UZASADNIENIE

D. R. stanął pod zarzutami, iż:

I. bliżej nieustalonego dnia, w okresie od 8 listopada 2013 roku do dnia 31 grudnia 2013 roku, w Ł. woj. (...) działając w celu uzyskania dla siebie korzyści majątkowej, za pomocą wprowadzenia w błąd, doprowadził dysponujący środkami publicznymi stanowiącymi dotację celową z budżetu państwa Urząd Miasta w Ł. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w kwocie 355,00 zł., w ten sposób, że przedłożył w Zespole Szkół (...) w Ł. poświadczający nieprawdę dokument - rachunek numer (...) z dnia 8 listopada 2013 roku wystawiony rzekomo przez podmiot gospodarczy - Hurt (...), ul. (...), (...)-(...) W., w związku z zakupem na rzecz syna A. R. odzieży i obuwia sportowego podczas, gdy D. R. w rzeczywistości takich zakupów nie dokonał, a w/w rachunek nabył odpłatnie od ustalonej osoby, w wyniku czego w związku z decyzją Prezydenta Miasta Ł. w sprawie przyznania stypendium szkolnego z dnia 7 listopada 2013 roku doszło do wypłaty na jego rzecz w/w kwoty, czym działał na szkodę Urzędu Miasta w Ł. tj. czynu z art. 297 § 1 kk w zb. z art. 286 § 1 kk,

II. bliżej nieustalonego dnia, w okresie od 14 grudnia 2013 roku do dnia 31 grudnia 2013 roku, w Ł. woj. (...) działając w celu uzyskania dla siebie korzyści majątkowej, za pomocą wprowadzenia w błąd, doprowadził dysponujący środkami publicznymi stanowiącymi dotację celową z budżetu państwa Urząd Miasta w Ł. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w kwocie 130,00 zł., w ten sposób, że przedłożył w Zespole Szkół (...) w Ł. poświadczający nieprawdę dokument - rachunek numer (...) z dnia 14 grudnia 2013 roku wystawiony rzekomo przez podmiot gospodarczy - Hurt (...), ul. (...), (...)-(...) W., w związku z zakupem na rzecz syna A. R. odzieży sportowej podczas, gdy D. R. w rzeczywistości takich zakupów nie dokonał, a w/w rachunek nabył odpłatnie od ustalonej osoby, w wyniku czego w związku z decyzją Prezydenta Miasta Ł. w sprawie przyznania stypendium szkolnego z dnia 7 listopada 2013 roku doszło do wypłaty na jego rzecz w/w kwoty, czym działał na szkodę Urzędu Miasta w Ł., tj. czynu z art. 297 § 1 kk w zb. z art. 286 § 1 kk,

Na podstawie całokształtu materiału dowodowego ujawnionego na rozprawie Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

D. R. jest ojcem A. R., który w 2013 roku był uczniem Zespołu Szkół (...) w Ł.. A. R. zamieszkiwał na stałe ze swoimi dziadkami, a rodzicami oskarżonego, którzy sprawowali nad nim faktyczną, w tym utrzymywali stały kontakt ze szkołą, do której uczęszczał, jak też pokrywali koszty jego utrzymania.

Z uwagi na możliwość ubiegania się w ramach dotacji celowej z budżetu państwa, dysponowanej przez Miasto Ł., polegającej wypłacie stypendium szkolnego na zwrocie poniesionych na rzecz ucznia wydatków związanych m. in. z zakupem odzieży i obuwia, oskarżony jako jego przedstawiciel ustawowy złożył w dniu 12.09.2013r wniosek o jego wypłatę. Podstawą wypłaty takowego stypendium były przedkładane rachunki na zakup odzieży i obuwia, wykorzystywanego w trakcie nauki (m. in. sportowego). Zakupów tego typu odzieży i obuwia zajmował się ojciec oskarżonego T. R., który też uzyskał od prowadzącego na (...) w Ł. stoiska z odzieżą i obuwiem, A. K. rachunki cele ubiegania się o wypłatę stypendium. A. K. przekazał T. R. dwa rachunki wystawione przez niego, których wystawcą był nieistniejący faktycznie podmiot gospodarczy - Hurt (...), ul. (...), w W. i tak nr.(...)z dnia 08.11.2013 roku na kwotę 355zł i nr.(...)z dnia 14.12.2013 roku na kwotę 130 zł. Oba te rachunki T. R. przedłożył w sekretariacie Zespołu Szkół (...) w Ł., po czym wypłacono mu w dwóch transzach kwoty wynikające ze złożonych rachunków, które pokwitował na liście wypłat.

