Sygn. akt IX Ca 879/17

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 grudnia 2017 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie IX Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący:

SSO Bożena Charukiewicz (spr.)

Sędziowie:

SO Krystyna Skiepko

SO Dorota Ciejek

Protokolant:

sekr. sądowy Agnieszka Najdrowska

po rozpoznaniu w dniu 19 grudnia 2017 r. w Olsztynie na rozprawie

sprawy z powództwa Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w O. z siedzibą w O.

przeciwko B. C.

o zapłatę

na skutek apelacji powódki od wyroku Sądu Rejonowego w Olsztynie

z dnia 18 maja 2017 r., sygn. akt I C 102/17,

I.  zmienia zaskarżony wyrok w całości w ten sposób, że zasądza od pozwanego B. C. na rzecz powódki Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w O. z siedzibą w O. kwotę 1.131,60 zł (jeden tysiąc sto trzydzieści jeden złotych sześćdziesiąt groszy) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 24 listopada 2016 r. do dnia zapłaty, oddalając powództwo w pozostałej części oraz kwotę 349 zł (trzysta czterdzieści dziewięć złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu;

II.  oddala apelację w pozostałej części;

III.  zasądza od pozwanego na rzecz powódki kwotę 197 zł (sto dziewięćdziesiąt siedem złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Krystyna Skiepko Bożena Charukiewicz Dorota Ciejek

Sygn. akt IX Ca 879/17

UZASADNIENIE

Powódka Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) w O. wniosła o zasądzenie od pozwanego B. C. kwoty 1.220,80 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu podała, że pozwany zajmuje miejsce postojowe nr (...) na parkingu przy ul. (...) bez tytułu prawnego, bowiem nie przystąpił do podpisania umowy najmu wskazanego miejsca postojowego. W związku z tym w ocenie powódki pozwany zobowiązany jest do uiszczania na jej rzecz wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z miejsca postojowego na parkingu. Powódka podała, że od początku października 2014 r. do końca sierpnia 2016 r. pozwany nie wnosił wymaganych opłat, co spowodowało powstanie zaległości dochodzonej pozwem.

Nakazem zapłaty wydanym 15 grudnia 2016 r. w sprawie o sygn. I Nc 1819/16 Referendarz Sądowy Sądu Rejonowego w Olsztynie nakazał pozwanemu, aby zapłacił na rzecz powódki kwotę 1.220,81 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 23 listopada 2016 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 212,50 zł tytułem kosztów procesu, w tym kwotę 180 zł tytułem zastępstwa procesowego w terminie dwóch tygodni albo wniósł w tym terminie sprzeciw.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwany B. C. wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie od powódki na jego rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwany podniósł zarzut zatrzymania, bowiem powódka odmawia zwrotu nakładów poniesionych przez pozwanego na utworzenie stanowiska postojowego. Ponadto pozwany wskazał, że w X Wydziale Cywilnym toczy się postępowanie z jego powództwa przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej (...) o zapłatę kwoty 3.982 zł, a tym samym roszczenie powódki dochodzone w niniejszym procesie jest przedwczesne.

Wyrokiem z dnia 18 maja 2017 r. Sąd Rejonowy w Olsztynie oddalił powództwo. Zasądził od powódki na rzecz pozwanego kwotę 287 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 270 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Rejonowy ustalił, że powódce – Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w O. przysługuje prawo użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej położonej w O. przy ul. (...).

Na nieruchomości tej usytuowany jest parking, w obrębie którego znajduje się miejsce postojowe nr (...) z którego korzysta pozwany.

Uchwałą z 6 sierpnia 2014 r. Rada Nadzorcza Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w O. uchwaliła „Regulamin najmu miejsc postojowych na parkingach usytuowanych na terenie Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w O.”. Przedmiotowy regulamin określał zasady organizacji i funkcjonowania parkingów położonych na nieruchomościach stanowiących własność lub przedmiot użytkowania wieczystego spółdzielni. Zgodnie z § 1 ust. 2 tego Regulaminu, z miejsca postojowego na wskazanych parkingach korzystać mogą członkowie spółdzielni i zamieszkujący wspólnie z nimi członkowie ich rodzin, osoby nie będące członkami spółdzielni, o ile przysługuje im tytuł prawny do lokalu znajdującego się w zasobach spółdzielni oraz inne osoby. W myśl § 1 ust. 3 Regulaminu, dotychczasowi użytkownicy miejsc postojowych zachowują swoje prawo do używania miejsca pod warunkiem zawarcia umowy najmu.

Pismem z 26 marca 2015 r. powódka zaproponowała pozwanemu zawarcie umowy najmu miejsca postojowego na warunkach ustalonych w Regulaminie. Pozwany do chwili wyrokowania nie zawarł umowy najmu miejsca postojowego.

Pismem z 17 sierpnia 2015 r. powódka wezwała pozwanego do zapłaty wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z przedmiotu najmu – miejsca parkingowego w wysokości 1.771,20 zł za okres od 1 sierpnia 2012 r. do 31 lipca 2015 r. W piśmie tym wskazano również, że miesięczne wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z przedmiotu najmu wynosi 49,20 zł.

Pismem z 24 lutego 2016 r., stanowiącym ostateczne przedsądowe wezwanie do zapłaty, powódka wezwała pozwanego do zapłaty kwoty 2.141,87 zł z tytułu bezumownego korzystania z miejsca postojowego nr (...)położonego na parkingu przy ul. (...).

Pismem z 8 września 2016 r. powódka poinformowała pozwanego, że odstępuje od naliczania odszkodowania za bezumowne korzystanie z miejsca postojowego nr (...) na parkingu przy ul. (...) w kwocie 1.279,20 zł za okres od 1 sierpnia 2012 r. do 30 września 2014 r. Ponadto powódka wezwała pozwanego do niezwłocznego uregulowania należności z tytułu bezumownego korzystania z miejsca postojowego za okres od 1 października 2014 r. do 31 sierpnia 2016 r. w kwocie 1.220,80 zł.

W ocenie Sądu Rejonowego powództwo było niezasadne. Powódka nie wykazała wysokości czynszu możliwego do uzyskania na rynku lokalnym za korzystanie ze spornej części nieruchomości. Wykazanie tej okoliczności wymagało wiedzy specjalnej, a powódka nie złożyła wniosku o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego. Przedłożone przez powódkę na tę okoliczność dowody stanowiły dokumenty prywatne, które mogłyby stanowić wyłącznie dowód tego, że osoba, która je podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 § 1 k.p.c., zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy.

Powyższy wyrok w całości zaskarżyła apelacją powódka zarzucając obrazę przepisów postępowania mających wpływ na wynik sprawy, a mianowicie:

1. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i dokonanie oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego z przekroczeniem granic swobodnego uznania sędziowskiego oraz sprzeczność poczynionych ustaleń ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym poprzez niezasadne przyjęcie za nieudowodnione roszczenia powódki co do wysokości, pomimo braku zakwestionowania go co do wysokości przez drugą stronę, a nawet jej przyznania poprzez podniesiony zarzut „prawa zatrzymania" z powołaniem się na wierzytelność pozwanego wobec powódki z tytułu zwrotu nakładów, a także zapowiedź późniejszej możliwości potrącenia wzajemnych wierzytelności stron;

2. art. 229 i ewentualnie 230 k.p.c. poprzez ich niezastosowanie, a w konsekwencji pominięcie niezakwestionowania roszczenia strony powodowej ani co do zasady, ani też (co istotne) co do wysokości, w szczególności w związku z podniesieniem przez stronę pozwaną w sprzeciwie od nakazu zapłaty (aczkolwiek niezasadnie) „prawa zatrzymania”, a następnie zapowiedzi możliwości poczynienia wzajemnego rozliczenia poprzez potrącenie - w piśmie z 25 kwietnia 2017 r.

Wskazując na powyższe zarzuty powódka wniosła o zmianę wyroku i orzeczenie zgodnie z żądaniem pozwu oraz zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych za obie instancje, ewentualnie domagała się uchylenia wyroku i przekazania sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest w części zasadna.

Na wstępie należy wskazać, iż związanie Sądu odwoławczego ustaloną przez Sąd I instancji podstawą faktyczną rozstrzygnięcia nie oznacza, że Sąd II instancji jako Sąd merytoryczny nie może przyjąć własnej, odmiennej od ustalonej przez Sąd I instancji podstawy faktycznej. Dzieje się tak dlatego, że na Sądzie II instancji ciąży obowiązek dokonania ustaleń faktycznych stanowiących podstawę rozstrzygnięcia sądu odwoławczego, który istnieje niezależnie od tego, czy wnoszący apelację podniósł zarzut dokonania wadliwych ustaleń faktycznych czy nie (uchwała Sądu Najwyższego z 23 marca 1999 r., III CZP 59/98). W konsekwencji możliwość dokonania przez Sąd II instancji własnych ustaleń faktycznych, które będą odmienne od ustaleń Sądu I instancji, umożliwia temu sądowi ustalenie nowej podstawy prawnej wyroku, a w konsekwencji orzeczenie o zasadności roszczenia zgłoszonego w pozwie.

Taka sytuacja zachodziła w niniejszej sprawie, w której Sąd Rejonowy nie uwzględnił całości materiału dowodowego zebranego w sprawie oraz stanowiska pozwanego wyrażonego w sprzeciwie.

W aktach sprawy znajdują się dokumenty, których prawdziwość nie była negowana przez pozwanego, wskazujące, że powódka kierowała do pozwanego oferty zawarcia umowy najmu miejsca postojowego, które nie zostały przez niego przyjęta. Oferta ta została poprzedzona stosowną uchwałą organu powódki, która wskazywała również wysokość czynszu na poziomie 49,20 zł. Okoliczności te wskazują nie tylko na trafność roszczenia powódki, co do zasady ale również co do wysokości.

W toku procesu pozwany nie kwestionował wskazanych dokumentów, a jego stanowisko wyrażone w sprzeciwie wskazuje, że uznał roszczenie zgłoszone w pozwie.

W doktrynie i judykaturze przyjmuje się, że uznanie roszczenia może być dokonane w dwóch formach: jako uznanie właściwe oraz uznanie niewłaściwe. Pierwsze stanowi nieuregulowaną odrębnie umowę ustalającą co do zasady i zakresu istnienie albo nieistnienie jakiegoś stosunku prawnego, drugie zaś określone jest jako przyznanie przez dłużnika wobec wierzyciela istnienia długu. Uznanie niewłaściwe jest więc oświadczeniem wiedzy a nie woli dłużnika (wyroku Sądu Najwyższego z dnia 19 marca 1997 r., sygn. akt II CKN 46/97, OSNC 1997/10/143, wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 28 listopada 2013 r., sygn. akt I ACA 684/13). Uznanie niewłaściwe jest to każdy przypadek wyraźnego oświadczenia woli lub też innego jednoznacznego zachowania się dłużnika wobec wierzyciela, z którego wynika, że dłużnik uważa roszczenie za istniejące (wyrok Sądu najwyższego z dnia 7 marca 2003 r., sygn. akt I CKN 11/01, wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 8 stycznia 2013 r., sygn. akt V ACa 913/12).

W niniejszej sprawie pozwany podniósł zarzut potrącenia wskazując, że chce potrącić swoje roszczenie z roszczeniem powoda zgłoszonym w pozwie lub zatrzymania miejsca postojowego do czasu uregulowania roszczeń pozwanego wobec powódki. Przedmiotowe oświadczenie wskazuje jednoznacznie, że pozwany uważa roszczenie powódki za istniejące, choć w konsekwencji istnienia jego roszczeń wobec powódki, za niezasadne. W tej sytuacji były podstawy do przyjęcia uznania roszczenia przez stronę pozwaną.

Za nietrafne należało uznać stanowisko Sądu Rejonowego, zgodnie z którym jedynie dowód z opinii biegłego mógł stanowić właściwy środek do wykazania okoliczności wysokości czynszu, a w konsekwencji również wysokości odszkodowania należnego powódce. Okoliczność ta nie była przez pozwanego kwestionowana, a wskazana w pozwie wysokość czynszu najmu, wykazana przez powódkę na podstawie stosownej uchwały, wynosząca 49,20 zł miesięcznie jest tak niska, że w istocie nie budzi ona wątpliwości, co do jej prawdziwości. Nie ulega wątpliwości, że stawki rynkowe wynajęcia miejsca parkingowego na terenie O. są zdecydowanie wyższe. Przeprowadzenie w tej sytuacji dowodu z opinii biegłego było zbędne, tym bardziej, iż koszt tej opinii w warunkach niniejszej sprawy byłby znaczący w stosunku do wartości roszczenia i obciążałby co do zasady pozwanego.

W rezultacie uznanie długu przez pozwanego oraz niekwestionowanie przez niego dokumentów przedstawionych przez powódkę w niniejszej sprawie doprowadziły do zmiany zaskarżonego wyroku i zasądzenia od pozwanego na rzecz powódki kwoty 1.131,60 zł. Powódka domagała się zasądzenia wynagrodzenia za okres 23 miesięcy, po 49,20 zł za miesiąc, a zatem łącznie kwotę 1.131,60 zł.

Sąd Okręgowy uznał za niezasadne żądanie zasądzenia skapitalizowanych odsetek w kwocie 89,20 zł, naliczanych przez powódkę co miesiąc.

Z uchwały Sądu Najwyższego z dnia 7 stycznia 1998 r. (III CP 62/97) wynika, że wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z rzeczy nie dzieli się na świadczenia okresowe, jak np. alimenty czy renta, gdyż okresowej płatności nie przewiduje ustawa, lecz jest należnością jednorazową za cały okres korzystania z rzeczy przez posiadacza bez tytułu prawnego. W konsekwencji odsetki za opóźnienie należą się wierzycielowi nie za każdy okres naliczania czynszu lecz są świadczeniem naliczanym jednorazowo.

Dlatego odsetki ustawowe od roszczenia głównego, tj. kwoty 1.131,60 zł zasądzono od dnia wniesienia pozwu zgodnie z żądaniem zgłoszonym w pozwie.

Natomiast zarzut zatrzymania podniesiony przez pozwanego w sprzeciwie nie był zasadny. Warunkiem skuteczności zarzutu opartego na prawie zatrzymania jest konkretyzacja roszczenia będącego jego podstawą, i określenie jego zakresu a w przypadku zobowiązań pieniężnych także jego sumy przez wyrażenie jej w pieniądzu lub wskazanie przesłanek jej wysokości (m.in. wyrok Sądu Najwyższego z 24 listopada 1999r., I CKN 225/98). Brak jest w niniejszej sprawie wykazania zasadności takiego roszczenia pozwanego wobec powódki. Natomiast konstrukcja przepisu art. 461 § 1 k.c. daje podstawę do przyjęcia, że prawo zatrzymania kierowane jest do osoby domagającej się wydania rzeczy, a nie osoby żądającej wynagrodzenia za bezumowne korzystanie (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 4 listopada 1999r., II CKN 444/01).

Na marginesie można jedynie zauważyć, że z prawa zatrzymania nie wynika uprawnienie do bezpłatnego korzystania z cudzej nieruchomości. Prawo to służy wyłącznie egzekwowaniu własnych wierzytelności i ma charakter zabezpieczający; nie daje uprawnień dalej idących jak tylko prawo żądania, aby zwrot nieruchomości został orzeczony za jednoczesnym zwrotem przez właściciela nieruchomości nakładów lub ich wartości (wyrok Sądu Najwyższego z 5 września 2003r., II CKN 444/01).

Mając zatem na uwadze wskazane wyżej okoliczności Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. orzekł, jak w wyroku.

O kosztach postępowania apelacyjnego i postępowania przed Sądem I instancji orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c., zgodnie z którym w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań koszty będą wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone. Sąd może jednak włożyć na jedną ze stron obowiązek zwrotu wszystkich kosztów, jeżeli jej przeciwnik uległ tylko co do nieznacznej części swego żądania albo gdy określenie należnej mu sumy zależało od wzajemnego obrachunku lub oceny sądu. Taka sytuacja zachodziła w niniejszej sprawie, w której powódka uległa jedynie co do nieznacznej części roszczenia, tj. co do kwoty 89,20 zł tytułem skapitalizowanych odsetek ustawowych. Na koszty postępowania apelacyjnego składała się opłata od apelacji w wysokości 62 zł oraz opłata za czynności radcy prawnego przed Sądem II instancji, w wysokości 135 zł, ustalona na podstawie § 2 pkt 2 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2016 r. poz. 1667).

Dorota Ciejek Bożena Charukiewicz Krystyna Skiepko