UZASADNIENIE

Wyrokiem z 3 listopada 2015 r. Sąd Okręgowy w Warszawie oddalił powództwo (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w R. przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. o ustalenie, że pozwana w związku z rozwiązaniem 30 września 2012 r. umowy najmu i serwisu odzieży roboczej, ochronnej i szaf odzieżowych z 3 czerwca 2008 r. zobowiązana jest na podstawie § 10 umowy, do wykupu rzeczy szczegółowo wymienionych w pozwie i zapłaty na rzecz powódki kwoty 849 039,98 zł brutto za odzież serwisową, chipy i emblematy z odzieży serwisowej oraz 199 350,53 zł brutto za odzież, chipy i emblematy z zasobów najemcy magazynowanych na terenie wynajmującego łącznie 1 048 390,51 zł, orzekł o kosztach procesu.

Pozwana wnosiła o oddalenie powództwa.

Powyższy wyrok zapadł po dokonaniu przez Sąd Okręgowy następujących ustaleń i rozważań:

3 czerwca 2008 r. powódka (wynajmująca) zawarła z pozwaną (najemca) umowę najmu i serwisu odzieży roboczej, ochronnej i szaf odzieżowych na podstawie, której wynajęła pozwanej odzież roboczą i szafki oraz zapewniła serwis za wynagrodzeniem. Przekazywanie odzieży i szaf między stronami miało następować na podstawie dokumentów dostaw/odbioru podpisanych przez przedstawicieli wynajmującego i osobę odpowiedzialną ze strony najemcy.

Umowa przewidywała prawo każdej ze stron rozwiązania umowy z zachowaniem 3-miesięcznego okresu wypowiedzenia. Najemca z chwilą rozwiązania umowy został zobowiązany do wykupienia używanej przez siebie odzieży roboczej i chipów za jej aktualną wartość na podstawie faktury VAT wystawionej przez wynajmującego w terminie, nie dłuższym niż 30 dni. Umowa określała sposób wyceny rzeczy, a ponadto obowiązek wykupienia odzieży zamówionej w terminie określonym w ust. 1 oraz wycofanej do magazynu z powodu ilościowych zmian zamówienia.

Pismem z 22 czerwca 2012 r. pozwana wypowiedziała umowę ze skutkiem na 30 września 2012 r.

Powódka pismem z 30 września 2012 r. poinformowała pozwaną że wartość wykupu została przez nią oszacowana w granicach 1 000 000 zł, a szczegółowe wyliczenie zostanie przekazane łącznie z przedmiotem najmu podlegającym wykupowi. Pozwana nie zgodziła się z wyliczeniami dotyczącymi wykupu przedmiotu umowy.

8 października 2012 r. odbył się odbiór części przedmiotu umowy. 29 października 2012 r. pozwana odmówiła odbioru przedmiotu najmu przedstawionego przez powódkę do wykupu. Pomimo dalszej korespondencji, strony nie doszły do porozumienia.

W tym stanie faktycznym Sąd Okręgowy oddalił powództwo powołując się na brak interesu prawnego powódki w żądaniu ustalenia na podstawie art. 189 k.p.c.

Sąd Okręgowy przeprowadził szeroki wywód prawny dotyczący interesu prawnego i wskazał, że istnieje on, jeżeli sam skutek, jaki wywoła uprawomocnienie się wyroku ustalającego, zapewni powodowi ochronę prawnie chronionych interesów, czyli definitywnie zakończy spór istniejący lub prewencyjnie zapobiegnie powstaniu takiego sporu w przyszłości. W ocenie Sądu Okręgowego po obu stronach nie istnieje obiektywna niepewność, co do istnienia obowiązku pozwanej wykupu przedmiotu umowy oraz jego odebrania. Spór dotyczy jedynie wartości wykupu.

Nie podzielił Sąd I instancji zarzutu powódki opartego na opinii podatkowej, iż z uwagi na odmowę przyjęcia przez pozwaną rzeczy przedstawionych do wykupu niemożliwe jest spełnienie przez powódkę świadczenia polegającego na wydaniu rzeczy, a w konsekwencji wystawienie faktury VAT.

