WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 listopada 2017 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący:	SSO Mariola Wojtkiewicz
Sędziowie:	SO Violetta Osińska SO Zbigniew Ciechanowicz (spr.)
Protokolant:	sekr. sądowy Anna Grądzik

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 24 listopada 2017 roku w S.

sprawy z powództwa Gminy T.

przeciwko B. J., M. J., K. J., P. B.

o wydanie lokalu

na skutek apelacji powódki od wyroku Sądu Rejonowego w Gryficach z dnia 3 marca 2017 roku, sygn. akt I C 736/15

oddala apelację.

SSO Violetta Osińska SSO Mariola Wojtkiewicz SSO Zbigniew Ciechanowicz

Uzasadnienie wyroku z dnia 24 listopada 2017 r.

Powódka Gmina T. zażądała nakazania pozwanym B. J., M. J., K. J. i P. B. opuszczenia i wydania lokalu mieszkalnego położonego w T., przy ul. (...) w stanie wolnym od osób i rzeczy. Powódka uzasadniała, iż zawarła z rodzicami B. J. umowę najmu lokalu mieszkalnego. Po śmierci najemców w stosunek najmu wstąpił brat pozwanej – A. B., któremu powódka wypowiedziała umowę najmu, uzyskując przeciwko A. B. wyrok nakazujący eksmisję z przedmiotowego lokalu. Mimo wyroku orzekającego eksmisję, A. B. nie wydał lokalu powódce, a nadto wprowadził do lokalu swoją siostrę i jej rodzinę. Zdaniem powódki pozwani zajmują lokal mieszkalny bezumownie, a dodatkowo nie uiszczają opłat za korzystanie z lokalu.

Pozwani wnieśli o oddalenie powództwa. W toku trwania postępowania dokonali całkowitej spłaty zadłużenia. Wskazywali na stanowisko powódki, która zapewniała, iż zawrze z pozwanymi umowę najmu.

Wyrokiem z dnia 3 marca 2017 r. Sąd Rejonowy w Gryficach oddalił powództwo.

Orzeczenia oparto o następujące ustalenia:

Dnia 2.08.2001r. pomiędzy Gminą T. a H. i S. małżonkami B. zawarta została umowa najmu lokalu mieszkalnego, położonego w T., ul. (...). Do lokalu mieszkalnego wprowadził się syn najemców A. B..

Pozwani zamieszkiwali w lokalu mieszkalnym położonym w T.. Mama pozwanej, H. B. przebywała u siostry pozwanej w N. i wymagała opieki. Pozwana wraz z siostrą otaczały matkę opieką. Po tym jak siostra pozwanej zaszła w ciążę, rodzina zdecydowała, iż najlepszym rozwiązaniem będzie przeniesienie się B. J. i jej rodziny oraz H. B. do lokalu mieszkalnego w T.. Około 2003r. pozwani wraz z H. B. przenieśli się do lokalu mieszkalnego, położonego w T., ul. (...). W tym czasie nie żył już S. B.. Mieszkanie w T. stało się centrum życiowym pozwanych.

Pozwani umówili się z A. B., iż będą przekazywali bratu B. J. środki pieniężne na uregulowanie należności czynszowych. Mimo tego, A. B. nie regulował opłat, doprowadzając tym samym do powstania zadłużenia. Brat pozwanej korzystał z żywności pozwanych, pozwana gotowała i prała bratu. Pozwana dowiedziała się o powstaniu zadłużenia z tytułu opłat za korzystanie z lokalu mieszkalnego oraz o wyroku nakazującym bratu opuszczenie lokalu z przypadkowego pisma skierowanego do A. B.. Wówczas pozwana porozumiała się z organem egzekucyjnym i dokonywała spłat zadłużenia w kwotach po 100 zł, a po sprzedaży przez pozwanych lokalu mieszkalnego w T., pozwani spłacili zadłużenie brata. Pozwani regulują czynsz na bieżąco.

H. B. zmarła w 2009r.

A. B. opuścił lokal mieszkalny.

Zakład (...) sp. z o.o. w T. zarządzająca zasobem mieszkaniowym Gminy T. sporządziła wezwania do zapłaty zaadresowane do pozwanych i A. B., noszące daty roczne 2014r. i 2015r. Brak dowodów doręczenia pism.

W listopadzie 2015r. pozwani nie byli zarejestrowani jako osoby bezrobotne, ani nie byli uznani za osoby niepełnosprawne. M. J. od 1999r. pobiera rentę inwalidzką. K. J. w marcu 2016r. zarejestrował się jako osoba bezrobotna, następnie podjął zatrudnienie. Pozwana B. J. również podejmowała zatrudnienie, a w październiku 2016r. zarejestrowała się jako osoba bezrobotna. M. J. nie korzysta z pomocy socjalnej.

Oceniając tak ustalony stan faktyczny Sąd I instancji powództwo uznał za niezasadne, gdyż pozwanej B. J. przysługiwał tytuł prawny do zajmowanego lokalu w postaci prawa jego najmu. Sąd Rejonowy uznał, że pozwana wstąpiła w prawa przedniego najemcy lokalu, tj. swojej matki w trybie art. 691 § 1 k.c. B. J. stale zamieszkiwała bowiem z najemczynią prze okres 6 lat przed śmiercią H. B., opiekując się matką aż do jej śmierci, czyniąc mieszkanie położone w T. za centrum życiowe pozwanej i jej rodziny, zatem wstąpiła w stosunek najmu lokalu mieszkalnego po swojej matce. Wstąpienie w stosunek najmu następuje z mocy samego prawa i nie wymaga potwierdzenia odrębną dokumentacją.

Wyrok Sądu Rejonowego z dnia 3 marca 2017 r. zaskarżył w całości powód i zażądał jego zmiany poprzez uwzględnienie powództwa w całości, ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania. Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucono naruszenie:

1)  art. 691 k.c. poprzez ustalenie, iż pozwana B. J. wstąpiła w stosunek najmu po zmarłym najemcy

2)  art. 6 k.c. w zw. z art. 204 k.p.c. poprzez naruszenie zasady kontradyktoryjności sporu i oparcie rozstrzygnięcia na zarzucie nie podniesionym przez pozwaną, który winien być ewentualnie przedmiotem postępowania w sprawie pozwu wzajemnego

3)  art. 365 § 1 k.p.c. poprzez nie uwzględnienie skutków rozszerzonej prawomocności orzeczenia w sprawie I C 263/12 Sądu Rejonowego w Gryficach wydanego wobec A. B.

4)  art. 233 § 2 k.c. poprzez całkowicie dowolną i jednostronną oceną zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, w szczególności brak nadania znaczenia okoliczności, iż pozwani nie wystąpili z wnioskiem o wstąpienie w stosunek najmu, nie występowali o zawarcie umowy, nie kwestionowali treści wezwań, doprowadzili do powstania zadłużenia lokalu, które samodzielnie mogło stanowić podstawę do wypowiedzenia im stosunku najmu

5)  art. 299 k.p.c. poprzez wydanie rozstrzygnięcia w oparciu o dowód subsydiarny

6)  naruszenie art. 231 k.p.c. poprzez nie zastosowanie domniemania faktycznego, zgodnie z którym jeżeli pozwani rzeczywiście uważali, że wstąpili w stosunek najmu, to winni byli wystąpić o stwierdzenie tego faktu, zawarcie umowy, opłacania czynszu itp.

Pozwany M. J. zażądał oddalenia apelacji, zaś pozostali pozwani nie odnieśli się do jej treści.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie była słuszna.

Sąd Okręgowy podziela ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy, czyniąc je integralną częścią niniejszego uzasadnienia, a w konsekwencji również podstawą swojego rozstrzygnięcia. Sąd I instancji prawidłowo zastosował określone w art. 233 k.p.c. zasady oceny dowodów bowiem rozważył wszechstronnie cały materiał zebrany w niniejszej sprawie. Sąd ocenił zebrane dowody w sprawie w sposób logiczny i spójny. Nie naruszył zasad doświadczenia życiowego, ani logiki w stopniu uzasadniającym ingerencję Sądu Odwoławczego.

Przepis art. 691 k.c. przyjmuje konstrukcję wstąpienia w stosunek najmu osób opisanych w jego § 1 z mocy prawa. Przepis ten ma charakter bezwzględnie obowiązujący, co podkreśla § 4 tego przepisu, przewidujący możliwość wypowiedzenia „stosunku najmu” przez osoby niezainteresowane. Osoby opisane w hipotezie analizowanej normy, do których należy również pozwana, mogą dowodzić swoich praw w drodze powództwa o ustalenie, lecz mogą one pozostać bierne i oczekiwać na inicjatywę wynajmującego. Z reguły wynajmujący wytoczy w takim przypadku powództwo eksmisyjne. W razie podniesienia przez pozwanego zarzutu wstąpienia w stosunek najmu, sąd przesłankowo ustali, czy do takiego wstąpienia doszło (zob. wyr. SN z 5.12.1995 r., II CRN 128/95). Również brak zarzutu nakłada na sądy powinność ustalenia zaistnienia materialnoprawnych podstaw niweczących powództwo o wydanie skoro art. 691 § 1 k.p.c. ma charakter bezwzględnie obowiązujący.

Dodatkowo, treść art.691 § 4 k.c. wskazuje na to, że w przypadku kilku uprawnionych wstępują oni wspólnie w stosunek najmu (zob. wyrok SN z 21 maja 2002 r., III CKN 599/00). Do wspólności tego prawa stosowane są odpowiednio przepisy o współwłasności. Wspomniana przez powoda rozszerzona prawomocność orzeczenia Sądu Rejonowego w Gryficach w sprawie I C 263/12 wydanego wobec A. B. nie może więc dotyczyć pozwanych w niniejszej sprawie. Dodać przy tym należy, iż powód nie zawnioskował dowodów pozwalających na ocenę tego czy owa prawomocność rozszerzona obejmowała by istotne dla niniejszej sprawy fakty. Treść orzeczenia wydanego w sprawie I C 263/12 wskazuje jedynie na to, że nakazano A. B. wydać powódce sporny lokal. Fakt ten ma oczywiście charakter prawotwórczy, lecz co najwyżej pozwalający na przyjęcie, że osobie tej wypowiedziano skutecznie umowę najmu dotyczącą lokalu przy ul. (...) w T.. Okoliczności te same przez się nie wskazują na brak uprawnień pozwanej w niniejszej sprawie do przebywania w lokalu opisanego pozwem.

To powódka uznała A. B. za jedyną osobę, która skutecznie wstąpiła w stosunek najmu po zmarłych rodzinach, jednocześnie nie formułując wniosków dowodowych, które podważały by ustalenia faktyczne Sądu I instancji w zakresie relacji pozwanej z jej matką związanych z korzystaniem z lokalu opisanego pozwem. W tym kontekście zarzut naruszenia przez Sąd I instancji art. 231 k.p.c., co miało by się przejawiać, tym, że pozwana nigdy nie wystąpiła wobec powoda z jakimkolwiek żądaniem zawarcia umowy, czy potwierdzenia wstąpienia w najem, nie może być uznany za trafny, gdyż jest co najwyżej wyrazem niezaradności życiowej pozwanych, a nie kwestią oceny materiału dowodowego w sprawie.

Niewątpliwie rację ma powód wskazując na to, że dowód z przesłuchania stron ma charakter posiłkowy, gdyż dopuszczalność jego przeprowadzenia powstaje tylko wówczas, gdy za pomocą innych środków dowodowych nie można dojść do wyjaśnienia faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. Sprawa o wydanie lokalu mieszkalnego nakłada na sądy konieczność poczynania z urzędy ustaleń dotyczących szeregu kwestii np. istotnych z punktu widzenia ustalenia czy pozwani posiadają status lokatora, czy spełniają kryteria dotyczące uprawnień do lokalu socjalnego. Przesłuchanie pozwanych to kwestia procesowo i materialnieprawnie istotna, czemu w toku postępowania powód nie oponował.

Mając powyższe na uwadze na podstawie art. 385 k.p.c. apelację powoda oddalono.

SSO Zbigniew Ciechanowicz SSO Mariola Wojtkiewicz SSO Violetta Osińska