UZASADNIENIE

Powód J. P. wniósł o nakazanie pozwanym A. C., M. A. i M. R. (1) zaprzestania rozpowszechniania nieprawdziwych i niesprawdzonych informacji i ocen naruszających dobre imię J. P.; nakazanie usunięcia skutków naruszenia dóbr osobistych powoda poprzez złożenie oświadczenie zatytułowanego ,,Przeprosiny dla J. P.” o następującej treści: „Wyrażam ubolewanie i przepraszam Pana J. P., radnego Rady Miejskiej w S., za bezprawne naruszenie jego dóbr osobistych i podanie nieprawdziwych informacji zawartych w „Protokole kontroli zespołu kontrolnego Komisji Rewizyjnej Rady Miejskiej w S. z dnia 5 października 2016r.", odczytanym w dniu 7 października 2016r. na posiedzeniu Komisji Rewizyjnej w Urzędzie Miejskim w S., w którym członkowie zespołu kontrolnego w składzie: M. R. (1), M. A., A. C. zawarli nieprawdziwe informacje odnośnie osoby radnego - Pana J. P., iż dopuszczając się fałszowania dokumentacji dotyczącej wypłat diet, miał na celu pobieranie podwójnego wynagrodzenia, tj. ze stosunku pracy w(...)w S. oraz ekwiwalentu pieniężnego za udział akcjach ratowniczych (...) w S.; w dokumentacji dotyczącej wypłat diet za udział w akcjach (...)w S. zabraniał ujawniać, że dostaje jakiekolwiek pieniądze za udział w tych akcjach albowiem straci mandat i w miejsce swojej osoby na liście osób uczestniczących w akcjach nakazywał kierowcy R. R. (1) wpisywanie swojego syna A. P. (1) oraz innych osób; jako radny Rady Miejskiej w S., a także(...)w S. i bezpośredni przełożony R. R. (1) zmuszał go do fałszowania dokumentacji wysłanej do Urzędu Miejskiego w S. dotyczącej uzyskiwanych diet za udział w akcjach ratowniczych (...)w S. oraz zastraszył kierowcę R. R. (1) i zmusił go do odejścia z funkcji (...)w (...) w S.. Ponadto powód wniósł o nakazanie pozwanym opublikowania w terminie 7 dni od uprawomocnienia się wyroku, na swój koszt oświadczenia jak w przeprosinach na stronie głównej strony internetowej (...) a także (...) na pierwszej stronie najbliższego numeru tygodnika ,,N.” oraz tygodnika (...), wyemitowanie za pośrednictwem telewizji internetowej (...) w/w oświadczenia odczytanego przez każdego z pozwanych oraz wysłanie w formie pisemnego oświadczenia do wszystkich radnych Rady Miejskiej w S. oraz Burmistrza S.. Ponadto, powód wnosił o upoważnienie go do zamieszczenia przedmiotowego oświadczenia na w/w stronach internetowych, na pierwszych stronach w/w tygodników, wyemitowania za pośrednictwem telewizji internetowej oraz do wysłania przedmiotowego oświadczenia do wszystkich radnych Rady Miejskiej w S. oraz do Burmistrza S.. Powód wniósł również o zasądzenie od pozwanych solidarnie kwoty 5.000 zł na rzecz (...)przy ul. (...). Strona powodowa wniosła również o zasądzenie od pozwanych na rzecz powoda kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Powód w uzasadnieniu podał, że pozwani wchodzili w skład zespołu kontrolnego Komisji Rewizyjnej Rady Miejskiej w S., który w dniu 05.10.2016 r. sporządził protokół z czynności kontrolnych w zakresie wydatkowania przez Urząd Miejski w S. wypłaty z budżetu gminy ekwiwalentu(...)działającym w gminie S.. Powód zarzucił, że w przedmiotowym protokole powód został pomówiony o popełnienie przestępstwa wyłudzenia środków publicznych w postaci diet pobieranych z Urzędu Miejskiego w S. za udział w akcjach ratowniczych (...)w S., fałszowania dokumentacji oraz do nakłaniania innych osób do fałszowania dokumentów. Protokół ten został odczytany przez M. R. (1) na posiedzeniu Komisji Rewizyjnej w Urzędzie Miejskim w S., który odbył się w dniu 07.10.2016 r. Na zaproszenie A. C. w posiedzeniu komisji brali udział przedstawiciele mediów lokalnych. Przebieg posiedzenia był transmitowany ,,na żywo” za pośrednictwem telewizji (...) Pismem z dnia 18 października 2016 r. pełnomocnik powoda wezwał każdego z pozwanych do usunięcia skutków naruszenia dóbr osobistych powoda i zaniechania dalszych naruszeń. W odpowiedzi na wezwanie pismem z dnia 27.10.2016 r. pozwani zawiadomili Prokuraturę Regionalną w B. o możliwości popełnienia przestępstwa przez powoda. Pozwani stwierdzili, że czują się zastraszeni i obawiają się o swoje życie i zdrowie. Powód wyjaśnił, że informacje zawarte w powyższym protokole są nieprawdziwe i jako takie naruszają dobra osobiste powoda. Przedmiotowym komunikatem powód został przedstawiony przez pozwanych jako człowiek postępujący niezgodnie z prawem, nadużywający władzy, wykorzystujący pełnione funkcje do osiągania osobistych korzyści. Osiąganie korzyści majątkowych w związku z pełnieniem funkcji publicznej jest jednoznacznie negatywnie oceniane przez lokalną społeczność, która wybrała danego funkcjonariusza publicznego, aby realizował jej interesy. Od takiej osoby oczekuje się bowiem wysokich kwalifikacji moralnych, w tym uczciwości, bezinteresowności i działania dla dobra ogółu. Wnioski płynące z protokołu podważają zaufanie społeczne do rzetelności działań powoda zarówno jako (...)w S., jak i(...)w S.. W odpowiedzi na zarzuty strony powodowej pozwani przyznali, że w dniu 07.10.2016r. podczas posiedzenia Komisji Rewizyjnej przy Radzie Miejskiej w S. przedstawili członkom Komisji Rewizyjnej opracowany przez zespół kontrolny protokół z czynności kontrolnych w zakresie wydatkowania przez Urząd Miejski w S. wypłaty z budżetu gminy ekwiwalentu(...) działającym w gminie S.. Na posiedzeniu obecne były również media, bowiem zgodnie z obowiązującymi przepisami posiedzenia komisji lub sesji rady są jawne. Pozwani zaznaczyli, że J. P. mimo, że był zaproszony na posiedzenie komisji, gdzie mógł odnieść się do zawartych w protokole uwag nie skorzystał z tych uprawnień. Wyjaśnili, że w wyniku podjętych czynności kontrolnych podkomisja powzięła informacje, które mogą świadczyć o możliwości popełnienia czynu zabronionego przez powoda. Pozwani stanowczo stwierdzili, że członkowie komisji nie wypowiadali się o podejrzeniach co do osoby powoda poza ramami ustawowymi czyli posiedzeniami komisji lub sesji. Przyjmując obecny stan prawny i faktyczny nie można zatem mówić o rozpowszechnianiu nieprawdziwych informacji, lecz jedynie o czynnościach kontrolnych zespołu.

Pozwani zwrócili uwagę, że radny jako funkcjonariusz publiczny, który wykonuje swoje funkcje podlega ochronie prawnej przewidzianej ustawą na podstawie art. 231a kk, zgodnie z którym z ochrony prawnej przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych podczas lub w związku z pełnieniem obowiązków służbowych funkcjonariusz publiczny korzysta również wtedy, jeżeli bezprawny zamach na jego osobę został podjęty z powodu wykonywanego przez niego zawodu lub zajmowanego stanowiska. Na gruncie prawa cywilnego ochrona dla radnego jako funkcjonariusza publicznego została przewidziana w art. 417 Kodeksu cywilnego. Zdaniem pozwanych na podstawie art. 304 § 1 i 2 k.p.k. mieli oni obowiązek zapoznać członków komisji i powiadomić organy ścigania o możliwości popełnienia przestępstwa. Pozwani wyjaśnili, że do chwili obecnej powód nie złożył odpowiedzi ani też nie zawarł sprostowania, a przedstawione w pozwie opisy mówiące o nieprawdziwych informacjach zamieszczonych w protokole komisji nie zostało w żaden sposób przedstawione i wykazane jako nieprawdziwe. Działające organy kontrolne w ramach(...)również nie zamieściły sprostowania czy też nie zawarły uwag do protokołu zespołu kontrolnego działającego w ramach Komisji Rewizyjnej. Pani burmistrz E. K. w ramach kompetencji również miała możliwość oddelegowania do zespołu kontrolnego osobę reprezentującą urząd, ale z tego uprawnienia gwarantowanego Ustawą o samorządzie gminnym nie skorzystała. Pozwani podkreślili, że działania organu kontrolnego przebiegały pod kątem legalności, rzetelności, celowości i gospodarności działalności organu wykonawczego w zakresie: wywiązywania się z ustawowych i statutowych zadań. Wszelkie elementy formalno - prawne zespołu kontrolnego zostały przeprowadzone zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa- a załączone materiały prasowe i filmowe nie były zamieszczane przez członków zespołu kontrolnego. Wyrokiem z dnia 24 maja 2017r. Sąd Okręgowy oddalił powództwo i zasądził od powoda na rzecz każdego z pozwanych kwoty po 1637 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Okręgowy poczynił następujące ustalenia faktyczne:

Powód J. P. jest radnym Rady Miejskiej w S., a także pełni funkcję (...)w S.. Pozwani A. C., M. A. i M. R. (1) również są radnymi Rady Miejskiej w S., a także wchodzili w skład zespołu kontrolnego Komisji Rewizyjnej Rady Miejskiej w S., który w dniu 05.10.2016 r. sporządził protokół z czynności kontrolnych w zakresie wydatkowania przez Urząd Miejski w S. wypłaty z budżetu gminy ekwiwalentu (...) działającym w gminie S.. Uchwałą nr (...)Rady Miejskiej w S. z dnia 03 czerwca 2016 r. w sprawie przyjęcia planu kontroli Komisji Rewizyjnej Rady Miejskiej w S. na rok 2016 przyjęto plan kontroli, zgodnie z którym na październik 2016 r. zaplanowano m. in. analizę wypłacanych diet dla(...)w gminie S.. Zespół kontrolny Komisji Rewizyjnej Rady Miejskiej w S. w dniu 05.10.2016 r. zgodnie ze wspomnianą uchwałą Rady Miejskiej w S. z dnia 03 czerwca 2016 r. sporządził protokół kontroli, z którego wynika, że w wypłacie diet strażakom z (...) S. występuje szereg nieprawidłowości. Członkowie zespołu wskazali, że występuje niezgodność wyjazdowych składów osobowych strażaków biorących udział w akcjach wykazanych na listach składanych do Urzędu Miejskiego w S. do celów rozliczenia diet ze składami osobowymi wykazanymi w notatniku byłego (...) S. R. R. (1), który miał obowiązek zapisywać w notatniku nazwiska strażaków biorących udział w akcji, daty i miejsca akcji, godziny rozpoczęcia i zakończenia akcji. Z analizy dokumentacji wynikało, że w miejsce J. P. biorącego udział w akcjach w dokumentacji dotyczącej uzyskania diet wysyłanej do Urzędu Miejskiego w S. wskazywane były inne osoby. Z rozmowy przeprowadzonej z byłym (...) S. R. R. (1) wynikło, że był on zmuszany do fałszowania wymienionej dokumentacji przez jego bezpośredniego przełożonego (...) S. i jednocześnie radnego Rady Miejskiej w S. J. P.. Jednocześnie wskazano, że powód w oświadczeniu majątkowym radnego nie wykazał w latach 2011-2015 kwot dochodu z ekwiwalentów pieniężnych diet za akcje strażackie, mimo iż miał taki obowiązek. Z dalszych ustaleń wynika, że pozwani A. C. i M. R. (1) w rozmowie z (...)w S. D. G. (1) potwierdzili zasady wypłacania ekwiwalentu za udział w akcjach ratowniczo-gaśniczych dla strażaków ochotników z(...)z terenu Gminy S.. D. G. (2) wyjaśnił, że wyznaczona osoba z (...)dostarcza wykaz strażaków ochotników sporządzony na podstawie książki zdarzeń, będącej na wyposażeniu samochodu pożarniczego z podaniem imienia i nazwiska, czasu trwania i miejsca akcji – sygnując to własnym podpisem i pieczęcią (...). Następnie(...)w rozmowie z I. potwierdza czas zdarzenia, miejsce i liczbę osób biorących udział w akcji. Na dzień 7.10.2016 r. zwołano posiedzenie Komisji Rewizyjnej, zaś porządek posiedzenia obejmował m. in. omówienie wyników kontroli diet wypłacanych (...)w Gminie S.. Na w/w posiedzeniu został przedstawiony członkom Komisji Rewizyjnej przez zespół kontrolny protokół z czynności kontrolnych z dnia 05.10.2016 r. w zakresie wydatkowania przez Urząd Miejski w S. wypłaty z budżetu gminy ekwiwalentu (...)działającym w gminie S.. Na posiedzeniu obecne były również media, bowiem zgodnie z obowiązującymi przepisami (w tym § 61 ust. 1 Statutu Gminy – k. 58) posiedzenia komisji lub sesji rady są jawne. J. P. mimo, że był zaproszony na posiedzenie komisji, gdzie mógł odnieść się do zawartych w protokole uwag nie skorzystał z tych uprawnień.

