UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 6 grudnia 2017r. Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gliwicach Ośrodek Zamiejscowy w Rybniku oddalił odwołanie ubezpieczonego K. D. od decyzji organu rentowego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. z dnia 11 lipca 2017r. (zmienionej decyzją
z dnia 24 sierpnia 2017r.), odmawiającej ubezpieczonemu prawa do emerytury, określonej normą art. 184 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2016r., poz. 887 ze zm. - dalej jako ustawa
emerytalna).

W uzasadnieniu przedstawionej decyzji organ rentowy podniósł, iż wnioskodawca
nie udokumentował 15 lat pracy wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Organ rentowy wskazał
przy tym, że nie zaliczył ubezpieczonemu okresu zatrudnienia w (...) S.A. od 17 czerwca 1974r. do 9 września 1992r. do pracy
w szczególnych warunkach, gdyż ubezpieczony nie przedłożył świadectwa wykonywania pracy szczególnych warunkach.

Sąd Okręgowy ustalił, iż ubezpieczony K. D., urodzony (...), w dniu 3 lipca 2017r. złożył wniosek o przyznanie prawa do emerytury.

Organ rentowy uwzględnił ubezpieczonemu na dzień 1 stycznia 1999r. łącznie 26 lat,
2 miesiące i 27 dni ogólnego stażu ubezpieczeniowego, w tym 6 lat, 3 miesiące i 22 dni pracy wykonywanej w szczególnych warunkach.

Ubezpieczony jest członkiem OFE i złożył wniosek o przekazanie środków tam zgromadzonych na dochody budżetu państwa.

W okresie od 1 września 1972r. do 9 września 1992r. wnioskodawca był zatrudniony w (...) S.A. kolejno na stanowiskach: ucznia (...) (od 1 września 1979r. do 16 czerwca 1974r.), młodszego montera,
a następnie montera (od 17 czerwca 1974r.).

W okresie od 26 stycznia 1977r. do 15 stycznia 1979r. ubezpieczony odbywał zasadniczą służbę wojskową.

Uprawnienia do podstawowego spawania gazowego ubezpieczony uzyskał 28 stycznia 1984r.

Ubezpieczony w okresie od 17 czerwca 1974r. do 9 września 1992r. wykonywał prace na budowach na terenie R..

Po uzyskaniu uprawnień spawalniczych, wykonywał faktycznie wyłącznie prace spawalnicze. Spawał rury gazowe i konstrukcje pod te rury. Wykonywał prace w głębokich wykopach, a także w budynkach.

Taką pracę wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Natomiast przed 28 stycznia 1984r. ubezpieczony był pomocnikiem spawacza. Przyuczał się do zawodu spawacza, dlatego też wykonywał czynności spawalnicze,
ale nie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Nadto, wykonywał prace przy
montażu instalacji wodno-kanalizacyjnej w głębokich wykopach, ale również nie
stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, gdyż wykonywał również pracę poza
wykopami.

Podczas pracy polegającej na spawaniu, ubezpieczony był narażony na opary, którymi można się było poparzyć, pracował w różnych warunkach atmosferycznych.

Dokonując rozważań prawnych, Sąd Okręgowy powołał się na treść art. 32 ust. 1, 2
i 4, art. 184 ust. 1 i 2 i art. 100 ustawy emerytalnej oraz § 2 i 4 rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. nr 8, poz. 43 z późn. zm.), uznając, że ubezpieczony nie spełnił przesłanki szczególnego stażu ubezpieczeniowego warunkującej prawo do wcześniejszej emerytury z tytułu zatrudnienia w warunkach szczególnych. Zdaniem tegoż Sądu, na podstawie przeprowadzonego postępowania dowodowego, nie można bowiem przyjąć, iż legitymuje się on okresem 15 lat pracy
w warunkach szczególnych.

Ubezpieczony domagał się zaliczenia do pracy w szczególnych warunkach okresu
od 17 czerwca 1974r. do 9 września 1992r., natomiast - w ocenie Sądu Okręgowego -
do takiej pracy wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy można zaliczyć jedynie okres pracy od czasu uzyskania uprawnień spawalniczych, czyli od 28 stycznia 1984r.
do końca zatrudnienia w (...) S.A.,
tj. do 9 września 1992r.

Ubezpieczony wykonywał wówczas pracę spawacza, określoną w wykazie A (dziale XIV, poz.12) stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Sąd Okręgowy podniósł, że wykonywanie
pracy spawacza stale i pełnym wymiarze czasu pracy potwierdzili zgodnie świadkowie
oraz ubezpieczony, a ich zeznania były spójne, korelujące ze sobą, stąd w tej
części wiarygodne, przy bezsporności posiadania przez ubezpieczonego uprawnień spawalniczych.

Zdaniem tegoż Sądu, brak natomiast podstaw, by do stażu pracy wykonywanej
w szczególnych warunkach zaliczyć ubezpieczonemu okres pracy od 17 czerwca 1974r.
do 28 stycznia 1984r., ponieważ wnioskodawca nie wykazał, aby w okresie tym stale
i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę określoną w konkretnym punkcie powołanego rozporządzenia z 7 lutego 1983r. W ocenie Sąd Okręgowego, nie można przyjąć, iż ubezpieczony w okresie tym stale i pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę spawacza, jak zeznali świadkowie, gdyż zaprzeczył temu sam ubezpieczony, który jednoznacznie wskazał, że przyuczał się wówczas do zawodu spawacza, w związku z tym czasami spawał i dopiero po uzyskaniu uprawnień spawalniczych w 1984r. rozpoczął pracę spawacza stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. W tej sytuacji, w opisanym zakresie,
Sąd ten nie dał wiary świadkom, jako nielogicznym i sprzecznym z zeznaniami ubezpieczonego. Nadto - według Sądu Okręgowego - nie można uznać, by ubezpieczony
do 28 stycznia 1984r. stale i pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace przy montażu rurociągów wodno-kanalizacyjnych w głębokich wykopach, gdyż twierdzenia te stoją
w sprzeczności z pozostałym materiałem dowodowym, w tym z zeznaniami świadków, którzy wskazywali, że ubezpieczony pracował zarówno w głębokich wykopach, jak i poza wykopami.

Wobec powyższego, skoro uznany przez organ rentowy okres 6 lat, 3 miesięcy
i 22 dni oraz okres od 28 stycznia 1984r. do 9 września 1992r., nie dają ubezpieczonemu
15 lat takiej pracy w warunkach szczególnych, to Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477¹⁴§ 1 k.p.c. odwołanie oddalił.

W apelacji od przedstawionego wyroku ubezpieczony, zarzucając Sądowi pierwszej instancji naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na jego wynik, tj. art. 233
§ 1 k.p.c., poprzez wywiedzenie z zebranego materiału dowodowego faktów z niego niewypływających, tj. przyjęcia, iż z zeznań ubezpieczonego wynika, jakoby ubezpieczony nie pracował w sposób ciągły i w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach szczególnych, szczególnie w okresie od 17 czerwca 1974r. do 28 stycznia 1984r., wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i orzeczenie co do istoty w sposób uwzględniający odwołanie ubezpieczonego, względnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy
do ponownego rozpoznania oraz o zasądzenie kosztów procesu za obie instancje.

Apelujący podniósł, iż Sąd Okręgowy w sposób błędny ocenił zeznania ubezpieczonego, nie biorąc pod uwagę faktycznego zakresu wykonywanych przez niego prac oraz środowiska pracy, w którym pracował. Zdaniem skarżącego, Sąd pierwszej instancji oparł się na wyrywkowych stwierdzeniach ubezpieczonego. Ubezpieczony, bowiem wskazał na różnice w pracy w okresie, gdy posiadał uprawnienia spawacza oraz w czasie,
gdy o przyznanie mu takowych aplikował. Niewątpliwie istnieje różnica w charakterze tejże pracy, jednakże nie zmienia to faktu, iż aby takowe uprawnienia nabyć, musiał on faktycznie wykonywać roboty spawalnicze. Co więcej, prace te były wykonywane w sposób stały,
w pełnym wymiarze czasu pracy, co potwierdzają zeznania świadków. Oczywistym jest,
że nabywając uprawnienia, jego prace były nadzorowane przez osobę takie uprawnienia posiadającą, jednakże nie zmienia to faktu, iż spawania przez ubezpieczonego w głębokich wykopach wykonywane były. Zatem, skarżący wniósł o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z uzupełniającego przesłuchania strony - ubezpieczonego na okoliczność szczegółów jego pracy zawodowej w okresie od 17 czerwca 1974r. do 28 stycznia 1984r. i czynności faktycznie podejmowanych.

Sąd Apelacyjny ustalił i zważył, co następuje:

Przyjmując ustalenia poczynione przez Sąd pierwszej instancji, jako własne, uznał,
że apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

W niniejszej sprawie wnioskodawca domaga się przyznania prawa do świadczenia emerytalnego opisanego treścią art. 184 ustawy emerytalnej. Zatem, należy stwierdzić,
że bezspornie ubezpieczony:

- osiągnął wiek przewidziany w art. 32 cyt. ustawy;

-: w dniu wejścia w życie ustawy osiągnął okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27;
-: nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego;

spór zaś dotyczył spełnienia na dzień 1 stycznia 1999r. przesłanki w postaci okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach, wymaganego w przepisach dotychczasowych
do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym, niż 65 lat - dla mężczyzn.

Tak więc, należy wskazać, że art. 32 cyt. ustawy emerytalnej stanowi,
iż ubezpieczonym zatrudnionym w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym, niż określony w art. 27 pkt 1. Za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych
przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości
lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Ust. 4 cyt. przepisu stanowi, że wiek emerytalny, o którym mowa
w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych. Owe przepisy dotychczasowe, to powołane przez Sąd Okręgowy rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Trzeba zatem wskazać, że przepis § 4 tegoż rozporządzenia RM stanowi, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A stanowiącym załącznik do rozporządzenia, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące przesłanki:

- osiągnął wiek 60 lat,

- ma wymagany okres zatrudnienia, tj. 25 lat pracy, w tym co najmniej 15 lat pracy
w szczególnych warunkach, w tym pracy wymienionej w wykazie A.

Zatem, warunkiem koniecznym jest wykazanie przez wnioskodawcę, że w okresie
co najmniej 15 lat wykonywał pracę - stale i pełnym wymiarze czasu pracy - na stanowisku pracy wymienionym w wykazie A.

Na etapie postępowania drugoinstancyjnego spór dotyczył zatrudnienia ubezpieczonego w okresie od dnia 17 czerwca 1974r. do dnia 28 stycznia 1984r.
Na posiedzeniu wyznaczonym na rozprawę apelacyjną (k. 59 v.) ubezpieczony podał,
że w okresie tym pracował w (...) Przedsiębiorstwie (...)
na stanowisku pomocnika spawacza. Ubezpieczony stwierdził przy tym, że do jego obowiązków (pomocnika spawacza) należało przygotowanie stanowiska spawacza, przyniesienie i podłączenie aparatu, przynoszenie materiałów do spawana, a następnie asystowanie spawaczowi przy spawaniu, czyli podtrzymywanie rur i konstrukcji w czasie spawania. Spawanie odbywało się metoda gazową i butle były przewożone wózkiem przez pomocnika samodzielnie lub wspólnie ze spawaczem. Ubezpieczony, jako pomocnik spawacza, uczył się spawania i czasami sam spawał. Wówczas spawacz sprawdzał jakość spawów, stojąc obok pomocnika.

Natomiast na posiedzeniu pierwszoinstancyjnym (k. 32) powód oświadczył:
„bez uprawnień nie spawałem” (41:58).

Jednocześnie podkreślić należy, iż ze spójnych i jednoznacznych w tym zakresie zeznań świadków: A. B., K. O. i S. G. wynika,
że w opisanym okresie ubezpieczony był członkiem brygady wodno-kanalizacyjnej i gazowej, która pracowała na różnych budowach, wykonując prace w wykopach, kanałach technologicznych oraz w budynkach.

Podnieść zatem należy, iż Sąd Najwyższy wielokrotnie podkreślał w swoim orzecznictwie, że praca w szczególnych warunkach, to praca wykonywana stale (codziennie)
i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów
z dnia 7 lutego 1983r. (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 14 września 2007r.,
III UK 27/07; z dnia 19 września 2007r., III UK 38/07; z dnia 6 grudnia 2007r., III UK 66/07, z dnia 22 stycznia 2008r., I UK 210/07 i z dnia 24 marca 2009r., I PK 194/08). Decydującą rolę w analizie charakteru pracy ubezpieczonego, z punktu widzenia uprawnień emerytalnych, ma więc możliwość jej zakwalifikowania pod którąś z pozycji wymienionych w wykazie A, stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r.
w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach
lub w szczególnym charakterze.

Zatem, odnosząc się do żądania ubezpieczonego, podnieść wypada,
że z przekonujących w tym zakresie zeznań wymienionych wcześniej świadków (współpracowników wnioskodawcy z okresu pracy w Przedsiębiorstwie (...)) wynika,
że w spornym okresie ubezpieczony nie wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy robót wodnokanalizacyjnych w głębokich wykopach, opisanych w poz. 1 działu V wykazu A rozporządzenia Rady ministrów z dnia 7 lutego 1983r. Obowiązki na stanowisku
montera (pomocnika spawacza) nie ograniczały się do robót wodnokanalizacyjnych
w głębokich wykopach, lecz również w kanałach technologicznych oraz wewnątrz
budynków, co wyklucza ich zakwalifikowanie do prac ujętych w wykazie A,
dział V, poz. 1.

Odnosząc się zaś do tezy, iż praca ubezpieczonego w spornym okresie kwalifikowała się do prac w szczególnych warunkach, oznaczonych w wykazie A, dziale XIV, poz. 12 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r., podnieść należy, iż w orzecznictwie przyjęto, że określenie „prace przy spawaniu” obejmuje wyłącznie prace wykonywane
w przebiegu procesu spawania, a więc czynności związane ze spawaniem (por. wyrok z dnia 29 stycznia 2008r., I UK 192/07). Również w wyroku z dnia 8 czerwca 2011r. (I UK 393/10) Sąd Najwyższy stwierdził, że prace ślusarskie, polegające na przygotowaniu materiałów
do spawania, nie mogą być uznane za pracę „przy spawaniu”, jeśli w toku tych czynności przygotowawczych nie były wykonywane prace spawalnicze. To praca przy spawaniu
i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowowodorowym została uznana za pracę
o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości, a nie jakakolwiek inna praca składająca się (obok pracy spawalniczej) na ostateczny rezultat całego procesu produkcyjnego. Taki kierunek wykładni, zakładający, że określenie „prace przy spawaniu” obejmuje wyłącznie prace wykonywane w przebiegu procesu spawania, a więc czynności związane funkcjonalnie (bezpośrednio) ze spawaniem, potwierdza również dalsze orzecznictwo (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 27 stycznia 2012r., II UK 103/11,
z dnia 4 marca 2014r., III UK 74/13, z dnia 20 listopada 2014r., I UK 127/14, z dnia 18 lutego 2015r., I UK 242/14, z dnia 21 lipca 2016r., I UK 278/15). Skoro zaś do obowiązków skarżącego, będącego pomocnikiem spawacza, należało jedynie przygotowanie stanowiska
do spawania, a także przygotowywanie elementów do spawania oraz podawanie
i przytrzymywanie ich spawaczowi, to nie można uznać, że czynności te były czynnościami bezpośrednio wykonywanymi w procesie spawania. Apelujący sam podał, iż jedynie czasami spawał pod nadzorem spawacza.

Odmiennej oceny nie uzasadnia także bezpośrednia bliskość stanowiska zajmowanego przez skarżącego w stosunku do stanowiska spawalniczego. Trzeba bowiem podkreślić,
że w świetle dotychczasowego orzecznictwa Sądu Najwyższego wykonywanie pracy nawet
w bezpośrednim sąsiedztwie stanowisk spawalniczych, nie mieści się w określeniu „prace przy spawaniu” i nie uprawnia do uzyskania emerytury w obniżonym wieku emerytalnym (por. powołany wcześniej wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 lipca 2016r., I UK 278/15).

Reasumując, ubezpieczony nie wykazał, aby w czasie do 1 stycznia 1999r. był zatrudniony na stanowiskach zaliczanych do prac w warunkach szczególnych przez okres
co najmniej 15 lat i tym samym nie spełnił jednej z koniecznych przesłanek warunkujących prawo do emerytury w niższym wieku emerytalnym, na podstawie art. 184 ust. 1 w związku
z art. 32 tej ustawy emerytalnej. W rezultacie, podniesione zarzuty naruszenia
prawa materialnego, w tym art. 184 ust. 1, 2 i 4 ustawy o emeryturach i rentach z FUS
oraz § 1, § 2 i z § 4 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r., okazały się bezzasadne.

Wobec powyższego, Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł,
jak w sentencji wyroku.

/-/SSA J.Pietrzak /-/SSA M.Procek /-/SSA T.Szweda
Sędzia Przewodniczący Sędzia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE