UZASADNIENIE

Zaskarżoną decyzją Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. odmówił ubezpieczonej T. K. prawa do świadczenia przedemerytalnego, uzasadniając swoje stanowisko faktem nieudokumentowania przez ubezpieczonego wymaganego przepisem art. 2 ust 1 pkt 5 ustawy z dnia 30.04.2009r. o świadczeniach przedemerytalnych okresu 35 lat pracy. Zakład Ubezpieczeń Społecznych stwierdził bowiem, że ubezpieczona posiada staż pracy w wysokości 34 lat, 1 miesiąc i 21 dni, gdyż nie zaliczył ubezpieczonej okresu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców E. i L. P. w okresie od 30.06.1981 r. do 30.06.1982 r. z uwagi na to, że była to praca dorywcza a ubezpieczona nie wykonywała jej przez 4 godziny dziennie. Ponadto organ rentowy zakwestionował fakt rozwiązania stosunku pracy ubezpieczonej u L. G. (1) z dniem 31.08.2016 r. z przyczyn leżących po stronie pracodawcy.

W odwołaniu od tej decyzji ubezpieczona wniosła o jej zmianę i przyznanie prawa do świadczenia przedemerytalnego.

Ubezpieczona powołała się na to, że faktycznie pracowała gospodarstwie rolnym rodziców w W. co najmniej 4 godzin dziennie a zwolniona została z przyczyn ekonomicznych.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie powołując się na argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył co następuje:

Ubezpieczona T. K., urodzona (...) w latach 1979-1982 odbywała naukę w szkole zawodowej przy Zespole Szkół G., która mieściła się przy ulicy (...) w B., codziennie od poniedziałku do piątku w godzinach od 8.00 do 13.00. Praktyki ubezpieczona odbywała w drugim budynku szkoły przy ulicy (...) dwa razy w tygodniu. Ubezpieczona w czasie nauki mieszkała w W. (w odległości 20 kilometrów od B.) u rodziców, którzy prowadzili gospodarstwo rolne. Do stacji w P. ubezpieczona dojeżdżała rowerem a następnie miała pociąg o godzinie 6.00. Pociąg jechał 25 minut i z dworca ubezpieczona udawała się pieszo na ulicę (...) albo tramwajem na ulicę (...). Po zakończonych zajęciach w szkole ubezpieczona wracała pociągiem o 14.00 do P. i w domu była około 15.00. Gospodarstwo rodziców ubezpieczonej miało 17 hektarów. Należało do E. i L. P. z którymi, wraz z rodzeństwem -B. urodzoną w (...) r., S. urodzonym w (...) r., A. urodzonym w (...) r., M. urodzoną w (...) r., B. urodzoną w (...) r., B. urodzonym w (...) r., M. urodzoną w (...) r. i M. urodzonym w (...) r., mieszkała ubezpieczona, prowadząc z rodziną wspólne gospodarstwo domowe. W tym gospodarstwie w spornym okresie pracowali rodzice ubezpieczonej, ubezpieczona i jej siostra B. a także brat S. jak trochę podrósł. W gospodarstwie był budynek mieszkalny, stodoła, obora, garaże. W gospodarstwie było 7 krów, 70-80 świń, jeden koń, kury i kaczki w ilości 150 sztuk. Na polach było zboże, ziemniaki, buraki cukrowe i buraki pastewne, krzaki owocowe. Ubezpieczona w gospodarstwie rolnym rodziców w spornym okresie – 1.09.1980 r. do 30.06.1981 r. i od 1.09.1981 r. do 30.06.1982 r. pracowała przy wszelkich pracach w obejściu przy inwentarzu oraz pracach polowych : przerywce buraków cukrowych i pastewnych, przy sianokosach, przy żniwach, przy wykopkach ziemniaków i przy młóceniu które odbywało się w stodole. Ubezpieczona pracowała codziennie po powrocie ze szkoły przez 4, 5 godzin, także w okresie zimowym. Organ rentowy zaliczył ubezpieczonej pracę w gospodarstwie rolnym rodziców w okresie od 1.07.1981 r. do 31.08.1981 r.

Dowód: zeznania świadków H. P., T. C. -zapis A/V k. 30, zeznania świadków E. P., B. D. -zapis A/V k. 49, zeznania ubezpieczonej-zapis A/V k.30

Ubezpieczona była zatrudniona u L. G. (2) w okresie od dnia 2.09.2009r. do dnia 31.08.2016 r. jako szwaczka. Pracodawca dokonał wypowiedzenia umowy o pracę pismem z dnia 19.05.2016 r. Przyczyną wypowiedzenia była bardzo trudna sytuacja finansowa zakładu polegająca na zmniejszeniu ilości zamówień co spowodowało konieczność ograniczenia zatrudnienia. L. G. (2) zajmuje się produkcją umundurowania dla służb mundurowych. Zatrudniał kilkanaście osób. W całym 2016 r. zwolnił 6 osób, wszystkie z przyczyn ekonomicznych. Ubezpieczona pracowała do 31.08.2016 r. i wyłączną przyczyną jej zwolnienia była trudna sytuacja ekonomiczna pracodawcy. Nie było współprzyczyny rozwiązania stosunku pracy leżącej po stronie ubezpieczonej. W świadectwie pracy wystawionym przez pracodawcę wskazano, że stosunek pracy został rozwiązany za wypowiedzeniem przez pracodawcę w związku z ustawą z dnia 13.03.2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania stosunków pracy z przyczyn nie dotyczących pracowników.

dowód: zeznania świadka L. G. (2) -zapis A/V k.30, świadectwo pracy i dokumenty w aktach osobowych ubezpieczonej dołączonych do akt sprawy, zeznania ubezpieczonej.

Ubezpieczona złożyła wniosek o przyznanie świadczenia przedemerytalnego dnia 5.06.2017r., przedkładając do wniosku swoje pisemne oświadczenie o pracy w gospodarstwie rolnym rodziców, pisemne zeznania świadków potwierdzające jej pracę w gospodarstwie dziadków i pozostałe dokumenty

dowód: okoliczności bezsporne, nadto dokumenty w aktach rentowych

Organ rentowy nie uwzględnił dowodów złożonych przez ubezpieczonego w postaci pisemnych zeznań świadków i odmówił w zaskarżonej decyzji ubezpieczonej prawa do świadczenia przedemerytalnego, mimo, że powódka spełniła wszystkie poza stażem pracy warunki do uzyskania tego świadczenia.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach sprawy, których strony nie kwestionowały oraz zeznań świadków H. P., T. C., E. P., B. D., L. G. (2) i ubezpieczonej Sąd dał wiarę zarówno zeznaniom powódki jak i zeznaniom świadków, którzy mieszkali w sąsiedztwie gospodarstwa rolnego rodziców ubezpieczonego a także jako członkowie rodziny (E. P. i B. D. jako matka i siostra ubezpieczonej) mieszkali razem z ubezpieczoną, obserwowali na co dzień jej życie i pracę i potwierdzili w swobodnych i obszernych zeznaniach zarówno rodzaje prac, jakie wykonywała ubezpieczona, jak i rozmiar jej pracy w gospodarstwie a także fakt wspólnego prowadzenia z rodzicami wspólnego gospodarstwa domowego.

Zeznania świadków były logiczne, wzajemnie się uzupełniały, nie zawierały sprzeczności i w pełni korelowały z zeznaniami ubezpieczonej. Dlatego też Sąd Okręgowy uznał zeznania ubezpieczonej i świadków za wiarygodne i mogące stanowić dowód w sprawie. Zeznania L. G. (2) Sąd również uznał za wiarygodne, bowiem znajdowały one potwierdzenie w dokumentach w aktach osobowych ubezpieczonej

Zgodnie z art. 2 ust 1 pkt. 5 ustawy z dnia 30.04.2004r. o świadczeniach przedemerytalnych prawo do świadczenia przedemerytalnego przysługuje osobie, która do dnia rozwiązania stosunku pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy, w rozumieniu przepisów ustawy o promocji zatrudnienia, w którym była zatrudniona przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 35 lat dla kobiet i 40 lat dla mężczyzn. Ustęp 2 art. 2 tej ustawy stanowi że za okres uprawniający do emerytury, o którym mowa w ust. 1, uważa się okres ustalony zgodnie z przepisami art. 5-9, art. 10 ust. 1 oraz art. 11 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

W myśl art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 17.12. 1998r. o emeryturach i rentach z FUS przy ustalaniu prawa do emerytury oraz przy obliczaniu jej wysokości uwzględnia się również przypadające przed dniem 1 stycznia 1983r. okresy pracy w gospodarstwie rolnym, po ukończeniu 16 roku życia jeżeli okresy składkowe i nieskładkowe, ustalone na zasadach określonych w art. 5-7, są krótsze od okresu wymaganego do przyznania emerytury, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu.

W judykaturze wykształcił się pogląd, iż o uwzględnieniu przy ustalaniu prawa do świadczeń emerytalno-rentowych okresów pracy w gospodarstwie rolnym sprzed objęcia rolników obowiązkiem opłacania składki na rolnicze ubezpieczenie społeczne domowników (tj. przed dniem 1 stycznia 1983 r.) przesądza wystąpienie dwóch okoliczności:

1) wykonywanie czynności rolniczych powinno odbywać się zgodnie z warunkami określonymi w definicji legalnej "domownika" z art. 6 pkt 2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników oraz

2) czynności te muszą być wykonywane w wymiarze nie niższym niż połowa ustawowego czasu pracy, tj. minimum 4 godziny dziennie. Zob. wyrok SA w Poznaniu z dnia 24 stycznia 1996 r., III AUr 833/95 (OSA 1998, z. 4, poz. 15) i wyroki SN: z dnia 28 lutego 1997 r., II UKN 96/96 (OSNAPiUS 1997, nr 23, poz. 473); z dnia 13 stycznia 1998 r., II UKN 433/97 (OSNAPiUS 1998, nr 22, poz. 668); z dnia 13 listopada 1998 r., II UKN 299/98 (OSNAPiUS 1999, nr 24, poz. 799); z dnia 18 lutego 1999 r., II UKN 491/98 (OSNAPiUS 2000, nr 8, poz. 324, notka); z dnia 9 listopada 1999 r., II UKN 190/90 (OSNAPiUS 2001, nr 4, poz. 122, notka); z dnia 3 grudnia 1999 r., II UKN 235/99 (OSNAPiUS 2001, nr 7, poz. 236, notka); z dnia 10 maja 2000 r., II UKN 535/99 (OSNAPiUS 2001, nr 21, poz. 650); z dnia 12 maja 2000 r., II UKN 538/99 (OSNAPiUS 2001, nr 21, poz. 651); z dnia 27 czerwca 2000 r., II UKN 612/99 (OSNAPiUS 2002, nr 1, poz. 21, notka); z dnia 3 lipca 2001 r., II UKN 466/00 (OSNPUSiSP 2003, nr 7, poz. 186).

Wnioski wypływające poglądów wyrażonych w powołanych wyżej orzeczeniach pozwalają na uwzględnienie okresu pracy w gospodarstwie rolnym także wówczas, gdy praca ta faktycznie nie była codziennie wykonywana, lecz wnioskodawca gotów był tę pracę codziennie wykonywać w wymiarze co najmniej 4 godzin dziennie, tj. był dyspozycyjny w tym zakresie. W praktyce oznacza to konieczność zamieszkiwania wnioskodawcy co najmniej w pobliżu gospodarstwa rolnego. ( Komentarz do art. 10 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych K. Antonów, M. Bartnicki, B. Suchacki, Ustawa o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Komentarz, ABC, 2009, wyd. III ).

Pod pojęciem domownika ustawa z dnia 20.12. 1990r. o ubezpieczeniu społecznym rolników rozumie natomiast osobę bliską rolnikowi, która:

a)ukończyła 16 lat,

b)pozostaje z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym lub zamieszkuje na terenie jego gospodarstwa rolnego albo w bliskim sąsiedztwie,

c)stale pracuje w tym gospodarstwie rolnym i nie jest związana z rolnikiem stosunkiem pracy ( art. 6 pkt 2 )

Zgodnie z § 22 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno – rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń okresy zatrudnienia mogą być udowodnione zeznaniami świadków, gdy zainteresowany wykaże, że nie może przedstawić zaświadczenia zakładu pracy. Zeznania świadków przedstawia osoba ubiegająca się o przyznanie świadczenia.

W niniejszej sprawie organ rentowy odmówił ubezpieczonej, spełniającej wszystkie, poza stażem pracy przesłanki ustawowe do otrzymania świadczenia przedemerytalnego, prawa do tego świadczenia, bowiem zakwestionował okres jej pracy w gospodarstwie rolnym rodziców.

Postepowanie dowodowe przeprowadzone przed Sadem pozwoliło na ustalenie , że ubezpieczona spełniła warunki określone w cytowanych wyżej przepisach by zaliczyć jej okres pracy w gospodarstwie rolnym rodziców w okresie od 1.09.1980 r. do 30.06.1981 r. i od 1.09.1981 r. do 30.06.1982 r., w zakresie niezbędnym do uzupełnienia jej stażu pracy. Ubezpieczona mieszkała z rodzicami, była zameldowana pod adresem rodziców i pracowała w sposób stały, w wymiarze nie niższym niż połowa ustawowego czasu pracy tj. co najmniej 4 godziny dziennie w tym gospodarstwie, prowadząc z rodzicami wspólne gospodarstwo domowe, co w sposób nie budzący wątpliwości wykazało postępowanie dowodowe przeprowadzone przed Sądem, a w szczególności zeznania ubezpieczonej i zeznania świadków, którym nadano walor wiarygodności uznając je za dopuszczalny dowód zgodnie z art. 473 k.p.c. i § 22 cyt. rozporządzenia Rady Ministrów z z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń.

Sporne między stronami było też to, czy rozwiązanie stosunku pracy łączącego L. G. (2) z ubezpieczoną nastąpiło z przyczyn dotyczących zakładu pracy w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy ( Dz. U. z 2008 roku nr 69, poz. 415)

Zgodnie z przepisem art. 2 ust.1 pkt. 29 lit. a tej ustawy za przyczyny dotyczące zakładu pracy uważa się między innymi rozwiązanie stosunku pracy lub stosunku służbowego z przyczyn niedotyczących pracowników, zgodnie z przepisami o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników lub zgodnie z przepisami ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2014 r. poz. 1502 i 1662), w przypadku rozwiązania stosunku pracy lub stosunku służbowego z tych przyczyn u pracodawcy zatrudniającego mniej niż 20 pracowników.

W niniejszej sprawie, przeprowadzone postępowanie dowodowe – zeznania pracodawcy i dokumenty zawarte w aktach osobowych ubezpieczonej z okresu zatrudnienia, jak i zeznania ubezpieczonej wykazały jednoznacznie, iż stosunek pracy z ubezpieczoną został rozwiązany z powodu zmniejszenia zatrudnienia u pracodawcy ubezpieczonej, zatem z przyczyn dotyczących zakładu pracy w rozumieniu przepisów ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.

Wobec powyższego ubezpieczona spełniła wszystkie przesłanki wskazane w treści przepisu art. 2 ust.1 pkt. 5 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych wymagane do przyznania takiego świadczenia.

Mając powyższe okoliczności na względzie, Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji orzeczenia na podstawie przepisu art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c.

W punkcie 2 wyroku Sąd Okręgowy zgodnie z przepisem art. 118 1a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( t.j. Dz. U. z 2009 roku, nr 153, poz. 1227) w związku z art. 11 pkt. 1 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych z urzędu orzekał w przedmiocie odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Zdaniem Sądu Okręgowego, w okolicznościach przedmiotowej sprawy brak było podstaw do stwierdzenia odpowiedzialności pozwanego organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, bowiem fakt pracy ubezpieczonej w gospodarstwie rolnym rodziców wymagał sprawdzenia i koniecznym było przeprowadzenie postępowania dowodowego w tym zakresie.

SSO Ewa Milczarek

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE