UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 12 kwietnia 2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. po rozpatrzeniu wniosku z dnia 14 marca 2017 r. odmówił T. S. prawa do emerytury. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że do dnia 1 stycznia 1999 r. ubezpieczony nie udowodnił wymaganych okresów składkowych i nieskładkowych wynoszących 25 lat oraz 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Organ rentowy wskazał, że ubezpieczony udowodnił jedynie 22 lata, 7 miesięcy i 23 dni okresów składkowych i nieskładkowych. Do ogólnego stażu pracy nie uwzględniono okresu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców, ponieważ brak jest dokumentu potwierdzającego fakt posiadania przez rodziców wnioskodawcy gospodarstwa rolnego oraz zaświadczenia z właściwego Urzędu Gminy stwierdzającego fakt zameldowania na terenie, na którym położone było gospodarstwo rolne, a nadto z przedłożonej dokumentacji wynika, iż rodzice wnioskodawcy we własnym gospodarstwie pracowali od 1976 r. Organ rentowy wskazał także, że ubezpieczony wykazał 12 lat, 9 miesięcy i 8 dni pracy w warunkach szczególnych w okresach od dnia 7 stycznia 1980 r. do dnia 15 stycznia 1982 r. w L., od dnia 1 lipca 1983 r. do dnia 14 października 1984 r. oraz od dnia 15 listopada 1984 r. do dnia 31 maja 1986 r. w (...), od dnia 17 czerwca 1986 r. do dnia 23 czerwca 1994 r. w C. – Anilana.

(decyzja – k. 27 akt ZUS)

Odwołanie od powyższej decyzji złożył pełnomocnik T. S. zaskarżając ją w całości i wnosząc o jej zmianę poprzez przyznanie wnioskodawcy prawa do emerytury. W piśmie uzupełniającym wskazano, iż wnosi się o zaliczenie:

- do ogólnego stażu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców wnioskodawcy w okresie od dnia 20 kwietnia 1973 r. do dnia 2 października 1975 r.,

- do stażu pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze okresu pracy od dnia 8 stycznia 1996 r. do dnia 31 marca 2000 r. w PPHU (...).

(odwołanie – k. 2 – 4; pismo – k. 20 - 21)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podnosząc argumenty tożsame jak w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

(odpowiedź na odwołanie – k. 11-11 odwrót)

Na rozprawie w dniu 23 kwietnia 2018 roku pełnomocnik wnioskodawcy poparł odwołanie oraz wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, pełnomocnik organu rentowego wniósł o oddalenie odwołania.

(oświadczenia pełnomocników stron – 00:01:37 – 00:02:33 – płyta CD k.93)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

T. S. urodził się w dniu (...)

(okoliczności bezsporne)

W dniu 14 marca 2017 r. ubezpieczony złożył wniosek o emeryturę. Wnioskodawca nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

(wniosek – k. 1 – 3 plik I akt ZUS)

Wnioskodawca od urodzenia mieszkał w gospodarstwie rolnym przy ul. (...), które pierwotnie należało do babci wnioskodawcy, następnie zostało ono przepisane na rodziców wnioskodawcy w 1973 r. Zameldowany na pobyt stały został tam od 1964 r. Powierzchnia gospodarstwa wynosiła ponad 6000 metrów², ponadto rodzice wnioskodawcy dzierżawili jeszcze ziemię przy rogu ul. (...) oraz na ul. (...). W gospodarstwie tym oprócz wnioskodawcy zamieszkiwali rodzice wnioskodawcy, jego babcia, starsze rodzeństwo - siostra wraz z mężem oraz brat M. S.. Najstarszy brat J. S. wyprowadził się z domu rodzinnego w 1972 roku. Matka wnioskodawcy nie pracowała zawodowo, ojciec prowadził działalność – był furmanem, pracował od poniedziałku do soboty, wyjeżdżał do pracy we wczesnych godzinach porannych, natomiast do domu wracał popołudniu.

(zeznania wnioskodawcy T. S. z rozprawy z dnia 8 listopada
2017 r. e protokół (...):03:18 - 00:26:16 – płyta CD k.39 w zw. z e protokół z dnia 23 kwietnia 2018 r. 00:04:21 - 00:17:22 –płyta CD k.93; zeznania świadka G. R. z rozprawy z dnia 8 listopada 2017 r. e protokół (...):40:08 - 00:58:26 – płyta CD k.39; zeznania świadka M. H. z rozprawy z dnia 8 listopada 2017 r. e protokół (...):58:26 - 01:09:27 – płyta CD k.39; zeznania świadka M. K. z rozprawy z dnia
8 listopada 2017 r. e protokół (...):09:27 - 01:17:17 – płyta CD k.39; zeznania świadka D. A. z rozprawy z dnia 8 listopada 2017 r. e protokół (...):17:17 - 01:25:07 – płyta CD k.39; zeznania świadka M. S. z rozprawy z dnia 8 listopada 2017 r. e protokół (...):25:07 - 01:39:17 – płyta CD k.39; zaświadczenie zameldowania – k. 42)

T. S. uczęszczał do Szkoły Podstawowej nr (...) przy ul. (...). Szkoła była oddalona od miejsca zamieszkania ok. 5 km, wnioskodawca dojeżdżał do niej autobusem. Do szkoły wychodził ok. godz. 8:00, wracał ok. godz. 15:00. W dniu 5 czerwca 1975 r. wnioskodawca ukończył Szkołę Podstawową.

W gospodarstwie były 2-3 krowy, ok. 20 świń, 2-3 konie, kilka owiec, kury i kaczki. Uprawiane były buraki, ziemniaki i zboże, które były przeznaczane na potrzeby rodziny i zwierząt. W gospodarstwie pracowała mama wnioskodawcy, po pracy pomagał jej ojciec wnioskodawcy, pozostała część zamieszkałej w nim rodziny także wykonywała różne prace w gospodarstwie po powrocie z pracy, bądź ze szkoły. Wnioskodawca razem z bratem zajmował się obrządkiem zwierząt, czasami pewne prace wykonywał także przed pójściem do szkoły. Latem i wiosną odwołujący wykonywał nadto prace polowe.

Po ukończeniu Szkoły Podstawowej wnioskodawca do dnia 1 października 1975 r. pracował w gospodarstwie rolnym rodziców. W tym okresie nie uczył się, ani nie podejmował żadnego zatrudnienia. Od dnia 2 października 1975 roku został zatrudniony w (...) Oddział w Ł.. Brat wnioskodawcy –M. S. ukończył Szkołę Podstawową w 1970 roku, następnie kontynuował naukę w (...) Szkole Zawodowej. Przez kolejne dwa lata nie uczył się, po czym podjął naukę w Technikum, a później ukończył studia.

T. S. uzyskał uprawnienia kat. B w dniu 12 września 1975 r., kat. C, BE, CE oraz T w dniu 11 października 1978 r., kat. D oraz DE w dniu 20 listopada 1984 r.

Wnioskodawca w okresie od dnia 8 stycznia 1996 r. do dnia 31 marca 2000 r. był zatrudniony w PPHU (...) w pełnym wymiarze czasu pracy. W okresie od dnia
8 stycznia 1996 r. do dnia 30 czerwca 1996 r. pracował na stanowisku drapacza, a następnie od dnia 1 lipca 1996 roku do końca zatrudnienia na stanowisku kierowca. PPHU (...) zajmowała się usługowym farbowaniem tkanin i dzianin. Jako drapacz wnioskodawca pracował na produkcji, przygotowywał materiał do farbowania, umieszczając go w maszynie. W zakładzie były trzy samochody ciężarowe o ładowności powyżej 3,5 tony oraz jeden mniejszy samochód. Wnioskodawca był jedynym pracownikiem zatrudnionym na stanowisku kierowcy. W godzinach rannych skarżący jeździł tym mniejszym samochodem do banku i na pocztę. W ciągu dnia jeździł tymi większymi ciężarowi samochodami przewożąc surowiec, chemię i inne zaopatrzenie. Samochodem o masie powyżej 18 ton wnioskodawca jeździł do K. ok. 2 razy w tygodniu, podróże te zajmowały ok. 2 dni. Załadunek towaru w K. trwał ok. 8 godzin. Kiedy wnioskodawca przywoził towar, inni pracownicy go rozładowywali. Rozładunek trwał od 2 do 4 godzin, wnioskodawca nie brał w nim udziału. Zdarzało się, że wnioskodawca pracował w godzinach nadliczbowych.

(zeznania wnioskodawcy T. S. z rozprawy z dnia 8 listopada 2017 r. e protokół (...):03:18 - 00:35:57 – płyta CD k. 39 w zw. z e protokół z dnia 23 kwietnia 2018 r. 00:02:59 - 00:20:33 –płyta CD k.93 ; świadectwo pracy – k. 68;umowy o prace – k.53-54; zeznania świadka A. S. z rozprawy z dnia 12 lutego 2018 r. e protokół (...):04:52 - 00:15:07 – płyta CD k.76; zeznania świadka R. W. z rozprawy z dnia 12 lutego 2018 r. e protokół (...):15:07 - 00:18:37 – płyta CD k.76; zeznania świadka T. K. z rozprawy z dnia 12 lutego 2018 r. e protokół (...):18:37 - 00:25:22 – płyta CD k.76)

Organ rentowy uznał za udowodniony przez wnioskodawcę na dzień 1 stycznia 1999 roku ogólny staż pracy wynoszący 22 lata, 7 miesięcy i 23 dni okresów składkowych i nieskładkowych, w tym staż pracy w warunkach szczególnych w okresach od dnia 7 stycznia 1980 r. do dnia 15 stycznia 1982 r. w L., od dnia 1 lipca 1983 r. do dnia 14 października 1984 r. oraz od dnia 15 listopada 1984 r. do dnia 31 maja 1986 r. w (...), od dnia 17 czerwca 1986 r. do dnia 23 czerwca 1994 r. w C. – Anilana w wymiarze 12 lat, 9 miesięcy i 8 dni.

(okoliczności bezsporne)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych dowodów w postaci dokumentów znajdujących się w aktach niniejszej sprawy, w tym w aktach ZUS oraz na podstawie zeznań wnioskodawcy i zeznań licznych świadków w osobach: G. R., M. H., M. K., D. A., M. S., A. S., R. W. oraz T. K..

Zeznania wnioskodawcy i świadków są w znacznej mierze spójne i korespondujące ze sobą. W ocenie Sądu możliwym jest, że niewielkie niespójności wynikają z odległego okresu jakich dotyczyły zeznania świadków, pozwoliły one jednak wraz z zebraną w sprawie dokumentacją dokonać rzetelnych ustaleń faktycznych.

Sąd odmówił wiary jedynie tej części zeznań skarżącego, w których twierdził, że w gospodarstwie rolnym rodziców przez cały wnioskowany okres pracował stale i w wymiarze ok. 8 godzin dziennie. Sąd oceniając zeznania zarówno, wnioskodawcy, jak i świadków G. R., M. H., M. K., D. A., M. S., stwierdził, że nie dają one podstawy do tego, ażeby można było uznać, że w okresie od dnia 20 kwietnia 1973 r. do dnia 5 października 1975 r. skarżący w gospodarstwie rolnym rodziców przez cały czas pracował w wymiarze co najmniej połowy czasu pracy. W odniesieniu do w/w okresu pracy w gospodarstwie rodziców wskazać trzeba, że w okresie tym wnioskodawca uczęszczał do Szkoły Podstawowej, zajęcia kończyły się około 15:00, droga z domu do szkoły i z powrotem wynosiła ok. 5 km. Fakt realizowania przez niego obowiązku szkolnego, zdaniem Sądu świadczy o tym, że nie mógł on codziennie przez co najmniej 4 godziny wykonywać prac gospodarskich w gospodarstwie rodziców, tym bardziej, że w gospodarstwie pracowała na stałe mama wnioskodawcy i pozostali jego mieszkańcy (ojciec, babcia i rodzeństwo), którzy także pomagali w gospodarstwie. Należy mieć także na uwadze, że M. S. po ukończeniu Szkoły Podstawowej w 1970 roku, kontynuował naukę w (...) Szkole Zawodowej, która trwała zapewne 3 lata, a potem miał dwa lata przerwy. To oznacza, że w okresie spornym (lata 1973 – 1975 ) w większym zakresie wykonywał prace w gospodarstwie rolnym rodziców, co niewątpliwie umniejsza rozmiar prac wykonywanych przez samego wnioskodawcę. Należy mieć również na uwadze, że wnioskowany okres obejmuje jeszcze okresy zimowe i jesienne, gdzie albo w ogóle, albo w znikomym zakresie są prowadzone prace polowe, a głównie prace w gospodarstwie ograniczają się do prac przy obrządku zwierząt, jak zeznał sam wnioskodawca. Sąd nie kwestionuje, że ubezpieczony pomagał w gospodarstwie, ale zgromadzony materiał dowodowy nie pozwala na przyjęcie, że pracował tam stale i codziennie przez ponad 4 godziny dziennie ww. okresie. Nie sposób było przyjąć, pomimo faktu, licznych obowiązków jakie należy wykonać w gospodarstwie, iż wnioskodawca w okresie nauki pracował w nim ponad 4 godziny dziennie. Pomimo niewielkiej odległości szkoły od gospodarstwa, obowiązki związane ze szkołą oraz dojazdy i młody wiek wnioskodawcy nie pozwala ponad wszelką wątpliwość przyjąć tezy o jego ciągłej i codziennej pracy w gospodarstwie w takim wymiarze. W zakresie samego gospodarstwa w trakcie postępowania przed Sądem została wyjaśniona kwestia , którą podnosił ZUS – tj. zameldowania i pracy w gospodarstwie przy ul. (...). Pierwotnie było ono własnością babci wnioskodawcy, następnie było przepisane na rodziców wnioskodawcy (mama wnioskodawcy korzystała z ubezpieczenia społecznego rolników). Wszyscy oni jednak cały czas mieszkali w nim, wnioskodawca także - niedługo po urodzeniu został tam zameldowany na pobyt stały.

Za niewiarygodne natomiast Sąd uznał zeznania wnioskodawcy, że w okresie zatrudnienia od dnia 1 lipca 1996 r. do dnia 31 grudnia 1998 roku w PPHU (...) każdego dnia przez 2 godziny pracował jako kierowca samochodów o masie poniżej 3,5 tony,

a następnie przez co najmniej 8 godzin jako kierowca samochodu ciężarowego powyższej 3,5 tony.

Brak jest bowiem na to jednoznacznych dowodów. Po pierwsze, ani w świadectwie pracy, ani w umowie o pracę pracodawca nie wskazał, że wnioskodawca wykonywał wyłącznie pracę na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego o masie powyżej 3,5 tony . Po drugie, skarżący niewątpliwie kierował samochodami o masie powyżej 3,5 tony, co wynika bezspornie z zeznań świadków i samego wnioskodawcy, nie mniej jednak nie jest konkretnie wiadome, w jakim wymiarze wykonywał tą pracę. Świadkowie nie potwierdzili zeznań odwołującego, że kierował samochodami o mniejszej ładowności, chociaż sam T. S. zeznał, że każdego dnia taką pracą wykonywał. Nie ma też jakichkolwiek dowodów na to, że każdego dnia pracował w godzinach nadliczbowych w wymiarze co najmniej 2 godzin nadliczbowych, bo tylko taka ewentualnie liczba godzin ( w sumie 10 ) pozwalałaby na uznanie, że świadczył w pełnym wymiarze czasu pracy – pracę kierowcy samochodu ciężarowego o masie powyżej 3,5 ton.

Świadkowie i wnioskodawca zeznali również, że załadunek i rozładunek potrafił trwać od 2 do nawet 8 godzin. Wnioskodawca nie brał w nim udziału, ale nie wykazano także, że w tym czasie wykonywał pracę kierowcy samochodu ciężarowego. Załadunki i rozładunki miały miejsce 2 razy w tygodniu – po każdej trasie wnioskodawcy. Brak jest zatem podstaw do przyjęcia, iż praca wnioskodawcy wykonywana była stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego o masie powyżej 3,5 ton, nawet pomimo pracy w godzinach nadliczbowych, która na pewno zdarzała się.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie wnioskodawcy nie zasługuje na uwzględnienie.

W myśl art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2017 r. poz. 1383), ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy tj. w dniu 1 stycznia 1999 r. osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 65 lat – dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Zaś ust. 2 w/w przepisu stanowi, że emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

W myśl art. 32 ust. 1 w/w ustawy, ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r., będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2 i 3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 ust. 2 i 3.

Zgodnie z art. 27 w/w ustawy, ubezpieczonym urodzonym przed 1 stycznia 1949 r. przysługuje emerytura, jeżeli spełnili łącznie następujące warunki: osiągnęli wiek emerytalny wynoszący co najmniej 65 lat (dla mężczyzn), oraz mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 25 lat (dla mężczyzn).

Według treści § 3 i 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.) za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, zwany dalej „wymaganym okresem zatrudniania” uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia. Pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn;

2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Do przyznania emerytury konieczne jest aby wszystkie wskazane w cytowanych przepisach przesłanki zostały spełnione łącznie. Wnioskodawca musiał zatem wykazać, że na dzień 1 stycznia 1999 r. miał wymagany staż ogólny (25 lat), staż pracy w warunkach szczególnych (15 lat). Ponadto musiał spełniać pozostałe warunki, tj. ukończyć 60 lat oraz nie może być członkiem otwartego funduszu emerytalnego albo musi złożyć wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody państwa.

Bez kumulatywnego spełnienia powyższych warunków prawo do emerytury w oparciu o w/w przepisy cytowanej ustawy, nie przysługuje.

Organ rentowy uznał, że T. S. nie spełnia przesłanek ogólnego stażu 25 lat oraz 15 letniego stażu pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze na dzień 1 stycznia 1999 r., bowiem legitymuje się stażem pracy w wymiarze: 22 lata, 7 miesięcy i 23 dni okresów składkowych i nieskładkowych, w tym stażem pracy w warunkach szczególnych w wymiarze 12 lat, 9 miesięcy i 8 dni.

Wnioskodawca wniósł o zaliczenie do ogólnego stażu pracy - okresu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców od dnia 20 kwietnia 1973 r. do dnia 2 października 1975 r.,

W sprawach zaliczenia pracy w gospodarstwie rolnym zastosowanie ma art. 10 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy przy ustalaniu prawa do emerytury oraz przy obliczaniu jej wysokości uwzględnia się również następujące okresy, traktując je, z zastrzeżeniem art. 56, jak okresy składkowe:

1) okresy ubezpieczenia społecznego rolników, za które opłacono przewidziane w odrębnych przepisach składki,

2) przypadające przed dniem 1 lipca 1977 r. okresy prowadzenia gospodarstwa rolnego po ukończeniu 16 roku życia,

3) przypadające przed dniem 1 stycznia 1983 r. okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia, jeżeli okresy składkowe i nieskładkowe, ustalone na zasadach określonych w art. 5–7, są krótsze od okresu wymaganego do przyznania emerytury, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu.

Powołany przepis wymienia 3 okresy podlegające uwzględnieniu przy ustalaniu prawa do emerytury oraz obliczania wysokości emerytury, które z zastrzeżeniem art. 56 traktować można jako okresy składkowe.

Zgodnie z ugruntowanym w orzecznictwie poglądem do stażu emerytalnego uwzględnia się - jak okresy składkowe (art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych) nie okresy jakiejkolwiek pracy rolniczej, a jedynie stałą pracę o istotnym znaczeniu dla prowadzonej działalności rolniczej w gospodarstwie, w którym osoba zainteresowana (domownik) zamieszkuje lub ma możliwość codziennego wykonywania w nim prac związanych z prowadzoną działalnością rolniczą ( tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 8 marca 2011 roku, sygn. akt II UK 305/10, Legalis nr 376666).

Jak stanowi art. 6 pkt 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników ( t.j. Dz. U. z 2017 roku, poz. 2336), ilekroć w ustawie jest mowa o domowniku – rozumie się osobę bliską rolnikowi, która:

a) ukończyła 16 lat,

b) pozostaje z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym lub zamieszkuje na terenie jego gospodarstwa rolnego albo w bliskim sąsiedztwie,

c) stale pracuje w tym gospodarstwie rolnym i nie jest związana z rolnikiem stosunkiem pracy.

W rozpoznawanej sprawie Sąd uznał, że całego wnioskowanego okresu pracy wnioskodawcy w gospodarstwie rolnym rodziców nie można uznać za okres zatrudnienia w rozumieniu ww. przepisów.

Wskazać należy w tym miejscu, że dopuszczalność uwzględnienia okresu pracy w gospodarstwie rolnym należy oceniać m. in. po ustaleniu wymiaru czasu takiej pracy. Stanowisko orzecznictwa jest w tym zakresie ugruntowane i jednolite. Jak słusznie wskazał Sąd Najwyższy m. in. w wyroku z dnia 19 grudnia 2000 roku ( sygn. akt II UKN 155/100, publ. OSNP 2002/16/394) przy ustaleniu prawa do emerytury uwzględnia się okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia, świadczonej przed dniem 1 stycznia 1983 r. w wymiarze przekraczającym połowę pełnego wymiaru czasu pracy, także w czasie wakacji szkolnych. Podobnie SN wypowiedział się w wyroku z dnia 18 marca 1999 roku ( II UKN 528/98 OSNAP 2000/10/399) wskazując, że wykonywanie przez domownika w gospodarstwie rolnym prac o charakterze dorywczym, okazjonalnie i w wymiarze niższym od połowy pełnego wymiaru czasu pracy, nie może być traktowane jako okres składkowy. Doraźna pomoc w wykonywaniu typowych obowiązków domowych, nie stanowi stałej pracy w gospodarstwie rolnym ( tak SN w wyroku z dnia 10 maja 2000 roku, II UKN 535/99, OSNAP 2001/21/650).

Osoba ubiegająca się o zaliczenie okresu pracy w gospodarstwie rolnym do stażu pracy, powinna spełniać kryteria uznania jej za domownika określone w art. 6 pkt 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników. Stała praca w rozumieniu tego przepisu oznacza zaś pracę w wymiarze co najmniej 4 godzin dziennie ( vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 lutego 2011 r., III UK 70/10).

W innym wyroku Sąd Najwyższy zasadnie podniósł, że w stażu emerytalnym uwzględnia się - jako okresy składkowe - nie okresy jakiejkolwiek pracy w gospodarstwie rolnym, lecz tylko stałą pracę o istotnym znaczeniu dla prowadzonej działalności rolniczej. Doraźna pomoc w wykonywaniu typowych obowiązków domowych, nie stanowi stałej pracy
w gospodarstwie rolnym zaliczanej do stażu ubezpieczeniowego ( sygn. akt I UK 340/13, Lex nr 1477426).

Doraźna pomoc w gospodarstwie, jaką świadczył ubezpieczony w okresie nauki nie może być uznawana za stałą. Pamiętać należy przy tym, że niedopuszczalna jest wykładnia rozszerzająca art. 10 ust. 1 ustawy emerytalnej, zmierzająca do zaliczania w każdym wypadku okresów pracy w gospodarstwie rolnym zamiast wymaganych okresów składkowych i nieskładkowych w ramach ubezpieczenia innego, niż ubezpieczenie rolnicze ( tak też SN w wyroku z dnia 14 października 2013 roku, sygn. akt II UK 108/13, publ. LEX nr 1451523).

Doraźna pomoc w wykonywaniu typowych obowiązków domowych, zwyczajowo wymaganych od dzieci jako członków rodziny rolnika, nie stanowi zaś stałej pracy w gospodarstwie rolnym zaliczanej do stażu ubezpieczeniowego (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 maja 2000r. II UKN 535/99 OSNP 2001/21/650).

Dokonane ustalenia faktycznie nie pozwalają na zaliczenie do stażu pracy okresu od dnia 20 kwietnia 1973 roku do dnia 5 czerwca 1975 roku, w którym ubezpieczony uczył się. Natomiast zaliczenie pozostałego wnioskowanego przez skarżącego okresu od dnia
6 czerwca 1975 roku do dnia 1 października 1975 roku nie pozwala na przyjęcie, że legitymuje się on wymaganym 25 – letnim okresem składkowym i nieskładkowym.

W zakresie pracy wnioskodawcy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze, podkreślić należy, że nabycie prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym jest przywilejem w stosunku do nabywania emerytur w powszechnym wieku emerytalnym, zatem skorzystanie z tego prawa nie może podlegać uznaniu lub opierać się na wykładni rozszerzającej, ale powinno mieć oparcie w ustalonych okolicznościach faktycznych sprawy, które spełniają prawne wymagania zakwalifikowania określonej pracy jako zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

W orzecznictwie (por. np. wyrok z dnia 15 grudnia 1997 r., II UKN 417/97, OSNAPiUS 1998 nr 21, poz. 638) przyjmuje się, że nie korzysta z uprawnienia do emerytury w niższym wieku emerytalnym pracownik, który nie udowodnił, że wykonywał pracę w szczególnych warunkach w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku. Z rozważań zawartych w tym orzeczeniu należy wyprowadzić nadto wniosek, iż - ze względu na charakter omawianego świadczenia (wcześniejsza emerytura) - przepisy rozporządzenia należy wykładać ściśle.

W przedmiotowym stanie faktycznym, w ocenie Sądu Okręgowego wnioskodawca nie spełnia także warunku co do posiadania 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

W okresie od dnia 8 stycznia 1996 r. do dnia 31 grudnia 1998 r. był zatrudniony w PPHU (...), na stanowisku drapacza, następnie kierowcy.

Odnosząc się do zatrudnienia wnioskodawcy w ww. zakładzie brak jest podstaw, wbrew argumentom podnoszonym przez pełnomocnika wnioskodawcy do zaliczenia tego okresu do okresu pracy w warunkach szczególnych – jako pracy kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, chociaż analiza treści wykazu A do powołanego rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. wskazuje, że wymieniona w poz. 2 działu VIII praca kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, jest pracą w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Dokumenty pracownicze z tego okresu zatrudnienia, wprost bowiem wskazują, że wnioskodawca był zatrudniony na stanowisku kierowcy. Jeżeli odwołujący faktycznie wykonywał pracę kierowcy samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony w tym okresie zatrudnienia stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, nic nie stało na przeszkodzie, aby znalazło to odzwierciedlenie w dokumentacji pracowniczej. Wnioskodawca mógł także dochodzić sprostowania otrzymanego świadectwa pracy.

W tym miejscu podkreślić należy, że zeznania świadków, czy też ubezpieczonych nie potwierdzone dokumentacją pracowniczą i z tą dokumentacją sprzeczne, nie mogą stanowić miarodajnego dowodu, co oznacza, że nie jest dopuszczalne oparcie się wyłącznie na zeznaniach świadków, w sytuacji gdy z dokumentów wynikają okoliczności przeciwne (por. wyroki SA we Wrocławiu z 17.01.2012. sygn. III AUa 1482/11. i z 22.02.2012. sygn. III AUa 1734/11. SA w S. z 20.09.2012. sygn. III AUa 374/12). Oczywiście nazwa zajmowanego stanowiska nie determinuje, czy praca była świadczona w warunkach szczególnych, lecz zakres rzeczywiście wykonywanych zadań, to jednak dowody w tej kwestii muszą być niewątpliwe. W sprawie nie mamy niewątpliwych dowodów pracy ubezpieczonego jako kierowcy samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony w pełnym wymiarze czasu pracy.

Zeznania świadków, a głównie zeznania samego wnioskodawcy wskazują nawet, że załadunek i rozładunek samochodu trwał czasami od 2 do 8 godzin, a nadto wnioskodawca każdego dnia kierował także samochodami o ładowności mniejszej niż 3,5 tony. Brak jest zatem, jak już wyżej wskazano jednoznacznych dowodów na to, ile konkretnie godzin dziennie skarżący kierował samochodami ciężarowymi o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony.

W tym miejscu podkreślić należy, że stosownie do § 2 ust. 1 okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. W myśl § 2 ust. 2 okresy takiej pracy stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według określonego wzoru, lub świadectwie pracy.

Regulacja § 2, statuująca ograniczenia dowodowe i obowiązująca w postępowaniu przed organem rentowym, nie ma jednak zastosowania w postępowaniu odwoławczym przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych. W konsekwencji okoliczność i okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach sąd uprawniony jest ustalać także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia zakładu pracy, w tym zeznaniami świadków (por. uchwała Sądu Najwyższego z 27 maja 1985 r. sygn. III UZP 5/85, uchwała Sądu Najwyższego z 10 marca 1984 r. III UZP 6/84). Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na okoliczność pracy wykonywanej przez wnioskodawcę w szczególnych warunkach dopuścił dowód dokumentów, z zeznań świadków.

W ocenie Sądu Okręgowego, wykonywanie przez ubezpieczonego pracy w szczególnych warunkach w pełnym wymiarze czasu pracy w w/w spornym okresie nie odnalazło potwierdzenia w zebranym materiale dowodowym.

W tym miejscu zaakcentować należy, że zgodnie z art. 6 k.c. to na wnioskodawcy spoczywał ciężar dowodowy w niniejszej sprawie. Oparcie polskiej procedury cywilnej na zasadzie kontradyktoryjności jedynie w wyjątkowych przypadkach pozwala Sądowi na podjęcie czynności mających na celu pobudzenie inicjatywy stron, a zasadą w tym zakresie jest samodzielne dążenie uczestników postępowania do wykazania prawdziwości podnoszonych twierdzeń. Jeżeli twierdzenie istotne dla rozstrzygnięcia nie zostanie udowodnione, to o merytorycznym rozstrzygnięciu sprawy decyduje rozkład ciężaru dowodu. Zatem strona, na której spoczywa ciężar dowodu, ponosi ryzyko ujemnych skutków niedopełnienia swoich obowiązków w tym zakresie. Sąd Okręgowy uznał również, zgodnie z poglądem wyrażonym przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 17 grudnia 1996 roku, iż nie jest zarówno zobowiązany, jak i uprawniony do przeprowadzenia dochodzenia w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie ani też do przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 232 k.p.c.). Obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach (art. 3 k.p.c.), a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 k.p.c.) spoczywa na stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne (patrz wyrok SN z dnia 17 grudnia 1996 roku, I CKU 45/96, OSNC 1997/6-7/76).

Tymczasem wnioskodawca reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika nie wykazał skutecznie spełnienia przesłanek do uzyskania emerytury.

Sąd po dokonaniu wnikliwej analizy zebranego materiału dowodowego i zbadania wszystkich okoliczności jakie podniósł wnioskodawca, uznał słuszność zaskarżonej decyzji organu rentowego.

Biorąc pod uwagę powyższe należy wskazać, że ubezpieczony nie spełnił przesłanki do przyznania emerytury, tj. nie udowodnił, że legitymuje się na dzień 1 stycznia 1999 roku 15-letnim okresem pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze oraz 25-letnim okresem składkowym i nieskładkowym, wobec czego emerytura wnioskodawcy nie przysługuje.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy na podstawie art. 477¹⁴§ 1 k.p.c. oddalił odwołanie.

A.L.

UZASADNIENIE

ZARZĄDZENIE