W ocenie Sądu Okręgowego odmowa przyjęcia przez pozwaną wskazanej liczby rzeczy przedstawionych do wykupu nie oznacza, że powódka nie może wystawić faktury VAT i dochodzić na jej podstawie roszczeń w postępowaniu o zapłatę, na przykład połączonym z alternatywnym roszczeniem o odebranie tychże przedmiotów. Uznał ponadto Sąd Okręgowy, że wobec odmowy przyjęcia przez pozwaną rzeczy przedstawionych do wykupu, powódka mogła spełnić świadczenie choćby poprzez złożenie ich złożenie do depozytu sądowego, a następnie wystawić stosowną fakturę VAT.

Podkreślił Sąd Okręgowy, że powódka po uzyskaniu pozytywnego rozstrzygnięcia zamierza wystąpić z powództwem o zapłatę, co potwierdza, brak interesu prawnego w niniejszej sprawie. Stwierdził Sąd Okręgowy, że w toku tego postępowania analizie może zostać poddany charakter umowy łączącej strony oraz to, czy podstawą ostatecznego rozliczenia pomiędzy stronami będzie sama faktura VAT czy też uprzednia odrębna umowa.

Wskazał, że przepis art. 189 k.p.c. zezwala na poczynienie ustalenia, co do prawa lub stosunku prawnego, a nie faktu, nawet jeśli fakt ten ma doniosłość prawną.

W ocenie Sądu Okręgowego ustalenie ilości i ceny za jaką miałby zostać dokonany wykup pomimo doniosłości prawnej dla stron postępowania nie ma prymatu interesu prawnego, o jakim mowa w art. 189 k.p.c. Żądanie pozwu zmierza bowiem do uzyskania dowodów potrzebnych do obrony praw w innym postępowaniu, co niweczy interes prawny strony.

Podzielił Sąd Okręgowy zarzut przedawnienia roszczenia odnoszącego się do umowy przedwstępnej w oparciu o art. 390 § 3 k.c. W ocenie Sądu Okręgowego roszczenie powódki wynikające z umowy zawartej między stronami, jako umowy przedwstępnej wobec wykupu przedmiotu najmu przedawniło się z upływem roku od upływu 30 dniowego terminu do wykupu przedmiotu najmu, o którym mowa w § 10 ust. 1 umowy. Termin ten upłynął 30 października 2012 r., a okres przedawnienia roszczenia - 30 października 2013 r. Gdyby zaś uznać że roszczenia powódki wynikają z umowy sprzedaży, to również przewidziany w art. 554 k.c., dwuletni okres przedawnienia roszczenia upłynął 30 października 2013 r. Powódka wystąpiła z roszczeniem w lutym 2015 r.

O kosztach procesu Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 k.p.c.

Od powyższego wyroku apelację wniosła powódka, zaskarżając wyrok w całości.

Powódka zarzuciła:

naruszenie prawa materialnego:

- art. 189 k.p.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i uznanie, że nie wykazała ona istnienia interesu prawnego w ustaleniu zobowiązania, bo przysługuje jej dalej idące roszczenie, w sytuacji gdy pozwana kwestionuje istnienie zobowiązania wykupu przedmiotu umowy co do zasady, zarzucając brak zawarcia umowy przyrzeczonej, przedwczesność żądania przez powódkę zapłaty wobec nie wystawienia faktury VAT, jako dokumentu określającego wartość wykupu;

- art. 353¹ k.c. i art. 65 k.c. przez ich niezastosowanie i nie rozważanie charakteru umowy zawartej przez strony, co doprowadziło Sad Okręgowy do błędnego przyjęcia, że umowa zawiera elementy umowy sprzedaży, gdy w rzeczywistości umowa łączy w sobie elementy umowy o dzieło, umowy o świadczenie usług i umowy najmu;

- art. 353 k.c. poprzez jego niezastosowanie i uznanie, że powódka może dochodzić ochrony swoich praw w postępowaniu o zapłatę, w sytuacji gdy pozwana zaprzecza istnieniu zobowiązania - obowiązku wykupu składników przedmiotu umowy;

- art. 467 k.c. poprzez niewłaściwe jego zastosowanie i uznanie, że powódka mogła dokonać wydania przedmiotu wykupu poprzez złożenie do depozytu sądowego, w sytuacji gdy pomiędzy stronami istnieje spór materialnoprawny co do istnienia zobowiązania wykupu składników przedmiotu umowy;

- art. 5 ust. 1 pkt 1 i pkt 5 , art. 2 pkt 6 , art. 7 ust. 1 art. 19 ust. 4, art. 106 ust. 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054, ze zm.), § 9 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów z 28 marca 2011 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług, w brzmieniu obowiązującym na datę rozwiązania umowy, poprzez ich niezastosowanie i uznanie, że odmowa przyjęcia przez pozwaną przedmiotu wykupu i niemożność wystawienia przez powódkę faktury VAT nie ma wpływu na ocenę prawną zaistniałego stanu faktycznego, gdy strony uzgodniły, że jedynym dokumentem, w którym powódka wskaże cenę przedmiotu wykupu jest faktura VAT;

- art. 389 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i uznanie, że w § 10 umowy strony zawarły przedwstępną umowę wykupu przedmiotu umowy, gdy zapis ten ustala w sposób definitywny obowiązek wykupu przedmiotu umowy i reguluje zasady wykupu;

naruszenie prawa procesowego, tj.:

art. 233 k.p.c. poprzez nie rozważenie wszechstronnie zgromadzonego materiału dowodowego co doprowadziło Sąd Okręgowy do błędnej oceny, że:

- łącząca strony umowa najmu i serwisu odzieży roboczej, ochronnej i szaf odzieżowych w zakresie wykupu przedmiotu umowy nie jest umową definitywną, a umowa przedwstępną;

- pomiędzy stronami nie istnieje obiektywna niepewność, co do istnienia obowiązku wykupu gdy powódka twierdzi, że taki obowiązek wynika jednoznacznie z § 10 umowy, a pozwana twierdzi, że obowiązek taki powstałby gdyby strony zawarły umowę sprzedaży;

- strony w § 10 umowy przyrzekły zawarcie umowy sprzedaży przedmiotu wykupu, gdy w paragrafie tym strony definitywnie ustaliły obowiązek wykupu przez pozwaną składników umowy oraz zasady wykupu.

W oparciu o powyższe zarzuty powódka wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie powództwa w całości, zasądzenie kosztów procesu, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd Okręgowy i pozostawienie temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach procesu.

Pozwana wnosiła o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów procesu.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jest niezasadna, pomimo tego, że Sąd Apelacyjny niektóre z jej zarzutów podziela.

Sąd Okręgowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych, które Sąd Apelacyjny podziela i przyjmuje, jako własne.

W pierwszej kolejności wymaga rozważenia zarzut naruszenia prawa procesowego, jako rzutujący na możliwość oceny prawidłowości zastosowanego prawa materialnego. Prawidłowo ustalona podstawa faktyczna rozstrzygnięcia, należąca do materii procesowej jest bowiem niezbędną przesłanką dokonania oceny prawnej rozstrzygnięcia przyjętego w zaskarżonym wyroku.

Nie podziela Sąd Apelacyjny zarzutu naruszenia art. 233 k.p.c. (bez wskazania jednostki redakcyjnej, której zarzut dotyczy). Z treści zarzutu wynika, że powódka zarzuca naruszenie art. 233 § 1 k.p.c.

Uzasadnienie apelacji nie zawiera wywodu prawnego, który pozwoliłby na ustalenie na czym konkretnie polega naruszenie przez Sąd Okręgowy zasady swobodnej oceny dowodów, poprzez dokonanie ich niewszechstronnej oceny.

Skuteczne postawienie zarzutu obrazy art. 233 § 1 k.p.c. polega na wykazaniu przy użyciu argumentów jurydycznych, że Sąd I instancji rażąco naruszył ustanowione w wymienionym przepisie zasady oceny wiarygodności i mocy dowodów i że naruszenie to miało wpływ na wynik sprawy (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 14 stycznia 2000 r., I CKN 1169/99, OSNC 2000, nr 7-8, poz. 139 i z dnia 10 kwietnia 2000 r., V CKN 17/00, OSNC 2000, nr 10, poz. 189).

Zdaniem Sądu Apelacyjnego ocena dowodów dokonana przez Sąd pierwszej instancji nie narusza, ani reguł logicznego myślenia, ani zasad doświadczenia życiowego czy właściwego kojarzenia faktów. Uwzględnia wymagania prawa procesowego, według których Sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważył materiał dowodowy jako całość, dokonał wyboru określonych środków dowodowych i - ważąc ich moc oraz wiarygodność - odniósł je do pozostałego materiału dowodowego.

Wbrew zarzutom apelacji ustalenia Sądu Okręgowego nie są błędne i nie pozostają w sprzeczności ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym. Zaniechanie wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału czy też pominięcie przez sąd przy wyrokowaniu określonej okoliczności faktycznej, nawet jeżeli strona uważa ją za okoliczność istotną dla rozstrzygnięcia sprawy nie stanowi o naruszeniu przepisu art. 233 § 1 k.p.c. (por. wyrok Sądu Najwyższego z 25 listopada 2003 r., II CK 293/02, Lex nr 151622). Przepis art. 233 § 1 k.p.c. określający obowiązujące zasady oceny dowodów może natomiast zostać naruszony w wyniku nieuwzględnienia przez sąd przy ocenie poszczególnych dowodów zasad logicznego rozumowania, doświadczenia życiowego, całokształtu zebranego materiału dowodowego, przeprowadzenia określonych dowodów niezgodnie z zasadami procedury cywilnej, na przykład niezgodnie z zasadą bezpośredniości. Postawienie zarzutu naruszenia tego przepisu wymaga zatem wskazania przez skarżącego konkretnych zasad lub przepisów, które naruszył sąd przy ocenie określonych dowodów. Gdy bowiem sąd z całego materiału dowodowego wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym nie można mu przypisać zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. także w przypadku, gdy możliwe jest postawienie odmiennych wniosków. Takie działanie mieści się w przyznanych sądowi kompetencjach do swobodnego uznania, którą z możliwych wersji uznaje za prawdziwą ( por. np. wyroki Sądu Najwyższego: z 16 grudnia 2005 r., III CK 314/05, lex nr 172176, z 13 października 2004 r., III CK 245/04, lex nr 174185, z 27 września 2002 r., II CKN 817/00, Lex Polonica nr 376152; z 9 stycznia 2004 r. IV CK 339/02 - LexPolonica nr 1632812).

Zarzut i jego uzasadnienie sprowadzają się do polemiki nie tyle z oceną dowodów ani nawet z ustaleniami Sądu pierwszej instancji, co z wnioskami przez niego wyciągniętymi i subsumpcją ustalonego stanu faktycznego do normy prawnej określonej przez przepis art. 189 k.p.c. i pozostałe przepisy prawa materialnego wskazane w apelacji.

Reasumując, apelacja nie zakwestionowała skutecznie oceny dowodów dokonanej przez Sąd Okręgowy ani poczynionych na ich podstawie ustaleń faktycznych. Ponadto nie można pominąć tego, że stan faktyczny w istocie jest niesporny między stronami, a spór dotyczy wykładni umowy łączącej strony i interesu prawnego, jako przesłanki uzasadniającej powództwo o ustalenie – art. 189 k.p.c.

Nie podziela Sąd Apelacyjny większości zarzutów dotyczących naruszenia prawa materialnego, w tym zarzutu naruszenia przepisu art. 189 k.p.c., który to przepis ma charakter materialnoprawny.

W uzasadnieniu zarzutu podnosi powódka, że „Skoro pozwany kwestionuje zarówno uprawnienie powoda jako wierzyciela jak i obowiązek pozwanego jako dłużnika twierdząc, że zobowiązany byłby do wykupu przedmiotu umowy gdyby zawarł z powodem umowę sprzedaży, to powód nie może uzyskać ochrony prawnej w drodze powództwa o zapłatę”. Wywodzi również, że pozwana kwestionując powództwo podnosi m.in., że wobec niewystawienia faktury powództwo o zapłatę byłoby przedwczesne oraz, że w przypadku wyroku uwzględniającego powództwo, gdy pozwana odmówi dobrowolnej zapłaty długu powódka będzie dochodziła „ jej zapłaty w postępowaniu egzekucyjnym”.

Rozważając te zarzuty stwierdzić należy, że pozwana nie kwestionuje obowiązku wykupu przedmiotu umowy. Spór dotyczy liczby przedmiotów podlegających wykupowi, ich ceny oraz obowiązku wystawienia faktury VAT (np. pismo z 1 października 2012 r., k. 41). Trafnie więc podnosi Sąd Okręgowy, że nie istnieje między stronami spór co do prawa.

Niezrozumiałe jest twierdzenie apelacji, że wyrok w niniejszej sprawie umożliwi powódce „dochodzenie zapłaty w postępowaniu egzekucyjnym”. Wobec braku w apelacji jakiegokolwiek wywodu prawnego dotyczącego takiej możliwości wystarcza wskazać, że orzeczenie uwzględniające powództwo w niniejszej sprawie nie stanowiłoby tytułu egzekucyjnego w rozumieniu przepisu art. 777 § 1 pkt 1 k.p.c.

Tytułu egzekucyjnego nie stanowi wyrok uwzględniający powództwo o ustalenie stosunku prawnego lub prawa, egzekucji podlega wyłącznie zamieszczone w wyroku postanowienie zasądzające zwrot kosztów procesu.

Błędnie twierdzi powódka, że niewystawienie faktury VAT uniemożliwia jej wystąpienie z powództwem o zapłatę, ten zarzut zostanie omówiony w dalszej części uzasadnienia.

Interes prawny powoda jest przesłanką materialnoprawną powództwa o ustalenie. Przy czym podkreślić należy, że pojęcie interesu prawnego powinno być interpretowane z uwzględnieniem szeroko pojmowanego dostępu do sądów w celu zapewnienia należytej ochrony prawnej (np. wyroki Sądu Najwyższego z: 1 kwietnia 2004 r., II CK 125/03, LEX nr 484673, 31 stycznia 2008 r., II CSK 387/07, niepubl.), co oznacza, że uzależnienie powództwa o ustalenie od interesu prawnego należy pojmować elastycznie, z uwzględnieniem celowościowej jego wykładni, konkretnych okoliczności danej sprawy, szeroko pojmowanego dostępu do sądów i tego, czy w drodze innego powództwa (powództwa o świadczenie) strona może uzyskać pełną ochronę (np. wyroki Sądu Najwyższego z: 8 lutego 2013 r., IV CSK 306/12, LEX nr 1318437; 22 października 2014 r., II CSK 687/13, LEX nr 1566718).

W powołanym przez pozwaną w apelacji wyroku z 4 października 2001 r. I CKN 425/00 (LEX nr 52719) wskazał Sąd Najwyższy, że „Powództwo o ustalenie prawa powinno być skierowane przeciwko podmiotowi prawa, który istnienie tego prawa kwestionuje czy też narusza, albo rości sobie również własne prawa. Musi to być podmiot, z którym powód pozostaje w stosunku prawnym, z którego wywodzi własne prawa. Interes prawny może być rozumiany jako potrzeba prawna wynikająca z określonej sytuacji prawnej w przypadku, gdy powstała sytuacja grożąca naruszeniem prawa przysługującego uprawnionemu, bądź też powstała wątpliwość co do jego istnienia i nie należy go ponadto utożsamiać z interesem jedynie ekonomicznym”.

Sąd Apelacyjny pogląd ten podziela. Brak sporu, co do istnienia prawa powoduje niewystępowanie po stronie powódki interesu prawnego w wytoczeniu powództwa o ustalenie o treści, jak w pozwie. Nie kreuje interesu prawnego odmowa pozwanej przyjęcia przedmiotu wykupu.

Trafnie wskazał Sąd Okręgowy, że pozytywny dla powódki wyrok nie skończyłby definitywnie sporu pomiędzy stronami ani nie zapobiegnie powstaniu takiego sporu w przyszłości, albowiem aby osiągnąć cel w postaci zaspokojenia swoich roszczeń, powódka musi wystąpić przeciwko pozwanej o zapłatę, a więc z powództwem dalej idącym w skutkach dla stron postępowania. Powództwo takie może być skonstruowane w ten sposób, że zapłata nastąpi za jednoczesnym wydaniem rzeczy, których zapłata dotyczy.

Ugruntowany jest w orzecznictwie Sądu Najwyższego pogląd, że interes prawny istnieje tylko wtedy, gdy powód potrzebie ochrony swego prawa uczynić może zadość przez samo ustalenie istnienia bądź nieistnienia stosunku prawnego lub prawa. Skuteczne powołanie się na interes prawny wymaga wykazania, iż orzeczenie wywoła skutki powodujące jednoznaczne określenie sytuacji prawnej stron i tym samym wyeliminowane zostanie, wynikające z błędnego przekonania co do przysługiwania powodowi określonych uprawnień, ryzyko naruszenia w przyszłości jego praw. W przypadku gdy dojdzie już do naruszenia prawa, w związku z którym powodowi służy roszczenie o świadczenie wyłączona jest możliwość skutecznego wystąpienia z powództwem o ustalenie, skoro sfera podlegająca ochronie jest w takiej sytuacji szersza, a rozstrzygnięcie o różnicy zdań w stanowiskach stron nabiera charakteru przesłankowego ( wyrok Sądu Najwyższego z 15 marca 2002 r., II CKN 919/99, Lex nr 54376).

Wprawdzie nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy wywód Sądu Okręgowego dotyczący stosunku art. 3 k.p.c. do art. 189 k.p.c. to nie można pominąć faktu, że jest on błędny. Brak jest związku pomiędzy wskazanymi przez Sąd I instancji przepisami. Zapewne Sąd Okręgowy w tej części uzasadnienia wyroku odniósł się do art. 3 kodeksu postępowania cywilnego z 29 listopada 1930 r. ( tekst jedn. Dz.U.1950, nr 43, poz.394 ze zm.) zgodnie, z którym „każdy może poszukiwać ochrony sądowej nie tylko wówczas, gdy jego prawo zostało naruszone, ale i wtedy, gdy – zapobiegając naruszeniu swego prawa – ma interes prawny w ustaleniu stosunku prawnego lub w ustaleniu prawa".

Nie są zasadne zarzuty naruszenia art. 353 k.c., art. 5 ust. 1 pkt 1 i pkt 5 , art. 2 pkt 6 , art. 7 ust. 1 art. 19 ust. 4, art. 106 ust. 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. Dz.U. 2016, poz. 710 ze zm.) oraz § 9 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów z 28 marca 2011 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług.

W uzasadnieniu zarzutu naruszenia art. 353 k.c. podnosi powódka, że nawet przyjmując, że faktura VAT jest jedynie dokumentem potwierdzającym dokonanie czynności podatkowej i bez jej wystawienia wierzyciel może dochodzić spełnienia świadczenia na podstawie art. 353 k.c. nie narażając się na zarzut przedwczesności powództwa o świadczenie, to nie jest możliwe żądanie przez wierzyciela zapłaty w sytuacji gdy dłużnik oświadcza, że wierzytelność nie istnieje. Dopiero po ustaleniu, że wierzytelność istnieje wierzyciel może podjąć ochronę swych praw.

Sąd Apelacyjny argumentacji tej nie podziela. Istnienie wierzytelności jest jedną z przesłanek, które bada sąd w ramach oceny żądania zapłaty.

Jeśli chodzi o powoływane w zarzucie rozporządzenie, to nie obowiązywało ono w dacie powstania obowiązku wykupu rzeczy. Wówczas obowiązywało rozporządzenie Ministra Finansów z 23 kwietnia 2004 r. w sprawie zwrotu podatku od towarów i usług niektórym podmiotom (Dz.U.2004.89.851).

Zgodnie z przepisami ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług faktura VAT to ściśle sformalizowany dokument papierowy lub elektroniczny wystawiany przez czynnych podatników VAT, potwierdzający przeprowadzenie czynności podlegającej opodatkowaniu VAT. Musi ona zawierać w szczególności: dane dotyczące podatnika (sprzedawcy) i nabywcy; opis przedmiotu sprzedaży, czyli odpłatnej dostawy towarów i odpłatnego świadczenia usług na terytorium kraju, eksportu towarów oraz wewnątrz- wspólnotowej dostawy towarów; datę dokonania sprzedaży; cenę jednostkową bez podatku; podstawę opodatkowania; stawkę i kwotę podatku; kwotę należności. Faktura VAT jest dokumentem potwierdzającym zawarcie transakcji.

Nawet przyjmując, że wobec odmowy odbioru rzeczy nie powódka nie może wystawić faktury VAT, nie można uznać, że powoduje to istnienie po stronie powódki interesu prawnego w wytoczeniu powództwa w niniejszej sprawie.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego dominuje - zgodne z potrzebami obrotu - zapatrywanie, że faktura VAT może spełniać wiele funkcji, które wykraczają poza kwestie podatkowe. W orzecznictwie uznano fakturę zawierającą stosowną klauzulę za pełniącą rolę wezwania do zapłaty w rozumieniu art. 455 k.c. oraz za pokwitowanie (por. m.in. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 19 maja 1992 r., III CZP 56/92, OSNCP 1992 nr 12, poz. 219, oraz wyroki Sądu Najwyższego z dnia 23 października 2001 r., 1 CKN 323/99, OSNC 2002, nr 7-8, poz. 94, z dnia 15 czerwca 1999, III CKN 252/98, nie publ., z dnia 7 lipca 2005 r., IV CK 28/05, nie publ. i z dnia 7 października 2003 r. IV CK 57/02, nie publ.). Faktura stanowi "stwierdzenie wierzytelności pismem" w rozumieniu art. 514 k.c. (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 6 lipca 2005 r., III CZP 40/05, OSNC 2006 nr 5, poz. 61), a jej treść może także w istotnym zakresie współkształtować lub wręcz określać treść umowy, na podstawie której jest wystawiana lub dowód której stanowi; w szczególności w ten sposób można wyznaczyć sposób (np. płatność gotówką) lub termin spełnienia świadczenia (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 7 października 2003 r., IV CK 57/02, nie publ. i z dnia 19 stycznia 1999 r., II CKN 153/98, nie publ.).

Brak jest jednak podstaw do przyjęcia, że wystawienie faktury kreuje wierzytelność, umożliwia wystąpienie z powództwem o zapłatę.

Nie jest zasadny zarzut naruszenia art. 467 k.c.

Zgodnie z przepisem art. 467 pkt 4 k.c. dłużnik może złożyć przedmiot świadczenia do depozytu sądowego, jeżeli z powodu innych okoliczności dotyczących osoby wierzyciela świadczenie nie może być spełnione.

W grupie przyczyn, które uprawniają dłużnika do złożenia przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego na tej podstawie mieści się zwłoka wierzyciela.

W ramach przewidzianego w § 10 umowy obowiązku wykupu rzeczy zobowiązanie powódki polega m.in. na wydaniu rzeczy. Pozwana, jako wierzyciel z tego tytułu powinna rzeczy przyjąć, odmawiając ich przyjęcia popada w zwłokę.

Nie ma racji apelująca twierdząc, że negowanie przez pozwaną istnienia zobowiązania powoduje, że nie jest możliwe złożenie przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego. Istota tej instytucji polega właśnie na sporze między stronami.

Kwestionowanie zobowiązania nie powoduje niemożności spełnienia przez powódkę wymogów formalnych z art. 693 k.p.c.

Zasadne są zarzuty dotyczące naruszenia art. 353¹ k.c., art. 65 k.c. i art. 389 k.c.

Podziela Sąd Apelacyjny stanowisko powódki, że brak było podstaw do uznania przez Sąd Okręgowy, że w § 10 umowy strony zawarły przedwstępną umowę sprzedaży przedmiotu umowy. Zapis ten, jak zasadnie podnosi pozwana ustala w sposób definitywny obowiązek wykupu przedmiotu umowy i reguluje jego zasady. W związku z tym, brak było podstaw do przyjęcia przez Sąd I instancji , że roszczenie jest przedawnione.

Uchybienie to nie ma wpływu na prawidłowość rozstrzygnięcia, gdyż podstawową przesłanką oddalenia powództwa był brak interesu prawnego w rozumieniu art. 189 k.p.c. po stronie powódki.

Dlatego też, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł, jak w sentencji wyroku.

O kosztach procesu w postępowaniu apelacyjnym orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z art. 107 § 1 k.p.c. stosownie do jego wyniku.

Agnieszka Wachowicz-Mazur Romana Górecka Jerzy Paszkowski

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE