UZASADNIENIE

Powód – (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. wniósł w dniu 10 października 2016 r. przeciwko pozwanemu M. H. pozew o zapłatę kwoty 88 587,89 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wytoczenia powództwa i kosztami postępowania.

W uzasadnieniu pozwu powód podniósł, że pozwany był członkiem zarządu Spółki (...) Sp. z o.o. w dacie powstania zobowiązania Spółki wobec powoda. Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym Sąd Rejonowy w Poznaniu XII Wydział Gospodarczy wydanym w dniu 17.11.2006r., za sygnaturą akt XII GNc 7484/06, zasądził od Spółki (...) Sp. z o.o. na rzecz powoda kwotę 35.128,05 zł wraz z odsetkami według zasad opisanych w nakazie oraz kwotę 639,80 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania. W dniu 15.01.2007r. nakazowi temu Sąd nadał klauzulę wykonalności. Egzekucja przeciwko Spółce (...) Sp. z o.o. prowadzona była przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Wolsztynie B. C.. Sygnatura akt KM 507/16. Postanowieniem z dnia 09.08.2016r. Komornik umorzył postępowanie przeciwko Spółce (...) Sp. z o.o. wobec stwierdzenia bezskuteczności egzekucji. W związku z powyższym, wobec faktu że pozwany pełnił funkcję w zarządzie Spółki (...) Sp. z o.o. w okresie w którym powstały i stały się wymagalne zobowiązania dochodzone przez Powoda od Spółki, Powód wezwał Pozwanego do dobrowolnego uregulowania kwot dochodzonych niniejszym powództwem. Pozwany nie zareagował na wezwanie Powoda.

18 listopada 2016 r. referendarz sądowy w tut. Sądzie wydał w sprawie o sygn. IX GNc 1255/16 nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym w całości zgodny z żądaniem pozwu.

Pozwany w przepisanym terminie złożył sprzeciw od nakazu zapłaty zaskarżając go w całości i w tym zakresie wnosząc o oddalenie powództwa na koszt powoda. Pozwany podniósł zarzut przedawnienia w całości roszczeń dochodzonych pozwem z dniem 11.5.2014 i 30.7.2014.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Pozwany był prezesem zarządu spółki (...) Sp. z o.o. w Powodowie (KRS (...)) od powstania spółki 3.4.2003 do 4.11.2013. Powód prowadzi działalność gospodarczą w zakresie sprzedaży obrabiarek.

Bezsporne, a nadto dowód – poświadczona za zgodność z oryginałem przez pełn. powoda będącego r. pr. kserokopia odpisu pełnego (...) Sp. z o.o. (k. 8 i n.).

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym Sąd Rejonowy w Poznaniu XII Wydział Gospodarczy wydanym w dniu 17.11.2006r., za sygnaturą akt XII GNc 7484/06, zasądził od (...) Sp. z o.o. na rzecz powoda kwotę 35.128,05 zł wraz z odsetkami od kwoty 12 381,91 zł od 11.5.2004 a od kwoty 22 746,07 od 30.7.2004 oraz kwotę 639,80 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania. Nakaz ten stał się prawomocny 9.12.2006 r. W dniu 15.01.2007r. nakazowi temu Sąd nadał klauzulę wykonalności.

Bezsporne, a nadto dowód – poświadczona za zgodność z oryginałem przez pełn. powoda będącego r. pr. kserokopia: odpisu nakazu zapłaty wraz z klauzulą wykonalności (k. 16) oraz dokumenty znajdujące się w aktach sprawy Sądu Rejonowego w Poznaniu XII Wydział Gospodarczy za sygnaturą akt XII Gnc 7484/06.

Powód złożył wniosek o wszczęcie egzekucji przeciwko spółce 9 czerwca 2016 r. Egzekucja przeciwko spółce (...) Sp. z o.o. prowadzona była przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Wolsztynie B. C. pod sygnaturą akt KM 507/16. Postanowieniem z dnia 09.08.2016r. Komornik umorzył postępowanie przeciwko Spółce (...) Sp. z o.o. wobec stwierdzenia bezskuteczności egzekucji. W protokole z dnia 8.07.2016 roku komornik stwierdził, że dłużna spółka pod wskazanym adresem od wielu lat nie prowadzi działalności gospodarczej, a obecnie działa tam inny podmiot.

Bezsporne, a nadto dowód – poświadczona za zgodność z oryginałem przez pełn. powoda będącego r. pr. kserokopia postanowienia Komornika Sądowego KM 507/16 z dnia 09.08.2016r.(k. 18), dokumenty znajdujące się w aktach sprawy Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Wolsztynie B. C. Sygnatura akt KM 507/16.

Powód wezwał Pozwanego do dobrowolnego uregulowania kwot dochodzonych niniejszym powództwem. Pozwany nie zareagował na wezwanie Powoda, przeto powód wytoczył powództwo w niniejszej sprawie 10 października 2016 r.

Bezsporne, a nadto dowód – poświadczona za zgodność z oryginałem przez pełn. powoda będącego r. pr. kserokopia wezwania do zapłaty wraz z d.n. i koperta zawierająca pozew (k. 19-21)

Sąd ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie bezspornych twierdzeń stron, wyżej wymienionych dokumentów. Sąd uznał za wiarygodne wszystkie zgromadzone w sprawie dokumenty, albowiem ich wiarygodność, oraz moc dowodowa, nie była kwestionowana przez żadną ze stron.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na oddalenie ze względu na podniesiony skutecznie przez pozwanego zarzut przedawnienia. W rozpoznawanej sprawie powód dochodził od pozwanych zapłaty z powołaniem na art. 299 § 1 k.s.h. Powód przedstawił nakaz zapłaty z 17.11.2006r. a także postanowienie komornika umarzające postępowania egzekucyjne prowadzone przeciwko spółce z uwagi na bezskuteczność egzekucji. Powyższe okoliczności nie były przez strony kwestionowane.

Celem niniejszego postępowania było ustalenie odpowiedzialności pozwanego, jako członka zarządu spółki, za zobowiązania spółki wobec powoda. Wymagało to odniesienia się do podnoszonego przez pozwanego zarzutu przedawnienia roszczenia.

W myśl przepisu art. 299 k.s.h. jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania. Powyższy przepis przewiduje subsydiarną odpowiedzialność członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w stosunku do odpowiedzialności samej spółki jako osoby prawnej. Ten charakter odpowiedzialności charakteryzuje to, że członkowie zarządu stają się odpowiedzialni względem wierzyciela spółki dopiero z chwilą, gdy egzekucja przeciwko spółce za jej zobowiązania wobec wierzyciela okaże się bezskuteczna. Sąd Najwyższy w wyroku z 4 lipca 2013 r., (I CSK 646/12, LEX nr 1365595) wskazał, że co do zasady odpowiadają na podstawie art. 299 k.s.h. członkowie zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, którzy zajmowali to stanowisko w czasie od wymagalności zobowiązania, aż do chwili wystąpienia wierzyciela z powództwem, oraz za zobowiązania, które powstały w okresie sprawowania przez nich tej funkcji, a w tym powstałe także dopiero po spełnieniu się przesłanek do zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Tym samym zgodnie z treścią art. 299 § 1 k.s.h., jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania.

Istnienie zobowiązania spółki wobec powoda nie było kwestionowane przez pozwanego. Sąd przychyla się do stanowiska powszechnie przyjmowanego w orzecznictwie, że sąd w sprawie z powództwa opartego na art. 299 § 1 k.s.h. w przypadku istnienia tytułu egzekucyjnego musi uznać fakt istnienia zobowiązania spółki wobec powoda. Niewyegzekwowane prawomocne orzeczenie zasądzające wierzytelność od spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wiąże z mocy art. 365 § 1 k.p.c., również w sprawie z powództwa dochodzonego na podstawie art. 299 § 1 k.s.h. Prawomocne orzeczenie wydane przeciwko spółce – w niniejszej sprawie nakaz zapłaty – wiąże bowiem Sąd.

Zdaniem Sądu Najwyższego, podzielanym przez Sąd Okręgowy, wierzyciel musi udowodnić tylko jedną przesłankę, którą jest bezskuteczność egzekucji prowadzonej przez niego przeciwko spółce (wyrok SN z 18 kwietnia 2007 r., V CSK 55/07). Podstawowym dowodem wierzyciela na bezskuteczność egzekucji z majątku spółki, wobec której przysługuje mu wierzytelność, jest między innymi postanowienie komornika o umorzeniu postępowania egzekucyjnego z uwagi na jej bezskuteczność, czyli tak jak w niniejszej sprawie. Przy czym zauważyć trzeba, że bezskuteczność egzekucji wobec spółki została stwierdzona w postępowaniu egzekucyjnym wszczętym kilka lat po wykreśleniu pozwanego jako członka zarządu dłużnej spółki. Pozwany został wykreślony z urzędu z KRS w dniu 4.11.2013 przez sąd rejestrowy, natomiast powód złożył wniosek o wszczęcie egzekucji przeciwko spółce 9 czerwca 2016 r.

Pozwany w odpowiedzi na pozew podniósł zarzut przedawnienia twierdząc, że roszczenia dochodzone pozwem przedawniły się z dniem 11.5.2014 i 30.7.2014. Zasadność tego zarzutu, z uwagi na jego charakter została przez Sąd poddana analizie w pierwszej kolejności.

Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu (art. 117 § 1 k.c.). Po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia (art. 117 § 2 k.c.). W doktrynie i orzecznictwie zgodnie przyjęto zasadę, że do przedawnienia roszczenia z art. 299 k.s.h. znajduje zastosowanie dyspozycja przepisu art. 442¹ § 1 k.c. (tak uchwała 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 2008 r., III CZP 72/08, publ. OSNC z 2009 r., z. 2, poz. 20). Wiąże się to z przyjęciem odszkodowawczego charakteru odpowiedzialności członków zarządu za zobowiązania spółki (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 października 2008 r., V CSK 130/08, publ. LEX nr 479334). Zgodnie z treścią wymienionego przepisu, roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie zobowiązanej do jej naprawienia. Jednakże termin ten nie może być dłuższy niż dziesięć lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę.

Zgodzić należy się z pozwanym, że zdarzeniem pierwotnym wywołującym szkodę był brak zapłaty długu przez dłużną spółkę za który to dług ma odpowiadać jej członek zarządu, a nie jak chce powód stwierdzenie bezskuteczności egzekucji po 12 latach od powstania zobowiązania będącego podstawą odpowiedzialności spółki. Z akt sprawy przed Sądem Rejonowym w Poznaniu wynika, że wydany przez ów sąd nakaz zapłaty stwierdza obowiązek zapłaty za przeterminowane i nieuregulowane zobowiązanie dłużnej spółki jeszcze z 2004 roku. Wówczas dłużnik, który wcześniej nie spełnił swojego świadczenia (nie zapłacił ceny), byłby ewentualnie bezskutecznie egzekwowalny, czego konsekwencją byłoby powstanie subsydiarnej odpowiedzialności pozwanego członka zarządu. Inne rozumienie tego przepisu byłoby niezgodne z regułami wykonywania zobowiązań, które tyczą się tak dłużnika (art. 354 § 1 k.c.) jak i wierzyciela-powoda (art. 354 § 2 k.c.). Niepowiązanie początku dziesięcioletniego terminu przedawnieni ze staraniami wierzyciela (poszkodowanego) zmierzającymi do wyegzekwowania należności wobec dłużnika pierwotnego, mogłoby pozostawiać osoby subsydiarnie odpowiedzialne (pozwany) przez dłuższy czas w niepewności. Poszkodowany wierzyciel w ten sposób mógłby manipulować terminem wystąpienia zdarzenia wywołującego szkodę, a przez to odpowiedzialność subsydiarna mogłaby nigdy nie powstać, a tym bardziej nie przedawnić się. Zatem wniesienie pozwu w dniu 10.10.2016 nastąpiło już po upływie terminu przedawnienia a tempore facti z art. 442¹ §1 k.c.

Zastosowanie w sprawie znajduje również adekwatne stanowisko Sądu Najwyższego, które ów zajął w wyroku z dnia 17 maja 2006 r., I CSK 176/05. SN stwierdził, że „... poszkodowany powinien zachować się w swoich sprawach w sposób zapobiegliwy. Jeżeli więc, po powstaniu pierwszych podejrzeń co do osoby sprawcy poszkodowany ma możliwość zdobycia dalszych informacji potwierdzających te podejrzenia, bieg 3 - letniego terminu należy liczyć od chwili, w której przy zachowaniu należytej staranności mógł był takie dalsze informacje zdobyć.”. Przeto, poszkodowany – powód winien po powstaniu stanu prawomocności tytułu egzekucyjnego (9.12.2006), a najpóźniej po powstaniu tytułu wykonawczego (15.01.2007), wszcząć przeciwko dłużnikowi egzekucję. Powiązanie początku trzyletniego terminu przedawnienia z faktyczną wiedzą poszkodowanego (wierzyciela, powoda), w oderwaniu od jego starań zmierzających do ustalenia osoby zobowiązanej do naprawienia szkody (pozwanego), mogłoby pozostawiać tę osobę przez dłuższy czas w niepewności.

Powyżej zaprezentowane rozumienie terminów rozpoczęcia biegu przedawniania i powiązanie ich z aktywnością wierzyciela-poszkodowanego stanowi analogię legis do określenia początku biegu przedawniania od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Zgodnie bowiem z art. 120 § 1 zd. II k.c. jeżeli wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego, bieg terminu rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie to stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie. Podjęciem tych czynności będzie zaś w realiach niniejszej sprawy wszczęcie egzekucji przeciwko dłużnej spółce.

Z ustalonego stanu faktycznego sprawy wynika, że powód wszczął egzekucję przeciwko dłużnej spółce, lecz dopiero przeszło po 9 latach od uzyskania ww. tytułu. Zasadnie nasuwają się wątpliwości, czy wszczęcie egzekucji po tak długim okresie nie stanowiło jedynie czynności mającej zapobiec przedawnieniu roszczenia, o którym mowa w art. 125 § 1 k.c. W ocenie Sądu, gdyby wierzyciel po otrzymaniu tytułu wykonawczego w styczniu 2007 roku skierował przeciwko dłużnikowi określonemu w tym tytule egzekucję, to dowiedział by się już wówczas o ewentualnej szkodzie i osobie odpowiedzialnej do jej naprawienia. Z doświadczenia zawodowego przyjąć można, że egzekucja trwałaby najwyżej rok, jeśli miałaby się zakończyć umorzeniem wobec jej bezskuteczności (por. czas trwania egzekucji w sprawie wszczętej przez powoda w czerwcu 2016 – niecałe 3 miesiące). Z tych względów Sąd przyjął, że termin przedawnienia a tempore scientiae z art. 442¹ §1 k.c. zaczął biec zatem najpóźniej 1 stycznia 2008 r. Tymczasem powód wniósł pozew dopiero w dniu 10 października 2016 roku, a więc po upływie trzech lat od dnia, w którym poszkodowany dowiedział by się o szkodzie i osobie obowiązanej do jej naprawienia, gdyby podjął czynności egzekucyjne przeciwko spółce we właściwym czasie.

Zatem mimo braku powołania się przez pozwanego na przyczyny uchylające jego odpowiedzialność z art. 299 §2 k.s.h. Sąd oddalił powództwo w całości na koszt powoda jako obejmujące przedawnione roszczenia.

SSO Katarzyna Krzymkowska

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE