsekwencją wydanego wyroku jest rozstrzygnięcie o kosztach procesu zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy w myśl art. 98 k.p.c. Ponieważ powództwo zostało uwzględnione w zasadzie w całości, powodowi, jako stronie wygrywającej, przysługuje zwrot całości kosztów procesu. Na poniesione przez powoda koszty złożyły się opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17 złotych oraz wynagrodzenie pełnomocnika – 4 800 zł ustalone na podstawie § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U.2015 poz.1800 j.t) w brzmieniu z daty wpływu pozwu.

Co prawda pismem z dnia 13 stycznia 2017 roku powód cofnął częściowo powództwo ze zrzeczeniem się roszczenia co do kwoty 140,75 zł z tytułu skapitalizowanych odsetek i w tym zakresie powództwo formalnie podlegałoby umorzeniu, czego Sąd omyłkowo nie uczynił, jednak oddalenie powództwa w tym przedmiocie nie miało wpływu ani na prawa i obowiązki stron, ani na rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów procesu, których zwrot i tak obciążałby w całości powoda.

Apelacje od powyższego wyroku złożył powód zaskarżając go w całości, zarzucając mu:

1) naruszenie art. 720 k.c. poprzez jego błędną wykładnię i w konsekwencji niewłaściwe zastosowanie, wyrażającą się w przyjęciu, że skuteczność umowy pożyczki jest uzależniona od celu jej zawarcia, który w świetle treści ww. przepisu nie jest prawnie istotny;

2) naruszenie art. 83 k.c. poprzez jego błędną wykładnię i w konsekwencji niewłaściwe zastosowanie, wyrażające się w przyjęciu, że do uznania czynności prawnej za pozorną wystarczy wykazanie, że co najmniej jedna strona (czynności dwustronnej), nie miała zamiaru wywołania skutków prawnych, podczas gdy jednym z elementów definicji pozorności jest istnienie porozumienia pomiędzy stronami co do zawarcia umowy pozornej, a pozwana nie wykazała, że powód dokonał spornej czynności prawnej dla pozoru;

3) naruszenie art. 6 k.c. w związku z art. 232 k.p.c., że w niniejszej sprawie na powodzie ciążył obowiązek wykazania braku pozorności zawartej umowy pożyczki lub że pozwany wykazał, że umowa pożyczki z dnia 28 grudnia 2013 r. była pozorna, co wiązało się z koniecznością wykazania przez pozwaną, jaki miał być innych skutek tej czynności objęty pozornym porozumieniem stron w tym przypadku wykazanie prawdziwości swojego twierdzenia, że rzekomo skutkiem tym miało być uzyskanie przez powoda „zabezpieczenia”, presji ekonomicznej — czemu przeczył fakt przekazania przez powoda pozwanej spornej kwoty oraz czemu zaprzeczył powód;

4) naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 233 § 1 k.p.c., poprzez wyciągnięcie z materiału dowodowego nielogicznych i sprzecznych z zasadami doświadczenia życiowego wniosków - wyrażające się w przyjęciu, że:

a) „kwota 15 000 zł przekazana przez powoda pozwanej w dniu 12 grudnia 2013 r. nie została przekazana tytułem pożyczki, lecz miała w rzeczywistości stanowić jedynie „zabezpieczenie”, rodzaj presji ekonomicznej, co do realizacji przez pozwaną warunków porozumienia z dnia 23 lipca 2013 r.” - podczas gdy powyższy wniosek można by było uznać za logiczny tylko w przypadku, gdyby nie doszło do przekazania pomiędzy stronami spornej kwoty, której następnie powód mógłby żądać zapłaty na podstawie zawartej umowy (w przypadku nie realizowania przez pozwaną warunków porozumienia z dnia 23 lipca 2013 r.). W tym jednak przypadku Sąd nie miał wątpliwości, że sporna kwota została pozwanej przekazana na co wskazywało pokwitowanie jej przyjęcia oraz fakt późniejszego dokonania przez pozwaną potrącenia spornej kwoty z jej wzajemną wierzytelnością. Po drugie z materiału dowodowego wynika, że roszczenia powoda przeciwko pozwanej wynikające z porozumienia z dnia 23 lipca 2013 r. są rzędu setek tysięcy złotych, nielogiczne jest więc przyjęcie, że roszczenia te miała zabezpieczać kwota 15 000 zł i to jeszcze przekazana pozwanej przez powoda. Jest to całkowicie nielogiczne i sprzeczne z zadami doświadczenia życiowego. Gdyby, bowiem faktycznie miało w tym przypadku chodzić wyłącznie o „zabezpieczenie”, presję finansową co do realizacji przez pozwaną warunków porozumienia z dnia 23 lipca 2013 r., to umowa którą strony zawarły w dniu 28 grudnia 2013 r. opiewała by na setki tysięcy złotych a nie na 15 000 zł, przy czym powód nie przekazywał by pozwanej żadnych środków. Poza tym na dzień zawarcia umowy z dnia 28 grudnia 2013 r., w wykonaniu której powód przekazał pozwanej 15 000 zł, pozwana nie negowała w żaden sposób ważności porozumienia z dnia 23 lipca 2013 r., więc nie istniał pomiędzy stronami żaden spór co do tego porozumienia, gdyż pozwana złożyła oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych ww. porozumienia dopiero w dniu 16 lipca 2014 r. Porozumienie zaś zastrzegało na rzecz powoda karę umowną w wysokości 100 000 zł za każde naruszenie jego warunków przez pozwaną, co stanowiło samodzielne i wystarczające „zabezpieczenie” wypełnienia przez pozwaną warunków ww. porozumienia i nie było żadnych powodów ustanawiania przez strony dodatkowego zabezpieczenia w kwocie 15 000 zł i to jeszcze przekazanej pozwanej przez powoda, w szczególności „wymuszania tego przez powoda. Ponadto twierdzenie pozwanej, iż powód wymusił na pozwanej w dniu 28 grudnia 2013 r. zawarcie spornej umowy i przyjęcie w jej wykonaniu kwoty 15 000 zł w celu uzyskania rzekomego zabezpieczenia dla wywierania presji na pozwaną logicznie kłóci się z faktem, iż powód przed zawarciem spornej umowy w dniu 5.12.2013 r., dokonał na rzecz pozwanej płatności w kwocie 158 892,80 zł, nie warunkując jej przekazania od zawarcia tego rodzaju umowy, co będąca podstawą jego powództwa w niniejszej sprawie. Nie ma zatem żadnego logicznego wytłumaczenia, dlaczego w odniesieniu do kwoty 15 000 zł tytułem wzajemnych rozliczeń (jak przyjął Sąd), miałby warunkować jej przekazanie od podpisania przez pozwaną wskazanej umowy pożyczki,

b) „kwota 15 000 zł w istocie miała zostać zaliczona na poczet wówczas istniejących i wymagalnych zaległości powoda wobec pozwanej, w tym na fakturę VAT nr (...) - co jest nielogiczne mając na uwadze, że strony wyłączyły możliwość rozliczenia kwoty przekazanej pozwanej przez powoda z innymi rozliczeniami pomiędzy stronami oraz fakt że roszczenie pozwanej wywodzone z faktury (...) r, jest sporne (toczy się pomiędzy stronami postępowanie w tej sprawie przed Sądem) więc nie było możliwe przyjęcie, że powód przekazał sporną kwotę celem jej zaliczenia na należność z ww. faktury pozwanej.

c) sporna umowa pożyczki z dnia 28 grudnia 2013 r. była umowa pozorną wbrew zaprzeczeniu tego przez powoda jako strony tej umowy oraz wbrew okoliczności złożenia przez pozwaną oświadczenia o potrąceniu wskazującego na ważność ww. umowy inaczej brak jest wady w postaci pozorności z powodu uznania twierdzeń pozwanej jako bardzie wiarygodnych od twierdzeń powoda, w sytuacji w której to twierdzenie pozwanej o braku przekazania jej spornej kwoty zostało przez Sąd uznane za nieprawdziwe, co powinno mieć negatywny wpływ na ocenę twierdzeń pozwanej o zawarciu przedmiotowej umowy dla pozoru.

Wskazując na powyższe apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez:

1) zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 18.584,80 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od kwot:

-: od kwoty 15 000 zł od dnia 7 maja 2016 r. do dnia zapłaty,
-: od kwoty 3 584,80 zł od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty,

2) zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów postępowania sądowego w obu instancjach, w tym również kosztów zastępstwa procesowego, według norm prawem przepisanych w tym uiszczonej opłaty od pełnomocnictwa.

W odpowiedzi na apelację pozwany wniósł o jej oddalenie i zasadzenie kosztów postępowania odwoławczego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powoda nie zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Rejonowy prawidłowo przeprowadził postępowanie dowodowe i na podstawie jego wyników poczynił trafne ustalenia faktyczne mające znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy. Ustalenia te Sąd odwoławczy przyjmuje za własne, nie znajdując potrzeby ponownego ich szczegółowego przedstawiania. Wskazane przepisy prawa będące podstawą rozstrzygnięcia sądu pierwszej instancji również nie budziły wątpliwości Sądu Okręgowego.

Przypomnieć należy, że Sąd rozpoznający sprawę w drugiej instancji nie jest związany przedstawionymi w niej zarzutami dotyczącymi naruszenia prawa materialnego, wiążą go natomiast zarzuty dotyczące naruszenia prawa procesowego. W granicach zaskarżenia bierze jednak z urzędu pod uwagę nieważność postępowania (uchwała SN z dnia 31 stycznia 2008 roku ,III CZP 49/07, LEX nr 341125). Powódka nie podniosła zarzutu nieważności postępowania, natomiast Sąd Okręgowy z urzędu jej nie stwierdził.

Powódka sformułowała w apelacji zarzuty dotyczące zarówno naruszenia prawa procesowego, jak i prawa materialnego. W istocie zarzuty naruszenia przepisów regulujących procedurę cywilną sprowadzają się do zarzutu naruszenia zasady swobodnej oceny dowodów, natomiast zarzuty naruszenia prawa materialnego stanowią „konsekwencję” sformułowanego zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c.

Skuteczne postawienie zarzutu naruszenia przepisu art. 233 § 1 k.p.c. wymaga wykazania przez skarżącego, że Sąd Rejonowy uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, to bowiem jedynie może być przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Dla wykazania słuszności zarzutu naruszenia zasady swobodnej oceny dowodów konieczne jest zatem wykazanie przez skarżącego, że ocena ta została dokonana sprzecznie z wymaganiami prawa procesowego, w sposób wybiórczy, nie odpowiadający zasadom logiki i doświadczenia życiowego.

Takiego wywodu skarżąca w apelacji nie przeprowadziła. Powołując się na powyższy zarzut w rzeczywistości powódka ograniczyła się do polemiki z twierdzeniami Sądu Rejonowego i przedstawienia własnej wersji oceny zgromadzonego w sprawie materiału, nie odnosząc się do logicznej oceny tego materiału dokonanej przez Sąd pierwszej instancji i w efekcie nie podważając skutecznie dokonanej przez tenże Sąd oceny dowodów, w pełni mieszczącej się w ramach zakreślonych przepisem art. 233 §1 k.p.c.

Skupiając zarzuty apelacyjne na niewłaściwej zdaniem apelującej ocenie dowodów Skarżący nie odniósł się w żaden sposób do treści wyjaśnień przedstawiciela pozwanej, które to wyjaśnienia Sąd I instancji uznał za wiarygodne w zestawieniu z pozostałymi dowodami w sprawie, co też szczegółowo wskazał w uzasadnieniu.

Wskazać wyraźnie należy, że zgodnie z art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z tego faktu wywodzi skutki prawne. Przepis ten wyraża dwie ogólne reguły: pierwszą - generalnie wymagającą udowodnienia powołanego przez stronę faktu, powodującego powstanie określonych skutków prawnych, oraz drugą regułę, która sytuuje ciężar dowodu danego faktu po stronie osoby, która z tego faktu wywodzi skutki prawne. Pierwsza "zasada obowiązku udowodnienia powoływanego faktu" jest w istocie nieunikniona ze względów racjonalnych, ponieważ odmienna regulacja powodowałaby powstanie niedopuszczalnej łatwości wywodzenia skutków prawnych z prostego powołania się na fakt bez potrzeby jego udowodnienia. Natomiast druga stanowi "ogólną zasadę rozkładu ciężaru dowodu", od której wyjątki wskazywać mogą niektóre przepisy szczególne (por. T. Sokołowski w Kidyba A. (red). Kodeks cywilny. Komentarz. Tom I. Część ogólna. Lex 2009). Sąd Rejonowy prawidłowo ocenił przedstawiony przez strony materiał dowodowy, czego konsekwencją było uznanie, iż pozwana udźwignęła ciężar dowodu w zakresie pozorności umowy stron. Wbrew stanowisku powoda, zawartym w apelacji, Sąd I instancji nie wskazał, iż to powód winien wykazać brak pozorności umowy. Z treści uzasadnienia orzeczenia wynika, iż w ocenie Sądu ciężarowi dowodu w tym zakresie podołał pozwany, powód zaś nie przedstawił przeciwdowodów, które mogłyby tę ocenę zmienić.

Analizując materiał dowody w niniejszej sprawie w kontekście żądania strony powodowej i twierdzeń stron uznać należy, iż Sąd I instancji nie dopuścił się naruszenia przepisów art. 233 k.p.c., art. 232 k.p.c. czy art. 6 k.c. wskazać przy tym należy, że sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według swego przekonania na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. W orzecznictwie trafnie przyjmuje się iż, jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena taka nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów wymaganej normą art. 233§1 k.p.c. Ocena taka musi się ostać nawet, gdyby z materiału tego w równym stopniu dały się wysnuć wnioski odmienne. Tylko w przypadku braku logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie przeprowadzono wbrew zasadom doświadczenia życiowego, ocena dowodów przeprowadzona przez sąd może być skutecznie podważona ( wyrok SN z 27.09.2001, II CKN 817/00, LEX nr 56906). Apelujący wskazał jedynie na swoje przekonanie, iż stan faktyczny w istocie był odmienny niż ustalony przez Sąd, nie przedstawił jednak przyczyn dyskwalifikujących postępowanie Sądu w tym zakresie. Nie podał więc, jakie kryteria oceny naruszył Sąd przy ocenie konkretnych dowodów, uznając ich wiarygodność i moc dowodową (por. orzecz. SN z 23.01.2001r. (...) LEX 52753, z 10.01.2002, II CKN 572/99, LEX 53136). Apelujący przedstawił jedynie swoje stanowisko, iż okoliczności wskazane w pozwie zostały przez niego wykazane, zaś stanowisko pozwanego nie. Nie podważa to jednak prawidłowości oceny przez Sąd I instancji dowodów naprowadzonych przez stronę powodową i pozwaną przeprowadzonych w toku procesu.

Uznanie, iż okoliczności faktyczne w sprawie zostały ustalone prawidłowo, podzielić należy także rozważania prawne dokonane przez Sąd Rejonowy. W szczególności prawidłowo Sąd wskazał na pozorność umowy pożyczki uznając, iż jako taka umowa nie była ważna. Przeprowadził przy tym szeroki wywód dotyczący pozorności zasadnie odnosząc te rozważania do stanu faktycznego w niniejszej sprawie. Nie wskazał przy tym, iż skuteczność umowy pożyczki uzależniona jest od celu jej zawarcia, a odniósł się do całokształtu współpracy stron i dokonywanych rozliczeń ustalając, iż w istocie strony nie miały woli zawarcia umowy pożyczki. Tym samym prawidłowo wskazał, iż otrzymana kwota została zakwalifikowana na zaległości w fakturze VAT nr (...).

Biorąc pod uwagę całokształt przytoczonych okoliczności i powyższą argumentację, Sąd Okręgowy uznał zarzuty apelacji za niezasadne, co skutkowało jej oddaleniem w trybie art. 385 k.p.c.

Orzekając o kosztach procesu za drugą instancję Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 108 k.p.c. oraz 98 k.p.c. Na koszty strony powodowej złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika ustalone na podstawie § 2 pkt 5 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za adwokackie (Dz. U. 2015.1800) na kwotę 1800 zł.

SSR del. (...)SSO (...)SSO (...)

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE

ZARZĄDZENIE