UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 31 lipca 2017 roku Sąd Rejonowy w Opocznie po rozpoznaniu sprawy z powództwa W. P. przeciwko Towarzystwu (...) S.A. z siedzibą w W. o zapłatę

1. zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 18.083,00 złotych z odsetkami ustawowymi od dnia 10.02.2015r. do dnia 31.12.2015r. oraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1.01.2016r. do dnia zapłaty

2. zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 4.735,90 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

Podstawą powyższego wyroku stanowiły przytoczone poniżej ustalenia i zarazem rozważania Sądu Rejonowego:

W dniu 1 stycznia 2015 r. po północy na terenie gospodarstwa rolnego stanowiącego współwłasność W. P. i jego byłej żony w częściach równych, położonego w (...) podczas nieobecności właściciela doszło do zaprószenia ognia, w wyniku którego doszło do pożaru budynku. W wyniku pożaru całkowitemu spaleniu uległo poszycie dachowe wraz z więźbą dachową i strop oddzielający parter od strychu. Uszkodzeniom termicznym uległy także ściany. Częściowemu nadpaleniu i całkowitemu zawaleniu uległa wiata przynależna do budynku.

W. P. zawarł z Towarzystwem (...) S.A. z siedzibą w W. w dniu 8 lutego 2011 r. umowę obowiązkowego ubezpieczenia rolnego polisa nr (...) na okres od 19.01.2011 r. do 18.01.2012 r. Polisa ta obejmowała następujące budynki:

- dom o powierzchni 44 m2 z sumą ubezpieczenia 17.000,00 zł,

- budynek gospodarczy o powierzchni 88 m2 z sumą ubezpieczenia 30.000,00 zł,

- stodołę o powierzchni 108 m2 z sumą ubezpieczenia 13.000,00 zł,

- budynek gospodarczy - narzędziownię o powierzchni 48 m2 z sumą ubezpieczenia 11.000 zł.

Kolejna polisa obowiązkowego ubezpieczenia rolnego nr (...) została zawarta na okres od dnia 19.01.2012 r. do 18.01.2013 r. Obejmowała ona:

- dom o powierzchni 44 m2 z sumą ubezpieczenia 65.000,00 zł,

- budynek gospodarczy o powierzchni 88 m2 z sumą ubezpieczenia 70.000,00 zł,

- stodołę o powierzchni 108 m2 z sumą ubezpieczenia 18.000,00 zł,

- budynek gospodarczy - narzędziownię o powierzchni 48 m2 z sumą ubezpieczenia 22.000 zł,

- budynek gospodarczy o powierzchni 81 m2 z sumą ubezpieczenia 43.000,00 zł.

W dacie przedmiotowego zdarzenia gospodarstwo rolne (...) było objęte umową ubezpieczenia rolnego - polisa nr (...) zawartą w dniu 18 stycznia 2014 r. na okres od 19.01.2014 r. do 18.01.2015 r. Polisa ta obejmowała następujące budynki:

- mieszkalny o powierzchni 44 m2 z sumą ubezpieczenia 65.000,00 zł,

- warsztat o powierzchni 88 m2 z sumą ubezpieczenia 70.000,00 zł,

- stodołę o powierzchni 108 m2 z sumą ubezpieczenia 18.000,00 zł,

- warsztat o powierzchni 48 m2 z sumą ubezpieczenia 22.000,00 zł,

- warsztat o powierzchni 81 m2 z sumą ubezpieczenia 43.000,00 zł.

Ubezpieczeniem gospodarstwa rolnego (...) od 2002 r. zajmował się agent ubezpieczeniowy K. B.. Zawarcie umowy ubezpieczenia na okres od stycznia 2014 r. do stycznia 2015 r. nastąpiło w Biurze w O.. Była to umowa wznowiona. Wszystkie dane na tej umowie były konsekwencja danych z poprzedniego roku, z automatu dane z systemu. Dane dotyczące roku budowy i obmiaru budynków były na podstawie oświadczenia klienta. Agent ubezpieczeniowy przy nowej umowie jest zobligowany, aby te dane podawane przez klienta weryfikować. W 2014 r. ubezpieczył on budynki wzorując się na polisach z 2012 r. i z 2013 r. i przed zawarciem umowy o ubezpieczenie nie był na posesji W. P.. Był przekonany, że ubezpieczenie dotyczy obiektów-budynków po lewej stronie.

Przed pożarem posesja W. P. była zabudowana następującymi budynkami: od drogi nowym budynkiem, który był postawiony równolegle do tego, który się spalił, w drugą stronę była stodoła, za stodołą szopa i dobudowany do niej budynek. Od 2001 r. były ubezpieczane budynki za wyjątkiem budynku o wymiarach 36 m długości i szerokości 14,5 m w części mieszkalnej i 12,5 m w części dalszej - garażowej. Budowa tego budynku było rozpoczęta w 2002 r. i nie jest on jeszcze wykończony w całości. Postawiony on jest z pustaków, a przykryty blachą. Ubezpieczeniem z 2014 r. objęty był budynek, który się spalił. Znajdował się on już na posesji w momencie jej zakupu w 1992 r. Zbudowany był z dużych pustaków szlakowych. Jego wymiar wynosił 5,05 m szerokości i 20 m długości. Pokryty był dachówką cementową, która po zapadnięciu została wymieniona na eternit. W budynku tym była część mieszkalna - pokój z kuchnią, która początkowo służyła do mieszkania, a następnie do przechowywania zboża. Dalszą część tego budynku stanowiła obora. W oborze W. P. nie trzymał inwentarza żywego, bo zajmuje się szkółką - uprawą drzew. Ten ciąg budynków został ubezpieczony w 2014 r. na 135.000 zł. W. P. podpisał wniosek o ubezpieczenie. Wiedział, że przy zawieraniu pierwszej umowy ubezpieczenia kwota ubezpieczenia tego budynku była niższa. W 2014 r. wiedział, że był podany rok budowy 1990, bo tego żądał ubezpieczyciel, a on nie miał żadnych dokumentów dotyczących jego budowy. W poprzednich latach też tak ubezpieczał ten budynek. Zgodził się na sumę ubezpieczenia i wyższą składkę.

Zły stan techniczny pozostałości budynku gospodarczego z 2 mieszkaniami W. P. ma związek przyczynowo - skutkowy związany z powstałym zdarzeniem - pożarem w dniu 1 stycznia 2015 r. Wiata praktycznie uległa zniszczeniu w całości.

Uszkodzenia na skutek pożaru spowodowały, iż budynek gospodarczy z 2 mieszkaniami pod względem ekonomicznym i technicznym nie nadaje się do remontu ani odbudowy.

Oszacowanie szkody w wariancie I wynosi 55.659,71 zł brutto, a w wariancie II - 58.165,27 zł brutto.

W wariancie I:

- wartość kosztorysowa wiaty na IV kwartał 2014 r. wynosi netto bez zużycia 10.842,32 zł,

- wartość netto ze zużyciem wiaty dla metody nieliniowej R. 74,18% wynosi 2.799.99 zł,

- wartość kosztorysowa budynku gospodarczego z 2 pomieszczeniami mieszkalnymi bez zużycia na IV kwartał 2014 r. wynosi netto 36.126,18 zł,

- wartość netto ze zużyciem budynku gospodarczego z 2 pomieszczeniami mieszkalnymi dla metody nieliniowej R. 59,5% wynosi 14.631,10 zł.

Razem wartość uszkodzonych budynków wynosi w wariancie I 17.431,09 zł netto.

W wariancie II:

- wartość kosztorysowa wiaty na IV kwartał 2014 r. wynosi netto bez zużycia 10.842,32 zł,

- wartość netto ze zużyciem wiaty dla metody nieliniowej R. 74,18% wynosi 2.799.99 zł,

- wartość kosztorysowa budynku gospodarczego z 2 pomieszczeniami mieszkalnymi bez zużycia na IV kwartał 2014 r. wynosi netto 38.905,52 zł,

- wartość netto ze zużyciem budynku gospodarczego z 2 pomieszczeniami mieszkalnymi dla metody nieliniowej R. 59,5% wynosi 15.756,74 zł.

Razem wartość uszkodzonych budynków wynosi w wariancie II 18.556,73 zł netto.

W dniu 7 stycznia 2015 r. W. P. zgłosił szkodę Towarzystwu (...) S.A. z siedzibą w W..

Techniczną likwidacją tej szkody zajął się P. L. zatrudniony przez Spółkę (...).

Likwidacja polegała na przyjeździe do klienta, sporządzeniu protokołu wraz z obmiarami uszkodzonych budynków, opisie technicznym szkody. P. L. wykonał rysunek dotyczący szkody i dokumentację fotograficzną.

Rok budowy i sumy ubezpieczeń są określane na podstawie polisy ubezpieczeniowej w obecności poszkodowanego.

Załączniki do protokołu mogły według wytycznych być sporządzone na oddzielnej karcie i przy ich sporządzaniu nie był konieczny podpis poszkodowanego.

Po pożarze I. B., z powodu choroby jej męża K. B., na polecenie pracownika W. wykonała szkic likwidacyjny na posesji położonej w (...), zaznaczając spalony budynek po prawej stronie. Spalona była część mieszkalna budynku i warsztat. Wszystko na wspólnych fundamentach. Był to budynek stary.

Pismem z dnia 27 stycznia 2015 r. Towarzystwo (...) S.A. z siedzibą w W. poinformowało W. P. o przyznaniu odszkodowania za uszkodzenie budynku gospodarczego w kwocie 22.000,00 zł oraz o wypłacie kwoty 11.000,00 zł, tj. w wysokości 50% ustalonej kwoty zgodnie z aktem własności przedmiotowej nieruchomości.

Po złożonym przez W. P. odwołaniu od powyższej decyzji Towarzystwo (...) S.A. z siedzibą w W. pismem z dnia 17 kwietnia 2015 r. poinformowało, iż po ponownym rozpatrzeniu roszczeń zgłoszonych z tytułu zawartej umowy ubezpieczenia budynków rolniczych wzywa do zwrotu nienależnie wypłaconego odszkodowania, gdyż ustalono, że przedmiotowy budynek, który uległ zniszczeniu wskutek pożaru nie był objęty ochroną ubezpieczeniową zgodnie z zawartą umową obowiązkowego ubezpieczenia budynków rolnych o nr (...).

Sąd zważył, iż powództwo zasługuje na uwzględnienie.

W przedmiotowej sprawie sporne były zarówno odpowiedzialność ubezpieczyciela - Towarzystwa (...) S.A. w W. z tytułu łączącej strony umowy ubezpieczenia budynków wchodzących w skład gospodarstwa rolnego polisa nr (...) jak i wysokość szkody.

W myśl art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne.

Zdaniem Sądu powód W. P. udowodnił zasadność powództwa o zapłatę odszkodowania z tytułu zniszczonych w wyniku pożaru budynków i wysokość odszkodowania.

Z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, że W. P. w dniu 18 stycznia 2014 r. godz. 9.22 zawarł umowę ubezpieczenia rolnego na okres od 19.01.2014 r. do 18.01.2015 roku. Zawarcie umowy nastąpiło w ramach tzw. wznowienia. Umowa obejmowała obowiązkowe ubezpieczenie budynków rolniczych - pięciu - szczegółowo opisanych. Do nich należały m.in.: budynek mieszkalny o powierzchni 44,00 m2 z sumą ubezpieczenia 65.000 zł i warsztat o powierzchni 88,00 m2 z sumą ubezpieczenia 70.000 zł. Budynki te wymienione zostały pod poz.1 i 2 polisy. Jako rok ich budowy został wskazany rok 1990, materiał ścian - pustak, pokrycie - dachówka cementowa.

W czasie pożaru uległy zniszczeniu obydwa te budynki.

Strona pozwana twierdziła, że umowa ubezpieczenia nie dotyczyła tych budynków, które na posesji powoda W. P. były usytuowane po prawej stronie patrząc od drogi, tylko budynków, a właściwie jednego budynku - mieszkalno garażowego usytuowanego po lewej stronie posesji patrząc od drogi powołując się na niewłaściwie podany rok budowy i zawyżoną sumę ubezpieczenia.

Sąd nie podzielił tych argumentów strony pozwanej, bo jak wynika z analizy poprzednich umów ubezpieczenia przy budynku mieszkalnym była wpisywana powierzchnia 44 m2, a przy warsztacie 88 m2 i pokrycie dachówka, natomiast budynek mieszkalno garażowy usytuowany po lewej stronie posesji W. P. niewątpliwie posiada dużo większą powierzchnię, jest kryty blachą i jego budowa był rozpoczęta w 2000 r.

Mimo niewątpliwie błędnej daty dotyczącej roku budowy budynków wymienionych pod poz. 1 i 2 łączącej strony umowy zawartej 18.01.2014 r. co skutkowało zawyżonymi ich wartością, sumą ubezpieczenia i składką, to analizując dane z tej umowy i dane z poprzednich umów ubezpieczenia oraz zeznania W. P., Sąd uznał, że strona pozwana ponosi odpowiedzialność za spalenie budynków wymienionych pod poz. 1 i 2 łączącej strony umowy ubezpieczenia rolnego - polisa nr (...) z dnia 18.01.2014 r.

Z przepisu art. 67 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. z 2003 r. Nr 124, poz. 1152 ze zm.) wynika, że z tytułu ubezpieczenia budynków rolniczych przysługuje odszkodowanie za szkody powstałe w budynkach na skutek zdarzeń losowych w postaci: ognia, huraganu, powodzi, podtopienia, deszczu nawalnego, gradu, opadów śniegu, uderzenia pioruna, eksplozji, obsunięcia się ziemi, tąpnięcia, lawiny lub upadku statku powietrznego.

Z art. 68 wyżej cytowanej ustawy wynika, że wysokość szkody ustala się, z uwzględnieniem art. 69, na podstawie:

1. cenników stosowanych przez zakład ubezpieczeń; ustalenie wysokości szkody na podstawie tych cenników następuje w każdym przypadku niepodejmowania odbudowy, naprawy lub remontu budynku;

2. kosztorysu wystawionego przez podmiot dokonujący odbudowy lub remontu budynku, odzwierciedlającego koszty związane z odbudową lub remontem, określone zgodnie z obowiązującymi w budownictwie zasadami kalkulacji i ustalania cen robót budowlanych - przy uwzględnieniu dotychczasowych wariantów, konstrukcji, materiałów i wyposażenia; jeżeli suma ubezpieczenia została ustalona według wartości ubezpieczeń do dnia powstania szkody.

W sprawie, mimo zobowiązania, strona pozwana nie złożyła cenników, o których mowa w art. 68 ust. 1 pkt 1 w/w ustawy.

Wobec powyższego dla ustalenia wysokości szkody doznanej przez powoda W. P. Sąd, w uwzględnieniu wniosku pełń. powoda, dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu budownictwa mgr J. J., któremu zlecił oszacowanie szkody w oparciu o zasady wynikające z art. 68 ust. 1 pkt 1 i 2, art. 69, art. 70 ust. 1-4 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszy Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Gwarancyjnych mającej miejsce na posesji powoda W. P. w (...) na skutek zdarzenia z dn. 1.01.2015 r. Sąd ocenił, że ten biegły sądowy w wydanej opinii (21.12.2016 r. - data wpływu do Sądu) w sposób precyzyjny i wiarygodny wyliczył wartość szkody na kwotę 58.165,27 zł brutto według II wariantu.

Strona pozwana zakwestionowała powyższą opinię i Sąd, w uwzględnieniu wniosku dowodowego pozwanego, dopuścił dowód z uzupełniającej opinii biegłego sądowego z zakresu budownictwa mgr J. J., któremu zlecił sporządzenie opinii uzupełniającej stosownie do uwag i zastrzeżeń zgłoszonych przez pozwanego.

Biegły sądowy w wydanej opinii uzupełniającej (08.05.2017 r. - data wpływu do Sądu) wyliczył wartość szkody przy uwzględnieniu tych uwag i zastrzeżeń. Sąd nie przyjął tej opinii do ustalenia wysokości odszkodowania uznając, że pierwsza opinia odpowiada przepisom zawartym w w/w ustawie dotyczącej ustalenia wysokości szkody tj. art. 68, art. 69 i art. 70.

Zdaniem Sądu przy ustalaniu wysokości odszkodowania należało ocenić treść umowy ubezpieczenia, wiążącą sumę ubezpieczenia i miarę staranności agenta ubezpieczeniowego. W przedmiotowej sprawie profesjonalista jakim jest towarzystwo ubezpieczeniowe winno dołożyć należytej staranności przy określaniu sumy ubezpieczenia budynków, tj. poczynić ustalenia mające na celu ustalenie stanu technicznego i stopień zużycia budynków rolniczych. W sytuacji niedopełnienia powyższego, w przekonaniu Sądu, po wystąpieniu szkody nie można powoływać się na okoliczności, które powinny być zbadane przed zawarciem umowy.

Przyjmując jako miarodajną pierwszą opinię wydaną w sprawie i mając na uwadze fakt, że powód W. P. jest współwłaścicielem przedmiotowej nieruchomości w !4 części i przy uwzględnieniu wypłaconej już przez stronę powodową kwoty 11.000,00 zł, Sąd zasądził na jego rzecz od pozwanego Towarzystwa (...) S.A. z siedzibą w W. kwotę 18.083,00 zł.

Zgodnie z art. 817 § 1 k.c. ubezpieczyciel winien spełnić swoje świadczenie po upływie 30 dni od zgłoszenia. Biorąc pod uwagę, że powód zgłosił roszczenie w dniu 9 stycznia 2015 r. zasadne jest, w oparciu o art. 481 k.c., roszczenie o zapłatę odsetek od zasądzonej kwoty od dnia 10 lutego 2015 r.

O kosztach procesu, na które złożyła się opłata od pozwu w kwocie 600,00 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17,00 zł, koszt opinii pisemnej i ustnej uzupełniającej biegłego w łącznej kwocie 1.718,90 zł oraz wynagrodzenie pełnomocnika powoda według norm przepisanych w kwocie 2.400,00 zł, Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c.

Powyższy wyrok zaskarżył w całości pozwany.

Apelacja zaskarżonemu wyrokowi zarzuca:

1. naruszenie prawa procesowego, tj.:

a) art. 233 § 1 k.p.c. przez jego niewłaściwe zastosowanie w postaci: braku wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie oraz dowolnej, a nie swobodnej oceny materiału dowodowego, skutkującej sprzecznością istotnych ustaleń sądu z treścią zebranego materiału, tj. w szczególności:

- nieprawidłowe z punktu widzenia zasad logicznego wnioskowania zakresu odpowiedzialności pozwanego,

- nie nadanie odpowiedniej rangi ustaleniu, że daty posadowienia budynków wskazane były wadliwie o czym poszkodowany wiedział,

- pominięcie w zakresie oceny szkody, rzeczywistej wartości uszkodzonych budynków, w konsekwencji przyznanie odszkodowania w wysokości rażąco zawyżonej tj. ponad wartość samej rzeczy

- powzięcie rozstrzygnięcia wbrew ostatecznie sprecyzowanym wnioskom w zakresie wiadomości specjalnych

- pominięcie oceny staranności samego powoda i złożenia przez niego oświadczeń oczywiście nieprawdziwych - czego powód w chwili składania wniosku i wznowień był świadom,

b) art. 278 kpc poprzez błędną interpretację i w konsekwencji wadliwe zastosowanie skutkujące powzięciem rozstrzygnięcia wbrew ostatecznie sprecyzowanym wnioskom w zakresie wiadomości specjalnych a także z pominięciem rzeczywistej wartości uszkodzonego budynku i realnej wysokości szkody wyliczonej przy uwzględnieniu niezafałszowanych parametrów — daty budowy budynku.

2. naruszenie prawa materialnego, tj.:

a) naruszenie przepisu art. 68 ust. 1 pkt. 2 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych poprzez błędną interpretację i w konsekwencji wadliwe zastosowanie skutkujące pominięciem przez sąd ( a wskazanego w ramach opinii uzupełniającej) faktycznego zużycia budynku uwzględnianego w ramach zasad kalkulacji oraz cen robót budowlanych,

b) naruszenie przepisu art. 68 ust 1 pkt. 4 przywołanej ustawy poprzez błędną interpretację i w konsekwencji wadliwe zastosowanie skutkujące pominięciem, iż zakład ubezpieczeń nie uwzględnia stopnia zużycia budynku jedynie przy szkodach drobnych, których wartość nie przekracza równowartości w złotych 100 euro, ustalanej przy zastosowaniu kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski obowiązującego w dniu ustalania odszkodowania,

c) naruszenie przepisu art. 70 ust. 1 i ust. 2 pkt 1) ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych poprzez błędną interpretację i w konsekwencji wadliwe zastosowanie poprzez pominiecie, iż sumę ubezpieczenia, odrębnie dla każdego budynku rolniczego, ustala ubezpieczający z zakładem ubezpieczeń ponadto co do zasady suma ta odpowiada wartości rzeczywistej tego budynku - przez którą rozumie się wartość w stanie nowym w dniu zawarcia umowy, pomniejszona o stopień zużycia budynku rolniczego: pominięcie, iż intencją stron było zawarcie ubezpieczenia dla wartości rzeczywistej z uwagi na fakt, iż we wniosku przyjęto stopień zużycia technicznego - tyle tylko, że w zaniżonej wysokości z uwagi a błędnic wskazany przez ubezpieczającego rok budowy,

d) rażące naruszenie przepisu art. 815 k.c. poprzez błędną interpretację i w konsekwencji wadliwe zastosowanie skutkujące:

- przyjęciem, iż wadliwe i nieprawdziwe dane przedstawione przez ubezpieczającego obciążają wyłącznie pozwanego jako profesjonalistę oraz

- nienadaniem odpowiedniej rangi ustaleniu, iż powód wskazał fałszywe dane we wniosku podpisując jednocześnie oświadczenie, że dane te są zgodne ze stanem faktycznym.

II. Apelujący wnosił o:

1. zmianę rozstrzygnięcia w zakresie zaskarżenia poprzez oddalenie powództwa,

2. rozstrzygnięcie o kosztach postępowania, w tym o kosztach zastępstwa procesowego w zakresie postępowania w I instancji, stosownie do wyniku postępowania i zasady odpowiedzialności strony za wynik sprawy,

3. zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego, wg norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację pełnomocnik powoda wnosił o jej oddalenie i zasądzenie kosztów procesu za II instancję.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja strony pozwanej jest uzasadniona i odnosi wnioskowany w niej skutek w postaci zmiany zaskarżonego wyroku przez oddalenie powództwa jako nieuzasadnionego.

Należy podzielić bowiem przytoczone w niej zarzuty uchybień procesowych przez naruszenie przepisów art. 233 § 1 i art. 278 kpc, które to doprowadziło do sprzecznego z materiałem dowodowym ustalenia w zakresie rozmiaru szkody wynikłej z pożaru budynków i wysokości należnego powodowi odszkodowania a w konsekwencji tego podzielić należy także przywołany w tejże skardze apelacyjnej zarzut obrazy wskazanych w niej przepisów prawa materialnego, tj. przepisów art. 68 - 70 ustawy z dnia 22 maja 2003 r o ubezpieczeniach obowiązkowych (…) oraz art. 815 kc przez zasądzenie na rzecz powoda uzupełniającego odszkodowania w sytuacji gdy pozwany w postępowaniu likwidacyjnym rzeczywiście poniesioną przez poszkodowanego szkodę pokrył w całości.

Lektura materiału aktowego prowadzi do wniosku, iż ocena materiału dowodowego dokonana przez Sąd I instancji w zakresie ustaleń odnoszących się do samej zasady odpowiedzialności pozwanego – której to apelujący zdaje się nie kwestionować już na obecnym etapie postępowania – jest wszechstronna, zgodna z doświadczeniem życiowym oraz zasadami logicznego rozumowania, a zatem jest ona prawidłowa i jako taka odpowiada wymogom jakie stawiają jej przepisy art. 233 i 328 § 2 k.p.c.

Odmiennie jednak rzecz się ma w zakresie ustaleń odnoszących się do określenia wysokości szkody jakiej doznał powód na skutek pożaru przedmiotowych budynków gospodarczych i wysokości należnego mu z tego tytułu odszkodowania.

W tym zakresie Sąd I instancji dysponował dwoma opiniami biegłego w zakresie szacunku przedmiotowej szkody – pierwotną oparta na założeniu, że spalone budynki powstały w 1990 r i drugą uzupełniającą opartą na założeniu, że budynki te powstały w latach 1960 -1970.

Poza sporem jest w sprawie, że wznawiając umowę ubezpieczenia budynków powód wskazał, że wybudowane zostały w 1990 r i ta data – przy braku dokumentów świadczących o dacie ich budowy wobec faktu, iż powód nabył nieruchomość już gdy te budynki na niej istniały – posłużyła do wyliczenia ich wartości i należnej składki ubezpieczeniowej w polisie.

Jest również poza wszelkim sporem, że powód zawierając umowę ubezpieczenia wiedział, że budynki te nie powstały w 1990 r, gdyż istniały na nieruchomości już wcześniej, a datę, tj. 1990 r, wskazał jako datę zakupu nieruchomości. Powód z resztą sam przyznaje, że wiedział, iż budynki zostały wybudowane wcześniej i nawet taką datę wcześniejszą – około roku 1970 – wskazał biegłemu podczas oględzin i sporządzania przez niego pierwszej opinii ale nie ta data lecz data określona jako 1990 r w polisie stanowiła podstawę tejże opinii.

Dokonując ustaleń faktycznych w tym zakresie Sąd I instancji wyprowadzając końcowe wnioski, składające się na rozważania prawne w zakresie oceny wysokości należnego powodowi odszkodowania oparł się niezasadnie na tej pierwszej opinii biegłego, której podstawą była niewątpliwie błędna data powstania budynków a nie uwzględnił opinii uzupełniającej tegoż biegłego, która uwzględniała już prawidłową datę powstania budynków i rzeczywisty stopień ich zużycia oraz wartość, co czyni zasadnym podniesiony w apelacji pozwanego zarzut obrazy wskazanych w niej przepisów tak prawa procesowego jak i prawa materialnego, gdyż doszło do wydania wyroku, którym powód uzyskał odszkodowanie znacznie przewyższające rzeczywistą wartość spalonych budynków, stając się bezpodstawnie wzbogaconym kosztem pozwanego.

Podnieść należy, że zarówno jedna jak i druga opinia biegłego odpowiadają – wbrew stanowisku Sądu Rejonowego – wymogom przepisów art. 68 – 70 cyt. wcześniej ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych (… ), a różnica w szacunkach wynika z różnego w nich założenia co do daty powstania budynków i ich stanu i wartości w chwili szkody, przy czym pierwsza posługuje się datą błędną powstania budynków – co jest bezsporne w sprawie – a druga już uwzględnia właściwą datę budowy, co ma wpływ na ich stopień zużycia i końcową ich wartość.

W świetle tych uwag nie ulega wątpliwości Sądu Okręgowego, że podstawę rozstrzygnięcia stanowić powinna druga uzupełniająca opinia biegłego, która uwzględnia prawdziwą datę powstania budynków i ich rzeczywistą wartość.

Błędne jest przy tym stanowisko powoda, że zakład ubezpieczeń ponosić powinien wyłącznie konsekwencje wynikające z przyjęcia w chwili zawarcia umowy daty – 1990 r jako daty powstania przedmiotowych budynków, stanowiącej podstawę określenia ich wartości i sumy ubezpieczenia.

Nie można bowiem nie dostrzec, że powód nie przedstawił żadnych dokumentów dotyczących tych budynków, gdyż takowych nie posiadał, a to on złożył oświadczenie, że zostały wybudowane w 1990 r, wprowadzając w ten sposób w błąd zakład ubezpieczeń i doprowadzając do określenia nierealnej wartości zabudowań.

Z powyższych względów wskazana w polisie suma ubezpieczenia oraz nieprawdziwe dane nie mogą stanowić podstawy do wyliczenia należnego powodowi odszkodowania.

Trzeba też podnieść, że wskazana w umowie ubezpieczenia suma ubezpieczenia stanowi jedynie górną granicę odpowiedzialności ubezpieczyciela, a należne odszkodowanie powinno odpowiadać rzeczywistej wysokości szkody, którą w tym wypadku stanowi rzeczywista wartość budynków w chwili pożaru.

Odszkodowanie bowiem nie może przewyższać wysokości szkody a już tym bardziej w sposób znaczny, do czego doszło na skutek wydania zaskarżonego wyroku.

Mając na względzie powyższe rozważania oraz podzielając stanowisko apelacji, Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że rozmiar szkody powinien być określony w oparciu o drugą uzupełniającą opinię biegłego i – w świetle tej opinii – uznał, że wypłacone już powodowi przez pozwanego odszkodowanie w postępowaniu przedsądowym w pełni szkodę tą rekompensuje, co skutkuje oddaleniem przedmiotowego powództwa o dalsze uzupełniające odszkodowanie.

Dlatego też, uznając za słuszną apelację pozwanego, należało na podstawie art. 386 § 1 kpc zmienić zaskarżony wyrok w sposób wyżej wskazany.

Mając jednak na względzie także zaniedbania pozwanego w zakresie określenia realnej wartości przedmiotowych budynków w chwili zawierania umowy, Sąd II instancji na podstawie art. 102 kpc nie obciążył powoda, który ostatecznie przegrał proces, obowiązkiem zwrotu kosztów postępowania na rzecz pozwanego za obie instancje.

Mając na uwadze wszystkie powyższe rozważania oraz powołane w nich przepisy orzeczono jak w sentencji wyroku.

SSA w SO Grzegorz Ślęzak

SSA w SO Stanisław Łęgosz SSO Dariusz Mizera

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE