UZASADNIENIE

D. C. został oskarżony o to, że :

I. w okresie od 22 września 2014 do 23 marca 2015 r. we W. i innych miejscowościach na terenie kraju, a także poza jego granicami, działając w wykonaniu z góry powziętego zamiaru i w krótkich odstępach czasu, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami, w celu udaremnienia lub znacznego utrudnienia stwierdzenia przestępnego pochodzenia środków pieniężnych w łącznej kwocie nie mniejszej niż 4.196.611,40 euro, a także w celu utrudnienia ich wykrycia, zajęcia lub orzeczenia przepadku polecił innym osobom założenie pozornych działalności gospodarczych oraz rachunków bankowych, które zostały następnie wykorzystane do operacji finansowych w odniesieniu do środków pochodzących z czynów zabronionych, a w tym:

1. we wrześniu 2014 r. polecił P. R. założenie działalności gospodarczej o nazwie P. R. (...) oraz rachunków bankowych o numerze (...) w A. Banku oraz o numerze (...) w (...) wykorzystane do operacji bankowych w odniesieniu do środków pochodzących z przestępstw, a w tym:

a) w dniu 24 października 2014r. przyjął na rachunek nr (...) w A. Banku dwa przelewy z rachunków zagranicznej spółki (...) S.A. w kwotach 300.000 euro i 197.260 euro, przy czym środki te pochodziły z korzyści z popełnienia przestępstwa oszustwa na szkodę tej spółki, a następnie usiłował dokonać transferu środków w kwotach 19.998,36 euro oraz 181.289,47 na rachunek firmy (...) LTD z siedzibą w C., czego nie udało się zrealizować, albowiem środki zostały zablokowane na rachunku przez bank,

b) w dniu 17 listopada 2014 r. przyjął na rachunek nr (...) w (...) przelew z rachunku zagranicznej spółki (...) w kwocie 100.000 euro, przy czym środki te pochodziły z korzyści z popełnienia przestępstwa oszustwa na szkodę tej spółki i zostały zablokowane na rachunku przez bank,

2. w październiku 2014 r. polecił L. A. założenie działalności gospodarczej o nazwie L. A. (...) oraz rachunków bankowych o numerze (...) w (...) S.A. oraz o numerze (...) w Banku (...) S.A. wykorzystane do operacji bankowych w odniesieniu do środków pochodzących z przestępstw, a w tym:

a) w dniu 20 listopada 2014 r. przyjął na rachunek w (...) S.A. o numerze (...) przelew z rachunku zagranicznego podmiotu o nazwie C. ΄s I. w kwocie 486.230 euro i 197.260 euro, przy czym środki te pochodziły z korzyści z popełnienia przestępstwa oszustwa na szkodę tego podmiotu, a następnie dokonał transferu środków w kwotach 169.988.,45 euro oraz 174.995,86 euro na rachunek firmy (...) z siedzibą w W. w C., jak również dwóch przelewów w kwotach 200 euro i 20 euro na swój rachunek osobisty o numerze (...),

b) w dniu 16 grudnia 2014 r. przyjął na rachunek w Banku (...) S.A. trzy przelewy z rachunku podmiotu zagranicznego o nazwie C. (...) w kwocie 49.720 euro, 99.680 euro i 24.560 euro przy czym środki te pochodziły z korzyści z popełnienia przestępstwa oszustwa na szkodę tej spółki i zostały zablokowane na rachunku przez bank,

3. w listopadzie 2014 r. polecił M. W. założenie działalności gospodarczej o nazwie M. W. (...) oraz rachunek bankowy w (...) o numerze (...) wykorzystany do operacji bankowych w odniesieniu do środków pochodzących z przestępstw, a w tym:

a) w dniu 27 listopada 2014r. przyjął na rachunek bankowy w (...) o numerze (...) przelew z rachunku podmiotu zagranicznego o nazwie C. ΄s I. w kwocie 455.570 euro, przy czym środki te pochodziły z korzyści z popełnienia przestępstwa oszustwa na szkodę tego podmiotu i zostały zablokowane na rachunku przez bank,

4. w listopadzie 2014 r. polecił K. S. założenie działalności gospodarczej o nazwie K. S. (...) oraz rachunków bankowych o numerze (...) w (...) S.A. oraz o numerze (...) w Banku (...) S.A. wykorzystane do operacji bankowych w odniesieniu do środków pochodzących z przestępstw, a w tym:

a) w dniu 2 marca 2015 r. przyjął na rachunek w (...) S.A. o numerze (...) trzy przelewy z rachunku zagranicznego podmiotu o nazwie M. (...) w kwocie 1.332.101,40 euro, 384.464,75 euro i 471.070,25 euro, przy czym środki te pochodziły z korzyści z popełnienia przestępstwa oszustwa na szkodę M. (...) C. i zostały zablokowane na rachunku przez bank,

b) w dniu 23 marca 2015 r. przyjął na rachunek w A. Banku o numerze (...) przelew z rachunku podmiotu zagranicznego o nazwie G. (...) (...) w kwocie 98.695 euro przy czym środki te pochodziły z korzyści z popełnienia przestępstwa oszustwa na szkodę tej spółki i zostały zablokowane na rachunku przez bank,

tj. o czyn z art. 299 § 1 i 5 k.k. w zw. z art. 12 k.k.

L. A. zarzucono, iż:

II. w okresie od 23 października do 16 grudnia 2014 r. w W. i innych miejscowościach na terenie kraju, a także poza jego granicami, działając w wykonaniu z góry powziętego zamiaru i w krótkich odstępach czasu, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami, w celu udaremnienia lub znacznego utrudnienia stwierdzenia przestępnego pochodzenia środków pieniężnych w łącznej kwocie nie mniejszej niż 660.190 euro, a także w celu utrudnienia ich wykrycia, zajęcia lub orzeczenia przepadku założył pozorną działalność gospodarczą o nazwie L. A. (...), jak również dwa rachunki firmowe o numerze (...) w (...) S.A. oraz o numerze (...) w Banku (...) S.A., które zostały następnie wykorzystane do operacji finansowych w odniesieniu do środków pochodzących z czynów zabronionych, a w tym:

1. w dniu 20 listopada 2014 r. przyjął na rachunek w (...) S.A. o numerze (...) przelew z rachunku zagranicznego podmiotu o nazwie C. ΄s I. w kwocie 486.230 euro i 197.260 euro, przy czym środki te pochodziły z korzyści z popełnienia przestępstwa oszustwa na szkodę tego podmiotu, a następnie dokonał transferu środków w kwotach 169.988.,45 euro oraz 174.995,86 euro na rachunek firmy (...) z siedzibą w W. w C., jak również dwóch przelewów w kwotach 200 euro i 20 euro na swój rachunek osobisty o numerze (...),

2. w dniu 16 grudnia 2014 r. przyjął na rachunek w Banku (...) S.A. trzy przelewy z rachunku podmiotu zagranicznego o nazwie C. (...) w kwocie 49.720 euro, 99.680 euro i 24.560 euro celem przeprowadzenia kolejnych operacji, przy czym środki te pochodziły z korzyści z popełnienia przestępstwa oszustwa na szkodę tej spółki i zostały zablokowane na rachunku przez bank,

tj. o czyn z art. 299 § 1 i 5 k.k. w zw. z art. 12 k.k.

R. B. został oskarżony o to, że :

III. w okresie od 22 września 2014 r. do 23 marca 2015 r. we W. i innych miejscowościach na terenie kraju, a także poza jego granicami, działając w wykonaniu z góry powziętego zamiaru i w krótkich odstępach czasu, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami, w celu udaremnienia lub znacznego utrudnienia stwierdzenia przestępnego pochodzenia środków pieniężnych w łącznej kwocie nie mniejszej niż 3.084.879,23 euro, a także w celu utrudnienia ich wykrycia, zajęcia lub orzeczenia przepadku polecił innym osobom założenie pozornych działalności gospodarczych oraz rachunki bankowe, które zostały następnie wykorzystane do operacji finansowych w odniesieniu do środków pochodzących z czynów zabronionych, a w tym:

1. we wrześniu 2014 r. polecił P. R. założenie działalności gospodarczej o nazwie P. R. (...) wypełniając jednocześnie częściowo dokument o nazwie „. (...) wniosek o wpis do centralnej ewidencji i informacji o działalności gospodarczej” oraz polecił założenie rachunków bankowych o numerze (...) w A. Banku oraz o numerze (...) w (...), które zostały wykorzystane do operacji bankowych w odniesieniu do środków pochodzących z przestępstw, a w tym:

a) w dniu 24 października 2014 r. przyjął na rachunek nr (...) w A. Banku dwa przelewy z rachunków zagranicznej spółki (...) S.A. w kwotach 300.000 euro i 197.260 euro, przy czym środki te pochodziły z korzyści z popełnienia przestępstwa oszustwa na szkodę tej spółki, a następnie usiłował dokonać transferu środków w kwotach 19.998,36 euro oraz 181.289,47 na rachunek firmy (...) LTD z siedzibą w C., czego nie udało się zrealizować, albowiem środki zostały zablokowane na rachunku przez bank,

2. w listopadzie 2014 r. polecił K. S. założenie działalności gospodarczej o nazwie K. S. (...) wypełniając jednocześnie częściowo dokument o nazwie „. (...) wniosek o wpis do centralnej ewidencji i informacji o działalności gospodarczej” oraz polecił założenie rachunków bankowych o numerze (...) w (...) S.A. oraz o numerze (...) w Banku (...) S.A., które zostały wykorzystane do operacji bankowych w odniesieniu do środków pochodzących z przestępstw, a w tym:

a) w dniu 2 marca 2015 r. przyjął na rachunek w (...) S.A. o numerze (...) trzy przelew z rachunku zagranicznego podmiotu o nazwie M. (...) w kwocie 1.332.101,40 euro, 384.464,75 euro i 471.070,25 euro, przy czym środki te pochodziły z korzyści z popełnienia przestępstwa oszustwa na szkodę M. (...) C. i zostały zablokowane na rachunku przez bank,

tj. o czyn z art. 299 § 1 i 5 k.k. w zw. z art. 12 k.k.

P. R. zarzucono, że :

IV. w okresie od 22 września do 17 listopada 2014 r. we W. i innych miejscowościach na terenie kraju, a także poza jego granicami, działając w wykonaniu z góry powziętego zamiaru i w krótkich odstępach czasu, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami, w celu udaremnienia lub znacznego utrudnienia stwierdzenia przestępnego pochodzenia środków pieniężnych w łącznej kwocie nie mniejszej niż 597.260 euro, a także w celu utrudnienia ich wykrycia, zajęcia lub orzeczenia przepadku założył pozorną działalność gospodarczą o nazwie P. R. (...), jak również dwa rachunki firmowe o numerze (...) w (...) Banku S.A. oraz o numerze (...) w (...) S.A., które zostały następnie wykorzystane do operacji finansowych w odniesieniu do środków pochodzących z czynów zabronionych, a w tym:

1. w dniu 24 października 2014 r. przyjął dwa przelewy z rachunków zagranicznej spółki (...) S.A. w kwotach 300.000 euro i 197.260 euro, przy czym środki te pochodziły z korzyści z popełnienia przestępstwa oszustwa na szkodę tej spółki, a następnie usiłował dokonać transferu środków w kwotach 19.998,36 euro oraz 181.289,47 na rachunek firmy (...) LTD z siedzibą w C., czego nie udało się zrealizować, albowiem środki zostały zablokowane na rachunku przez bank,

2. w dniu 17 listopada 2014 r. przyjął przelew z rachunku zagranicznej spółki (...) w kwocie 100.000 euro, przy czym środki te pochodziły z korzyści z popełnienia przestępstwa oszustwa na szkodę tej spółki i zostały zablokowane na rachunku przez bank,

tj. o czyn z art. 299 § 1 i 5 k.k. w zw. z art. 12 k.k.

M. W. został oskarżony o to, że :

V. w okresie od 12 do 27 listopada 2014 r. we W. i innych miejscowościach na terenie kraju, a także poza jego granicami, działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami, w celu udaremnienia lub znacznego utrudnienia stwierdzenia przestępnego pochodzenia środków pieniężnych w łącznej kwocie nie mniejszej niż 455.570 euro, a także w celu utrudnienia ich wykrycia, zajęcia lub orzeczenia przepadku założył pozorną działalność gospodarczą o nazwie M. W. (...) oraz rachunek firmowy w (...) S.A. o numerze (...), na który w dniu 27 listopada 2014 r. przyjął przelew z rachunku podmiotu zagranicznego o nazwie C. ΄s I. w kwocie 455.570 euro, przy czym środki te pochodziły z korzyści z popełnienia przestępstwa oszustwa na szkodę tego podmiotu i zostały zablokowane na rachunku przez bank,

tj. o czyn z art. 299 § 1 i 5 k.k.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu wyrokiem z dnia 11 września 2017 r., sygn. akt III K 368/16 :

I) uznał oskarżonego D. C. za winnego czynu opisanego w pkt I części wstępnej wyroku, tj. występku z art. 299 § 1 i 5 k.k. w zw. z art. 12 k.k., i za to, na podstawie art. 299 § 5 k.k. wymierzył mu karę 3 (trzech) lat pozbawienia wolności oraz na podstawie art. 33 § 2 k.k. karę 150 (stu pięćdziesięciu) stawek dziennych grzywny, przyjmując wysokość jednej stawki dziennej na kwotę 100 (stu) złotych;

II) uznał oskarżonego L. A. za winnego czynu opisanego w punkcie II części wstępnej wyroku, tj. występku z art. 299 § 1 i 5 k.k. w zw. z art. 12 k.k., i za to, na podstawie art. 299 § 5 k.k. wymierzył mu karę 1 (jednego) roku pozbawienia wolności oraz na podstawie art. 33 § 2 k.k. karę 100 (stu) stawek dziennych grzywny, przyjmując wysokość jednej stawki dziennej na kwotę 30 (trzydziestu) złotych;

III) uznał oskarżonego R. B. za winnego czynu opisanego w punkcie III części wstępnej wyroku, tj. występku z art. 299 § 1 i 5 k.k. w zw. z art. 12 k.k., i za to, na podstawie art. 299 § 5 k.k. wymierzył mu karę 2 (dwóch) lat i 2 (dwóch) miesięcy pozbawienia wolności oraz na podstawie art. 33 § 2 k.k. karę 100 (stu) stawek dziennych grzywny, przyjmując wysokość jednej stawki dziennej na kwotę 100 (stu) złotych;

IV) uznał oskarżonego P. R. za winnego czynu opisanego w punkcie IV części wstępnej wyroku, tj. występku z art. 299 § 1 i 5 k.k. w zw. z art. 12 k.k., i za to, na podstawie art. 299 § 5 k.k. wymierzył mu karę 2 (dwóch) lat pozbawienia wolności oraz na podstawie art. 33 § 2 k.k. karę 100 (stu) stawek dziennych grzywny, przyjmując wysokość jednej stawki dziennej na kwotę 50 (pięćdziesiąt) złotych;

V) uznał oskarżonego M. W. za winnego czynu opisanego w punkcie V części wstępnej wyroku, tj. występku z art. 299 § 1 i 5 k.k., i za to, na podstawie art. 299 § 5 k.k. wymierzył mu karę 1 (jednego) roku pozbawienia wolności oraz na podstawie art. 33 § 2 k.k. karę 100 (stu) stawek dziennych grzywny, przyjmując wysokość jednej stawki dziennej na kwotę 30 (trzydziestu) złotych;

VI) na podstawie art. 69 § 1 i 2 k.k. i art. 70 § 1 k.k. warunkowo zawiesił wykonanie orzeczonej wobec oskarżonego L. A. kary pozbawienia wolności na okres 3 (trzech) lat próby;

VII) na podstawie art. 69 § 1 i 2 k.k. i art. 70 § 1 k.k. warunkowo zawiesił wykonanie orzeczonej wobec oskarżonego M. W. kary pozbawienia wolności na okres 3 (trzech) lat próby;

VIII) na podstawie art. 72 § 1 pkt 1 k.k. zobowiązał oskarżonego L. A. i M. W. do informowaniu Sądu o przebiegu okresu próby;

IX) na podstawie art. 63 § 1 k.k. zaliczył:

a) oskarżonemu D. C. – okres zatrzymania i tymczasowego aresztowania od dnia 14 lipca 2016 r. do dnia 11 września 2017 r. – na poczet orzeczonej kary pozbawienia wolności,

b) oskarżonemu L. A. – okres zatrzymania od dnia 13 lipca 2016 r. do dnia 14 lipca 2016 r. – na poczet orzeczonej kary grzywny,

c) oskarżonemu R. B. – okres zatrzymania i tymczasowego aresztowania od dnia 14 września 2016 r. do dnia 15 września 2016 r. – na poczet orzeczonej kary pozbawienia wolności,

d) oskarżonemu M. W. – okres zatrzymania od dnia 13 lipca 2016 r. do 14 lipca 2016 r. – na poczet orzeczonej kary grzywny;

X) na podstawie art. 45 § 1 k.k. orzekł wobec oskarżonego L. A. przepadek na rzecz Skarbu Państwa korzyści majątkowej uzyskanej z przestępstwa w wysokości 1000 (tysiąca) złotych;

XI) na podstawie art. 44 § 1 k.k. orzekł przepadek poprzez pozostawienie w aktach sprawy dowodów rzeczowych ujętych w wykazach Drz 3088-3090/16 (t. VI k. 1162-1164) i Drz 3093/16 (t. XII, k. 2334-2335);

XII) na podstawie art. 230 § 2 k.p.k. zwrócił:

a) Urzędowi Miejskiemu we W. dowody rzeczowe ujęte w wykazach Drz 3081/16 (t. III, k. 545-546) i Drz 3083/16 (t. V k. 946-951);

b) (...) w W. dowody rzeczowe ujęte w wykazach Drz 3082/16 (t. IV, k. 777-781) i Drz 3091-3092/16 (t. VI k. 1085, t. VIII, k. 1530),

c) oskarżonemu L. A. dowody rzeczowe ujęte w wykazach Drz 3084-3087/16 (t. VI, k. 1159-1161);

XIII) na podstawie art. 626 § 1 k.p.k. zasądził od oskarżonych na rzecz Skarbu Państwa zwrot kosztów sądowe, a na podstawie art. 2 w zw. z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 roku o opłatach w sprawach karnych (Dz.U. nr 27, poz. 152 z późn. zm.) wymierzył im opłaty:

a) oskarżonemu D. C. w wysokości 3400 zł,

b) oskarżonemu L. A. w wysokości 780 zł,

c) oskarżonemu R. B. w wysokości 2400 zł,

d) oskarżonemu P. R. w wysokości 1300 zł,

e) oskarżonemu M. W. w wysokości 780 zł.

Apelacje od tego orzeczenia wnieśli oskarżeni : D. C., R. B. i P. R. za pośrednictwem obrońców.

Obrońcy oskarżonego D. C. zaskarżyli wyrok w całości zarzucając : błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, który mógł mieć wpływ na treść wyroku, a polegający na niesłusznym uznaniu, że zgromadzony materiał dowodowy daje podstawę do uznania oskarżonego za winnego popełnienia przestępstwa opisanego w części wstępne wyroku i zakwalifikowanego z art. 299 § 1 i 5 k.k. w zw. z art. 12 k.k., gdy tymczasem prawidłowa ocena zgromadzonych dowodów nie daje ku temu podstawy.

Podnosząc powyższy zarzut, apelujący wnieśli o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu we Wrocławiu do ponownego rozpoznania; ewentualnie o zmianę zaskarżonego wyroku przez przyjęcie, że D. C. dopuścił się przestępstwa paserstwa nieumyślnego i wymierzenie mu za to przestępstwo kary 1 roku pozbawienia wolności.

Obrońca oskarżonego P. R. zaskarżył wyrok w całości zarzucając:

1.błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, mający wpływ na jego treść poprzez przyjęcie, że oskarżony podjął działania zmierzające do udaremnienia lub znacznego utrudnienia stwierdzenia przestępnego pochodzenia środków pieniężnych i w celu utrudnienia ich wykrycia, zajęcia lub orzeczenia przepadku założył pozorną działalność gospodarczą oraz 2 rachunki firmowe, podczas gdy prawidłowa analiza zebranego w sprawie materiału dowodowego prowadzi do wniosku, że oskarżony nie wiedział kto i w jakim celu wykorzystywał jego dane oraz w/w rachunki bankowe.

2.obrazę przepisów prawa procesowego, a mianowicie art. 7 k.p.k. i 410 k.k., które miało wpływ na treść orzeczenia, a polegające na tym, iż Sąd orzekający, wydając zaskarżony wyrok, ocenił zgromadzony w sprawie materiał dowodowy dowolnie z pominięciem zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego, a w szczególności polegający m.in. na tym, że Sąd dowolnie ustalił sprawstwo i winę oskarżonego w oparciu jedynie o fakt zgłoszenia przez niego działalności gospodarczej, otworzenia 2 rachunków bankowych i znajomości z D. C..

Podnosząc powyższe zarzuty, apelujący wniósł o zmianę wyżej opisanego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego od zarzucanego mu czynu.

Również w całości zaskarżyła wyrok obrończyni oskarżonego R. B. zarzucając :

1.obrazę przepisów postępowania karnego, tj. art. 410 k.p.k. w zw. z art. 394 § 2 k.p.k. i 143 § 1 pkt 7 k.p.k., mająca wpływ na treść orzeczenia polegającą na nieujawnieniu w procesowo przewidziany sposób materiałów pochodzących z policyjnego podsłuchu operacyjnego.

2.obrazę przepisów prawa materialnego, tj. art. 299 § 1 poprzez jego błędną wykładnię, w oparciu o która Sąd Okręgowy uznał oskarżonego R. B. za winnego popełnienia przestępstwa prawa pieniędzy, podczas gdy prawidłowa interpretacja przepisu art. 299 § 1 k.k. musi prowadzić do wniosku, że czyn przypisany temu oskarżonemu nie wyczerpuje znamion przestępstwa z art. 299 § 1 k.k.

Podnosząc powyższe zarzuty, apelująca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego B. od zarzutu prawa pieniędzy; ewentualnie o uchylenie rozstrzygnięcia Sądu I instancji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu.

Prokurator w odpowiedzi na apelację obrońców oskarżonego D. C. wniósł o jej nieuwzględnienie i utrzymanie w mocy wyroku Sądu I instancji.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacje obrońców oskarżonych D. C., R. B. i P. R. są zasadne w tej części, gdzie podważają możliwość uznania, że zachowania tych oskarżonych stanowią „pranie pieniędzy” o jakim mowa w art. 299 § 5 k.k. w zw. z art. 299 § 1 k.k. Rację mają też obrońcy oskarżonego D. C. kwestionując ustalenia, że uczestniczył on w zachowaniach związanych z zakładaniem rachunków bankowych firm (...) i przelewaniem na nie pieniędzy z rachunków firmy (...)’s (...).

W pierwszej kolejności należało rozważyć podniesiony w apelacji obrończyni oskarżonego R. B. zarzut obrazy art. 410 k.p.k. w zw. z art. 394 § 2 k.p.k. i art. 143 § 1 pkt 7 k.p.k., co skarżąca łączy z oparciem ustaleń dotyczących tego oskarżonego na danych uzyskanych podczas kontroli operacyjnej zarządzonej przez Sąd Okręgowy w trybie art. 19 ust. 1 i 8 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 26 czerwca 2014 r. o zmianie ustawy o Policji oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2014 r., poz. 1199), choć na rozprawie nie zostały odtworzone utrwalone w tym trybie treści rozmów. Okoliczność ta dotyczy także oskarżonego D. C., którego obrońcy nie formułują podobnego zarzutu. W odniesieniu do obu tych oskarżonych materiały o których mowa były jedną z istotnych podstaw dowodowych prowadzących do przypisania im zarzucanych przestępstw (uzasadnienie str. 38, 42-44, 49-50).

Nie jest kwestionowane, że postanowienie Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 4 maja 2015 r. zarządzające kontrolę operacyjną w stosunku do D. C. dotyczyło przestępstw katalogowych (art. 299 § 1 k.k., art. 286 § 1 k.k.) wymienionych w art. 19 ust. 1 pkt 2 ustawy o Policji (k.2187).

Ustawa z dnia 11 marca 2016 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2016 r. poz. 437) wchodząca w życie w dniu 15 kwietnia 2016 r. uchyliła m.in. ustęp 15a art. 19 ustawy o Policji, wedle którego wykorzystanie dowodu uzyskanego podczas stosowania kontroli operacyjnej jest dopuszczalne wyłącznie w postępowaniu karnym w sprawie o przestępstwo lub przestępstwo skarbowe, w stosunku do którego jest dopuszczalne stosowanie takiej kontroli, zmieniła brzmienie zakazu dowodowego z art. 168a k.p.k. oraz dodała art. 168b k.p.k. Pierwszy z wymienionych przepisów określa, że dowodu nie można uznać za niedopuszczalny wyłącznie na tej podstawie, że został uzyskany z naruszeniem przepisów postępowania lub za pomocą czynu zabronionego, o którym mowa w art. 1 § 1 Kodeksu karnego, chyba że dowód został uzyskany w związku z pełnieniem przez funkcjonariusza publicznego obowiązków służbowych, w wyniku: zabójstwa, umyślnego spowodowania uszczerbku na zdrowiu lub pozbawienia wolności. Drugi zaś stanowi, że jeżeli w wyniku kontroli operacyjnej zarządzonej na wniosek uprawnionego organu na podstawie przepisów szczególnych uzyskano dowód popełnienia przez osobę, wobec której kontrola operacyjna była stosowana, innego przestępstwa ściganego z urzędu lub przestępstwa skarbowego niż przestępstwo objęte zarządzeniem kontroli operacyjnej lub przestępstwa ściganego z urzędu lub przestępstwa skarbowego popełnionego przez inną osobę niż objętą zarządzeniem kontroli operacyjnej, to wówczas prokurator podejmuje decyzję w przedmiocie wykorzystania tego dowodu w postępowaniu karnym.

Wymieniona ustawa nowelizująca nie zawiera, w zasadzie, regulacji intertemporalnych stanowiąc jedynie (art. 20), że czynności procesowe dokonane przed dniem wejścia jej w życie ustawy są skuteczne. Uchwała Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego z dnia 29 listopada 2016 r., I KZP 10/16, (OSNKW 2016r., z. 12, poz. 79) stwierdza, że „w sprawach prowadzonych po dniu 14 kwietnia 2016 r., w których akt oskarżenia, wniosek o wydanie wyroku skazującego, wniosek o warunkowe umorzenie postępowania lub wniosek o umorzenie postępowania przygotowawczego i orzeczenie środka zabezpieczającego skierowano do sądu przed dniem 1 lipca 2015 r., zastosowanie znajdują przepisy regulujące przebieg postępowania karnego wprowadzone przez ustawę z dnia 11 marca 2016 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (t. j. Dz.U. z 2016 r. poz. 437), a więc - co do zasady - przepisy nowe.” Tak więc w niniejszej sprawie postępowanie przygotowawcze (po 14 kwietnia 2016 r.) i sądowe toczyło się wedle przepisów proceduralnych w brzmieniu nadanym cyt. ustawą nowelizującą, wśród których znalazły się: art. 168a k.p.k.- w obecnym kształcie i art. 168b k.p.k.

W realiach niniejszej sprawy prowadzący postępowanie przygotowawcze faktycznie zdecydował o wykorzystaniu uzyskanego podczas kontroli operacyjnej dowodu w śledztwie w odniesieniu do przestępstw katalogowych, w ramach czasowych wyznaczonych postanowieniem Sądu, ale ponad jego zakres podmiotowy (nie tylko w odniesieniu do D. C. ale i m.in. co do R. B.). Uzyskane dane stały się jawne i (niezależnie od trafności nazwania tej czynności „oględzinami”) dokonano ich protokolarnego odtworzenia (k. 2164-2168) konfrontując treść utrwalonych rozmów telefonicznych ze słownym przekładem.

Kierując akt oskarżenia prokurator wniósł (k. 2829v) o przeprowadzenie na rozprawie dowodu zarówno z komunikatów (k. 2169-2186) będących przekładami słownymi z zapisu dźwięków, jak i płyty (k. 2191) z zarejesrtowanymi podczas kontroli operacyjnej rozmowami (a także cyt. wyżej protokołu oględzin).

Na rozprawie w dniu 30 sierpnia 2017 r., strony zgodnie wniosły o ujawnienie bez odczytywania dowodów wskazanych w akcie oskarżenia do przeprowadzenia na rozprawie (k. 3184 v). Ani obecna na tym terminie obrończyni ani oskarżony R. B. nie wnosili o odtworzenie na rozprawie zapisów rozmów. Nie składali takiego wniosku również w toku procesu.

W takiej sytuacji Sąd Okręgowy na podstawie art. 394 § 1 i 2 k.p.k. uznał za ujawnione bez odczytywania dowody zawnioskowane w akcie oskarżenia do odczytania i ujawnienia na rozprawie, zatem nie tylko wymienione wyżej przekłady słowne zapisów dźwięków utrwalonych podczas kontroli operacyjnej zarządzonej przez Sąd, ale przede wszystkim zapisane na płycie (k.2191) rozmowy utrwalone w czasie tej kontroli. Sąd I instancji włączył więc te zapisy do podstawy dowodowej.

Zgodnie z art. 19 ust. 15 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r., poz. 2067) w przypadku uzyskania dowodów pozwalających na wszczęcie postępowania karnego lub mających znaczenie dla toczącego się postępowania karnego Komendant Główny Policji, Komendant (...), Komendant (...) albo komendant wojewódzki Policji przekazuje prokuratorowi, o którym mowa w ust. 1, wszystkie materiały zgromadzone podczas stosowania kontroli operacyjnej. W postępowaniu przed sądem, w odniesieniu do tych materiałów, stosuje się odpowiednio art. 393 § 1 zdanie pierwsze Kodeksu postępowania karnego. Przepis ten pozwala na odczytywanie na rozprawie protokołów oraz dokumentów urzędowych złożonych w postępowaniu przygotowawczym lub sądowym albo w innym postępowaniu przewidzianym przez ustawę. Nie ma przy tym powodu, by do zapisów rozmów utrwalonych podczas zarządzonej kontroli operacyjnej nie stosować art. 394 § 2 k.p.k. pozwalającego takie zapisy podlegające odczytaniu i odtworzeniu uznać bez ich odczytania, odtwarzania za ujawnione.

W cytowanym w apelacji wyroku Sądu Najwyższego z dnia 10 czerwca 2008 r., III KK 30/08, (OSNKW 2008 r., z. 8, poz. 65), Sąd ten wyraźnie stwierdza, że „przekłady słowne zapisów dźwięków (rozmów) nie stanowią samoistnego ani pierwotnego dowodu, na którym sąd może poprzestać, nawet jeśli takie jest żądanie stron. Przekłady te mogą zostać wprowadzone do procesu, ale obok treści zarejestrowanych (utrwalonych dźwiękowo) rozmów. Ich odtworzenie, a więc ujawnienie zgodnie z wymogiem art. 410 k.p.k. następuje na rozprawie, co musi, zgodnie z dyspozycją art. 143 § 1 pkt 7 k.p.k., znaleźć odzwierciedlenie w treści protokołu. Zaliczenia w poczet dowodów zapisu dźwiękowego rozmów przez odsłuchanie (odtworzenie) albo bez odsłuchania, nie wolno zastąpić odczytaniem przekładów słownych. W razie ujawnienia, w jednej z wyżej wskazanych form, zarejestrowanych rozmów, ich słowne zapisy stają się załącznikami do protokołu rozprawy (analogia do art. 147 § 3 zd. ostatnie k.p.k.). Oznacza to, że nie ma konieczności ich odczytywania ani zaliczania do dowodów w inny sposób, co oczywiście nie pozbawia sądu takiego uprawnienia ani prawa strony do żądania odczytanie tych zapisów”. Wbrew temu co podnosi obrończyni R. B. wprowadzenie do procesu dźwiękowych zapisów rozmów i ich przekładów słownych nastąpiło stosownie do art. 393 § 1 k.p.k. w zw. z art. 394 § 2 k.p.k. a to poprzez uznanie za ujawnione bez odczytywania i odsłuchiwania, za zgodą stron, co znalazło odzwierciedlenie w protokole rozprawy (k. 3184 v). Sąd Okręgowy nie dołączył do tego protokołu przekładów słownych, które przecież znajdują się w aktach sprawy na k. 2169-2186, 2163-2168 a zapis dźwiękowy na k. 2191 akt. Dowody te były dostępne dla stron. Tak więc zarówno oskarżony R. B. jak i jego obrończyni mogli zapoznać się z nimi w sposób i w zakresie jaki uznawali za istotny dla obrony, w tym także wnosząc o odtworzenie zarejestrowanych rozmów telefonicznych na rozprawie. Jeśli zatem R. B. dowiedział się o treści jego rozmowy z D. C. utrwalonej w dniu 10 maja 2015 r. dopiero z uzasadnienia wyroku, jak podnosi obrończyni (apelacja str. 4), to dlatego, że nie skorzystał z możliwości zapoznania się z zapisem utrwalonych rozmów (ewentualnie ich przekładem), lub uczynił to nie dość uważnie i nie wnosił (podobnie jak obrończyni) na rozprawie o ich odtworzenie lecz o uznanie ich za ujawnione.

Z tych powodów zarzut obrazy art. art. 410 k.p.k. w zw. z art. 394 § 2 k.p.k. i art. 143 § 1 pkt 7 k.p.k. podniesiony przez obrończynię oskarżonego R. B. nie był zasadny. Z kolei materiały z kontroli operacyjnej w zakresie w jakim odnoszą się do tego oskarżonego nie są warunkiem koniecznym dla ustalenia jego udziału i roli w przestępczym procederze, który podlegał ocenie w niniejszym postępowaniu. Wystarczającą ku temu podstawę dają wyjaśnienia R. B. z postępowania przygotowawczego, relacja K. S., opinie pismoznawcze i dokumenty dotyczące zgłoszenia działalności gospodarczej, bankowe oraz nadesłane w ramach pomocy prawnej.

Obrońca oskarżonego P. R. formułuje zarzut naruszenia art. 7 k.p.k. i art. 410 k.p.k. oraz błędu w ustaleniach faktycznych. W istocie skarżący ten twierdzi, że dowody jakimi dysponował Sąd Okręgowy nie pozwalały na ustalenie, że oskarżony ten miał świadomość w jakim celu zostały założone rachunki bankowe jego firmy (...).

Ustalenia faktyczne sądu orzekającego merytorycznie mogą być skutecznie podważone, gdy dochodząc do nich sąd oparł się na niekompletnym materiale dowodowym, pominął istotne ujawnione w sprawie dowody, korzystał z dowodów na rozprawie nieujawnionych (art. 410 k.p.k.), bądź oceniając poszczególne dowody czynił to sprzecznie z regułami poprawnego rozumowania, zasadami wiedzy lub życiowym doświadczeniem (art. 7 k.p.k.), a więc dowolnie, nie mieszcząc się w granicach swobodnego sędziowskiego uznania. Natomiast jeśli ocena dowodów nie wykracza poza granice zakreślone art. 7 k.p.k., poprzedza ją ujawnienie na rozprawie głównej całokształtu istotnych okoliczności sprawy w sposób podyktowany obowiązkiem dociekania prawdy a okoliczności przemawiające na korzyść i niekorzyść oskarżonego zostały rozważone, pozostaje pod ochroną art. 7 k.p.k. (por. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 1974 r., Rw 618/74, OSNKW 1975, z. 3-4, poz. 47). Jako taka uchyla się od ingerencji Sądu odwoławczego nawet gdyby możliwe było przeciwstawienie ustaleniom faktycznym sądu I instancji odmiennego poglądu w tej kwestii opartego na innych dowodach postrzeganych subiektywnie przez stronę jako wiarygodne (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 marca 2007 r., WA 8/07, OSNwSK 2007 r., z.1, poz.559).

Sąd Okręgowy przekonująco wykazał (uzasadnienie str. 37-55) powody dla których nie podzielił wyjaśnień oskarżonych D. C., R. B. i P. R. przeczących udziałowi w fikcyjnym zgłaszaniu prowadzenia działalności gospodarczej i otwieraniu rachunków bankowych na które miały wpływać pieniądze jakimi niekorzystnie rozporządzały pokrzywdzone firmy.

Wbrew temu co twierdzi obrońca P. R. Sąd I instancji wniosku, że oskarżony ten miał świadomość przeznaczenia do przestępczego wykorzystania rachunków bankowych założonych dla firmy (...) nie wyprowadził jedynie z faktu zgłoszenia prowadzenia działalności gospodarczej i otwarcia rachunków bankowych ( uzasadnienie str.51-52). Jest przecież poza sporem, że oskarżony nie prowadził, ani nie zamierzał prowadzić działalności gospodarczej, choć zamiar taki zgłosił w dniu 22 września 2014 r. podpisując i składając wypełniony przez R. B. (k. 2425-2470, 2539, 2957) wniosek do Centralnej Ewidencji (...) o Działalności Gospodarczej (k.547-548). Jak wyjaśnia ten oskarżony (k.2539) P. R. nie potrafił go napisać. P. R., nadal w towarzystwie (...) (k.2539), otworzył rachunki, w tym walutowe, w dwóch bankach 24 i 25 września 2014 r. (k.590-603, 775-781, 476-488, 574-584, 586-587) choć przecież nie podejmował żadnej działalności gospodarczej a już kilka dni potem (2.10.2014 r.- k.2914) rozpoczął odbywanie kary pozbawienia wolności. Trafnie też zauważa Sąd I instancji, że 24 września 2014 r. karta SIM z numerem (...) podawanym przez P. R. jako kontaktowy w bankach znalazła się w aparacie telefonicznym użytkowanym przez D. C. i ujawnionym podczas przeszukania jego mieszkania (k.2327-2333, analiza kryminalistyczna k.2233-2247). Jeśli spostrzeżenie to uzupełnić stwierdzeniem, że na rachunki firmy (...) w (...) i A. Banku następowały logowania z Polski i Francji w czasie gdy oskarżony był pozbawiony wolności (k.531, 673, 675-676) to jest jasne, że P. R. wkrótce po założeniu rachunków przekazał innym osobom kartę SIM oraz dane konieczne do logowania się na konta bankowe firmy (...) i wykonywania operacji finansowych. Jeśli więc D. C. był znajomym P. R., odwiedzał go w zakładzie karnym, to jest przekonujące stwierdzenie R. B., że na prośbę tego pierwszego pomagał P. R. w zgłoszeniu działalności gospodarczej, założeniu rachunków bankowych i D. C. „zajmował się tą firmą” (k.2539, 2540v). Nie budzi więc wątpliwości, że dane do logowania i karta SIM trafiły do D. C.. W opisanych okolicznościach zgłoszenia fikcyjnej działalności gospodarczej, założenia rachunków bankowych, przekazania krótko potem danych i karty SIM niezbędnych do wykonywania operacji finansowych z wykorzystaniem tych rachunków trzeba podzielić wniosek Sądu Okręgowego, że oskarżony P. R. jako osoba dojrzała, doświadczona miał świadomość, że jego zachowanie ułatwia innym osobom popełnianie przestępstw.

Jeśli chodzi o list do D. C. przesłany z zakładu karnego przez P. R. (k.2334-2335) odnaleziony podczas przeszukania mieszkania D. C. (k.2327-2333) to trzeba zauważyć, że Sąd I instancji odwołuje się do niego tylko posiłkowo i nie przydaje mu rozstrzygającego znaczenia (uzasadnienie str. 52). Istotnie P. R. uzależnia tam dalsze milczenie od rozliczenia się z nim innych osób, ale z kontekstu wynika, że chodzi o inną sprawę w której oskarżony nie zgodził się na konsensualne zakończenie postępowania. Natomiast sformułowanie, że ich (tj. D. C. i P. R.) sprawę „rozegrał pokerowo” w sytuacji gdy oskarżeni się znali jest na tyle ogólne, że brak wystarczających przesłanek dla uznania, że chodzi o zachowanie P. R. w niniejszym postępowaniu zwłaszcza, że list pochodzi z listopada 2015 r., a więc z czasu gdy nie był on jeszcze przesłuchany w charakterze podejrzanego (k.554-555) w tej sprawie, a blisko rok wcześniej, w grudniu 2014 r., zeznawał jako świadek.

Rację mają obrońcy D. C. w tej części gdzie podważają ustalenie, że oskarżony uczestniczył w zgłoszeniach fikcyjnych działalności gospodarczych przez M. G. R. i L. A. – (...) oraz zakładania rachunków bankowych tych podmiotów po to by inne osoby wykorzystywały je do dokonywania oszustw. Brak jest bowiem wystarczających dowodów, by stanowczo, bez ryzyka błędu, poczynić takie ustalenia.

Dobrze obrazuje to sposób sporządzenia uzasadnienia zaskarżonego wyroku. Najpierw (uzasadnienie str. 1) Sąd Okręgowy stwierdza, że D. C. wyszukiwał osoby, które zgłaszały prowadzenie działalności gospodarczej i zakładały rachunki bankowe, odbierał od nich dokumentację z tym związaną, karty SIM służące do autoryzacji transakcji bankowych i przekazywał je innym osobom które poprzez zabiegi phishingowe wprowadzały w błąd zagraniczne firmy doprowadzając do niekorzystnego rozporządzenia ich mieniem poprzez przelanie pieniędzy na te założone rachunki walutowe. Następnie Sąd opisuje poszczególne sytuacje przy czym w odniesieniu do przedsiębiorstw (...). (...) K. S. wskazuje jakie konkretnie czynności wykonywał D. C. (uzasadnienie str. 3-4, 12-13), czego nie czyni w wypadku firm (...) i G. R. M. W. (uzasadnienie str. 6-10, 10-13).

Rzecz w tym, że o udziale przeczącego sprawstwu D. C. w wyszukiwaniu tych osób, zgłoszeniu przez nich fikcyjnej działalności gospodarczej, zakładaniu rachunków bankowych, przekazywaniu mu otrzymanych dokumentów, haseł do kont bankowych, kart SIM w odniesieniu do wymienionych firm nie mówi ani L. A. ani M. W.. Pierwszy z nich (k. 2957v, 1173-1177) wskazuje na L. K. i mężczyznę z B., a L. K. (k. 1197-1200) umniejszając swoją rolę mówi o mężczyźnie o imieniu M.. Z kolei M. W. (k. 2958, 981-983) wyjaśnia, że firmę założył i rachunek bankowy otworzył z inicjatywy nieznanego mu mężczyzny. Pracownica banku (...) (k. 896-897) zeznaje o starszym mężczyźnie, któremu przy zakładaniu rachunku towarzyszył młodszy. Żadna z tych osób nie wskazuje na udział D. C.. Także opinie pismoznawcze (k. 1124-1232, 2425-2470) nie mówią o tym, by oskarżony o którym mowa sporządzał wnioski dotyczące zgłoszenia do Centralnej Ewidencji (...) o Działalności Gospodarczej przedsiębiorstw (...) i G. R. lub podrabiał na nich podpisy M. W. i L. A.. Danych wskazujących na udział D. C. w omawianych tu zachowaniach nie zawierają materiały uzyskane podczas kontroli operacyjnej (k. 2191).

O udziale oskarżonego D. C. w zgłaszaniu działalności gospodarczej, zakładaniu rachunków bankowych przez M. W. i L. A., przekazywaniu innym osobom danych do logowania na rachunki i dysponowania wpływającymi środkami przekonały Sąd I instancji (uzasadnienie str.46-49) rezultaty analizy kryminalistycznej uzyskanych w toku postępowania dowodów z bilingów, miejsc logowań telefonów (k. 2233-2247). Sąd Okręgowy wskazuje więc, że:

- odnaleziony podczas przeszukania mieszkania D. C. (k.2327-2333) telefon komórkowy N. (...) (...), współpracujący na co dzień z kartą SIM (...), w dniu 24 września 2014 r. (data otwarcia rachunku (...) P. R. w (...)) współpracował z kartą SIM o numerze (...) wskazywanym przez P. R. podczas zakładania rachunków bankowych, a następnie po ponad pół godzinie od ostatniego połączenia karta ta znalazła się w aparacie telefonicznym (...) (...);

- aparat ten nazywany „aparatem słupów” (współpracował z katami (...)wskazywanymi podczas zakładania rachunków przez P. R., M. W. i K. S.) w tym samym dniu (24.09.2014 r.) współpracował z kartą (...)na co dzień znajdującą się w telefonie N. odnalezionym w mieszkaniu D. C.;

- karty (...)i (...) logowały się w tym dniu i czasie w tych samych miejscach, w tym w pobliżu miejsca zamieszkania D. C.;

- karta SIM o numerze (...) podanym przez M. W. podczas zakładania rachunku bankowego współpracowała nie tylko z „telefonem słupów” ( (...) (...)) ale i aparatem (...) (...) logującym się we Francji z którym współpracowała karta SIM o (...)wskazanym przez L. A. podczas zakładania konta bankowego;

- dzień po logowaniu się numeru D. C. do stacji (...) w W. (25.11.2014 r.) i w kolejnych dniach (26-29.11.2014 r.) do numeru telefonu podanego przez mieszkającego w W. L. A. podczas zakładania konta bankowego odnotowano kilka rozmów przychodzących;

- podobny sposób działania.

Zważywszy na cyt. już wyżej relację R. B. (k. 2538-2540) wskazującego na udział i nadrzędną rolę D. C. w zgłoszeniu fikcyjnej działalności gospodarczej przez P. R., założeniu rachunków bankowych na które miały trafiać pieniądze wskutek niekorzystnego rozporządzenia przez pokrzywdzonych, późniejsze logowania na konta (...) i dyspozycje przelania kwot trafny jest wniosek Sądu Okręgowego, że D. C. dysponował kartą (...), który to numer podawał podczas zakładania rachunków P. R..

Można zatem podzielić, zważywszy też na zbieżność czasową i miejscową (uzasadnienie str.18-19) przemieszczeń kart (...) i (...) do telefonów (...) (...) i (...), stwierdzenie Sądu Okręgowego, że oskarżony D. C. w dniu 24 września 2014 r. przełożył używaną kartę (...) do „telefonu słupów (...) (...) skąd wynika, że wtedy nim dysponował. Natomiast z faktu jednorazowego przełożenia karty SIM do tego telefonu, wbrew twierdzeniom Sądu I instancji (uzasadnienie str. 47), nie wynika że po ponad sześciu tygodniach (12-26.11.2014 r.), gdy w tym telefonie znajdowała się karta SIM z numerem podanym przez M. W. ((...)) aparat o którym mowa nadal był nadal w dyspozycji D. C.. Tym bardziej z omawianej okoliczności nie wynika, że oskarżony ten miał kontakt z kartą (...) wskazywaną przez M. W. podczas zakładania konta bankowego, czy był zaangażowany w wyszukiwanie M. W., zgłaszanie przez niego działalności gospodarczej, zakładanie rachunku firmy (...) w listopadzie 2014 r.

Podobna sytuacja dotyczy zdarzeń związanych z firmą (...). W tym wypadku rozumowanie Sądu Okręgowego przebiega w ten sposób, że karta (...) wskazywana podczas zakładania konta przez M. W. od 12 do 27 listopada 2014 r. współpracowała z „telefonem słupów” (w którym 24.09.2014 r. była karta D. C.), a w dniu 27 listopada 2014 r. znajdowała się w telefonie (...) (...) logując się we Francji i w tym ostatnim telefonie klika dni wcześniej (17-21.11. 2014 r.) znajdowała się karta (...) podawana przez L. A. podczas zakładania rachunku bankowego. Z takiego powiązania nie wynika udział oskarżonego D. C. w wyszukiwaniu L. A., zgłaszaniu przez niego działalności gospodarczej, zakładaniu rachunków firmy (...) w październiku 2014 r. Tak samo pobyt D. C. w W. w dniu 25 listopada 2014 r. skąd przecież nie wynika, że wywołał on w następnych dniach (26-29.11.2014 r.) aktywność telefonu z kartą (...) wskazywaną przez L. A. przy zakładaniu konta, a tym bardziej, że miał wtedy kontakt z L. A., lub związek z logowaniami, przelewami na(z) konta (...).

Nie ma dowodów wskazujących, że L. A. i M. W. oraz osoby, które ich wyszukały i wspierały w zgłoszeniu fikcyjnych działalności gospodarczych oraz otwarciu rachunków bankowych, choćby znały D. C., by oskarżony ten miał z nimi kontakt. Z akt sprawy nie wynika też, by D. C. był jedyną osobą, która zajmowała się organizowaniem wyszukiwania osób gotowych założyć rachunki bankowe by trafiały na nie pieniądze, którymi niekorzystnie rozporządzały zagraniczne podmioty. W takiej sytuacji podobny sposób działania jak w wypadku P. R. i K. S. w połączeniu z opisanymi okolicznościami nie wskazuje w sposób pewny na udział D. C. w wyszukaniu L. A. i M. W., zgłaszaniu przez nich działalności gospodarczej i zakładaniu rachunków firm (...) oraz G. R. by trafiały tam pieniądze, którymi niekorzystnie rozporządzali pokrzywdzeni. Dlatego zachowania te należało wyeliminować z opisu czynu przypisanego D. C..

Inaczej przedstawia się sytuacja dotycząca zwerbowania P. R., zgłoszenia przez niego fikcyjnej działalności gospodarczej pod firmą (...) i założenia rachunków bankowych, co zostało już wyżej omówione przy okazji odnoszenia się do apelacji obrońcy tego oskarżonego. Podobnie w odniesieniu do K. S. i jego firmy (...).(...). Sąd Okręgowy przekonująco wykazuje (uzasadnienie str. 39-44) udział w tym przedsięwzięciu D. C. odwołując się do relacji R. B. z postępowania przygotowawczego (k. 2539) i K. S. (k. 2269-2272, 2277-2279) a także rezultatów kontroli operacyjnej. R. B. wyjaśnia, że D. C. zwracał się do niego o wskazanie osoby skłonnej zgłosić prowadzenie działalności gospodarczej, polecał K. S. otwarcie kont bankowych. K. S. rozpoznał D. C. jako osobę uczestniczącą w spotkaniu dotyczącym zlecenia mu zgłoszenia działalności gospodarczej i założenia kont.

Obrońcy D. C. kwestionują ustalenie, że to ten oskarżony przekazywał dane dotyczące fikcyjnych firm (...).(...), logowania do ich bankowości internetowej innym osobom, które wprowadzały w błąd francuskie i szwajcarskie podmioty doprowadzając je do niekorzystnego rozporządzenia środkami na ich rachunkach bankowych poprzez ich przelewanie na konta fikcyjnych firm (...).(...). Podstawy wnioskowania o takim zachowaniu D. C. w odniesieniu do przedsiębiorstwa (...) zostały omówione już wyżej. Jeśli chodzi o K. S. to przecież Sąd Okręgowy przekonująco wykazuje faktyczną rolę D. C. odwołując się do danych utrwalonych podczas kontroli operacyjnej (uzasadnienie str. 42-43, przekłady słowne na k. 2169-2186, 2163-2168, zapis dźwiękowy na k. 2191 akt) czego apelujący wydają się nie dostrzegać. Z rozmowy D. C. z dnia 10 maja 2015 r., mimo niedomówień, prób ukrywania rzeczywistej treści jasno wynika, że to ten oskarżony posiadał dokumentację firmy (...).(...) i że ją już wcześniej przekazał. Z pewnością ustalenie osób zlecających D. C. wyszukiwanie osób godzących się na zgłaszanie fikcyjnej działalności gospodarczej, zakładanie rachunków bankowych by wpływały na nie pieniądze od oszukanych zagranicznych podmiotów byłoby istotne dla postępowania ale wbrew twierdzeniu skarżących nie jest warunkiem koniecznym prawnokarnej oceny zachowania tego oskarżonego. Zebrane w postępowaniu dowody pozwalają na taką ocenę.

Obrońcy oskarżonego D. C. podważają ustalenia stanu jego świadomości w zakresie sposobu wykorzystania rachunków bankowych fikcyjnych podmiotów gospodarczych których zakładanie organizował i przekazywał innym osobom dane konieczne do logowania na te konta i dysponowania znajdującymi się tam środkami. W tym zakresie trzeba przypomnieć, że pełniący tylko rolę figuranta K. S. dowiedział się, że „ma siedzieć cicho” a na konta, które założył będą przelewane środki walutowe i dlatego ma otworzyć rachunek walutowy z możliwością dokonywania operacji finansowych za pośrednictwem sieci internetowej, zaopatrzyć się w tym celu w karty SIM (k.1265, 2278). Podczas rozmowy telefonicznej z mężczyzną w dniu 25 maja 2015 r. mówi on oskarżonemu, że tłumaczył osobie, która miała pełnić rolę „słupa”, że nie spotkają jej negatywne konsekwencje, najwyżej komornik zajmie jej wersalkę (k.2191). Jeśli o okolicznościach tych wiedziały osoby, których wyszukiwaniem zajmował się oskarżony to tym bardziej wiedział o nich sam D. C., który przecież w zamian za pieniądze dostarczał dane i narzędzia do logowania się i dysponowania środkami z kont fikcyjnych podmiotów, osobom dokonującym wyłudzeń z wykorzystaniem tych kont.

Uwagi ty wypada odnieść także do oceny świadomości i woli oskarżonego R. B. za pośrednictwem którego D. C. wyszukał P. R. i K. S. zgadzających się na zgłoszenie fikcyjnej działalności gospodarczej, otwarcie rachunków bankowych, także walutowych i przekazanie danych do logowania się na te konta i dysponowania nimi.

Stanowisko obrończyni dotyczące nikłych szans powodzenia oszukańczych transakcji nie przekonuje w konfrontacji z realiami sprawy. Jasne jest przecież, że stwierdzenie takiego ich charakteru i zapobieżenie utracie środków przez pokrzywdzonego wymaga czasu.

W wypadku P. R. i jego firmy (...):

- w dniu 24 października 2014 r. na rachunek w A. Banku od spółki (...) S.A. wpłynęły kwoty: 300000 euro i 197260 euro, dopiero transfer 19998,36 euro i 181289,47 euro do (...). (...) został zablokowany,

- w dniu 17 listopada 2014 r. na rachunek w (...) od firmy (...) wpłynęło 100000 euro i zostało zablokowane.

W odniesieniu do firmy (...). (...):

-: W dniu 2 marca 2015 na rachunek w (...) od firmy (...) wpłynęły kwoty: (...),4 euro, 384464,75 euro, 471040,25 euro i zostało zablokowane,
-: W dniu 23 marca 2015 r. na rachunek w A. Banku od spółki (...) (...) (...) wpłynęło 98695 euro i zostało zablokowane,

Blokady wyłudzonych środków na rachunkach fikcyjnych firm następowały więc na różnym etapie zależnie od szybkości zorientowania się pokrzywdzonego w oszukańczych zabiegach sprawców, sprawności działania systemu powiadamiania o oszustwie banków polskich do których wpływały środki przez zagraniczne banki pokrzywdzonych i sprawności reakcji banków polskich oraz prokuratora zarządzających blokadę tych środków. W pierwszym z wymienionych wypadków udaremniono dopiero próbę przelania pieniędzy na rachunek w C.. Natomiast środki uzyskane w wyniku oszustwa, które wpłynęły na rachunek fikcyjnej firmy (...) w (...) zostały przez sprawców skutecznie wytransferowane do C.. Widać więc, że działania sprawców oszustw nie były z góry skazane na niepowodzenie. Warto natomiast podkreślić sprawność działania bankowego systemu powiadamiania, polskich banków i prokuratorów rozstrzygających o zablokowaniu środków uzyskanych w wyniku oszukańczych zabiegów.

Rację mają natomiast obrońcy oskarżonych kwestionujący możliwość uznania zachowań D. C., R. B. i P. R. za występek prania pieniędzy z art. 299 § 1 i 5 k.k. w zw. z art. 12 k.k.

Art. 299 § 1 k.k. w aktualnym brzmieniu stanowi: kto środki płatnicze, instrumenty finansowe, papiery wartościowe, wartości dewizowe, prawa majątkowe lub inne mienie ruchome lub nieruchomości, pochodzące z korzyści związanych z popełnieniem czynu zabronionego, przyjmuje, posiada, używa, przekazuje lub wywozi za granicę, ukrywa, dokonuje ich transferu lub konwersji, pomaga do przenoszenia ich własności lub posiadania albo podejmuje inne czynności, lub znacznie które mogą udaremnić utrudnić stwierdzenie ich przestępnego pochodzenia lub miejsca umieszczenia, ich wykrycie, zajęcie albo orzeczenie przepadku, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8. W art. 299 § 5 k.k. przewidziany jest typ kwalifikowany ze względu na działanie z innymi osobami.

Sąd Apelacyjny w pełni podziela cytowane przez Sąd I instancji poglądy Sądu Najwyższego wyrażone:

- w uchwale z dnia 18 grudnia 2013 r., I KZP 19/13, (OSNKW 2014 r., z. 1, poz. 1), że „przedmiotem czynności wykonawczej przestępstwa określonego w art. 299 § 1 k.k. są wymienione w tym przepisie «środki płatnicze, instrumenty finansowe, papiery wartościowe, wartości dewizowe, prawa majątkowe lub inne mienie ruchome lub nieruchomości» pochodzące bezpośrednio lub pośrednio z popełnienia czynu zabronionego". Tak więc „źródłem tych składników jest korzyść, która z popełnienia czynu zabronionego pochodzi bezpośrednio lub pośrednio”, prawa i rzeczy na które nakierowane jest działanie sprawcy muszą być związane z popełnieniem czynu zabronionego (tamże);

- uchwale z dnia 24 czerwca 2015 r. , I KZP 5/15 (OSNKW 2015 r., z. 7, poz. 55), że „ujęty w art. 299 § 1 k.k. zwrot „...które mogą udaremnić lub znacznie utrudnić stwierdzenie ich przestępnego pochodzenia lub miejsca umieszczenia, ich wykrycie, zajęcie albo orzeczenie przepadku", odnoszący się do przedmiotu przestępstwa, dookreśla tylko "inne czynności", a zatem nie ma prawnego znaczenia dla czynności wykonawczych nazwanych - przyjęcie, przekazanie lub wywóz za granicę, pomoc do przenoszenia własności lub posiadania”.

W realiach sprawy nie są jednak najistotniejsze podnoszone przez Sąd Okręgowy, obrońców oskarżonego D. C., R. B. i w odpowiedzi prokuratora na apelację obrońców D. C. kwestie, czy przedmiotem występku prania pieniędzy mogą być prawa i rzeczy pochodzące tylko pośrednio, czy także bezpośrednio z popełnienia czynu zabronionego, ani to, czy znamię modalne dookreślające czynność wykonawczą dotyczy tylko „innych czynności”, czy także czynności wykonawczych nazwanych.

Ważne jest wskazywane przez wszystkich apelujących odróżnienie współdziałania w realizacji znamion przestępstwa bazowego (pierwotnego) od podejmowania czynności wykonawczych o jakich mowa w art. 299 § 1 k.k. w stosunku do praw lub rzeczy związanych z popełnieniem czynu zabronionego.

Zachowanie oskarżonych polegało na: wyszukiwaniu i nakłanianiu innych osób do założenia i zgłoszenia pozornych działalności gospodarczych, otwarcia rachunków bankowych gdzie miały trafić środki pieniężne, którymi niekorzystnie rozporządzali pokrzywdzeni wprowadzeni w błąd co do uprawnienia właściciela rachunku do ich otrzymania (D. C., R. B.), pomocy przy zgłaszaniu działalności gospodarczej i otwieraniu kont (R. B.), zakładaniu pozornej działalności gospodarczej, zgłaszaniu jej prowadzenia i otwieraniu firmowych kont bankowych (P. R., także K. S.), przekazywaniu innym osobom otrzymanych od figurantów dokumentów firm, danych i kart SIM do logowania się i składania dyspozycji na rachunkach bankowych tych firm (D. C.). Następnie te inne osoby wprowadzały w błąd zagraniczne spółki ( (...), T., M. (...) C., G. (...)) co do istnienia zobowiązania wobec powstałych podmiotów ( (...) P. R. i SK.(...) K. S.) doprowadzając je do niekorzystnego rozporządzenia mieniem – przelania środków pieniężnych na rachunki tych podmiotów. Środki te są więc korzyściami związanymi z realizacją znamion przedmiotowych typu czynu zabronionego z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. (przestępstwo bazowe) i dopiero w stosunku do nich mogły być podejmowane czynności wykonawcze o jakich mowa w art. 299 § 1 k.k. Założenie kont fikcyjnych firm by wpływały tam środki pieniężne przelewane przez wprowadzone w błąd podmioty tworzyło warunki do realizacji oszustwa zgodnie z przyjętym przez sprawców sposobem działania a uzyskanie przez nich dostępu do tych kont umożliwiało zawładnięcie owocami przestępstwa. Wpłynięcie środków pieniężnych pokrzywdzonych na konta fikcyjnych firm było końcowym etapem oszustwa (przestępstwa bazowego). Wówczas powstały korzyści mające źródło w bazowym czynie zabronionym. Przedmiotem przyjęcia, przekazania lub wywozu za granicę, pomocy do przenoszenia własności lub posiadania, używania, ukrywania, transferu lub konwersji, lub innych czynności, które mogą udaremnić utrudnić stwierdzenie przestępnego pochodzenia lub miejsca umieszczenia, wykrycie, zajęcie albo orzeczenie przepadku może być tylko istniejąca korzyść, pochodząca bezpośrednio lub pośrednio z popełnienia czynu zabronionego. „Praniem pieniędzy” będą zatem w tym wypadku czynności sprawcze podejmowane w stosunku do środków pieniężnych przelanych przez pokrzywdzonych na konta firm (...).(...). Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z dnia 24 października 2016 r., II AKa 40/16 (LEX nr 2208316) „żadną miarą występek z art. 299 § 1 k.k. nie może polegać na wykonaniu czynności, za pomocą których zostało dokonano bazowe przestępstwo przeciwko mieniu. Sprawca dokonując na przykład przywłaszczenia lub wyłudzenia mienia nie dopuszcza się jednocześnie przestępstwa prania brudnych pieniędzy. Czynu zabronionego z art. 299 § 1 k.k. można dopuścić się dopiero po dokonaniu przestępstwa, w wyniku którego uzyskano korzyść majątkową” (por. też wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 29 listopada 2016 r., II AKa 171/16, LEX nr 2166426, K.k. Komentarz pod red. A. Grześkowiak, Legalis 2018, nb. 8 do art. 299).

Opisane wyżej zachowania oskarżonych D. C., R. B. i P. R. poprzedzały realizację przez sprawców znamion oszustwa do którego popełnienia stwarzały niezbędne warunki poprzez: zgłoszenie fikcyjnej działalności gospodarczej, otwarcie rachunków bankowych dla fikcyjnych podmiotów i przekazanie sprawcom danych i narzędzi (karty SIM) potrzebnych do wskazywania tych podmiotów jako adresatów przelewów, wglądu do ich rachunków bankowych i dysponowania środkami pieniężnymi przelewanych tam przez wprowadzonych w błąd pokrzywdzonych. Niewątpliwie czynności te ułatwiły sprawcom dokonanie oszustw i tylko sprawna reakcja banków i prokuratorów doprowadziła do zablokowania przelanych środków i zwrócenia ich pokrzywdzonym. Natomiast brak podstaw dowodowych by uznać, że oskarżeni traktowali swoje działania jako wynikający z wcześniejszego porozumienia wkład w dokonywane przez inne osoby oszustwa. Kwestia umyślności działania oskarżonych, ich świadomości co do celu otwarcia rachunków i przekazania danych i kart SIM została omówiona wyżej w związku z zarzutami jakie formułowały apelacje obrońców oskarżonych.

Uwzględniając średni kurs euro w NBP wartość poszczególnych przelewów wynosiła:

- A. Bank przelewy z (...) S.A. – 2100674,87 zł (Tabela nr (...)),

- (...) przelew z T. - 422550 zł (Tabela nr (...)),

- (...) przelewy z (...) 9091473,43 zł (Tabela nr (...)),

- A. Bank przelew z G. (...) (...) - (...),0465 zł (Tabela nr (...)).

Zważywszy, że oskarżony P. R. był od dnia 2 października 2014 r. pozbawiony wolności to do tej daty należało ograniczyć okres przestępnego działania, skoro brak dowodów by przebywając w zakładzie karnym nadal prowadził przestępczą działalność podlegającą ocenie w niniejszej sprawie.

Z tych wszystkich powodów zachowanie oskarżonych D. C., R. B. i P. R. wyczerpało dyspozycję art. 18 § 3 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k. Odmienna od przyjętej przez Sąd Okręgowy ocena zachowań oskarżonych zważywszy na tożsame zagrożenie ustawowe i przyjęcie, łagodniejszej, niesprawczej formy współdziałania przestępnego mieści się w granicach zakreślonych w art. 434 § 1 k.p.k. Z kolei uwolnienie oskarżonego D. C. od odpowiedzialności za zachowania związane z zakładaniem firm (...) wykluczało możliwość rozważania trafności oceny ich działań jako realizujących dyspozycję art. 299 § 1 i 5 k.k. (art. 435 k.p.k.).

Orzekając wobec oskarżonych kary Sąd Apelacyjny uwzględnił okoliczności obciążające i łagodzące ustalone przez Sąd Okręgowy. Działania oskarżonych były ważnym ułatwieniem sprawcom dokonywania oszustw. Nie można było pominąć przy wymiarze kary, że oskarżony D. C., odmiennie niż to przyjął Sąd I instancji, nie uczestniczył w działaniach związanych z zakładaniem firm (...). Oskarżony ten, choć nie był wcześniej karany, to odgrywał wiodącą rolę w organizowaniu wyszukiwania osób skłonnych założyć fikcyjną działalność gospodarczą i przekazywaniu danych, urządzeń umożliwiających innym dokonywanie poważnych oszustw z ich wykorzystaniem. Z kolei karany za przestępstwa przeciwko mieniu R. B., choć odgrywał mniejszą rolę, to przecież była ona aktywna i nie ograniczała się do bycia narzędziem D. C.. Udział oskarżonego P. R., także karanego, który dobrowolnie i świadomie przystał na złożoną mu propozycję był istotnie mniejszy, co musiało znaleźć swój wyraz przy wymiarze kary.

Określając wielkość stawek dziennych grzywny Sąd Apelacyjny uwzględnił ustalone przez Sąd Okręgowy możliwości majątkowe i zarobkowe oskarżonych oraz ich sytuacje rodzinne.

Zważywszy na rozmiar orzeczonych kar grzywny, konieczność poniesienia wydatków za postępowanie przygotowawcze i przed Sądem I instancji uznać należało, że obciążenie oskarżonych także wydatkami postępowania odwoławczego i opłatą byłoby dla nich nadmiernie uciążliwe (art. 624 § 1 k.p.k., art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 o opłatach w sprawach karnych- tekst jedn. Dz.U. z 1983 r., Nr 49, poz. 223 ze zm.)

Z tych wszystkich powodów orzeczono jak w wyroku.

SSA Edyta Gajgał SSA Cezariusz Baćkowski SSA Bogusław Tocicki

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE