WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 lipca 2018 r.

Sąd Okręgowy w Ostrołęce III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:	SSO Grażyna Załęska-Bartkowiak
Protokolant:	starszy sekretarz sądowy Emilia Olszewska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 17 lipca 2018 r. w O.

sprawy z odwołania M. J.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w P.

o rentę z tytułu niezdolności do pracy

na skutek odwołania M. J.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w P.

z dnia 08.03.2018r. znak (...)

orzeka:

oddala odwołanie.

Sygn. akt III U 248/18

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 08.03.2018 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P. odmówił M. J. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

M. J. wniósł odwołanie od powyższej decyzji, żądając jej zmiany i przyznania mu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P. wniósł o oddalenie odwołania.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

M. J. (ur.(...)) od 14.02.2012 r. do 30.06.2013 r. otrzymywał świadczenie pielęgnacyjne z tytułu rezygnacji z zatrudnienia w związku z koniecznością opieki nad matką G.. Za okres ten była za niego odprowadzana składka emerytalno-rentowa (k. 24). Od 01.07.2013 r. do 16.07.2017 r. otrzymywał zasiłek dla opiekuna, przy czym nie była już wówczas odprowadzana za niego składka emerytalno-rentowa, gdyż zgromadził 25 lat ubezpieczenia (k. 27).

M. J. wniosek o rentę złożył dnia 11.12.2017 r. Został skierowany na badanie przez lekarza orzecznika ZUS, który w swym orzeczeniu z dnia 05.02.2018 r. stwierdził, że M. J. jest częściowo niezdolny do pracy od 01.10.2017 r. do 29.02.2020 r. M. J. nie wniósł sprzeciwu do komisji lekarskiej ZUS.

ZUS ustalił, że M. J. zgromadził 27 lat, 1 miesiąc i 16 dni okresów składkowych, a w sumie 27 lat, 10 miesięcy i 2 dni okresów składkowych i nieskładkowych. Przy czym w ostatnim 10-leciu przed dniem powstania niezdolności do pracy wykazał jedynie 1 rok, 8 miesięcy i 26 dni zamiast 5 lat. Nadto jego niezdolność nie powstała w trakcie żadnego z okresów wymienionych w art. 57 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz.U. z 2018 r., poz.1270) ani w ciągu 18 miesięcy od ich zakończenia. Ostatni okres ubezpieczenia zakończył się bowiem dnia 30.06.2013 r.

Wobec powyższego zaskarżoną decyzją Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P. odmówił przyznania M. J. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. ZUS uznał bowiem, że nie spełnia on warunków, o których mowa w art. 57 ust. 1 pkt 2 i 3 ww. ustawy.

Sąd zważył, co następuje:

W przedmiotowej sprawie bezsporne jest, że M. J. jest osobą częściowo niezdolną do pracy od 01.10.2017 r. do 29.02.2020 r.

Spór natomiast sprowadza się do kwestii, czy zachodzą podstawy do zaliczenia do okresów składkowych okresu 01.07.2013 r. do 16.07.2017 r., gdy M. J. korzystał ze zasiłku dla opiekuna na niepełnosprawną matkę i podlegał ubezpieczeniom, jednak nie była za niego wówczas odprowadzana składka emerytalno-rentowa.

Zaliczenie tego okresu spowodowałoby, że M. J. spełniałby wszystkie przesłanki do uzyskania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy: zgromadziłby bowiem w ostatnim 10-leciu przed powstaniem niezdolności do pracy wymagane 5 lat a jego niezdolność powstałaby w ciągu 18 miesięcy od ostatniego ubezpieczenia.

M. J. pobierał świadczenie pielęgnacyjne z tytułu opieki nad niepełnosprawną matką w okresie od 14.02.2012 r. do 30.06.2013 r., a następnie zasiłek dla opiekuna od 01.07.2013 r. do 16.07.2017 r. Lecz jedynie za okres od 14.02.2012 r. do 30.06.2013 r. była za niego odprowadzana składka emerytalno-rentowa. Zgodnie bowiem z art. 6 ust. 2a ustawy z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r., poz.1778 ze zm.) - za osobę pobierającą świadczenie pielęgnacyjne, specjalny zasiłek opiekuńczy albo zasiłek dla opiekuna wójt, burmistrz lub prezydent miasta opłaca składkę na ubezpieczenia emerytalne i rentowe przez okres niezbędny do uzyskania okresu ubezpieczenia (składkowego i nieskładkowego) odpowiednio 20-letniego przez kobietę i 25-letniego przez mężczyznę. Ponieważ M. J. osiągnął 25-letni okres ubezpieczenia, zatem składka od dnia 01.07.2013 r. nie była za niego opłacana.

W niniejszym postępowaniu pełnomocnik odwołującego wskazywał, że okres od 01.07.2013 r. do 16.07.2017 r., za który nie była odprowadzona składka na ubezpieczenie emertytalno-rentowe winien być mimo wszystko potraktowany jako okres ubezpieczenia, o którym mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Argumentował, że osoby pobierające takie świadczenie podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu, a zatem są osobami ubezpieczonymi w rozumieniu art. 4 pkt 1 ustawy systemowej. W związku z tym okres pozostawania ubezpieczonym, czyli okres pobierania świadczenia, nie może być traktowany inaczej jak okres ubezpieczenia w rozumieniu art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS (okres składkowy).

Pełnomocnik odwołującego wskazywał, że w przypadku obowiązkowych ubezpieczeń emerytalno-rentowych osoba fizyczna podlega ubezpieczeniu od dnia nabycia prawa do świadczenia do dnia utraty prawa do świadczenia, niezależnie od tego, czy istniał obowiązek opłacania składki oraz czy istniało zwolnienie z tego obowiązku. Zdaniem pełnomocnika odwołującego skutek w postaci ustania ubezpieczenia w przypadku nieopłacenia składki może mieć miejsce tylko w przypadku dobrowolnych ubezpieczeń emerytalno-rentowych. Tymczasem odwołujący nie miał żadnego wpływu na opłacanie za niego składki emerytalno-rentowej przez Wójta Gminy B..

Nadto pełnomocnik odwołującego wskazywał, że ustawodawca po to objął ubezpieczeniem osoby pobierające opisane powyżej świadczenia, aby zagwarantować im w przyszłości możliwość uzyskania świadczeń emerytalnych i rentowych, traktując ten okres na równi z okresem zatrudnienia. Wskazał, że gdyby odwołujący pracował zamiast opiekować się matką, to uzyskałby prawo do renty.

Nie odmawiając racji argumentacji pełnomocnika odwołującego, Sąd uznał, że należy ją potraktować jako głos de lege ferenda do ewentualnego rozważenia zmiany przepisów. Natomiast obowiązujące aktualnie przepisy nie dają zdaniem Sądu podstawy do zaliczenia tego okresu jako okresu ubezpieczenia, o którym mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Okres ubezpieczenia został bowiem zdefiniowany w art. 4 pkt 5 tej ustawy jako okres opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz okres nieopłacania składek z powodu przekroczenia w trakcie roku kalendarzowego kwoty rocznej podstawy wymiaru składek, o jakim mowa w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych (art. 19 ust. 1 ustawy systemowej).

Wobec powyższego nie mieści się w tej definicji okres pobierania zasiłku dla opiekuna, za który nie odprowadzono składki emerytalno-rentowej. Jak wynika z tego przepisu - nie jest bowiem wystarczające pozostawanie w ubezpieczeniu, lecz konieczne jest opłacenie owej składki, aby dany okres mógł być uznany za okres ubezpieczenia, o którym mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

W ocenie Sądu przepisy obligujące do opłacania składek tylko do uzyskania 25-letniego okresu ubezpieczenia przez mężczyzn i 20–letniego okresu przez kobiety, wskazują na ich powiązanie jedynie z prawem do emerytury, a nie renty z tytułu niezdolności do pracy. Wydaje się, iż ustawodawca miał jedynie wolę zagwarantowania osobom sprawującym opiekę nad niepełnosprawnym członkiem rodziny do wypracowania w przyszłości prawa do emerytury.

Taka interpretacja ma również swe uzasadnienie w wykładni historycznej. Po raz pierwszy w polskim systemie prawa ubezpieczeń społecznych jako rekompensatę niemożności wypracowania wymaganego stażu emerytalnego przez rodziców sprawujących opiekę nad dziećmi niepełnosprawnymi przewidziano prawo wcześniejszej emerytury. Osobom rezygnującym z pracy w związku z koniecznością podjęcia opieki pielęgnacyjnej nad dzieckiem przysługiwało ono na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z 15.05.1989 r. w sprawie uprawnień do wcześniejszej emerytury pracowników opiekujących się dziećmi wymagającymi stałej opieki (Dz.U. Nr 28, poz. 149). Rozporządzenie utraciło moc wraz ze zmianą systemu emerytalnego (art. 122 ust. 2 ustawy systemowej), w związku z czym w art. 31b ust. 7 ustawy z 29.11.1990 r. o pomocy społecznej rodzicom, za których ośrodek pomocy społecznej opłacał składkę na ubezpieczenie społeczne przed 01.01.1999 r., przyznano prawo do emerytury bez względu na wiek, jeżeli w dniu 01.01.1999 r. ukończyli co najmniej 45 lat i wykazali okres ubezpieczenia (składkowy i nieskładkowy) wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn. W stanie prawnym obowiązującym od 01.05.2004 r., po uchyleniu ustawy z 01.12.1994 r. o zasiłkach rodzinnych, pielęgnacyjnych i wychowawczych (t.j. Dz.U. z 1998 r. Nr 102, poz. 651 ze zm.) i wejściu w życie ustawy z dnia 28.11.2003 r. o świadczeniach rodzinnych w związku z Rozporządzeniem Ministra Polityki Społecznej z 02.06.2005 r. w sprawie sposobu i trybu postępowania w sprawach o świadczenia rodzinne (Dz.U. Nr 105, poz. 881 ze zm.), wsparcie opiekunów dzieci niepełnosprawnych, odrębne od świadczeń z ubezpieczenia społecznego, przejęły organy samorządu gminnego, które wypłacały zasiłki rodzinne, dodatki do zasiłku oraz świadczenia opiekuńcze w formie zasiłku pielęgnacyjnego, świadczenia pielęgnacyjnego i zasiłku dla opiekuna oraz realizowały obowiązki płatnika składek na ubezpieczenie społeczne osób uprawnionych do świadczenia pielęgnacyjnego.

Ten rys historyczny wskazuje na powiązanie świadczeń uzyskiwanych przez opiekunów z prawem do przyszłej emerytury, ale nie renty z tytułu niezdolności do pracy.

Aktualnie przy emeryturach kapitałowych, ubezpieczeni wprawdzie nie muszą zgromadzić odpowiedniego stażu do ich uzyskania, jednak zgodnie z art. 87 ustawy o emeryturach i rentach z FUS wypracowanie przez kobietę 20 lat, a przez mężczyznę 25 lat składkowych i nieskładkowych, gwarantuje im możliwość podwyższenia wysokości ich emerytury do kwoty 1.000zł, o ile mieliby emerytury niższe, gdyż ze względu na konieczność opieki na członkiem rodziny zrezygnowali z pracy i nie wypracowali sobie wyższych emerytur.

Dlatego zdaniem Sądu brzmienie wskazanych powyżej przepisów dozwala jedynie na zaliczenie do okresu ubezpieczenia, o którym mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, tylko tego okresu otrzymywania zasiłku dla opiekuna, za który została opłacona składka emerytalno-rentowa. Ustawodawca zabezpieczył bowiem takie osoby jedynie na wypadek uzyskania przez nich emerytury, a nie renty z tytułu niezdolności do pracy.

W konsekwencji nie można odwołującemu doliczyć okresu od 01.07.2013 r. do 16.07.2017 r. do okresów składkowych.

Na marginesie także wskazać należy, że Sąd nie analizował tego okresu w kontekście możliwości zaliczenia go jako okresu, o którym mowa w art. 7 pkt 7 ww. ustawy, gdyż art. 57 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy nie wymienia tego okresu.

W piśmie złożonym na rozprawie dnia 17.07.2018 r. pełnomocnik odwołującego alternatywnie wskazał, że sporny okres może być zaliczony także jako okres, o którym mowa w art. 7 pkt 1b ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Przepis ten wymienia okres nieskładkowy – pobieranie zasiłku opiekuńczego. Przepis art. 7 pkt 1b ww. ustawy jest wyszczególniony w art. 57 ust. 1 pkt 3 tej ustawy. Jednakże nadal odwołujący nie spełnia wymogu, o którym mowa w art. 57 ust. 1 pkt 2 ww. ustawy. Przepis ten w powiązaniu z art. 58 ust. 2 ww. ustawy wymaga, aby w 10-leciu liczonym od dnia powstania niezdolności lub złożenia wniosku o rentę odwołujący zgromadził 5 lat składkowych i nieskładkowych. Odwołujący zgromadził w tym okresie (od 01.10.2007 r. do 01.10.2017 r.) jedynie 1 rok, 8 miesięcy i 26 dni. Przy czym jedynie 1 rok, 3 miesiące i 18 dni stanowią okresy składkowe, reszta – to okresy nieskładkowe. Sporny okres wynosi 4 lata i 16 dni. Zaliczenie go jako nieskładkowego powoduje konsekwencje, o których mowa w art. 5 ust 2 tej stawy. Konieczne jest jego ograniczenie do 1/3 uznanych okresów składkowych. Przy czym okresy nieskładkowe uwzględnia się w rozmiarze 1/3 okresów składkowych udowodnionych w ostatnim dziesięcioleciu. Taka interpretacja wynika z ugruntowanego stanowiska Sądu Najwyższego (uchwała powiększonego składu z 11.01.2012 r., I UZP 5/11, wyrok SN z 30.10.2012 r., I UK 203/12). To powoduje, że nawet uznanie tego okresu jako nieskładkowego nie zwiększy okresów składkowych i nieskładkowych do wymaganych 5 lat.

Ponieważ M. J. nie wniósł sprzeciwu od orzeczenia lekarza orzecznika ZUS, zatem Sąd związany jest ustaleniem, że jest on osobą częściowo niezdolną do pracy w okresie od 01.10.2017 r. do 29.02.2020 r. Zatem Sąd, analizując czy odwołujący spełnia przesłanki z art. 57 ust. 1 pkt 2 i 3 ww. ustawy, związany był datą powstania niezdolności określoną na 01.10.2017 r.

Z tych wszystkich względów, Sąd uznał, że M. J. nie spełnia przesłanek do uzyskania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, o których mowa w art. 57 ust. 1 pkt 2 ww. ustawy i dlatego na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. odwołanie oddalił.