Na skutek ujawnionych w późniejszym czasie okoliczności, iż rodzice dzieci, ubiegający się o wypłaty wskazanych wyżej stypendiów posługują się rachunkami poświadczającymi nieprawdę, wszczęte zostało szeroko zakrojone śledztwo, które doprowadzało do stwierdzenia, iż takiego procederu dopuściło się wiele osób. W wyniku prowadzonego przez Prokuraturę Okręgową w Łomży śledztwa, w sprawie II K. (...) Sądu Rejonowego w Łomży zapadł w dniu 09.03.2017r prawomocny wyrok skazujący, którym m. in. A. K. został skazany za 101 przestępstw polegających na wystawieniu rachunków, których wystawcą był nieistniejący faktycznie podmiot gospodarczy - Hurt (...), ul. (...), w W. na zakup towarów, czym udzieli rodzicom lub opiekunom dzieci wyłudzenie stypendiów, w tym i m. in. D. R. (1) (zarzut z pkt. 81 wyroku).

Oskarżony D. R. był już karany za czyn z art. 178a§1 kk na karę 6 miesięcy karę ograniczenia wolności (SR w Łomży II K (...)), która w formie kary zastępczej pozbawienia wolności jest obecnie wykonywana.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie:

częściowo wyjaśnień oskarżonego D. R. (k. 44 – 45, 162 odwr. – 163, 164odwr.), zeznań świadków A. K. (k. 95 – 95odwr., 163odwr. – 164), T. R. (k. 180odwr. – 181, 190odwr. - 191), S. L. (K. 181 – 181odwr.), E. S. (k. 181odwr.- 182), a nadto zawiadomienia o przestępstwie (k 4 – 5), danych o karalności (k. 37 – 39, 168 – 170), zaświadczenia z z (...) k. 40 – 42), wyroku w sprawie II K 1/17 (k. 117 – 161), pisma Naczelnika Wydziału (...) z załącznikami(k. 172 - 178, 188 – 189).

Oskarżony D. R. nie był do końca konsekwentny w swoich wyjaśnieniach co do tego, czy dopuścił się zarzucanych mu przestępstw, czy też nie.

W postępowaniu przygotowawczym, słuchany przez Prokuratora przyznał się do ich popełnienia twierdząc jednakże, że tych rachunków nie kupił, a do ich przedłożenia zmusiła go trudna sytuacja materialna. W tych wyjaśnieniach złożył też wniosek o dobrowolne poddanie się karze łącznej grzywny (k. 44 – 45). Wniosek ten następnie przed Sądem cofnął.

Na rozprawie przed Sądem (k. 162odwr. – 163) stwierdził, że nie dopuścił się zarzucanych mu czynów, gdyż wymienionych w zarzutach rachunków nie kupił, jak też nie zna pana K.. Przypuszczał, że te rachunki, a wypisane na jego syna, mogła nabyć jego żona, która kiedyś handlowała na rynku. Dopytywany stwierdził, że z żoną od 3 lat jest w separacji, przebywa za granicą. Zaprzeczył też, aby takie rachunki przedkładał w szkole i chyba musiała to robić jego żona. Wyjaśnił też, że syn mieszkał i mieszka z dziadkami i być może to oni jakieś rachunki przedkładali. Po odczytaniu wyjaśnień składanych przed Prokuratorem stwierdził, że wówczas nie wiedział, o co chodzi, a dopiero później jak przyszły papiery to je przeczytał i dowiedział się, że chodzi o jakieś rachunki. Wówczas pomyślał, że takie dokumenty mógł składać dziadek, ale później uznał, że to jest niemożliwe.

Sąd zważył co następuje:

W przedmiotowej sprawie oczywistym jest, że w związku z tym, iż oskarżony słuchany przeż Prokuratora złożył wniosek o dobrowolne poddanie się karze w trybie art. 335§1 kpk, postępowanie dowodowe na etapie śledztwa przeprowadzane zostało tylko w ograniczonym zakresie. Nie mniej jednak po tym, jak oskarżony cofnął złożony uprzednio wniosek, przed wniesieniem aktu oskarżenia do sądu ów materiał winien być uzupełniony chociaż w takim zakresie, aby poza pierwotnym przyznaniem się oskarżonego mieć inne, weryfikujące jego twierdzenia dowody. Tych czynności organ oskarżycielski nie przeprowadził, stąd też obowiązek ustalania rzeczywistych okoliczności popełnienia przypisywanych aktem oskarżenia czynów spadł na barki Sądu w ramach postepowania sądowego.

Przeprowadzone w toku postępowania dowody w sposób jednoznaczny pozwalają na stwierdzenie, iż oskarżony D. R. nie dopuścił się popełnienia zarzucanych mu czynów, tym samym jego wyjaśnienia złożone na rozprawie uznać należy w tym zakresie za wiarygodne.

Pierwszy z poprowadzonych na rozprawie dowodów tj. z zeznań świadka A. K., jedynego zawnioskowanego przez oskarżyciela, postawił pod wątpliwość zasadność stawianych oskarżonemu zarzutów. A. K. zeznając w obecności oskarżonego D. R. stwierdził (k. 163odwr. – 164), iż go nie zna, a zna natomiast jego ojca, który pracował wcześniej na rynku. Dodał też, że to chyba państwo R. przychodzili i kupowali jedną lub dwie bluzy, a po jakimś czasie poprosili go o wystawienie rachunku celem ubiegania się o stypendium, tak jak i inni. Dopytywany zeznał, że o takie rachunki nie prosił go oskarżony i on mu ich nie wystawiał, zaś taki rachunek dał t jego ojcu. Po chwili dopytany przyznał, że mogły być to i dwa rachunku dane ojcu oskarżonego, ale na pewno nie dawał ich oskarżonemu. Po odczytaniu uprzednich zeznań (k. 95 – 95odwr.) stwierdził, że wówczas padło tylko nazwisko R., dlatego tak zeznał, ale nie chodziło mu o oskarżonego, tylko o jego tatę.

Przesłuchany dwukrotnie przed Sądem T. R. (k. 180odwr. – 181, 190odwr. – 191, ojciec oskarżonego konsekwentnie potwierdził, iż to on kupował wnukowi odzież, uzyskał rachunki celem udokumentowania zakupów, po czym złożył je w kancelarii szkoły i otrzymał pieniądze. Po okazaniu mu otrzymanych list wypłat stwierdził, że na obu listach w miejscu podpisu „R.widnieje jego własnoręczny podpis (k. 191). Dopytywany potwierdził, iż to on i jego żona zajmują się wnukiem, który z nimi mieszka, a rola oskarżonego jako ojca ogranicza się do tego, że daje mu niekiedy obiady, na które i tak oni przekazują mu środki.

Przesłuchane przed Sądem pracownice byłego Zespołu Szkół (...) w Ł. tj. S. L. (K. 181 – 181odwr.), E. S. (k. 181odwr.- 182) odtworzyły procedurę ubiegania się o wypłaty stypendium i tok postępowania ze złożonymi rachunkami.

E. S., wypłacająca od wielu lat pieniądze z tytułu stypendium zeznała (k. 181odwr. – 182), iż nie zna D. R.. Zna natomiast dziadka A. R., który przynosił do niej rachunki, a po ich weryfikacji, o ile w kasie szkoły były pieniądze, odbierał je. Rozpoznała dziadka A. jako tą osobę, która w tym samym dniu zeznawała w tej sprawie, a był nią T. R.. Natomiast S. L. (k. 181 – 181odwr.), nie była pewna czy to ona w roku szkolnym 2013/2014 również przyjmowała wnioski o ich wypłatę, czy jej koleżanka, ale z tego co pamiętała, nie kojarzyła osoby D. R., zaś kojarzyła babcię A. R., która interesowała się wnukiem i często przychodziła do szkoły.

Zawnioskowana przez oskarżyciela dokumentacja w postaci listy wypłat (k. 189) pozwoliła na stwierdzenie, iż kwoty wynikające z dowodowych rachunków (k. 29) zostały wypłacone osobie podpisującej się czytelnym podpisem „R. a którą, jak wynika z zeznań T. R., był on.

Pozostałe dowody w postaci dowodów z dokumentów tj. zawiadomienia o przestępstwie (k 4 – 5), danych o karalności (k. 37 – 39, 168 – 170), zaświadczenia z z CBD SIP k. 40 – 42), wyroku w sprawie II K (...) (k. 117 – 161), pisma Naczelnika Wydziału (...) z załącznikami(k. 172 - 178, 188 – 189), w sposób oczywisty są wiarygodne, gdyż są dowodami bezwpływowymi co do których brak jest podstaw do kwestionowania ich autentyczności, jak też znajdują swoje potwierdzenie w innym, zgromadzonym już materiale dowodowym.

Naczelnymi zasadami postępowania karnego są m. in.: zasada prawdy materialnej w/g której, organy procesowe zobowiązane są do czynienia wszystkiego, aby dotrzeć do prawdy materialnej i wyciągnąć odpowiednie wnioski, zasada obiektywizmu - organy procesowe mają bezstronny stosunek do stron i uczestników procesu, zasada domniemania niewinności w/g której osoba oskarżona traktowana jest jako niewinna dopóki nie zostanie udowodniona jej wina w sposób przewidziany przez prawo karne procesowe oraz zasada in dubio pro reo, nakładająca obowiązek w przypadku wątpliwości, rozstrzygać je na korzyść oskarżonego. Kierując się powyższymi wskazaniami organ wymiaru sprawiedliwości może uznać daną osobę za winną popełnienia zarzucanego jej czynu wyłącznie wówczas, gdy jego wina została wykazana w postępowaniu karnym w sposób niebudzący wątpliwości.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy i wyniki przeprowadzonego przed Sądem postępowania dowodowego stwierdzić należy, iż żaden z nich nie pozwolił na stwierdzenie, iż D. R. popełnił przypisywane mu czyny.

Poza sporem pozostaje, iż oskarżony na etapie śledztwa przyznał się do winy i złożył szczątkowe wyjaśnienia, korzystając w dalszej ich części z prawa do dobrowolnego poddania się karze. Warto w tym miejscu zacytować fragment glosy S. Ż. ( (...).Orz. (...)-110) do wyroku SN z dnia 23 lutego 2012 r., III KK 480/11 , iż „W sytuacji gdy oskarżony przyznał się do winy, sąd oceniając, czy jego przyznanie się do winy nie budzi wątpliwości, jest obowiązany rozważyć całokształt okoliczności zawartych w jego wyjaśnieniach. Nie wolno przy jej dokonywaniu ograniczyć się jedynie do deklaracji o przyznaniu się do winy. Ponadto, nie można przyjmować bezkrytycznie wyjaśnień oskarżonego, również wówczas gdy przyznaje się do winy, a powinny one znaleźć oparcie w innych dowodach.”.

Tym samym przyznanie się sprawcy do winy nie jest w polskim procesie karnym dowodem koronnym, a oparcie na nim ustaleń faktycznych powinno być poprzedzone wnikliwą, rozważną i krytyczną oceną organu procesowego (por. M. K., Oskarżony jako źródło informacji o przestępstwie, Z. 2004, s. 209-210), co Sąd w niniejszej sprawie uczynił. W postępowaniu karnym zakaz samooskarżania się, stosujący się w całym postępowaniu, oznacza w stadium wykonawczym powinność powstrzymywania się od stosowania form przełamujących swobodę woli skazanego względem przypisywanego mu przestępstwa. Innymi słowy: przyjmując samopotępienie skazanego na jego dobro, nie powinno się w orzekaniu stosować form wymuszających takie oświadczenia. Stosując je łatwo spowodować deklarowanie takiej postawy, nieszczere udawanie przez skazanego własnej winy, niepożądane w resocjalizacji, zakładającej przede wszystkim uczciwość więc i szczerość wypowiedzi oraz zachowań. Co prawda nie jest zakazane prowadzenie przed przesłuchaniem rozmowy na temat zdarzenia, o ile nie jest to związane ze stosowaniem przymusu fizycznego i psychicznego celem zmuszenia oskarżonego do przyznania się, nie jest również zakazane informowanie oskarżonego o możliwości wymierzenia łagodniejszej kary w razie przyznania się do winy, wyrażenia skruchy, jak również nie jest zakazane podawanie dowodów i okoliczności, które mają wskazywać na sprawstwo oskarżonego, w tym także poprzez zastosowanie podstępu. Ocena, czy przyznanie się oskarżonego do winy nie budzi wątpliwości powinna być oparta na rozważeniu całokształtu okoliczności zawartych w wyjaśnieniach oskarżonego. Nie można przy dokonywaniu tej oceny ograniczyć się jedynie do oparcia się na deklaracji oskarżonego o przyznaniu się do winy, gdy treść dalszych wyjaśnień oskarżonego przeczy tej deklaracji lub poddaje ją w wątpliwość. Przyznanie się do winy może być uznane za dowód tylko wtedy, gdy nie budzi wątpliwości. Przyznanie się oskarżonego do winy powinno być konsekwentne, tzn. nie powinno mieć zarówno wewnętrznych sprzeczności, jak i pozostawać w sprzeczności z innymi zgromadzonymi w sprawie materiałami dowodowymi W sytuacji, gdy oskarżony przyznał się do popełnienia zarzuconego czynu, później jednak odwołał swoje przyznanie, a następnie podał powody, dla których zadeklarował przyznanie się, to takie przyznanie się oskarżonego niezależnie od tego czy zostało odwołane, może być dowodem winy, ale pod pewnymi jednak warunkami. Przede wszystkim dowód taki powinien podlegać szczególnie wnikliwej i ostrożnej ocenie, w szczególności zbadaniu czy jest to przyznanie konsekwentne i stanowcze, czy jest zgodne z doświadczeniem życiowym, logiką wypadków oraz czy ma ono potwierdzenie w innych dowodach bądź to bezpośrednich, bądź to pośrednich. Mając na uwadze, iż w niniejszej sprawie zgromadzony materiał dowodowy w spsoób oczywisty wyklucza, iż D. R. dopuścił się popełnienia zarzucanych mu czynów, samo jego przyznanie się do winy nie może stanowić przesłanki do skutecznego zanegowania powyższego.

Tym samym jedynym możliwym rozstrzygnięciem w tej sprawie, w oparciu o treść art. 414§1 kpk w zw. z art. 17§1 pkt.1 kpk jest uniewinnienie oskarżonego od popełnienia zarzucanych mu czynów.

O kosztach orzeczono na podstawie art. 632 pkt 2 kpk.

Mając powyższe na względzie orzeczono jak w sentencji.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE