Sygn. akt II Ka 40/18

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 marca 2018r.

Sąd Okręgowy w Koninie II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: SSO Agata Wilczewska

Protokolant: st. sekr. sąd. Dorota Sobieraj

przy udziale Małgorzaty Kudły Prokuratora Prokuratury Rejonowej w Koninie

po rozpoznaniu w dniu 23 marca 2018r.

sprawy M. B.

skazanego z art.280§1k.k. i innych

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę skazanego

od wyroku łącznego Sądu Rejonowego w Koninie

z dnia 5 grudnia 2017r. sygn. akt II K 1009/17

I.  Utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok.

II.  Zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. K. K. kwotę 147,60zł (w tym VAT) tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej skazanemu z urzędu w postępowaniu odwoławczym.

III.  Zwalnia skazanego w całości od zapłaty na rzecz Skarbu Państwa wydatków za postępowanie odwoławcze.

Agata Wilczewska

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Koninie w sprawie II K 1009/17, wydając wobec M. B. w dniu 5 grudnia 2017 r. wyrok łączny ustalił, że był on skazany następującymi wyrokami:

1.  Sądu Rejonowego w Koninie z dnia 15 maja 2013 r. w sprawie o sygn. akt II K 140/13 za przestępstwo z art. 280 § 1 k.k. w zw. z art. 275 § 1 k.k. w zw. z art. 278 § 5 k.k. w zw. z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 282 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. popełnione w dniu 16 listopada 2012 r., na karę 2 lat pozbawienia wolności
z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby lat 5 oraz karę grzywny w ilości 50 stawek dziennych przy ustaleniu wysokości jednej stawki dziennej na kwotę 10 zł; postanowieniem Sądu Rejonowego w Koninie z dnia 26 kwietnia 2017 r. w sprawie II Ko 267/17 zarządzono wykonanie w/w kary pozbawienia wolności,

2.  Sądu Rejonowego w Słupcy z dnia 2 lutego 2016 r. w sprawie o sygn. akt II K 582/15 za przestępstwo z art. 278 § 1 k.k. popełnione dnia 16 września 2015 r., na karę 2 lat ograniczenia wolności z obowiązkiem wykonywania nieodpłatnej kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 30 godzin miesięcznie; postanowieniem Sądu Rejonowego w Koninie z dnia 26 stycznia 2017 r.
w sprawie II Ko 3099/16 zarządzono wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności w rozmiarze 365 dni; karę tą skazany odbywa od dnia 9 lutego 2017 r., a jej koniec przypada na dzień 9 lutego 2018 r.,

3.  Sądu Rejonowego w Koninie z dnia 16 stycznia 2017 r. w sprawie o sygn. akt II K 1301/16 za przestępstwo z art. 288 § 1 k.k. w zw. z art.12 k.k. popełnione w dniu 25 lipca 2016 r., na karę 1 roku i 6 miesięcy ograniczenia wolności
z obowiązkiem wykonywania nieodpłatnej kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 40 godzin miesięcznie,

4.  Sądu Rejonowego w Koninie z dnia 26 stycznia 2017 r. w sprawie o sygn. akt II K 1465/16 za przestępstwo z art. 279 § 1 k.k. w zw. z art. 283 k.k. popełnione w dniu 24 września 2016 r., na karę 2 lat ograniczenia wolności z obowiązkiem wykonywania nieodpłatnej kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 30 godzin miesięcznie.

Wyżej wymienionym wyrokiem Sąd Rejonowy na podstawie art. 85 § 1 i 2 k.k., art. 85a k.k., art. 86 § 1 k.k., art. 87 § 1 k.k. w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 lipca 2015 r. w zw. z art. 4 § 1 k.k. w zw. z art. 19 ust.1 ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o zmianie ustawy - Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw połączył karę pozbawienia wolności orzeczoną wyrokiem Sądu Rejonowego w Koninie w sprawie
o sygn. akt II K 140/13 oraz kary ograniczenia wolności orzeczone: wyrokiem Sądu Rejonowego w Słupcy w sprawie II K 582/15 i wyrokami Sądu Rejonowego
w K. w sprawie II K 1301/16 i II K 1465/14 i wymierzył skazanemu M. B. karę łączną 3 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności.

Na podstawie art. 577 k.p.k. na poczet kary łącznej pozbawienia wolności Sąd zaliczył skazanemu okres odbytej zastępczej kary pozbawienia wolności w sprawie II K 582/15 Sądu Rejonowego w Słupcy od dnia 09 lutego 2017 r.

Nadto Sąd utrzymał w mocy pozostałe rozstrzygnięcia zawarte w wyrokach podlegających łączeniu.

Apelację od powyższego wyroku wniósł obrońca oskarżonego zaskarżając go
w części, co do rozstrzygnięcia z pkt. I. Na podstawie art. 438 k.p.k. orzeczeniu zarzucił rażącą niewspółmierność orzeczonej wobec skazanego w pkt I wyroku kary łącznej, co stało się przyczyną nienależytego zastosowania zasady częściowej absorbcji do łączenia wymierzonych skazanemu kar jednostkowych i przyjęcie zbyt daleko idącej zasady kumulacji, a także nienależyte rozważanie iż postawa skazanego dostatecznie ustabilizowała się, zaś proces resocjalizacji przebiega prawidłowo.

Stawiając ten zarzut obrońca wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku
i orzeczenie kary łącznej w wymiarze 2 lat pozbawienia wolności.

Nadto obrońca wniósł o zasądzenie na rzecz kancelarii adwokackiej adw. K. K. kosztów pomocy prawnej udzielonej skazanemu
w postępowaniu odwoławczym, oświadczając jednocześnie, że koszty te nie zostały uiszczone w żadnej części.

Sąd odwoławczy zważył co następuje:

Wniesiona apelacja okazała się niezasadna. Wprawdzie skarżący kwestionuje jedynie wymiar orzeczonej kary, tym niemniej Sąd odwoławczy krótko odniesie się do przepisów zastosowanych przez Sąd I instancji.

Jak słusznie zauważył Sąd Rejonowy z dniem 1 lipca 2015 r. weszła w życie nowelizacja kodeksu karnego wprowadzająca nowe zasady łączenia kar. Zgodnie z art. 19 ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw przepisów rozdziału IX ustawy (kodeksu karnego, odnoszących się do zbiegu przestępstw oraz łączenia kar i środków karnych) nie stosuje się do kar prawomocnie orzeczonych przed dniem wejścia w życie ustawy, chyba że zachodzi potrzeba orzeczenia kary łącznej w związku z prawomocnym skazaniem po dniu wejścia w życia niniejszej ustawy. W realiach niniejszej sprawy podkreślić należy, iż wyroki w sprawach II K 582/15, II K 1301/16 i II K 1465/16 wydane zostały już po dniu 1 lipca 2015 r. Zastosowanie w przedmiotowej sprawie mogły zatem znaleźć przepisy art. 85 k.k. i n. w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 20 lutego 2015 r.
o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U z 2015 r., poz. 396) – art. 19 ust. 1 w/w ustawy. Należy przy tym zauważyć, że znowelizowane przepisy umożliwiają wymierzenie kary łącznej poprzez połączenie wcześniej orzeczonej wobec skazanego i podlegającej wykonaniu kary pozbawienia wolności,
a taka została orzeczona w sprawie II K 140/13 (art. 85 § 1 k.k.). Już choćby ta okoliczność powoduje, że nowe przepisy pozostają dla skazanego względniejsze aniżeli wcześniej obowiązujące przepisy rozdziału IX kodeksu karnego i słusznie znalazły zastosowanie w przedmiotowej sprawie. Trafnie Sąd Rejonowy podnosi również, że gdyby orzekać o karze łącznej w oparciu o dotychczas obowiązujące przepisy, połączeniu podlegałyby jedynie kary ograniczenia wolności orzeczone
w sprawach II K 1301/16 oraz II K 1465/16.

Zgodnie z aktualnym brzmieniem art. 85 § 1 k.k. jeżeli sprawca popełnił dwa lub więcej przestępstw i wymierzono za nie kary tego samego rodzaju albo inne podlegające łączeniu, sąd orzeka karę łączną. Z kolei § 2 tego artykułu stanowi, iż podstawą orzeczenia kary łącznej są wymierzone i podlegające wykonaniu,
z zastrzeżeniem art. 89 k.k., w całości lub w części kary lub kary łączne za przestępstwa, o których mowa w § 1. Przepis art. 87 § 1 k.k. wskazuje zaś, że w razie skazania za zbiegające się przestępstwa na kary pozbawienia wolności i ograniczenia wolności sąd wymierza karę łączną pozbawienia wolności, przyjmując, że miesiąc ograniczenia wolności równa się 15 dniom pozbawienia wolności.

Sąd I instancji kierując się powyższymi przepisami prawidłowo orzekł, iż
w niniejszej sprawie połączeniu podlegają kara pozbawienia wolności orzeczona
w sprawie II K 140/13 oraz kary ograniczenia wolności orzeczone w sprawach II K 582/15, II K 1301/16 i II K 1465/16. Przy łączeniu w/w kar z karą orzeczoną
w sprawie II K 582/15 należało mieć także na względzie fakt, iż łączeniu podlegała kara zasadnicza nie zaś kara zastępcza orzeczona w miejsce niewykonanej kary ograniczenia wolności (par. wyr. SN z 17.01.2008 r., V KK 459/07).

Dokonana przez Sąd I instancji analiza konfiguracji wyroków podlegających połączeniu w myśl art. 85 k.k. w brzmieniu obowiązującym od 1 lipca 2015 r. była poprawna, czego zresztą w żaden sposób skarżący nie kwestionuje. Na zasadność takiego rozstrzygnięcia, czego również nie kwestionuje apelujący wskazuje tak rodzaj wymierzonych kar jak i fakt, iż w dniu wyrokowania przez Sąd Rejonowy podlegały one wykonaniu w całości lub w części. Sąd odwoławczy w pełni podziela argumenty zawarte w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku i stwierdza, że Sąd I instancji
w żadnym wypadku nie dopuścił się naruszenia przepisu art. 85 k.k.

Odnosząc się do podniesionego przez skarżącego zarzutu rażącej surowości kary wskazać należy, iż jest on tylko wówczas zasadny, gdy na podstawie ujawnionych okoliczności, które powinny mieć zasadniczy wpływ na jej wymiar, można uznać, że zachodzi wyraźna różnica pomiędzy karą wymierzoną przez Sąd I instancji a karą, jaką należałoby wymierzyć w następstwie prawidłowego zastosowania dyrektyw wymiaru kary oraz zasad ukształtowanych przez orzecznictwo sądów. Nie chodzi przy tym o każdą ewentualną różnicę co do jej wymiaru, ale o różnicę ocen tak zasadniczej natury, iż karę dotychczas wymierzoną nazwać można byłoby – również w potocznym znaczeniu tego słowa – rażąco niewspółmierną, to jest niewspółmierną w stopniu nie dającym się wręcz zaakceptować (wyr. SN z 02.02.1995 r., II KRN 198/94, OSNPP 6/1995, poz. 18).

Granice kary łącznej określa art. 86 § 1 k.k. zgodnie z którym sąd wymierza karę łączną w granicach od najwyższej z kar wymierzonych za poszczególne przestępstwa do ich sumy, nie przekraczając jednak 810 stawek dziennych grzywny, 2 lat ograniczenia wolności albo 20 lat pozbawienia wolności. Orzekając karę łączną, sąd bierze pod uwagę przede wszystkim cele zapobiegawcze i wychowawcze, które kara ma osiągnąć w stosunku do skazanego, a także potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa – art. 85a k.k. Zwrot „przede wszystkim” użyty w w/w przepisie wskazuje jednak, że okoliczności w nim wymienione nie stanowią katalogu zamkniętego. Wymiar kary łącznej winien być zatem określany także relacjami zachodzącymi pomiędzy prawomocnie osądzonymi czynami. Relacje te sprowadzają się do określenia, jak bliski związek przedmiotowo – podmiotowy łączy te czyny. Im bliższe są te relacje, tym bardziej wyrok łączny powinien być zbliżony do dopuszczalnego minimum, uwarunkowanego wysokością kar orzeczonych za przestępstwa objęte tym wyrokiem, im związek ten luźniejszy, tym przeważać powinno kumulowanie poszczególnych kar (wyr. SN z 25.10.1983 r., IV KR 213/83, OSNKW z 1984 r., z. 5-6, poz. 65). Przez związek przedmiotowo – podmiotowy należy zaś rozumieć podobieństwo rodzajowe zbiegających się przestępstw, motywację oraz czas i miejsce popełnienia każdego z nich.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy stwierdzić należy, że skazany popełnił poszczególne czyny, stanowiące podstawę wyroku łącznego, na stosunkowo długiej przestrzeni czasowej albowiem przestępstwa popełniał w okresie od 16 listopada 2012 r. (II K 140/13) do 24 września 2016 r. (II K 1465/16). Sąd odwoławczy dostrzega natomiast, że wszystkie skierowane zostały przeciwko mieniu.

Wyznaczany przy zastosowaniu w/w przepisów dolny i górny próg kary łącznej, odnośnie zbiegu przestępstw co do kar orzeczonych w sprawach II K 140/13, II K 582/15, II K 1301/16 oraz II K 1465/16 wynosił od 2 pozbawienia wolności do 4 lat i 9 miesięcy pozbawienia wolności. Analiza zaskarżonego wyroku wskazuje, że Sąd Rejonowy określając dolny i górny próg kary łącznej miał na uwadze art. 87 § 1 k.k. nakazujący przyjęcie miesiąca kary ograniczenia wolności jako równego 15 dniom pozbawienia wolności.

Przeprowadzony przez Sąd Rejonowy dowód z aktualnej opinii o skazanym, odbywającego obecnie zastępczą karę pozbawienia wolności, pozwolił Sądowi orzekającemu zorientować się jak przebiega proces jego resocjalizacji, co ma istotne znaczenie przy określeniu wymiaru kary łącznej. M. B. dotychczas nie był nagradzany, był natomiast raz karany naganą za wykonanie tatuażu. W oddziale funkcjonuje bezkonfliktowo, nie przejawia zachowań agresywnych, zaś wobec przełożonych jest regulaminowy. Według opinii nie jest osobą zdemoralizowaną i nie należy do nieformalnych struktur podkultury przestępczej. Ma krytyczny stosunek do popełnionych przestępstw. Karę pozbawienia wolności odbywa w systemie programowanego oddziaływania. Uczestniczy w programach readaptacyjnych oraz wykonuje nieodpłatnie pracę w grupie remontowo-budowlanej.

W ocenie Sądu Okręgowego, Sąd Rejonowy odnośnie kary łącznej orzeczonej w pkt. I wyroku zasadnie uznał, że brak jest podstaw do wzięcia pod uwagę najbardziej rygorystycznego dla skazanego modelu, tj. kumulacji, ani też najbardziej korzystnego dla skazanego systemu absorpcji, słusznie w tej sytuacji stosując zasadę asperacji. Szczególną uwagę zwrócić bowiem należy na wcześniejszą karalność skazanego. Pomimo wymierzania kolejnych kar M. B. nie zmienił swojego zachowania. Cele zapobiegawcze i wychowawcze o których stanowi art. 85a k.k.
w przedmiotowej sprawie winny być zatem rozważane ze szczególną uwagą. W tej sytuacji umiarkowanie bliski związek przedmiotowo – podmiotowy wynikający z faktu, iż czyny skazanego skierowane były przeciwko mieniu, nie mógł mieć decydującego znaczenia. Wymierzenie zatem kary łącznej 3 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności uwzględnia w należyty sposób dotychczasową karalność skazanego, jego obecną postawę w zakładzie karnym, a także, choć w mniejszym stopniu, związek pomiędzy popełnionymi przez skazanego przestępstwami.

Mając na względzie wszystkie przedstawione powyżej okoliczności, Sąd odwoławczy – nie znajdując uchybień określonych w art. 439 k.p.k. ani art. 440 k.p.k., podlegających uwzględnieniu z urzędu i powodujących konieczność zmiany bądź uchylenia zaskarżonego rozstrzygnięcia – na podstawie art. 437 § 1 k.p.k. orzekł jak w wyroku.

O kosztach sądowych związanych z postępowaniem odwoławczym Sąd odwoławczy orzekł na podstawie art. 624 k.p.k. uznając, że poniesienie kosztów sądowych byłoby dla skazanego zbyt uciążliwe ze względu na jego obecną sytuację osobistą i majątkową.

Nadto Sąd Okręgowy na podstawie § 4 ust. 1 i 3, § 17 ust. 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz. U. z 2016 r., poz. 1714) zasądził na rzecz adwokat K. K. kwotę 147,60 zł tytułem obrony wykonywanej z urzędu w postępowaniu odwoławczym.

Agata Wilczewska