Sygn. akt V ACa 557/17

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 lipca 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie V Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: SSA Przemysław Kurzawa

Sędziowie: SA Ewa Kaniok

SA Ewa Klimowicz Przygódzka (spr)

Protokolant: Małgorzata Szmit

po rozpoznaniu w dniu 11 lipca 2018 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa Szpitala (...) p.w. (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W.

przeciwko (...) Publicznemu (...) w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku uzupełniającego Sądu Okręgowego w Warszawie

z dnia 20 grudnia 2016 r., sygn. akt II C 188/16

oddala apelację.

Ewa Klimowicz-Przygódzka Przemysław Kurzawa Ewa Kaniok

Sygn. akt V ACa 557/17

UZASADNIENIE

Szpital (...) p.w. (...) sp. z o.o. w W. domagał się w niniejszej sprawie zasądzenia od pozwanego (...) Publicznego (...) w W. kwoty 123 391 zł wraz z ustawowymi odsetkami: od 205,00 zł od dnia 1 lipca 2012 r. do dnia zapłaty, od kwoty 1 168,00 zł od dnia 31 lipca 2012 r. do dnia zapłaty, od kwoty 2 380,00 zł od dnia 31 grudnia 2012 r. do dnia zapłaty, od kwoty 198,00 zł od dnia 23 lipca 2012 r. do dnia zapłaty, od kwoty 1 557,00 zł od dnia 31 maja 2012 r. do dnia zapłaty, od kwoty 33,00 zł od dnia 11 sierpnia 2012 r. do dnia zapłaty, od kwoty 3 032,00 zł od dnia 1 października 2012 r. do dnia zapłaty, od kwoty 804,00 zł od dnia 31 października 2012 r. do dnia zapłaty, od kwoty 2 370,00 zł od dnia 31 marca 2013 r. do dnia zapłaty, od kwoty 1 488,00 zł od dnia 1 października 2011 r. do dnia zapłaty, od kwoty 558,00 zł od dnia 31 sierpnia 2012 r. do dnia zapłaty, od kwoty 1 445,00 zł od dnia 1 maja 2013 r. do dnia zapłaty, od kwoty 4 169,00 zł od dnia 1 lipca 2013 r. do dnia zapłaty, od kwoty 2 152,00 zł od dnia 1 grudnia 2011 r. do dnia zapłaty, od kwoty 2 169,00 zł od dnia 31 grudnia 2011 r. do dnia zapłaty, od kwoty 3 016,00 zł od dnia 31 marca 2012 r. do dnia zapłaty, od kwoty 33,00 zł od dnia 11 sierpnia 2012 r. do dnia zapłaty, od kwoty 4 181,00 zł od dnia 31 stycznia 2013 r. do dnia zapłaty, od kwoty 1 904,00 zł od dnia 3 marca 2013 r. do dnia zapłaty, od kwoty 2 991,00 zł od dnia 31 lipca 2013 r. do dnia zapłaty, od kwoty 1 759,00 zł od dnia 31 stycznia 2012 r. do dnia zapłaty, od kwoty 2 338,00 zł od dnia 1 maja 2012 r. do dnia zapłaty, od kwoty 2 557,00 zł od dnia 1 grudnia 2012 r. do dnia zapłaty, od kwoty 4 058,00 zł od dnia 31 maja 2013 r. do dnia zapłaty, od kwoty 2 712,00 zł od dnia 31 października 2011 r. do dnia zapłaty, od kwoty 132,00 zł od dnia 11 sierpnia 2012 r. do dnia zapłaty, od kwoty 132,00 zł od dnia 11 sierpnia 2012 r. do dnia zapłaty, od kwoty 526,00 zł od dnia 2 marca 2012 r. do dnia zapłaty, od kwoty 4 638,00 zł od dnia 1 lipca 2013 r. do dnia zapłaty, od kwoty 4 083,00 zł od dnia 31 stycznia 2012 r. do dnia zapłaty, od kwoty 4 160,00 zł od dnia 1 maja 2013 r. do dnia zapłaty, od kwoty 4 509,00 zł od dnia 1 lipca 2012 r. do dnia zapłaty, od kwoty 3 218,00 zł od dnia 31 października 2011 r. do dnia zapłaty, od kwoty 4 735,00 zł od dnia 31 lipca 2013 r. do dnia zapłaty, od kwoty 2 510,00 zł od dnia 31 grudnia 2012 r. do dnia zapłaty, od kwoty 1 989,00 zł od dnia 31 grudnia 2011 r. do dnia zapłaty, od kwoty 2 547,00 zł od dnia 31 października 2012 r. do dnia zapłaty, od kwoty 4 845,00 zł od dnia 1 maja 2012 r. do dnia zapłaty, od kwoty 1 397,00 zł od dnia 1 października 2011 r. do dnia zapłaty, od kwoty 3 737,00 zł od dnia 3 marca 2013 r. do dnia zapłaty, od kwoty 684,00 zł od dnia 2 marca 2012 r. do dnia zapłaty, od kwoty 33,00 zł od dnia 27 lipca 2013 r. do dnia zapłaty, od kwoty 3 691,00 zł od dnia 31 marca 2013 r. do dnia zapłaty, od kwoty 958,00 zł od dnia 31 stycznia 2013 r. do dnia zapłaty, od kwoty 3 888,00 zł od dnia 31 maja 2012 r. do dnia zapłaty, od kwoty 66,00 zł od dnia 1 lipca 2012 r. do dnia zapłaty, od kwoty 1 328,00 zł od dnia 31 lipca 2012 r. do dnia zapłaty, od kwoty 2 235,00 zł od dnia 1 października 2012 r. do dnia zapłaty, od kwoty 1 120,00 zł od dnia 31 marca 2012 r. do dnia zapłaty, od kwoty 6 838,00 zł od dnia 1 grudnia 2011 r. do dnia zapłaty, od kwoty 3 215,00 zł od dnia 1 grudnia 2012 r. do dnia zapłaty, od kwoty 1 772,00 zł od dnia 31 sierpnia 2012 r. do dnia zapłaty, od kwoty 5 128,00 zł od dnia 31 maja 2013 r. – do dnia zapłaty , tytułem wynagrodzenia umownego za wykonane świadczenia zdrowotne tj. badania toksykologiczne.

Nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu upominawczym Sąd Okręgowy w Warszawie w całości uwzględnił żądanie pozwu.

Od nakazu powyższego sprzeciw wniósł pozwany podnosząc w nim zarzut braku legitymacji czynnej powoda z uwagi na zaspokojenie jego roszczeń przez (...) S.A. , a tym samym zmianę osoby wierzyciela. Pozwany podniósł ponadto zarzut przedawnienia roszczenia.

Wyrokiem z dnia 25 października 2016 r. Sąd Okręgowy w Warszawie w punkcie I zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 37 418 zł wraz z odsetkami ustawowymi z tytułu opóźnienia: - od kwoty 2 370,00 zł od dnia 31 marca 2013 r. do dnia zapłaty, - od kwoty 1 445,00 zł od dnia 1 maja 2013 r. do dnia zapłaty, - od kwoty 4 169,00 zł od dnia 1 lipca 2013 r. do dnia zapłaty, - od kwoty 2 991,00 zł od dnia 31 lipca 2013 r. do dnia zapłaty, - od kwoty 4 058,00 zł od dnia 31 maja 2013 r. do dnia zapłaty, - od kwoty 4 638,00 zł od dnia 1 lipca 2013 r. do dnia zapłaty, - od kwoty 4 160,00 zł od dnia 1 maja 2013 r. do dnia zapłaty, - od kwoty 4 735,00 zł od dnia 31 lipca 2013 r. do dnia zapłaty, - od kwoty 33,00 zł od dnia 27 lipca 2013 r. do dnia zapłaty, - od kwoty 3 691,00 zł od dnia 31 marca 2013 r. do dnia zapłaty, - od kwoty 5 128,00 zł od dnia 31 maja 2013 r. do dnia zapłaty; w punkcie II zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1035,80 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

W dniu 8 listopada 2016 r. powód wniósł o uzupełnienie w/w wyroku poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda dalszej kwoty 85 973 zł wraz z odsetkami ustawowymi: od kwoty 205,00 zł od dnia 1 lipca 2012 r. do dnia zapłaty, od kwoty 1 168,00 zł od dnia 31 lipca 2012 r. do dnia zapłaty, od kwoty 2 380,00 zł od dnia 31 grudnia 2012 r. do dnia zapłaty, od kwoty 198,00 zł od dnia 23 lipca 2012 r. do dnia zapłaty, od kwoty 1 557,00 zł od dnia 31 maja 2012 r. do dnia zapłaty, od kwoty 33,00 zł od dnia 11 sierpnia 2012 r. do dnia zapłaty, od kwoty 3 032,00 zł od dnia 1 października 2012 r. do dnia zapłaty, od kwoty 804,00 zł od dnia 31 października 2012 r. do dnia zapłaty, od kwoty 1 488,00 zł od dnia 1 października 2011 r. do dnia zapłaty, od kwoty 558,00 zł od dnia 31 sierpnia 2012 r. do dnia zapłaty, od kwoty 2 152,00 zł od dnia 1 grudnia 2011 r. do dnia zapłaty, od kwoty 2 169,00 zł od dnia 31 grudnia 2011 r. do dnia zapłaty, od kwoty 3 016,00 zł od dnia 31 marca 2012 r. do dnia zapłaty, od kwoty 33,00 zł od dnia 11 sierpnia 2012 r. do dnia zapłaty, od kwoty 4 181,00 zł od dnia 31 stycznia 2013 r. do dnia zapłaty, od kwoty 1 904,00 zł od dnia 3 marca 2013 r. do dnia zapłaty, od kwoty 1 759,00 zł od dnia 31 stycznia 2012 r. do dnia zapłaty, od kwoty 2 338,00 zł od dnia 1 maja 2012 r. do dnia zapłaty, od kwoty 2 557,00 zł od dnia 1 grudnia 2012 r. do dnia zapłaty, od kwoty 2 712,00 zł od dnia 31 października 2011 r. do dnia zapłaty, od kwoty 132,00 zł od dnia 11 sierpnia 2012 r. do dnia zapłaty, od kwoty 132,00 zł od dnia 11 sierpnia 2012 r. do dnia zapłaty, od kwoty 526,00 zł od dnia 2 marca 2012 r. do dnia zapłaty, od kwoty 4 083,00 zł od dnia 31 stycznia 2012 r. do dnia zapłaty, od kwoty 4 509,00 zł od dnia 1 lipca 2012 r. do dnia zapłaty, od kwoty 3 218,00 zł od dnia 31 października 2011 r. do dnia zapłaty, od kwoty 2 510,00 zł od dnia 31 grudnia 2012 r. do dnia zapłaty, od kwoty 1 989,00 zł od dnia 31 grudnia 2011 r. do dnia zapłaty, od kwoty 2 547,00 zł od dnia 31 października 2012 r. do dnia zapłaty, od kwoty 4 845,00 zł od dnia 1 maja 2012 r. do dnia zapłaty, od kwoty 1 397,00 zł od dnia 1 października 2011 r. do dnia zapłaty, od kwoty 3 737,00 zł od dnia 3 marca 2013 r. do dnia zapłaty, od kwoty 684,00 zł od dnia 2 marca 2012 r. do dnia zapłaty, od kwoty 958,00 zł od dnia 31 stycznia 2013 r. do dnia zapłaty, od kwoty 3 888,00 zł od dnia 31 maja 2012 r. do dnia zapłaty, od kwoty 66,00 zł od dnia 1 lipca 2012 r. do dnia zapłaty, od kwoty 1 328,00 zł od dnia 31 lipca 2012 r. do dnia zapłaty, od kwoty 2 235,00 zł od dnia 1 października 2012 r. do dnia zapłaty, od kwoty 1 120,00 zł od dnia 31 marca 2012 r. do dnia zapłaty, od kwoty 6 838,00 zł od dnia 1 grudnia 2011 r. do dnia zapłaty, od kwoty 3 215,00 zł od dnia 1 grudnia 2012 r. do dnia zapłaty, od kwoty 1 772,00 zł od dnia 31 sierpnia 2012 r. - do dnia zapłaty. Powód wskazał, że sąd nie orzekł o całości zgłoszonego żądania, co uniemożliwia mu wniesienie środka zaskarżenia.

Wyrokiem uzupełniającym z dnia 20 grudnia 2016 r. Sąd Okręgowy w Warszawie uzupełnił swój wyrok z dnia 25 października 2016 r. w ten sposób, że dodał punkt III o treści: „oddala powództwo w pozostałym zakresie”.

Z ustaleń faktycznych jakie legły u podstaw tego rozstrzygnięcia wynikało, że w dniu 30 grudnia 2011 r. (...) Publiczny (...) w W. (udzielający zamówienia) i Szpital (...) (...) jeszcze wówczas SP ZOZ w W. (przyjmujący zamówienie) zawarli umowę na świadczenia usług z zakresu badań toksykologicznych. Umowa została zawarta na okres od dnia 1 stycznia 2012 r. do dnia 31 grudnia 2014 r.. Zgodnie z jej § 9 należności za wykonane świadczenia miały być płatne na podstawie faktur VAT, wystawianych po zakończeniu każdego miesiąca na podstawie oświadczenia udzielającego zamówienia, przy czym płatność miała być dokonywana nie później niż w terminie 30 dni od daty otrzymania faktury. W przypadku nieterminowego uiszczenia należności, przyjmujący zamówienie miał prawo do naliczenia odsetek za zwłokę w ustawowej wysokości.

Powodowy szpital ( który przekształcił się z Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej w spółkę z o.o. ) wywiązał się ze swojego zobowiązania, w związku z czym wystawił pozwanemu następujące faktury VAT:

Data wystawienia faktury

Numer faktury

Kwota faktury

Termin

wymagalności faktury

2012-05-31

/ (...)

205,00

2012-06-30

2012-06-30

/ (...)

1 168,00

2012-07-30

2012-11-30

/ (...)

2 380,00

2012-12-30

2012-06-22

(...)

198,00

2012-07-22

2012-04-30

/ (...)

1 557,00

2012-05-30

2012-07-11

(...)

33,00

2012-08-10

2012-08-31

/ (...)

3 032,00

2012-09-30

2012-09-30

/ (...)

804,00

2012-10-30

2013-02-28

/(...)

2 370,00

2013-03-30

2011-08-31

/ (...)

1 488,00

2011-09-30

2012-07-31

/ (...)

558,00

2012-08-30

2013-03-31

/ (...)

1 445,00

2013-04-30

2013-05-31

/ (...)

4 169,00

2013-06-30

2011-10-31

/ (...)

2 152,00

2011-11-30

2011-11-30

/ (...)

2 169,00

2011-12-30

2012-02-29

/ (...)

3 016,00

2012-03-30

2012-07-11

/(...)

33,00

2012-08-10

2012-12-31

/ (...)

4 181,00

2013-01-30

2013-01-31

/ (...)

1 904,00

2013-03-02

2013-06-30

/ (...)

2 991,00

2013-07-30

2011-12-31

/ (...)

1 759,00

2012-01-30

2012-03-31

/ (...)

2 338,00

2012-04-30

2012-10-31

/ (...)

2 557,00

2012-11-30

2013-04-30

/ (...)

4 058,00

2013-05-30

2011-09-30

/ (...)

2 712,00

2011-10-30

2012-07-11

/(...)

132,00

2012-08-10

2012-07-11

/(...)

132,00

2012-08-10

2012-01-31

/ (...)

526,00

2012-03-01

2013-05-31

/ (...)

4 638,00

2013-06-30

2011-12-31

/ (...)

4 083,00

2012-01-30

2013-03-31

/ (...)

4 160,00

2013-04-30

2012-05-31

/ (...)

4 509,00

2012-06-30

2011-09-30

/ (...)

3 218,00

2011-10-30

2013-06-30

/ (...)

4 735,00

2013-07-30

2012-11-30

/ (...)

2 510,00

2012-12-30

2011-11-30

/ (...)

1 989,00

2011-12-30

2012-09-30

/ (...)

2 547,00

2012-10-30

2012-03-31

/ (...)

4 845,00

2012-04-30

2011-08-31

/ (...)

1 397,00

2011-09-30

2013-01-31

/ (...)

3 737,00

2013-03-02

2012-01-31

/ (...)

684,00

2012-03-01

2013-06-26

(...)

33,00

2013-07-26

2013-02-28

(...)

3 691,00

2013-03-30

2012-12-31

/ (...)

958,00

2013-01-30

2012-04-30

/ (...)

3 888,00

2012-05-30

2012-05-31

(...)

66,00

2012-06-30

2012-06-30

/ (...)

1 328,00

2012-07-30

2012-08-31

/ (...)

2 235,00

2012-09-30

2012-02-29

/ (...)

1 120,00

2012-03-30

2011-10-31

/ (...)

6 838,00

2011-11-30

2012-10-31

/ (...)

3 215,00

2012-11-30

2012-07-31

/ (...)

1 772,00

2012-08-30

2013-04-30

/ (...)

5 128,00

2013-05-30

Z ustaleń Sądu Okręgowego wynikało ponadto, że w dniu 31 lipca 2013 r. pomiędzy powodem a (...) S.A. zawarta została umowa gwarancyjna. Zgodnie z jej treścią spółka (...) zobowiązała się do podjęcia wszelkich czynności prawnych i faktycznych mających na celu odzyskanie wierzytelności przysługujących powodowi wobec pozwanego , wraz z należnymi odsetkami za opóźnienie. Umowa objęła także wierzytelności wynikające z w/w faktur. Strony umowy gwarancyjnej postanowiły, że jeżeli w terminie wskazanym w załączniku restrukturyzacja wierzytelności nie doprowadzi do spłaty w całości lub w części zobowiązań dłużnika, wówczas za niedopełnienie obowiązku terminowego spełnienia zobowiązania przez dłużnika odpowiada spółka (...) zgodnie z § 7 umowy. Spółka mogła zwolnić się od obowiązku naprawienia szkody , jaką powód poniósł w związku z brakiem zapłaty przez dłużnika w uzgodnionym ze spółką terminie, poprzez zapłatę równowartości zobowiązań dłużnika na dzień płatności spółki. Jednocześnie ustalono, że po dokonaniu zapłaty na podstawie umowy i przepisów prawa cywilnego spółka (...) S.A. uzyska roszczenie wobec dłużnika.

Pismem z dnia 5 sierpnia 2013 r. powód poinformował pozwanego o w/w umowie podnosząc dodatkowo, że z chwilą zapłaty długu przez spółkę (...) zobowiązanie pozwanego względem powoda wygasa. Wówczas powstaje nowe zobowiązanie i roszczenie spółki (...) do pozwanego w kwocie dokonanej spłaty.

(...) S.A. nie uzyskała zapłaty od pozwanego Szpitala i w konsekwencji sama spłaciła należność na rzecz kontrahenta z umowy gwarancyjnej, o czym poinformowała pozwanego pismem z dnia 10 grudnia 2013 r. , jednocześnie wzywając go do wpłaty kwot wynikających z w/w faktur na swoje konto.

W dniu 30 września 2013 r. do Sądu Rejonowego dla Warszawy Śródmieścia wpłynął wniosek S.A. (...) o zawezwanie pozwanego Szpitala do próby ugodowej. Wniosek dotyczył należności wynikających z w/w faktur. Na posiedzeniu w dniu 1 kwietnia 2014 r. pełnomocnik (...) Publicznego (...) w W. oświadczył, że jest możliwe zawarcie ugody, wskazując, że potrzebna jest jeszcze zgoda organu założycielskiego. Ostatecznie do zawarcia ugody nie doszło.

Z kolei w dniu 15 marca 2015 r. z takim wnioskiem o zawarcie z pozwanym ugody wystąpił do sądu powód.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy uznał, że powództwo w zakresie żądania zapłaty kwoty 85 973 zł wraz z odsetkami ustawowymi od kwot i dat szczegółowo wskazanych w piśmie na k. 338-339 nie zasługiwało na uwzględnienie.

W związku z zarzutem strony pozwanej, iż powód uzyskał już zaspokojenie należności dochodzonych pozwem, gdyż stosownej zapłaty dokonała na jego rzecz spółka (...) SA. Sąd Okręgowy uznał, iż istota sporu powstałego w niniejszej sprawie sprowadzała się do przesądzenia czy umowa gwarancyjna zawarta pomiędzy powodem a (...) S.A. była umową ważną, a w konsekwencji czy spełnienie świadczenia przez tę spółkę spowodowało, że powód utracił legitymację czynną do domagania się zapłaty za wykonane usługi od pozwanego .

Oceniając ten spór sąd I instancji doszedł do wniosku, że umowa gwarancyjna z 31 lipca 2013 r. była umową nieważną, ponieważ była sprzeczna z art. 54 ust 5 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej , zakazującym dokonywania czynność prawnej mającej na celu zmianę wierzyciela samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej bez zgody podmiotu tworzącego ten zakład.

Sąd I instancji powołując się na orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 24 kwietnia 2015 r. II CSK 647/14 podnosił, że przyrzekający z tytułu samej umowy gwarancji nie nabywa w stosunku do osoby trzeciej uprawnień umownych i roszczeń. Skutki wykonania zobowiązania przez gwaranta na rzecz beneficjenta polegają na wygaśnięciu zobowiązania gwarancyjnego, wobec zrealizowania jego celu. Gwarant nie odpowiada za dług dłużnika stosunku podstawowego, tylko za wykonanie przez niego obowiązku. Skoro zatem obowiązek gwaranta i takiego dłużnika pochodzą z różnych źródeł, a do przysporzenia takiego jak przy poręczeniu muszą wywodzić się z tego samego źródła (causa acquirendi), to nie dochodzi do wstąpienia gwaranta w prawa zaspokojonego wierzyciela z mocy ustawy (cessio legis). Taka zmiana podmiotowa jest możliwa ale na podstawie umowy, z tym, że umowy ważnej . Ustawowy zakaz obrotu wierzytelnościami wynikającymi z zobowiązań samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej bez zgody organu tworzącego , wyłącza również subrogacyjne nabycie wierzytelności na podstawie art. 518 § 1 k.c.

Reasumując Sąd Okręgowy uznał, że nie można przyjąć, aby spełnienie świadczenia na rzecz powoda przez spółkę (...) S.A. spowodowało utratę legitymacji czynnej powoda do dochodzenia roszczeń z tytułu zapłaty w/w faktur. Spełnienie świadczenia z umowy nieważnej ma charakter świadczenia nienależnego i nie skutkuje umorzeniem zobowiązania zakładu opieki zdrowotnej. W niniejszej sprawie wbrew stanowisku pozwanego nie miał zastosowania także art. 356 § 2 k.c., zgodnie z którym wierzyciel nie może odmówić przyjęcia zapłaty wymaganej wierzytelności pieniężnej od osoby trzeciej, nawet gdyby działała ona bez wiedzy dłużnika. Warunkiem zaistnienia bowiem takiej sytuacji jest to, by spełniający świadczenie działał za dłużnika. Regulacja ta nie znajdzie zastosowania wówczas, gdy działanie osoby trzeciej nie będzie spełnieniem świadczenia za dłużnika, ale będzie realizacją zobowiązania tego podmiotu wynikającą z umowy zawartej z wierzycielem, w przypadku niniejszej sprawy z umowy gwarancji.

Pomimo posiadania przez powoda legitymacji czynnej do występowania w niniejszej sprawie, zgłoszone powództwo w zakresie żądania zapłaty kwoty 85 973 zł wraz z odsetkami ustawowymi od kwot i dat szczegółowo wskazanych podlegało oddaleniu, z uwagi na skutecznie podniesiony przez pozwanego zarzut przedawnienia tych roszczeń.

Sąd I instancji wyjaśnił, że umowa z dnia 30 grudnia 2011 r. o udzielenie zamówienia na świadczenia z zakresu badań toksykologicznych zawarta pomiędzy stronami niniejszego postępowania była umową o świadczenie usług w rozumieniu art. 750 k.c. Zgodnie zaś z art. 751 k.c. roszczenia o wynagrodzenie za spełnione czynności i o zwrot poniesionych wydatków przysługujące osobom, które stale lub w zakresie działalności przedsiębiorstwa trudnią się czynnościami danego rodzaju przedawniają się z upływem lat dwóch.

W niniejszej sprawie bieg tego dwuletniego okresu przedawnienia został przez powoda przerwany czynnością polegającą na złożeniu w dniu 13 III 2015 r. wniosku o zawezwanie do próby ugodowej. Należności wynikające z faktur, które stały się wymagalne do 12 marca 2013 r. uległy jednak przedawnieniu. Oznacza to, że przedawnieniu uległy dochodzone w niniejszej sprawie roszczenia na łączną kwotę 85 973 zł wraz z odsetkami ustawowymi od poszczególnych kwot i dat, tj.

-

od kwoty 205,00 zł od dnia 1 lipca 2012 r. do dnia zapłaty,

-

od kwoty 1 168,00 zł od dnia 31 lipca 2012 r. do dnia zapłaty,

-

od kwoty 2 380,00 zł od dnia 31 grudnia 2012 r. do dnia zapłaty,

-

od kwoty 198,00 zł od dnia 23 lipca 2012 r. do dnia zapłaty,

-

od kwoty 1 557,00 zł od dnia 31 maja 2012 r. do dnia zapłaty,

-

od kwoty 33,00 zł od dnia 11 sierpnia 2012 r. do dnia zapłaty,

-

od kwoty 3 032,00 zł od dnia 1 października 2012 r. do dnia zapłaty,

-

od kwoty 804,00 zł od dnia 31 października 2012 r. do dnia zapłaty,

-

od kwoty 1 488,00 zł od dnia 1 października 2011 r. do dnia zapłaty,

-

od kwoty 558,00 zł od dnia 31 sierpnia 2012 r. do dnia zapłaty,

-

od kwoty 2 152,00 zł od dnia 1 grudnia 2011 r. do dnia zapłaty,

-

od kwoty 2 169,00 zł od dnia 31 grudnia 2011 r. do dnia zapłaty,

-

od kwoty 3 016,00 zł od dnia 31 marca 2012 r. do dnia zapłaty,

-

od kwoty 33,00 zł od dnia 11 sierpnia 2012 r. do dnia zapłaty,

-

od kwoty 4 181,00 zł od dnia 31 stycznia 2013 r. do dnia zapłaty,

-

od kwoty 1 904,00 zł od dnia 3 marca 2013 r. do dnia zapłaty,

-

od kwoty 1 759,00 zł od dnia 31 stycznia 2012 r. do dnia zapłaty,

-

od kwoty 2 338,00 zł od dnia 1 maja 2012 r. do dnia zapłaty,

-

od kwoty 2 557,00 zł od dnia 1 grudnia 2012 r. do dnia zapłaty,

-

od kwoty 2 712,00 zł od dnia 31 października 2011 r. do dnia zapłaty,

-

od kwoty 132,00 zł od dnia 11 sierpnia 2012 r. do dnia zapłaty,

-

od kwoty 132,00 zł od dnia 11 sierpnia 2012 r. do dnia zapłaty,

-

od kwoty 526,00 zł od dnia 2 marca 2012 r. do dnia zapłaty,

-

od kwoty 4 083,00 zł od dnia 31 stycznia 2012 r. do dnia zapłaty,

-

od kwoty 4 509,00 zł od dnia 1 lipca 2012 r. do dnia zapłaty,

-

od kwoty 3 218,00 zł od dnia 31 października 2011 r. do dnia zapłaty,

-

od kwoty 2 510,00 zł od dnia 31 grudnia 2012 r. do dnia zapłaty,

-

od kwoty 1 989,00 zł od dnia 31 grudnia 2011 r. do dnia zapłaty,

-

od kwoty 2 547,00 zł od dnia 31 października 2012 r. do dnia zapłaty,

-

od kwoty 4 845,00 zł od dnia 1 maja 2012 r. do dnia zapłaty,

-

od kwoty 1 397,00 zł od dnia 1 października 2011 r. do dnia zapłaty,

-

od kwoty 3 737,00 zł od dnia 3 marca 2013 r. do dnia zapłaty,

-

od kwoty 684,00 zł od dnia 2 marca 2012 r. do dnia zapłaty,

-

od kwoty 958,00 zł od dnia 31 stycznia 2013 r. do dnia zapłaty,

-

od kwoty 3 888,00 zł od dnia 31 maja 2012 r. do dnia zapłaty,

-

od kwoty 66,00 zł od dnia 1 lipca 2012 r. do dnia zapłaty,

-

od kwoty 1 328,00 zł od dnia 31 lipca 2012 r. do dnia zapłaty,

-

od kwoty 2 235,00 zł od dnia 1 października 2012 r. do dnia zapłaty,

-

od kwoty 1 120,00 zł od dnia 31 marca 2012 r. do dnia zapłaty,

-

od kwoty 6 838,00 zł od dnia 1 grudnia 2011 r. do dnia zapłaty,

-

od kwoty 3 215,00 zł od dnia 1 grudnia 2012 r. do dnia zapłaty,

-

od kwoty 1 772,00 zł od dnia 31 sierpnia 2012 r. do dnia zapłaty.

Sąd Okręgowy, nie podzielił stanowiska strony powodowej , iż w niniejszej sprawie istniały okoliczności uzasadniające nieuwzględnienie podniesionego przez stronę pozwaną zarzutu przedawnienia roszczeń.

Stwierdził, iż nie można przyjąć, by doszło do niewłaściwego uznania długu wobec powoda skutkującego przerwaniem biegu przedawnienia. W toku postępowania o zawezwanie do próby ugodowej I Co 113/14 pozwany Szpital na posiedzeniu w dniu 1 kwietnia 2014 r. wskazał co prawda na możliwość zawarcia ugody ze spółką (...) S.A. pod warunkiem uzyskania zgody organu założycielskiego powodowego samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej , tym niemniej takie oświadczenie zostało złożone spółce (...), a nie powodowi. Nadto dotyczyło ono możliwości zawarcia ugody ze spółką (...) S.A., a nie z powodem . Nie sposób zatem przyjąć, że pozwany dokonał uznania niewłaściwego długu wobec powoda.

Zdaniem sądu I instancji, nie można również przyjąć by zawarcie umowy gwarancyjnej, na skutek której powód utracił prawo zarządzania wierzytelnością mogło być uznane za siłę wyższą, a zatem że przez ten czas (gdy uważano, że umowa gwarancyjna jest ważna) bieg przedawnienia uległ zawieszeniu (art. 121 k.c.). W judykaturze i doktrynie przez pojęcie siły wyższej rozumie się zdarzenia o charakterze katastrofalnych działań przyrody albo nadzwyczajnych i zewnętrznych wydarzeń, którym nie można zapobiec jak wojna czy restrykcje stanu wojennego. Wymaganie „zewnętrzności” zdarzenia oznacza, że musi ono nastąpić poza sferą kontrolowaną przez poszkodowanego. W niniejszej zaś sprawie, to sam powód zdecydował się na zawarcie umowy gwarancyjnej , która dawała wyłączność (...) S.A. w zakresie odzyskania wierzytelności bez zgody podmiotu tworzącego pozwany szpital, a zatem umowy, która w świetle obowiązujących przepisów prawnych była nieważna. Był to wynik samodzielnej decyzji, zależnej wyłącznie od woli powoda.

Sąd Okręgowy nie znalazł również podstaw do zastosowania w niniejszej sprawie art. 5 k.c. tj. do uznania , że uwzględnienie zarzutu przedawnienia byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego i stanowiło nadużycie prawa podmiotowego przysługującego powodowi.

Uchylanie się przez pozwanego od zaspokojenia roszczeń powoda, czy też kwestionowanie ważności umowy zawartej pomiędzy powodem a spółką (...), nie może być rozpatrywane w tych kategoriach. To w interesie wierzyciela jest takie zabezpieczenie swoich roszczeń, aby nie doszło do upływu terminu przedawnienia. Powód miał prawną możliwość wystąpienia do sądu z wnioskiem o zawezwanie do próby ugodowej czy też z pozwem o zapłatę, gdy zauważył, że pozwany Szpital nie uiszcza należności w terminie. Wszystkie przedawnione wierzytelności stały się wymagalne przed zawarciem umowy gwarancyjnej z (...) S.A. Powód miał zatem możliwość zapobieżeniu przedawnieniu roszczenia poprzez podjęcie stosownej akcji zaczepnej na drodze sądowej. Zamiast jednak skorzystać z przysługujących mu środków zgodnych z prawem, zdecydował się na zawarcie umowy gwarancyjnej z pominięciem przepisów prawnych bezwzględnie obowiązujących (art. 54 ust 5 ustawy o działalności leczniczej). Sąd Okręgowy podkreślił, że na nadużycie prawa nie może powoływać się ten, kto sam tego prawa nadużywa, zgodnie z „zasadą czystych rąk”.

Reasumując sąd I instancji uznał, że w tym stanie rzeczy powództwo co do kwoty 85 973 zł wraz z odsetkami ustawowymi od kwot i dat szczegółowo opisanych powyżej podlegało oddaleniu. Roszczenia te uległy przedawnieniu, a pozwany zgodnie z art. 117 § 2 k.c. skorzystał z podniesienia tego zarzutu.

Z rozstrzygnięciem zawartym w wyroku uzupełniającym nie zgodził się powód wnosząc apelację, w której podniósł następujące zarzuty:

1.  naruszenia art. 117 § 2 k.c. poprzez uwzględnienie podniesionego przez pozwanego zarzutu przedawnienia, w sytuacji, gdy pozwany nie uchylił się skutecznie poprzez podniesienie tego zarzutu od zaspokojenia roszczenia powoda,

2.  naruszenia poprzez niezastosowanie art. 5 k.c. a w konsekwencji nieuwzględnienie faktu, iż podniesiony przez pozwanego zarzut przedawnienia jest sprzeczny z zasadami współżycia gospodarczego i stanowi nadużycie prawa podmiotowego,

3.  naruszenia art. 123 § 1 k.c. poprzez nieuwzględnienie, że złożony przez spółkę (...) S.A. wniosek o zawezwanie do próby ugodowej z dnia 30 września 2013 r., przerwał bieg przedawnienia wobec aktualnego powoda, w sytuacji, gdy konsekwencje złożenia przez (...) S.A. wniosku o zawezwanie do próby ugodowej (czyli przerwania biegu przedawnienia) należało rozciągnąć bezpośrednio na powoda,

4.  naruszenia art. 91 k.p.c. poprzez uznanie, że zarzut przedawnienia, złożony przez pełnomocnika pozwanego, w sprzeciwie od nakazu zapłaty jest zarzutem złożonym skutecznie, pomimo tego, iż pełnomocnik procesowy nie jest uprawniony do składania w imieniu swojego mocodawcy oświadczeń o charakterze materialnoprawnym, a jedynie o charakterze procesowym.

W konkluzji skarżący wniósł o zmianę wyroku poprzez uwzględnienie powództwa w całości w zakresie uzupełnionego wyroku oraz o zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych za II instancję, ewentualnie o uchylenie w całości wyroku i przekazanie sprawy sądowi I instancji do ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

W pierwszej kolejności należało odnieść się do zarzutów apelacji dotyczących błędnego przyjęcia przez sąd I instancji , iż w niniejszej sprawie doszło do skutecznego podniesienia przez stronę pozwaną zarzutu przedawnienia roszczenia tj. do zarzutów naruszenia art. 117 § 2 k.c. oraz 91 k.p.c..

Zdaniem apelującego zarzut przedawnienia nie został skutecznie podniesiony , ponieważ w imieniu dłużnika nie mógł tego dokonać jego pełnomocnik procesowy w piśmie procesowym, gdyż nie jest on umocowany do składania w imieniu swojego mocodawcy oświadczeń o charakterze materialnoprawnym , a jedynie o charakterze procesowym.

Ze stanowiskiem powyższym nie można się zgodzić. Oparte zostało ono na błędnym założeniu, że skorzystanie z zarzutu przedawnienia wymaga złożenia przez dłużnika jakiegokolwiek oświadczenia woli, w tym wierzycielowi. Pogląd ten jest sprzeczny z istotą samego przedawnienia i oświadczenia woli, którym jest każde zachowanie podejmowane w celu doprowadzenia do powstania, zmiany albo ustania określonego stosunku prawnego. Tymczasem skutkiem przedawnienia nie jest ustanie (wygaśnięcie) zobowiązania, umorzenie długu dłużnika i skasowanie roszczenia wierzyciela, a jedynie uzyskanie przez to ostatnie charakteru roszczenia niezaskarżalnego. Powołanie się przez dłużnika na przedawnienie roszczenia nie jest więc oświadczeniem woli. Przedawnienie roszczenia następuje z mocy prawa, nie wymaga złożenie jakiegokolwiek oświadczenia woli. O oświadczeniu dłużnika można mówić co najwyżej w odniesieniu do oświadczenia (również procesowego), z którego wynika, że odmawiając zaspokojenia dochodzonego od niego roszczenia, powołuje się on właśnie na jego przedawnienie. W istocie jest to jednak tylko wskazanie przez dłużnika powodu odmowy spełnienia świadczenia, do czego dłużnik jest już uprawniony z mocy prawa. Znajduje to zresztą potwierdzenie w brzmieniu art. 117 § 2 k.c., w którym nie ma mowy o jakimkolwiek oświadczeniu woli, a jedynie o możliwości „uchylenia się od zaspokojenia roszczenia”. Przedawnienie stwarza stan niezaskarżalności roszczenia i pozwala dłużnikowi na uchylenie się od jego zaspokojenia. Wskazuje to pośrednio na osobę, wobec której , i okoliczności, w których dłużnik powinien podnieść zarzut przedawnienia, aby nie zostać przymuszonym do zadośćuczynienia przedawnionemu roszczeniu. Na etapie postępowania sądowego adresatem formułowanego przez dłużnika zarzutu przedawnienia jest przede wszystkim orzekający w sprawie sąd, który ma przesądzić, czy dochodzone roszczenie ma być zaspokojone, czy też nie. Mowa tu więc o etapie wykonywania świadczenia, zaspakajania roszczenia. Powołanie się przez dłużnika na przedawnienie tamuje uprawnienie wierzyciela do dochodzenia spełnienia roszczenia przy wykorzystaniu przymusu państwowego , nie może być jednak ono utożsamiane z oświadczeniem woli o charakterze prawokształtującym, skoro nie prowadzi do powstania, zmiany ani ustania stosunku prawnego. W konsekwencji powołanie się przez dłużnika na zarzut przedawnienia wyłącznie na płaszczyźnie procesowej, w toku sprawy sądowej, choćby nawet informacja o odmowie spełnienia świadczenia ze względu na przedawnienie roszczenia nie dotarła do wierzyciela ( np. ustnie na rozprawie pod nieobecność strony powodowej ) , należy uznać za procesowo skuteczne i wystarczające dla sądu do oddalenia powództwa w zakresie przedawnionego roszczenia.

Reasumując - zarzut przedawnienia nie jest materialnoprawnym uprawieniem kształtującym. Skutek przedawnienia w postaci niezaskarżalności roszczenia powstaje z mocy prawa wraz z upływem określonego terminu ( Kodeks cywilny. Komentarz pod red. E. Gniewka , t 12 pkt 3) , t 14 oraz t 26 do art. 117 ). Podniesienie tego zarzutu w toku procesu jest twierdzeniem strony, skierowanym głównie do sądu rozpoznającego sprawę. które może zgłosić także jej pełnomocnik procesowy. Podnosząc ten zarzut strona pozwana odmawia zaspokojenia dochodzonego pozwem roszczenia z powołaniem się na przedawnienie.

Skoro zatem pozwany Szpital skutecznie zgłosił w niniejszej sprawie zarzut przedawnienia części dochodzonych roszczeń należało ocenić kolejne zarzuty apelacyjne powoda dotyczące nieuwzględnienia przez sąd I instancji okoliczności przerywającej bieg terminu przedawnienia oraz sprzeczności podniesionego zarzutu przedawnienia z zasadami współżycia społecznego.

Twierdzenia apelującego, iż złożony przez spółkę (...) S.A. wniosek o zawezwanie pozwanego do próby ugodowej z dnia 30 IX 2013 r. przerwał bieg przedawnienia roszczenia w stosunku do jego osoby były błędne.

Zgodnie z art. 123 § 1 pkt 1 k.c. bieg terminu przedawnienia przerywa się przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia. Wytaczając sprawę o zawezwanie do próby ugodowej S.A. (...) dochodziła od pozwanego Szpitala zaspokojenia własnych roszczeń , a nie działała w imieniu ani na rzecz powoda. Działanie to było oparte na błędnym przeświadczeniu o wstąpieniu przez nią w prawa zaspokojonego wierzyciela tj. powoda, do czego de facto nie doszło z przyczyn prawidłowo wyjaśnionych przez sąd I instancji ( nieważność umowy gwarancji wobec jej sprzeczności z art. 54 ust 5 ustawy o działalności leczniczej, brak podstaw do zastosowania art. 356 § 2 k.c.). Nie zmienia to jednak postaci rzeczy, iż przedmiotem postępowania z wniosku tej spółki o zawezwanie do próby ugodowej było przysługujące rzekomo jej , a nie powodowi roszczenie. Do przerwania biegu terminu przedawnienia nie wystarczy zaś identyczność wierzytelności, lecz niezbędna jest jeszcze identyczność osób, na rzecz których i przeciwko którym dana czynność, obiektywnie zdolna do przerwania przedawnienia, została dokonana (postanowienie SN z dnia 29 października 2010 r., I CSK 705/09).

Odnosząc się do zarzutu naruszenia art. 5 k.c. poprzez uwzględnienie przez sąd I instancji zarzutu przedawniania pomimo jego sprzeczności z zasadami współżycia społecznego w pierwszej kolejności podnieść należy, że instytucja przedawnienia roszczenia służy stabilizacji obrotu prawnego. Jej celem jest ograniczenie w czasie możliwości realizacji roszczeń wynikających m.in. ze stosunków zobowiązaniowych. W orzecznictwie zgodnie przyjmuje się, że w interesie porządku prawnego jest, aby zalegalizować długotrwałe stany faktyczne, nawet bezprawne. Dlatego też zasadą prawa cywilnego jest, iż roszczenia majątkowe, ulegają przedawnieniu w terminach wskazanych przepisami kodeksu cywilnego i uprawnieniem zobowiązanego jest podniesienie zarzutu przedawnienia (art. 117 k.c.). Skorzystanie z tego uprawnienia jest więc działaniem w granicach prawa, z reguły świadczącym o realizacji służącego dłużnikowi prawa podmiotowego. Podniesienie zarzutu przedawnienia co do zasady nie stanowi więc nadużycia prawa. Aby uznać podniesienie zarzutu przedawnienia za nadużycie prawa , trzeba ocenić zachowanie dłużnika jako naruszenie zasad współżycia społecznego tj. jako moralnie naganne. Chodzi przede wszystkim o przypadki nadużycia zaufania , gdy dłużnik wcześniej swoim zachowaniem wywołał u wierzyciela uzasadnione przeświadczenie , iż świadczenie zostanie spełnione, a zachowanie to było działaniem celowym , ukierunkowanym na spowodowanie przedawnienia roszczenia. Z tego rodzaju sytuacją nie mamy do czynienia w niniejszej sprawie. Powód, który zgodnie z wyrażoną w art. 6 k.c. regułą rozkładu ciężaru dowodowego obowiązany był wykazać na czym miałaby polegać sprzeczność zachowania pozwanego z zasadami współżycia społecznego powoływał się jedynie na okoliczność uchylania się dłużnika od zaspokojenia roszczenia. Sam jednak fakt braku uregulowania długu pomimo jego wymagalności, nie jest wystarczającą podstawą do negatywnej moralnie oceny postępowania dłużnika, gdyż może być spowodowany różnymi okolicznościami. Wiedzą powszechną jest, że jeżeli chodzi o samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej, to przyczyną opóźnienia w regulowaniu przez nie zobowiązań jest ustawowo określony sposób finansowania ich działalności z NFZ. Potwierdza to sam apelujący podnosząc w uzasadnieniu swojej apelacji, że okolicznością powszechnie znaną jest fakt borykania się przez szpitale z problemami finansowymi , z uwagi na niewydolność sposobu finansowania służby zdrowia ( k 376). Niezależnie od powyższego podzielenie prezentowanego przez powoda toku rozumowania niweczyłoby w ogóle zasadność instytucji przedawnienia roszczenia, a w szczególności w sprawach z powództwa samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej, w których a priori podniesiony zarzut przedawnienia dochodzonych roszczeń należałoby uważać z góry za niezasadny z uwagi na ogólnie znaną trudną sytuację tych jednostek.

Uznanie podniesionego zarzutu przedawnienia za sprzeczny z zasadami współżycia społecznego z uwagi na zachowanie dłużnika powinno mieć miejsce w sytuacjach wyjątkowych, dotyczących celowego uchylania się od regulacji zobowiązania ,z czym nie mamy do czynienia w niniejszej sprawie. Przypomnieć należy, iż to sam powód poinformował stronę pozwaną o zawarciu umowy gwarancyjnej z (...) S.A. i wskazał tę spółkę jako potencjalnego wierzyciela wierzytelności dotyczących wynagrodzenia za wykonane usługi. Następnie (...)S.A. poinformował pozwanego o wstąpieniu w prawa zaspokojonego wierzyciela , pomimo braku zgody organu tworzącego pozwany szpital na dokonanie czynności prawnej skutkującej zmianą wierzyciela samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej , wymaganej przepisami art. 54 ust 5 ustawy o działalności leczniczej , na co zwracał uwagę właśnie pozwany Szpital podczas postępowania przed sądem w sprawie o zawezwanie do próby ugodowej ( rozprawa w dniu 1 IV 2014 r. k 159). Powód nie wykazał aby przed zawarciem umowy gwarancyjnej jak i po uzyskaniu wiedzy na temat nieważności łączącej go z (...) S.A. umowy , pozwany nie reagował na jego wezwania do zapłaty czy też zwodził go uregulowaniem długu w przyszłości . Do akt nie został dołączony żaden dowód w postaci wezwania dłużnika do zapłaty.

Reasumując dotychczasowe rozważania stwierdzić tym samym należy, iż brak było podstaw do oceny zachowania strony pozwanej jako nagannego z punktu widzenia zasad współżycia społecznego, a tym samym do uznania, że podniesienie przez nią zarzutu przedawnienia stanowi nadużycie przysługującego jej prawa podmiotowego. Pozwany Szpital podejmował jedynie zwykłe czynności w celu ochrony swoich interesów.

W orzecznictwie reprezentowany jest również pogląd, że możliwość zastosowania art. 5 k.c. w odniesieniu do nieuwzględnienia zarzutu przedawnienia roszczenia , nie zawsze musi być oparta na negatywnej ocenie zachowania tylko osoby zobowiązanej do świadczenia . Nie wyklucza się uznania zarzutu przedawnienia za nadużycie prawa także wtedy, gdy przyczyny opóźnienia w dochodzeniu roszczenia leżą również, a nawet wyłącznie, po stronie uprawnionego ( uchwała SN z 17 lutego 2006 r., sygn. akt III CZP 84/05, wyrok SN z 17 lipca 2009 r. IV CSK 163/09) . W takich przypadkach za uznaniem zarzutu przedawnienia za nadużycie prawa mogą przemawiać takie okoliczności sprawy jak np. przyczyna i czas trwania opóźnienia w dochodzeniu roszczenia, charakter uszczerbku leżącego u podstaw przedawnionego roszczenia lub szczególna sytuacja uprawnionego, zwłaszcza w zestawieniu z sytuacją zobowiązanego. Innymi słowy chodzi o przypadki , w których bezczynność wierzyciela w dochodzeniu roszczenia wynika z wyjątkowych, usprawiedliwionych okoliczności, a powstałe opóźnienie nie jest nadmierne.

Sąd Okręgowy takich przyczyn w niniejszej sprawie nie dopatrzył się i stanowisko powyższe należy podzielić.

Nie usprawiedliwia bowiem opóźnienia powoda podnoszona przez niego okoliczność okresowej utraty możliwości dochodzenia roszczenia na skutek zawarcia umowy gwarancyjnej z (...) S.A. . Po pierwsze wobec nieważności przedmiotowej umowy do utraty tego rodzaju uprawnień po stronie powodowej nigdy nie doszło. Po drugie jak słusznie przyjął sąd I instancji wobec wymagalności roszczeń o wynagrodzenie za wykonane na rzecz pozwanego badania toksykologiczne jeszcze przez zawarciem tej nieważnej umowy ( niektóre z roszczeń stały się wymagalne w roku 2011, większość w roku 2012 ) , właściwą drogą ich dochodzenia było skierowanie sprawy na drogę sądową ewentualnie wystąpienie z wezwaniem do próby ugodowej, celem przerwania biegu przedawnienia. Z materiału dowodowego sprawy jak już podniesione zostało, nie wynika aby przed dniem 31 VII 2013 r. ( data zawarcia umowy gwarancyjnej) powód wzywał pozwanego do spełnienia świadczenia, wystosowywał do niego przedsądowe wezwanie do zapłaty czy też podejmował jakiekolwiek inne działania w celu uzyskania zaspokojenia swoich roszczeń.

Sama okoliczność zagwarantowania zachowania płynności finansowej powodowego Szpitala dzięki umowie gwarancyjnej nie może uzasadniać nieuwzględnienia zarzutu przedawnienia , gdyż z czynności prawnej sprzecznej z prawem nie sposób jest wywodzić pozytywnych dla jej strony skutków , a ponadto z materiału dowodowego sprawy nie wynika, aby brak spełnienia przez pozwany Szpital świadczenia był wywołany innymi okolicznościami jak również brakiem owej płynności finansowej po jego stronie. Sam apelujący podnosił w swojej apelacji, że borykał się z takimi samymi problemami finansowymi jak pozwany ( k 376) .

Z powyższych względów jako niezasadne należało również ocenić argumenty apelującego dotyczące specyficznego charakteru prowadzonej przez niego działalności, polegającej na świadczeniu pomocy medycznej. Taką samą działalność prowadzi również strona pozwana i powód nie wykazał, aby jej sytuacja finansowa była lepsza niż jego . Powód nie wykazał tym samym dlaczego w świetle sprawiedliwości społecznej należałoby postawić jego dobro nad dobrem pozwanego szpitala, oceniając skorzystanie przez tego ostatniego z przysługującego mu prawa podmiotowego za nie zasługujące na ochronę prawną.

Powód usprawiedliwiał swoje zachowanie również i tym , że w momencie zawierania przez niego umowy gwarancyjnej ze spółką (...) S.A. tj. 31 VII 2013 r. w orzecznictwie sądów powszechnych nie negowano jeszcze tego typu umów , tym samym brak było podstaw do przyjęcia, że podjęte przez niego kroki w celu uzyskania szybkiego zaspokojenia swojego roszczenia zostaną w przyszłości uznane za niezgodne z art. 54 ust 5 i 6 ustawy o działalności leczniczej. Rzeczywiście w orzecznictwie sądowym tendencja do szerokiego ujmowania „ czynności prawnej mającej na celu zmianę wierzyciela samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej” o jakiej mowa w art. 54 ust 5 ustawy o działalności leczniczej pojawiła się dopiero w połowie roku 2014 ( wyrok SN z 6 VI 2014 r. I CSK 428/13 , następnie z 19 XI 2014 r. II CSK 9 /14). Ocena zachowania powoda jako sprzecznego z tego powodu z zasadami współżycia społecznego dokonana przez sąd I instancji była za daleko idąca , a zastosowanie zasady tzw. czystych rąk, nietrafne. Zmiana tej oceny nie może jednak skutkować uznaniem zgłoszonego zarzutu przedawnienia za nadużycie prawa podmiotowego przez pozwanego. Podnieść raz jeszcze należy, iż zawarcie umowy gwarancyjnej było wynikiem dokonanego przez powoda wyboru . W sytuacji gdy mógł on podjąć standardowe kroki ( wezwanie przedsądowe, wezwanie do ugody) w celu odzyskania od dłużnika swoich wierzytelności , zdecydował się jednak zawrzeć umowę z podmiotem trzecim , ułatwiającą mu szybkie uzyskanie środków finansowych. Konsekwencjami tego , jak się okazało nietrafnego wyboru w świetle właśnie zasad współżycia społecznego nie można jednak obciążać dłużnika, w szczególności w sytuacji nie wykazania przez powoda podejmowania przed niego przed zawarciem w dniu 31 VII 2013 r. umowy gwarancji jakichkolwiek samodzielnych działań w celu uzyskania zaspokojenia swoich wierzytelności. Powód podnosił, iż zdecydował się na zawarcie spornej umowy z uwagi na zachowanie samego pozwanego, który uchylał się od zapłaty zobowiązań. Jak już jednak podniesione została takiego „uchylania się” dłużnika w zaspokojeniu wymagalnych wierzytelności nie udowodnił. Poza tym należało również mieć na uwadze, iż okres opóźnienia w dochodzeniu przez powoda roszczeń był znaczny, skoro były one wymagalne już w roku 2011, 2012 i zaledwie 4 z 42 w roku 2013 .

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny uznał wniesioną apelację za niezasadną, a tym samym na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił ją.

E. Klimowicz- Przygódzka P. Kurzawa E. Kaniok