Pismem z dnia 18.10.2016 r. powód wezwał pozwanych do usunięcia skutków naruszeń dóbr osobistych i zaniechania dalszych naruszeń. Kontynuując Sąd I instancji podał, że członkowie Komisji działając na podstawie art. 304 § 1 i 2 k.p.k. pismem z dnia 27.10.2016 r. zawiadomili organy ścigania o możliwości popełnienia przestępstwa przez J. P.. Postanowieniem z dnia 18 listopada 2016 r. Prokuratura Rejonowa w Sokółce wszczęła śledztwo pod sygn. PR Ds. 1060.2016 w sprawie poświadczenia nieprawdy oraz nakłaniania do poświadczenia nieprawdy w dokumentacji dotyczącej wypłacania ekwiwalentu pieniężnego z budżetu gminy S. na rzecz strażaków z (...)w S. tj. o czyn z art. 271 § 3 kk i in. oraz składania fałszywych oświadczeń majątkowych przez radnego RM w S. J. P. tj. o czyn z art. 233 § 6 kk w zw. z art. 233 § 1 kk oraz zmuszania radnych RM w S. do zaniechania prawnej czynności służbowej tj. o czyn z art. 231 § 2 kk w zb. z art. 271 § 3 kk. Na rozprawie w dniu 18.01.2017 r. powód zeznał, że otrzymywał diety za udział w akcjach(...), gdy taka akcja była w nocy, w sobotę, w niedzielę lub w dzień wolny od pracy. Nie otrzymywał diety, gdy akcja była w godzinach jego pracy. Powód zeznał, że wskutek odczytania w dniu 07.10.2016 r. na posiedzeniu Komisji Rewizyjnej – na które zaproszone zostały też media - protokołu zespołu kontrolnego z dnia 05.10.2016 r. stracił zaufanie wśród mieszkańców, których reprezentuje jako radny, wśród strażaków i wśród miejscowej społeczności. Ponadto musi tłumaczyć się przed ludźmi, którzy twierdzą, że powód rzeczywiście wziął pieniądze. Zdaniem powoda pozwani nie zweryfikowali informacji zawartych w protokole. Wskazał, że pozwany A. C. już w 2015 r. naruszył jego dobra osobiste pisząc na swym blogu, że J. P. skusił się na kasę. Zdaniem powoda posiedzenie Komisji z dnia 07.10.2016 r. nie odbyło się w sposób legalny, bo członkowie Komisji Rewizyjnej nie otrzymali materiałów dotyczących tej sprawy, zaś burmistrz nie został poinformowany o treści protokołu przed odczytaniem, czego wymaga statut gminy. Pozwany M. A. potwierdził, iż zajmuje stanowisko radnego Rady Miejskiej w S. od 2014 r. i był członkiem Komisji Rewizyjnej Rady Miejskiej w S. od 2014 r. do czasu jej rozwiązania. Potwierdził fakt i treść zawartej uchwały dotyczącej przyjęcia rocznego planu kontroli, na podstawie którego Komisja miała obowiązek skontrolować prawidłowość wypłaty ekwiwalentów strażakom Straży Pożarnej w gminie S.. Wyjaśnił, że po porównaniu dokumentacji przedstawionej przez R. R. (1) i dokumentacji Urzędu Miejskiego w S. wraz z wykazem imiennym osób uczestniczących w akcjach zespół kontrolny dopatrzył się szeregu nieprawidłowości. R. R. (1) wyjaśnił skąd te różnice i powiedział, że powód kazał mu wpisywać inne nazwiska do wniosków o wypłatę ekwiwalentów do UM w S. ze względu na to, że powód jako radny nie może pobierać ekwiwalentu. Wskazał, że zgodnie o ustawą o samorządzie gminnym zespół miał obowiązek przedstawić wyniki kontroli i tak też uczynił na posiedzeniu 07.10.2016 r., które było jawne. Powyższe okoliczności zostały potwierdzone przez pozostałych pozwanych: A. C. i M. R. (1). Z kolei świadek E. B. – przewodnicząca Rady Sołeckiej wsi S. potwierdziła, że kierowca R. R. (1) mówił jej o nadużyciach jakie mają miejsce w (...) S. tj., że jak były wyjazdy interwencyjne(...) S. to na wyjazdy jeździł J. P. ale faktycznie nie figurował w dokumentach i na jego miejsce była wpisywana inna osoba. Podała, że R. R. (1) prowadził ewidencje tych wyjazdów, a wpisywanie fałszywych danych było na zlecenie J. P., co potwierdził też G. R.. R. R. (1) przekazał notatnik, w którym zapisywał skład osobowy wyjazdów (...)dla A. C.. Zdaniem świadka powód nadużywał władzy, a ludzie bali się go. Natomiast świadek W. S. będący obecnie kierowcą w (...) S. zeznał, iż nie ma wiedzy o jakichkolwiek nieprawidłowościach w dokumentacji związanej z wyjazdami (...). Nigdy o żadnych nieprawidłowościach nie mówił E. B. i nigdy nie było żadnych zarzutów kierowanych przez członków(...) do powoda. Zaś świadek H. C. - radna Rady Miejskiej w S. od grudnia 2014 r. i członek Komisji Rewizyjnej przy Radzie Miejskiej w S. od lutego 2015 r. do grudnia 2016 r., brała udział w posiedzeniu Komisji Rewizyjnej 07 października 2016 r.. Świadek zeznała, że członkowie komisji dostali tylko zawiadomienie i informacje odnośnie przebiegu obrad. Ponadto stwierdziła, że zespół kontrolny powinien składać się z 3 osób, a w przedmiotowej komisji wzięły udział 2 osoby co potwierdzili członkowie komisji. Zdaniem świadka pozwani oczernili powoda, który był obdarzony zaufaniem mieszkańców. Natomiast świadek R. R. (1) był kierowcą w (...) w S. przez 10 lat do lutego 2014 r. i zrezygnował z powodu konfliktu z powodem. Świadek podał, że J. P. był radnym i nie życzył sobie by go wpisywać w wyjazdy, pomimo tego, że w nich uczestniczył, o czym świadek poinformował E. B.. Z obawy przed powodem w miejsce J. P. świadek wpisywał inną osobę, która o tym nie wiedziała. Notatnik przekazał Komisji Rewizyjnej. Wskazał, że powód był agresywny, R. R. (1) widział jak powód kopał podwładnych. Z kolei świadek G. R. - brat R. R. (1) i skarbnik w (...) S. od 2008 r. do maja 2014 r., potwierdził fakt istnienia nieprawidłowości w(...) S., o czym wiedział od R. R. (1), który pokazał mu listę płac. Świadek tę listę skserował, zaś jego syn umieścił tę listę w Internecie na portalu S.. Według W. G. (1) sprawującego do końca marca 2017 r. stanowisko (...)w S. - nie miał on wiedzy, czy w (...) S. były jakiekolwiek nieprawidłowości odnośnie wypłacania ekwiwalentu strażakom. Podał, że od około pół roku przed odejściem z pracy R. R. (1) zaczęły się nieprawidłowości odnośnie sprawowania przez niego funkcji kierowcy w (...) S.. Podobną ocenę podał J. K. prezes (...) S. od 15 lat i jednocześnie strażak. Zeznał, że kierowca R. R. (1) nie wywiązywał się należycie ze swoich obowiązków, nie został zmuszony do odejścia z pracy. Natomiast nie ma wiedzy, aby powód jeździł na akcje a na listy były wpisywane inne osoby niż J. P.. Zdaniem świadka powód nie poniżał swoich podwładnych. Świadek A. P. (2), syn powoda i strażak w(...) S. zeznał, iż nie było takiej sytuacji, aby powód zmuszał R. R. (1) do odejścia z pracy, aby kogokolwiek uderzył. Świadek nie miał wiedzy, aby R. R. (1) wpisywał na listy inne osoby niż powód, za co powód pobierał ekwiwalent. Podał, że R. R. (1) nie dopełniał swoich obowiązków, nie dbał o porządek, nie było z nim kontaktu. Świadek jest zatrudniony w S. w pełnym wymiarze czasu pracy i nie jeździ w godzinach pracy na akcje. Na akcje świadek jeździ razem z ojcem. Zaś świadek M. G. podał, że powód bardzo dobrze traktował druhów. Świadek nie ma wiedzy o jakichkolwiek nieprawidłowościach w dokumentacji związanej z zapisywaniem nazwisk strażaków wyjeżdżających na akcje i z wypłatą za to ekwiwalentu. Kolejni świadkowie A. J., P. K. i K. D. - strażacy z (...) S., zgodnie zeznali, że nie mają wiedzy o nieprawidłowościach w dokumentacji związanych z ewidencjonowaniem wyjazdów na akcje. Nie mają wiedzy o niestosownym zachowaniu powoda wobec druhów. K. D. podał, że nie zna przyczyny odejścia R. R. (1) z pracy. Zdaniem P. K. często były problemy z dyspozycyjnością R. R. (1) jako kierowcy. Natomiast A. J. wyjaśnił, że R. R. (1) sam zdecydował o odejściu z pracy.

Świadek R. T. s. J. jest również strażakiem w (...) S., ale nie ma wiedzy o nieprawidłowościach w dokumentacji w (...) S.. Potwierdził, że rzadko jeździł na akcje i był wpisywany jako biorący udział, kiedy faktycznie tak nie było. Nie jeździł na akcje z A. P. (2). Jego zdaniem R. R. (1) sam zrezygnował z bycia kierowcą. Podobnie podał świadek R. T. s. M..

W tak ustalonym stanie faktycznym, Sąd Okręgowy oceniając żądanie powoda, w pierwszej kolejności rozważał istnienie przesłanek ochrony dóbr osobistych. Nie dał wiary zeznaniom powoda co do braku legalności działań pozwanych z uwagi na odmienne zeznania pozostałych świadków przesłuchanych w sprawie, których zeznania były spójne i wzajemnie się uzupełniały a także z uwagi na treść przedłożonych w sprawie dokumentów. Wskazał, że przesłanki ochrony dóbr osobistych i środki ich sądowej ochrony uregulowano w art. 24 k.c. Przesłankami ochrony dóbr osobistych, które muszą być spełnione łącznie, są: 1) istnienie dobra osobistego, 2) zagrożenie lub naruszenie tego dobra, 3) bezprawność zagrożenia lub naruszenia. Pierwsze dwie przesłanki musi udowodnić powód dochodzący ochrony; pozwany może bronić się, wykazując, że nie działał bezprawnie.

Sąd wskazał, że biorąc pod uwagę pierwsze przesłanki, to powód musi wykazać, iż doszło do zagrożenia lub naruszenia istniejącego dobra osobistego. Dobra osobiste wymienia przykładowo art. 23 k.c. Nie wystarcza tu powołanie się na naruszenie „dóbr osobistych", rozumiane jako jakaś krzywda, dyskomfort, ujemne przeżycie psychiczne. Trudności wiążą się z precyzyjnym określeniem kryteriów, według których należy oceniać, czy doszło do naruszenia dóbr osobistych. W razie stwierdzenia, że doszło do naruszenia dóbr osobistych Sąd może na podstawie art. 448 k.c. przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia. Podał, że na temat bezprawności działania Sąd Najwyższy wypowiedział się w sposób bardziej ogólny w wyroku z 19 października 1989 r., II CR 419/89, LexisNexis nr 296329 (OSP 1990, nr 11-12, poz. 377), wyjaśniając, że za bezprawne uważa się każde działanie naruszające dobro osobiste, jeżeli nie zachodzi żadna ze szczególnych okoliczności usprawiedliwiających je, oraz że „do okoliczności wyłączających bezprawność naruszenia dóbr osobistych na ogół zalicza się: działanie w ramach porządku prawnego, tj. działanie dozwolone przez obowiązujące przepisy prawa, wykonywanie prawa podmiotowego, zgodę pokrzywdzonego (ale z zastrzeżeniem uchylenia jej skuteczności w niektórych przypadkach) oraz działanie w obronie uzasadnionego interesu". Oczywiście, trzeba zawsze pamiętać, że w art. 24 § 1 kc ustawodawca wprowadził zasadę domniemania bezprawności i że to pozwany w procesie o ochronę dóbr osobistych ma obowiązek wykazania istnienia okoliczności usprawiedliwiających to działanie, a więc wyłączających bezprawność. (por. Gudowski J. (red.), Dmowski S., Rudnicki S., Trzaskowski R., Kodeks cywilny. Komentarz. Księga pierwsza. Część Ogólna, LexisNexis, 2014). W ocenie Sądu I instancji, w niniejszej sprawie nie został spełniony wymóg bezprawności działania pozwanych. Przy tym uznał, iż pozwani wykazali, że ich działanie nie było bezprawne i jako takie podlega ochronie. Zaznaczył, że pozwani jako radni rady Miejskiej w S. działali w granicach wyznaczonych przez ustawę o samorządzie gminnym i ich działania były podjęte zgodnie z Uchwałą nr (...)Rady Miejskiej w S. z dnia 03 czerwca 2016 r. w sprawie przyjęcia planu kontroli Komisji Rewizyjnej Rady Miejskiej w S. na rok 2016. Załącznik do niniejszej uchwały wskazywał na konieczność przeprowadzenia analizy wypłaconych diet dla (...)w gminie S.. Ponadto jako członkowie powołani do Komisji Rewizyjnej zgodnie ze Statutem gminy S., a także jako osoby wchodzące w skład zespołu kontrolnego zobligowani byli do podjęcia odpowiednich kroków w celu realizacji treści w/w uchwały. Podkreślił, że przed utworzeniem protokołu kontroli pozwani dochowując należytej staranności w wystarczającym stopniu poddali analizie dokumenty znajdujące się w posiadaniu Urzędu Gminy w S., a dotyczące wypłaty ekwiwalentu dla (...) działających w gminie S. a także przeprowadzili rozmowę z D. I. Gminy w S. odpowiedzialnym za wypłaty ekwiwalentu. Informacje otrzymane w powyższy sposób zostały zweryfikowane przez pozwanych poprzez rozmowę z R. R. (1), kierowcą pracującym w(...) w S.. Potwierdził on istnienie nieprawidłowości w dokumentacji poprzez niewpisywanie na listy osób biorących udział w akcjach J. P., mimo iż brał on w tych akcjach rzeczywiście udział, za co pobierał ekwiwalent. Powyższe wynikało z obawy R. R. (1) przez powodem, który miał go straszyć pozbawieniem pracy. Nieprawidłowości wynikały z analizy dokonanej przez pozwanych w zakresie notatek kierowcy z dokumentacją składaną do Urzędu Gminy. Powyższe, zdaniem Sądu Okręgowego, stanowiło dostateczną podstawę do wysnucia przez pozwanych wniosków, które zostały zawarte w protokole kontroli i które wskazywały na prawdopodobieństwo fałszowania przez powoda dokumentacji dotyczącej wyłudzenia środków publicznych w postaci ekwiwalentu pobieranego z Urzędu Miejskiego w S.. Pozwani zaś zobligowani przez prawo przedstawili na jawnym posiedzeniu Komisji Rewizyjnej treść sporządzonego przez siebie protokołu. O swoich podejrzeniach zawiadomili też zgodnie z art. 304 k.k. prokuraturę. Sąd Okręgowy podkreślił również, że w protokole kontroli pozwani nie zawarli kategorycznych stwierdzeń, że powód dokonał oszustwa we wskazanym zakresie, a jedynie, że podniesione w protokole rozbieżności wskazują na „prawdopodobieństwo fałszowania dokumentacji”. Mając to na uwadze, Sąd uznał, że pozew o ochronę dóbr osobistych (a tym samym o zadośćuczynienie z art. 448 k.c.) okazał się bezpodstawny, wobec tego został oddalony.

O kosztach procesu Sąd rozstrzygnął zgodnie z wyrażoną w art. 98 k.p.c. zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. Wynik sprawy uzasadniał zatem, na podstawie § 2 pkt. 3 i § 8 ust. 1 pkt. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U . Dz.U.2016.1667) obciążenie powoda obowiązkiem zwrotu na rzecz każdego z pozwanych kosztów zastępstwa procesowego w kwocie po 1637 zł.

Powyższy wyrok zaskarżył w całości powód J. P., zarzucając :

1) sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego, w tym:

a) ustalenie, że pozwani nie naruszyli dóbr osobistych powoda w sytuacji, gdy sformułowaniami zawartymi w protokole zespołu kontrolnego Komisji Rewizyjnej Rady Miejskiej w S. z dnia 5.10.2016 r., odczytanym na posiedzeniu Komisji Rewizyjnej w Urzędzie Miejskim w S. w dniu 7 października 2016 r. oraz swoimi wypowiedziami w trakcie tego posiedzenia naruszyli dobra osobiste powoda w postaci czci, godności i dobrego imienia;

b) ustalenie, że bezprawność ocen i zarzutów sformułowanych pod adresem powoda wyłącza działanie pozwanych podjęte w ramach obowiązującego porządku prawnego, określonego w ustawie o samorządzie gminnym oraz uchwale nr (...)Rady Miejskiej w S. z dnia 03 czerwca 2016 r. w sprawie przyjęcia planu kontroli Komisji Rewizyjnej Rady Miejskiej w S. na rok 2016 w sytuacji, gdy zakwestionowane przez powoda stwierdzenia nie są prawdziwe i nie zostały oparte na rzetelnej analizie stanu faktycznego;

c) ustalenie, że pozwani w wystarczającym stopniu poddali analizie dokumenty dotyczące wypłaty ekwiwalentu dla (...)w S. (dalej: (...)) i zweryfikowali informacje przekazane im przez R. R. (1), co w konsekwencji stanowiło dostateczną podstawę do wysnucia przez nich sformułowanych wniosków w sytuacji, gdy :

- oskarżanie powoda o dokonanie wyłudzenia środków publicznych w postaci diet pobieranych z Urzędu Miejskiego w S. za udział w akcjach ratowniczych(...) pozostaje w sprzeczności obowiązującymi przepisami prawa, a w szczególności art. 28 ust. 1 ustawy z 24 sierpnia 1991 roku o ochronie przeciwpożarowej (tekst jednolity: Dz.U z 2002 r. Nr 147, poz. 1229 z późn. zm., dalej uop), w myśl którego, powód jako członek (...), który uczestniczył w działaniu ratowniczym lub szkoleniu pożarniczym organizowanym przez(...) lub gminę, miał prawo do otrzymania ekwiwalentu pieniężnego, przy czym w obowiązującym porządku prawnym brak jest jakichkolwiek ograniczeń w zakresie wypłaty ekwiwalentu z racji sprawowanej przez powoda funkcji radnego;

- nie było podstaw do obwinienia powoda o fałszowanie dokumentów oraz poświadczenie w nich nieprawdy zważywszy, że z dokumentacji dot. wypłaty ekwiwalentu strażakom(...) S. wynika, że powód nie był osobą odpowiedzialną za jej prowadzenie (sporządzanie list uczestników akcji (...), przekazywanie jej do Urzędu Miejskiego w S., kwitowanie wypłaty środków i ich przekazywanie strażakom), lecz kompetencje w tym zakresie należały wyłącznie do kierowcy (...) S. R. R. (1), który nienależycie wywiązywał się ze swoich obowiązków, co potwierdza materiał dowodowy zgromadzony w toku niniejszego postępowania;

- bezpodstawne było stwierdzenie, że powód zabraniał ujawniać fakt pobierania przez siebie ekwiwalentu za udział w tych akcjach zważywszy, że wpisy w dokumentacji prowadzą do wniosku przeciwnego, bowiem powód figuruje na listach obecności jako uczestnik tych akcji, za co pobierał należny mu ekwiwalent pieniężny;

- nieuzasadnione było posądzenie powoda o zastraszanie R. R. (1) i zmuszenia go do rezygnacji z funkcji kierowcy w (...) S. zważywszy, że z informacji przekazanych pozwanym na posiedzeniu Komisji Rewizyjnej w dniu 7 października 2016r przez m.in. (...)w S. - W. G. (2) (potwierdzonych również w trakcie przesłuchania w toku niniejszej sprawy) wynikało, że R. R. (1) nienależycie wywiązywał się ze swoich obowiązków kierowcy w(...) tj: stawiał się na akcje w stanie nietrzeźwości, nie był dyspozycyjny, nie było z nim kontaktu, nie dbał o utrzymanie sprzętu oraz porządku i ostatecznie sam zrezygnował z funkcji kierowcy, przy czym nie było przeszkód, aby pozwani zweryfikowali przekazane im informacje w rozmowie z (...) (...) przed rzeczonym posiedzeniem Komisji Rewizyjnej;

- nieuprawnione było oskarżenie powoda o niestosowne zachowanie względem innych strażaków zważywszy, że przed posiedzeniem Komisji Rewizyjnej w dniu 7 października 2016r. nie weryfikowali twierdzeń R. R. (1) w tym zakresie, przy czym zarówno w trakcie przesłuchania członków (...) S. na policji oraz w toku niniejszego postępowania druhowie (...)zaprzeczyli, aby powód w jakikolwiek negatywny sposób zachowywał się względem innych osób, co w konsekwencji czyni osobę R. R. (1) całkowicie niewiarygodną;

d) ustalenie, że pozwani dochowali należytej staranności przy formułowaniu kwestionowanych stwierdzeń pod adresem powoda w sytuacji, gdy nie dokonano weryfikacji przekazanych im dokumentów i informacji przez R. R. (1);

2) naruszenie przepisów postępowania tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez:

a) dokonanie przez Sąd I instancji dowolnej i wybiórczej oceny materiału dowodowego zebranego w sprawie w sposób sprzeczny z doświadczeniem życiowym, regułami logicznego rozumowania i pominięciu w toku oceny części zebranego w sprawie materiału dowodowego, w tym:

i. protokołów z przesłuchania świadków w sprawie prowadzonej przez Prokuraturę Rejonową w Sokółce pod sygnaturą PR Ds. 1060.2016 podważających wiarygodność zeznań R. R. (1), który w istocie pomówił powoda;

ii. nośnika elektronicznego na płycie CD zawierającego nagranie transmisji posiedzenia Komisji Rewizyjnej z dnia 7 października 2016r. wskazującego, że:

- wypowiedzi pozwanych były pomówieniem powoda o popełnienie przestępstw w związku z ewidencjowaniem i wypłatą ekwiwalentu za udział w akcjach (...), naganne zachowanie względem R. R. (1) oraz innym członków (...) S.;

- pozwani nie zweryfikowali przekazanych im informacji przez R. R. (1) zważywszy, że już w trakcie tego posiedzenia informacje zostały zdementowane przez Komendanta (...) w S. - W. G. (3), który przedstawił zgoła odmienne przyczyny odejścia kierowcy z (...) S.;

b) przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów przeprowadzonych w sprawie, w tym:

i. zeznań świadka R. R. (1) poprzez przyznanie im waloru wiarygodności i miarodajności w sytuacji, gdy zeznania świadka są wewnętrznie sprzeczne, niespójne i nielogiczne, a przy tym nie znajdują potwierdzenia w pozostałym materiale dowodowym;

ii. zeznań świadka E. B. oraz G. R. poprzez przyznanie im waloru wiarygodności i miarodajności w sytuacji, gdy ich zeznania opierały się na nieprawdziwej relacji R. R. (1), a przy tym były wewnętrznie sprzeczne i niespójne. Jednocześnie E. B. pozostaje w konflikcie z powodem albowiem naruszała jego dobra osobiste, wskutek czego była wzywana do usunięcia skutków naruszenia dóbr osobistych powoda i zaprzestania dalszych naruszeń (vide: wezwanie z dnia 22 grudnia 2015r.);

(...). zeznań świadków W. G. (3), A. P. (2), J. K., M. G., A. J., P. K. i K. D., R. T. s. J. poprzez odmowę przyznania im waloru wiarygodności i miarodajności do przyjęcia, że pozwani swoim zachowaniem naruszyli dobra osobiste powoda mając na uwadze, że zeznania świadków są spójne i logiczne oraz wzajemne się uzupełniają;

iv. zeznań stron poprzez niezasadną odmowę przyznania waloru wiarygodności i miarodajności zeznaniom powoda do przyjęcia, że pozwani w bezprawny sposób naruszyli jego dobra osobiste, przy czym zeznania powoda znajdują potwierdzenie w pozostałym materiale dowodowym zgromadzonym w sprawie,

wskutek czego błędnie uznano, że roszczenie powoda o ochronę dóbr osobistych nie zasługuje na uwzględnienie, podczas gdy z całości materiału dowodowego wynika, iż bezprawnym działaniem pozwani naruszyli dobra osobiste powoda;

3) naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 23 k.c. w zw. z art. 24 k.c. poprzez ich błędną wykładnię, polegającą na przyjęciu, iż:

a) bezprawność ocen i zarzutów sformułowanych pod adresem powoda wyłącza działanie pozwanych podjęte w ramach obowiązującego porządku prawnego określonego w ustawie o samorządzie gminnym oraz uchwale nr (...) Rady Miejskiej w S. z dnia 03 czerwca 2016 r. w sprawie przyjęcia planu kontroli Komisji Rewizyjnej Rady Miejskiej w S. na rok 2016 w sytuacji, gdy zakwestionowane przez powoda stwierdzenia zawarte w odczytanym protokole nie są prawdziwe i nie zostały oparte na rzetelnej analizie stanu faktycznego;

b) pozwani swoimi wypowiedziami oraz sformułowaniami zawartymi w protokole zespołu kontrolnego Komisji Rewizyjnej Rady Miejskiej w S. z dnia 5.10.2016 r. odczytanym na posiedzeniu Komisji Rewizyjnej w Urzędzie Miejskim w S. w dniu 7 października 2016r. nie naruszyli dóbr osobistych powoda w postaci czci, godności i dobrego imienia w sytuacji, gdy uwzględniając obiektywne kryteria, zwyczaje przyjęte w środowisku oraz ocenę rozsądnego, uczciwie myślącego człowieka, zarzuty skierowane pod adresem powoda powinny zostać uznane za szczególnie krzywdzące, narażające go na utratę zaufania potrzebnego do wykonywania dotychczasowych funkcji społecznych i godzące w dobre imię powoda;

4) naruszenie art. 328 § 2 k.p.c. poprzez sporządzenie uzasadnienia wyroku w sposób nieodpowiadający zasadom określonym w tym przepisie, a w szczególności poprzez brak wskazania w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku czy w niniejszej sprawie na skutek działania pozwanych powód miał wystarczającą podstawę do negatywnych odczuć, a także nie wskazanie dowodów, którym Sąd I instancji odmówił waloru wiarygodności i miarodajności do czynienia na ich podstawie ustaleń:

Z uwagi na powyższe wniósł o: I. zmianę zaskarżonego wyroku poprzez:

1)nakazanie pozwanym A. C. i M. A. zaprzestania rozpowszechniania nieprawdziwych i niesprawdzonych informacji i ocen naruszających dobre imię J. P.;

2)nakazanie pozwanym A. C. i M. A. usunięcie skutków naruszania dóbr osobistych Pana J. P. poprzez złożenie oświadczenia zatytułowanego „Przeprosiny dla J. P." o następującej treści:

„Wyrażam ubolewanie i przepraszam Pana J. P., radnego Rady Miejskiej w S., za bezprawne naruszenie jego dóbr osobistych i podanie nieprawdziwych informacji zawartych w „Protokole kontroli zespołu kontrolnego Komisji Rewizyjnej Rady Miejskiej w S. z dnia 5 października 2016r.", odczytanym w dniu 7 października 2016r. na posiedzeniu Komisji Rewizyjnej w Urzędzie Miejskim w S., w którym członkowie zespołu kontrolnego w składzie: M. R. (2), M. A., A. C. zawarli nieprawdziwe informacje odnośnie osoby radnego - Pana J. P., iż:

- dokonał wyłudzenia środków publicznych w postaci diet pobieranych z Urzędu Miejskiego w S. za udział w akcjach ratowniczych (...) w S.;

- dopuszczając się fałszowania dokumentacji dotyczącej wypłat diet, miał na celu pobieranie podwójnego wynagrodzenia, tj. ze stosunku pracy w (...) w S. oraz ekwiwalentu pieniężnego za udział akcjach ratowniczych (...)w S.;

- w dokumentacji dotyczącej wypłat diet za udział w akcjach (...)w S. zabraniał ujawniać, że dostaje jakiekolwiek pieniądze za udział w tych akcjach albowiem straci mandat i w miejsce swojej osoby na liście osób uczestniczących w akcjach nakazywał kierowcy R. R. (1) wpisywanie swojego syna A. P. (1) oraz innych osób;

- jako radny Rady Miejskiej w S., a także(...)w S. i bezpośredni przełożony R. R. (1) zmuszał go do fałszowania dokumentacji wysłanej do Urzędu Miejskiego w S. dotyczącej uzyskiwanych diet za udział w akcjach ratowniczych(...) w S.;

- zastraszył kierowcę R. R. (1) i zmusił go do odejścia z funkcji kierowcy w(...)w S.;

przez co, informacje te godzą w dobre imię oraz cześć Pana J. P., jak również naraziły go na utratę zaufania potrzebnego do prawidłowego sprawowania funkcji radnego Rady Miejskiej w S. oraz (...)w S.;

3) nakazanie pozwanym A. C. i M. A. opublikowania w terminie 7 dni od uprawomocnienia się wyroku, na swój koszt, oświadczenia z punktu 2 pozwu, w następujących formach:

a) na stronie głównej strony internetowej (...) a także (...) pod tytułem „Przeprosiny dla J. P." z rozmiarem czcionki w zakresie tytułu 20 pkt. bold, w zakresie pozostałej treści minimum 14 pkt, czarną czcionką Times N. R. na białym tle przy zachowaniu odstępu między wersami 50% wielkości czcionki oświadczenia przy czym tekst powinien być zamieszczony na okres co najmniej 60 dni w taki sposób, aby bez jakichkolwiek ograniczeń był dostępny dla wszystkich użytkowników serwisów internetowych,

b) na pierwszej stronie najbliższego numeru tygodnika (...) oraz tygodnika (...) pod tytułem „Przeprosiny dla J. P." z rozmiarem czcionki w zakresie tytułu 20 pkt. bold, w zakresie pozostałej treści minimum 14 pkt, czarną czcionką Times New Roman na białym tle przy zachowaniu odstępu między wersami 50% wielkości czcionki oświadczenia;

c) wyemitowanie za pośrednictwem telewizji internetowej (...) odczytanego przez każdego z pozwanych ww. oświadczenia w sposób głośny i zrozumiały dla odbiorcy i opublikowanie nagrania na wskazanym portalu internetowym pod tytułem „Przeprosiny dla J. P." z rozmiarem czcionki w zakresie tytułu 20 pkt. bold, na okres co najmniej 30 dni przy czym nagranie powinno być zamieszczone w taki sposób, aby bez jakichkolwiek ograniczeń było dostępne dla wszystkich użytkowników serwisów internetowych;

d) wysłanie w formie pisemnego oświadczenia znormalizowanego, czarną czcionką Times N. R., rozmiar 14, interlinią 1,5, na białym tle formatu strony A4 do wszystkich radnych Rady Miejskiej w S. oraz Burmistrza S.;

4) upoważnienie powoda J. P. do zamieszczenia oświadczenia, o którym mowa w punkcie 2, w formach przewidzianych w punkcie 3 na koszt pozwanych A. C. i M. A. jeżeli pozwani nie wykonają swego obowiązku w terminie 7 dni od daty uprawomocnienia się wyroku;

5) zasądzenie od pozwanych A. C. i M. A. solidarnie kwoty 5.000 zł (pięć tysięcy złotych) na rzecz (...)przy ul. (...);

6) zasądzenie od pozwanych A. C. i M. A. na rzecz powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych;

II. zasądzenie od pozwanych A. C. i M. A. na rzecz powoda kosztów postępowania przez Sądem II instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg. norm przepisanych;

Sąd Apelacyjny ustalił i zważył, co następuje:

Apelacja powoda J. P. okazała się zasadna w części.

Sąd Apelacyjny nie podziela ustaleń poczynionych przez Sąd Okręgowy w tym zakresie, że pozwani nie naruszyli dóbr osobistych powoda oraz, że ich działania nie były bezprawne i pozwani w wystarczającym stopniu poddali analizie dokumenty dotyczące wypłaty ekwiwalentu dla (...) w S. oraz zweryfikowali informacje przekazane przez R. R. (1).

Wstępnie należy zaznaczyć, że Sąd Apelacyjny uzupełnił materiał dowodowy w sprawie dowodem z dokumentu przedstawionym w toku postępowania odwoławczego przez stronę powodową, a mianowicie postanowienia Prokuratora Prokuratury Rejonowej w Sokółce z 30 czerwca 2017 roku, sygn. akt PR.Ds 1060.2016. Autentyczność tego dowodu nie budziła wątpliwości, a także nie był kwestionowany przez strony niniejszego postępowania. W ocenie Sądu Apelacyjnego nie było podstaw do pominięcia wnioskowanego przez powoda dowodu na podstawie art. 381 k.p.c. z uwagi na fakt, że potrzeba powołania się na dowód z postanowienia o umorzeniu śledztwa wynikła po zakończeniu postępowania przed sądem I instancji. Wymienionym na wstępie orzeczeniem prokurator Prokuratury Rejonowej w Sokółce umorzyła śledztwo jakie toczyło się przeciwko powodowi J. P., gdyż ustalenia poczynione w toku tego postępowania nie dały żadnych podstaw do postawienia powodowi zarzutów odnośnie popełnienia czynów, jakie były mu przypisywane przez pozwanych. Powyższy fakt został ustalony na podstawie dowodu z dokumentu przedstawionego w toku postępowania odwoławczego przez stronę powodową, którego autentyczność nie budziła wątpliwości sądu, a także nie był kwestionowany przez strony niniejszego postępowania.

W pierwszej kolejności odnosząc się do zarzutów skarżącego, należy wskazać, że powód słusznie podnosi zarzut polegający na sprzeczności istotnych ustaleń Sądu I instancji z zebranym w sprawie materiałem dowodowym w tym zakresie, że pozwani nie naruszyli dóbr osobistych powoda sformułowaniami zawartymi w protokole zespołu kontrolnego Komisji Rewizyjnej Rady Miejskiej w S. z 5 października 2016 roku, odczytanymi na posiedzeniu Komisji Rewizyjnej w Urzędzie Miejskim w S. w dniu 7 października 2016 roku. Należy bowiem mieć na uwadze, że posiedzenie to miało charakter publiczny, a w posiedzeniu komisji brali udział przedstawiciele mediów lokalnych, co zapewniało przekazanie informacji dotyczących powoda szerokiemu gronu odbiorców. Przebieg posiedzenia był transmitowany na żywo za pośrednictwem lokalnej telewizji internetowej, a oskarżenia kierowanie wobec powoda na posiedzeniu komisji zostały jednoznacznie na niekorzyść powoda zaprezentowane w lokalnej prasie. Podkreślić trzeba, że wprawdzie we wstępnej części protokołu zapisano, iż stwierdzone rozbieżności wskazują na prawdopodobieństwo fałszowania dokumentacji dotyczącej wyłudzenia środków publicznych w postaci diet pobieranych z Urzędu Miejskiego w S., to jednak już w dalszej części protokołu w sposób wyraźny kilkukrotnie wskazywano na osobę powoda, jako sprawcę stwierdzonych nieprawidłowości, bardzo przy tym wnikliwie i szczegółowo opisując w jakich wyjazdach powód brał udział, z jednoznaczną sugestią, że w związku z tymi wyjazdami powód jako członek (...) dopuścił się fałszowania dokumentacji dotyczącej wypłat diet, a miał na celu pobieranie podwójnego wynagrodzenia – ze stosunku pracy w (...) spółki gminnej oraz ekwiwalentu pieniężnego za akcje wyjazdowe (...) S.. Ponadto stwierdzono, że jako (...) w S. i (...) w S. i bezpośredni przełożony R. R. (1) zmuszał go do fałszowania dokumentacji dotyczącej diet i wysyłanej do Urzędu Miejskiego w S.. Powyższe doprowadziło do tego, że osoba powoda została zdyskredytowania w oczach opinii publicznej. Zwraca również uwagę fakt, że w dalszej części protokołu pozwani wskazują na bardzo dobre stosunki koleżeńskie, a nawet przyjacielskie powoda z Burmistrzem S. – E. K., sugerując, że uwiarygadniała ona swoją osobą i aprobowała tym samym niezgodną z prawem działalność powoda.

Ponadto, zasadne są zarzuty odnoszące się do dokonanej przez sąd I instancji oceny, że pozwani dochowali należytej staranności przy formułowaniu kwestionowanych stwierdzeń pod adresem powoda w sytuacji, gdy nie dokonano należytej weryfikacji przekazanych im dokumentów i informacji od R. R. (1).

W ocenie Sądu Apelacyjnego, w zasadzie pozwani oparli swoje wnioski zawarte w protokole kontroli ograniczając się wyłącznie do dokumentacji i zapisów sporządzonych przez R. R. (1) oraz jego twierdzeń. Tymczasem, z zeznań świadka E. B. (k. 230v) wynika, że to R. R. (1), były (...), przyszedł do niej na początku kwietnia 2016 roku i zaczął opowiadać o nadużyciach jakie mają miejsce w(...) S. i to świadek skontaktowała go z pozwanym A. C.. W takiej sytuacji uznać należało, że pozwani, jako osoby piastujące funkcje publiczne, powinni zachować szczególną ostrożność w ocenie wiarygodności tego typu informacji i dążyć do ich weryfikowania z wypowiedziami także innych osób, czego jednak w okolicznościach sprawy niniejszej zabrakło.

Odnosząc się do zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c., zgodnie z którym sąd ocenia wiarogodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału, należało go ocenić jako częściowo uzasadniony. Skuteczne postawienie zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, to bowiem jedynie może być przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Konieczne jest przy tym wskazanie przyczyn dyskwalifikujących postępowanie sądu oraz określenie, jakie kryteria oceny naruszył sąd przy ocenie konkretnych dowodów, uznając brak ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłusznie im je przyznając, względnie stwierdzenie, iż rażąco naruszył zasady logicznego rozumowania oraz doświadczenia życiowego i że uchybienie to mogło mieć wpływ na wynik sprawy. Jednocześnie tylko ocena rażąco błędna lub oczywiście sprzeczna z treścią materiału dowodowego nieodpowiadająca zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, może czynić usprawiedliwionym zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c.

Odnosząc powyższe do okoliczności sprawy niniejszej, zwraca uwagę sprzeczność pomiędzy zeznaniami R. R. (1) złożonymi bezpośrednio przed Sądem Rejonowym (k. 231v-232), a tymi złożonymi w postępowaniu prowadzonym przez KPP w S., czego Sąd I instancji nie spostrzegł. W śledztwie R. R. (1) zeznał bowiem, że nie pamięta, czy powód zmuszał go do fałszowania dokumentacji oraz że „chyba raczej nie mogło dojść do takiej sytuacji, chyba że mogło dojść do pomyłki, żebym wpisał nazwisko i imię osoby, która nie brała udziału w akcji lub też żebym wpisał nazwisko innej osoby niż osoby, które wyjeżdżały na akcję” (k. 175v-176). Natomiast, przed Sądem I instancji R. R. (1) zeznał zgoła odmiennie, a mianowicie wskazał, że powód „nie życzył sobie, bym jego wpisywał w wyjazdy, pomimo tego że uczestniczył w tych wyjazdach”. Według świadka, jak powód „brał udział w wyjeździe ze mną to w swoim notatniku wpisywałem inną osobę, a pieniądze za wyjazd przekazywałem J. P.” (k. 231v-232). W tym miejscu należy dodać, że z listy dotyczącej udziału w akcjach (...)w S. wynika, iż przy nazwisku W. T., przy potwierdzeniu wypłaty kwoty 80 zł znajduje się taki sam podpis jak przy nazwisku R. R. (2) (k- 243 akt). W kolejnej liście przy nazwisku W. T. brak jest podpisu potwierdzającego wypłatę.

Ponadto, w trakcie śledztwa prowadzonego przez (...) w S. D. G. (1), pracownik Urzędu Miejskiego w S., do którego obowiązków należy między innymi obieg dokumentacji w sprawie ekwiwalentu za udział w akcjach ratowniczo – gaśniczych w O. na terenie gminy S., zeznał: „nic nie wiem żeby w (...) S. dochodziło do jakichkolwiek nieprawidłowości z wykazami wyjazdów na akcje” (k. 188v-189).

Poza tym, zeznania świadków W. G. (1), A. P. (2), J. K., M. G., A. J., P. K., K. D. nie potwierdzają aby to powód dokonał jakichkolwiek nieprawidłowości w dokumentacji, związanych z ewidencjonowaniem wyjazdów na akcje, jak również nieprawidłowego zachowania powoda wobec druhów. Z zeznań świadka R. T. s. J. nie wynika stanowczo, że był on wpisywany w dokumentacji w miejsce innych osób, pomimo, że faktycznie nie uczestniczył w akcji. Świadek podał tylko, że na policji dowiedział się, że był wpisywany w dokumentacji jako uczestniczący w wyjazdach pomimo, że nie uczestniczył w wyjazdach. Jednakże nie wskazywał, że czynił to powód.

W konsekwencji, na walor wiarygodności zasługiwały także wyjaśnienia i zeznania powoda o tym, że zdarzało mu się brać udział w akcji, gdy był w pracy i wtedy nie pobierał ekwiwalentu pieniężnego za udział w akcji. Powód przyznał także, że otrzymywał takie diety za udział w akcjach ratowniczo-gaśniczych, które odbywały się w nocy, w sobotę, w niedzielę lub w dzień wolny od pracy. Wobec postanowienia prokuratora Prokuratury Rejonowej w Sokółce z 30 czerwca 2017 roku, sygn. akt PR.Ds 1060.2016 o umorzeniu śledztwa, materiał dowodowy w sprawie nie pozwala na przyjęcie, aby takie zachowanie powoda stanowiło czyn zabroniony. W toku prowadzonego przez prokuratora postępowania nie potwierdziły się także żadne inne zarzuty stawiane powodowi.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego powyższe okoliczności nie zostały uwzględnione przez Sąd Okręgowy, co skutkowało błędnym przyjęciem, że pozwani dochowując należytej staranności w wystarczającym stopniu poddali analizie dokumenty znajdujące się w posiadaniu Urzędu Gminy w S., a dotyczące wypłaty ekwiwalentu dla (...)działających na terenie gminy S., również poprzez przeprowadzenie rozmowy z D. I. Gminy w S. odpowiedzialnym za wypłaty ekwiwalentu oraz z R. R. (1) – kierowcą pracującym w(...) w S..

Wprawdzie pozwani działali na podstawie uchwały nr (...)Rady Miejskiej w S. z 3 czerwca 2016 roku w sprawie przyjęcia planu kontroli Komisji Rewizyjnej Rady Miejskiej w S. na rok 2016 roku, jednak w formułowaniu zarzutów wobec powoda powinni przede wszystkim zachować powściągliwość. Tymczasem, okoliczności niniejszej sprawy pozwalają na przyjęcie, że informacje uzyskanie przez pozwanych od R. R. (1), zostały przez nich wykorzystane przede wszystkim w celu skompromitowania powoda w oczach jego wyborców.

Należało zatem uznać, że zachowanie pozwanych przekroczyło granice dozwolonej krytyki. Jakkolwiek wolność słowa gwarantowana jest przez polską Konstytucję, to jej granice wyznacza między innymi godność człowieka (za: wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie - I Wydział Cywilny z dnia 13 października 2017 r., sygn. akt I ACa 1208/16, Numer (...)).

Odnosząc się do zarzutów naruszenia prawa materialnego, to za zasadne należało uznać zarzuty apelacji dotyczące naruszenia art. 23 i 24 k.c. Zebrany w sprawie materiał dowodowy niewątpliwie wskazuje, że dobra osobiste powoda zostały naruszone.

Rzeczywiście osoby funkcjonujące w domenie publicznej, m.in. politycy czy samorządowcy, a taki status również w dacie orzekania należy przyznać powodowi, muszą liczyć się z publiczną krytyką, często nawet posuniętą do granic przyzwoitości, ale granic tych przekraczać jednak nie mogą. Krytyka cudzego postępowania lub zapatrywań nie powinna przekraczać granic potrzebnych do osiągnięcia społecznego celu krytyki, nie powinna też zawierać sformułowań obraźliwych. Wypowiadane opinie i sądy krytyczne powinny być podporządkowane celowi, jakiemu służy krytyka, nie mogą być natomiast nastawione na wywołanie ujemnych uczuć u osoby, której dotyczą. Wprawdzie każdy ma prawo do wyrażania opinii i ocen krytycznych wynikające z art. 54 ust. 1 Konstytucji RP, ale prawo to nie jest bezwzględne. Konstytucja w art. 47 gwarantuje ochronę dóbr osobistych, zaś Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności z dnia 4 listopada 1950 r. (Dz.U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284) przewiduje, iż wolność słowa może być ograniczona z uwagi m.in. na ochronę dóbr osobistych.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, treści przekazane przez pozwanych, naruszają dobra osobiste powoda. Tak przekazane informacje naruszałyby dobre osobiste każdego, kogo by dotyczyły, zatem spełniona została obiektywna przesłanka w ocenie naruszenia dóbr osobistych. Nadto, do naruszenia doszło w trakcie posiedzenia o charakterze publicznym. (za: wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie - I Wydział Cywilny z dnia 13 października 2017 r., sygn. akt I ACa 1208/16, Numer 1696396).

Podjęta w interesie społecznym krytyka jest działaniem pożądanym, jeżeli ma cechy rzetelności i rzeczowości, opiera się na informacjach, które zostały starannie zebrane i zweryfikowane oraz nie przekracza granic koniecznych do osiągnięcia jej celu. Należy odrzucić automatyzm polegający na uznaniu, że powołanie się na działanie w interesie społecznym zawsze wyłącza bezprawność naruszenia i wymagać zbadania w każdym przypadku wszystkich okoliczności, pozwalających na staranne wyważenie kolidujących ze sobą praw - do ochrony dóbr osobistych z jednej strony oraz wolności wypowiedzi i krytyki z drugiej strony. Prawidłowość zastosowania kryterium uzasadnionego interesu społecznego bada się w kontekście realizacji prawa do uczciwej krytyki, co wymaga oceny pod kątem prawdziwości zarzutu, a co najmniej - zastosowania właściwej metody w poszukiwaniu prawdy. Można w określonych okolicznościach złagodzić wymagania co do ścisłego wykazania wszystkich faktów, ale nie można ich całkowicie wyeliminować. Skuteczne powołanie się na wyłączenie bezprawności naruszenia dóbr osobistych z powodu działania w obronie społecznie uzasadnionego interesu wymaga wykazania co najmniej, że krytyka opiera się na informacjach, które zostały rzetelnie i starannie zebrane oraz zweryfikowane; tylko krytyka rzeczowa i rzetelna może rzeczywiście służyć dobru społecznemu (wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 21 maja 2015 r., sygn. akt IV CSK 557/14, Legalis nr 1263184).

Sąd Apelacyjny nie podzielił natomiast zarzutu apelującego co do naruszenia art. 328 k.p.c. Przepis ten określa konstrukcyjne elementy uzasadnienia wyroku, do których należy: ustalenie faktów, które sąd uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej oraz wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa. Dla skuteczności zarzutu obrazy tego przepisu konieczne jest wykazanie przez skarżącego, że uchybienie sądu w tym zakresie mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, czego skarżący nie uczynił. W judykaturze Sądu Najwyższego przyjmuje się jednolicie, że z natury rzeczy sposób sporządzenia uzasadnienia orzeczenia nie ma wpływu na wynik sprawy, ponieważ uzasadnienie wyraża jedynie motywy wcześniej podjętego rozstrzygnięcia. Z tego względu zarzut naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. może okazać się usprawiedliwiony tylko wówczas, gdy z uzasadnienia orzeczenia nie daje się odczytać, jaki stan faktyczny lub prawny stanowił podstawę rozstrzygnięcia, co uniemożliwia kontrolę instancyjną, co jednak w niniejszej sprawie nie miało miejsca.

Zatem biorąc pod uwagę przedstawione wyżej wywody, Sąd Apelacyjny uznał, że apelacja powoda zasługiwała na uwzględnienie, ale jedynie w części. Pozwani niewątpliwie naruszyli dobra osobiste powoda przez podanie w protokole kontroli nieprawdziwych informacji, jednakże nie w takim rozmiarze, jakim zarzucał to powód. W ocenie Sądu Odwoławczego pozwani w protokole kontroli zawarli nieprawdziwe informacje, w tym zakresie, że powód dopuszczając się fałszowania dokumentacji dotyczącej wypłat diet, miał na celu pobieranie podwójnego wynagrodzenia, tj. ze stosunku pracy w (...) w S. oraz ekwiwalentu pieniężnego za udział w akcjach ratowniczych (...)w S.. Jak też informacji, że jako (...)w S. i radny Rady Miejskiej w S. i bezpośredni przełożony R. R. (1) zmuszał go do fałszowania dokumentacji wysyłanej do Urzędu Miejskiego w S. dotyczącej uzyskiwania diet za udział w akcjach ratowniczych (...) w S.. Natomiast w pozostałej części żądania powoda były nie zasadne. Wbrew zarzutom powoda, w protokole nie zawarto takich treści o jakich mowa w pkt. 2 pozwu, a mianowicie, że powód dokonał wyłudzenia środków publicznych w postaci diet oraz aby zabraniał ujawniać, że dostaje jakiekolwiek pieniądze za udział w akcjach, albowiem straci mandat radnego. Z tych względów powództwo w pozostałym zakresie podlegało oddaleniu. Podobnie jak żądanie zapłaty kwoty 5.000 zł tytułem zadośćuczynienia. Podkreślić należy, że zgodnie z art. 24 §1 k.c. w razie naruszenia dobra osobistego pokrzywdzony może żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, uiściła odpowiednią sumę pieniężną na wskazany cel społeczny. Tego typu żądanie przedstawił powód, domagając się zasądzenia solidarnie od pozwanych na rzecz(...)przy ul. (...) - kwoty 5.000 złotych. Na podstawie art. 448 k.c. w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia. Umieszczenie art. 448 k.c. w tytule VI księgi III obejmującym odpowiedzialności za czyny niedozwolone oznacza jego odszkodowawczy charakter, mający jednak charakter szczególnego środka, służącego do usunięcia skutków naruszenia dóbr osobistych. Stanowi zatem specyficzną formę zadośćuczynienia za krzywdę moralną. Zdarzeniem, z którym ustawa – kodeks cywilny łączy odpowiedzialność przewidzianą w art. 448 k.c. musi stanowić zawinione naruszenie dobra osobistego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 grudnia 2002 r., sygn. V CKN 1581/00, publ. OSNC z 2004 r.), uznając przy tym jednolitość przesłanek żądania zadośćuczynienia i zasądzenia sumy na cel społeczny. Powyższe przesłanki odpowiedzialności zostały spełnione w niniejszej sprawie. Jednakże kompensata na podstawie art. 448 k.c. naruszenia dobra osobistego, w tym poprzez zapłatę na określony cel społeczny ma charakter fakultatywny. Sąd może je przyznać, biorąc pod uwagę całokształt okoliczności faktycznych, w tym winę sprawcy naruszenia i jej stopień oraz rodzaj naruszonego dobra (por. wyrok Sądu Najwyższego z 19 kwietnia 2006 r., sygn. II PK 245/05, publ. OSNP 2007 r., nr 7 – 8, poz. 101). Zdaniem Sądu Apelacyjnego, w okolicznościach faktycznych przedmiotowej sprawy uwzględnienie roszczenia o zapłatę na cel społeczny byłoby nadmierne w stosunku do naruszenia, chociaż wina pozwanych, na tle poczynionych ustaleń faktycznych, nie budziła wątpliwości. Zamiar pozwanych nakierowany na zdeprecjonowanie powoda był niewątpliwy. Sąd miał jednak na uwadze, że sposób ochrony dóbr osobistych nie może prowadzić do spowodowania dolegliwości naruszających poczucie sprawiedliwości.

W ocenie Sądu Apelacyjnego nałożony przez Sąd obowiązek przeproszenia będzie wystarczającą przestrogą dla pozwanych i da stronie powodowej wystarczającą satysfakcję Dalsza sankcja przekraczałaby powyższe granice.

Mając powyższe na uwadze, zgodnie z art. 386 § 1 k.p.c. Sąd Apelacyjny orzekł jak w pkt I sentencji orzeczenia i na podstawie art. 385 k.p.c. jak pkt. II. O kosztach postępowania przed sądem I i II instancji orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. zw. z § 8 ust. 1 pkt. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie w brzmieniu obowiązującym od 27.10.2016r. (Dz. U. poz. 1800 z późn.zm. ), jak w pkt. III i IV wyroku.

(...)

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE