UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Rejonowy w Sieradzu, oddalił powództwa J. K. i K. K. (1) skierowane przeciwko S. K. (1)
o podwyższenie alimentów, znosząc wzajemnie koszty procesu poniesione przez strony.

Powyższe orzeczenie zapadło w oparciu o następujące ustalenia i wnioski:

J. K. urodzony (...) i K. K. (1) urodzony (...) pochodzą z małżeństwa S. K. (1) i M. K. nazwisko rodowe M..

Wyrokiem z dnia 11 września 2014 roku wydanym w sprawie o sygn. akt I 1C 819/13 Sąd Okręgowy w Sieradzu rozwiązał przez rozwód bez orzekania o winie związek małżeński S. K. (1) i M. K., wykonywanie władzy rodzicielskiej nad wspólnymi małoletnimi synami stron: J. K.
i K. K. (1) powierzył matce M. K. ograniczając władzę rodzicielską ojca S. K. (1) do współdecydowania w sprawach wyboru szkoły, zawodu oraz obarczonego ryzykiem leczenia, podwyższył alimenty należne od S. K. (1) ustalone ugoda sądową zawartą przed Sądem Rejonowym w Sieradzu w dniu
26 września 2013 roku w sprawie o sygn. akt III RC 199/13 na rzecz J. K.
z kwoty po 250 zł do kwoty po 350 zł miesięcznie, a na rzecz K. K. (1)
z kwoty po 250 zł do kwoty po 400 zł miesięcznie, czyli łącznie do kwoty
po 750 zł miesięcznie, ustalił kontakty pozwanego S. K. (1) z jego małoletnimi synami w każdy pierwszy i trzeci weekend miesiąca od soboty od godziny 15.00 do niedzieli do godziny 16.00 z zastrzeżeniem, iż S. K. (1) przyjedzie po dzieci i odwiezie
je do miejsca zamieszkania matki, a jeżeli kontakt nie będzie możliwy z uwagi na chorobę lub hospitalizację dzieci zostanie zrealizowany w weekend następny oraz w każdą czwartą niedzielę miesiąca w miejscu zamieszkania matki w godzinach od 16.00 do 19.00.

W dacie orzekania w sprawie o rozwód małoletni J. i K. uczęszczali
do pierwszej klasy szkoły podstawowej. Zamieszkiwali wspólnie z matką i dziadkami macierzystymi. Mieli regularny kontakt z ojcem. M. K. uznana była za osobę bezrobotną, od dnia 13 czerwca 2013 roku do 12 grudnia 2013 roku otrzymywała zasiłek, początkowo, przez pierwsze trzy miesiące, w kwocie 658,90 zł, później w kwocie 517,40 zł. Podejmowała prace dorywcze, z których osiągała dochód w wysokości około 600 zł miesięcznie. Szacowała, że na utrzymanie synów potrzebuje około 1500 zł miesięcznie. S. K. (1) pokrył częściowo koszty wyprawki szkolnej dla synów. Obaj małoletni mieli problemy zdrowotne, u K. K. (1) w maju 2014 roku stwierdzono toksoplazmozę oczną. J. K. miał stwierdzona alergię, wadę wzroku i wadę postawy. S. K. (1) pracował jako operator ciągnika rolniczego, monter instalacji sanitarnej. Zarabiał „najniższą krajową”. Mieszkał z rodzicami i siostrą, korzystał z posiłków przygotowanych przez matkę.

Aktualnie K. K. (1) nadal boryka się z problemami zdrowotnymi, leczenie dokonywane jest lekami sprowadzanymi przez import docelowy przez Ministerstwo Zdrowia. Choroba dziecka związana jest z wizytami u lekarza okulisty w Ł., które odbywają się
3 – 4 razy w roku, a każda z nich kosztuje 200 zł. Ponadto powód zobligowany jest
do wykonywania regularnych badań krwi i badań pod kątem toksoplazmozy w Wojewódzkim (...) w Ł.. Doraźnie leczony jest w ośrodku (...) w S.. Poza w/w wydatkami matka powoda ponosi koszty dojazdów
na leczenie i badania syna, a stopniowa utrata wzroku pociąga za sobą coroczny koszt wymiany okularów korekcyjnych. W ostatnim okresie czasu nasiliły się również problemy alergologiczne młodszego z powodów, w tym atopowe zapalenie skóry. Dziecko pozostaje pod stałą opieką dermatologiczną, musi stosować specjalne płyny do kąpieli oraz maści.

J. K. cierpi na alergię krzyżową, wymaga corocznej kontroli, doraźnie zażywa leki odczulające. W związku z powyższym dziecko ma obniżoną odporność,
jest bardziej podatne na przeziębienia, pozostaje pod opieką przychodni (...) w S.. Podobnie jak jego brat ma wadę wzroku co wiąże się z koniecznością corocznej wymiany okularów, wizyty u okulisty są raz – dwa razy do roku. Ponadto obaj chłopcy z uwagi na zbyt szybki wzrost cierpią na wadę postawy, przyjmują witaminy wspomagające, których koszt stanowi kwotę 160,00 złotych, noszą wkładki ortopedyczne (roczny koszt stanowi kwotę 560,00 złotych). W ciągu ostatnich trzech miesięcy matka chłopców poniosła wydatki rzędu 1.800,00 złotych na zakup okularów, wkładek ortopedycznych i leków dermatologicznych
dla synów. Do tego dochodzą wydatki na odzież, wyżywienie, artykuły higieniczne i przybory szkolne (koszt wyprawki szkolnej w przeliczeniu na każdego z powodów wynosi około
500 zł). Powodowie uczęszczają do Szkoły Podstawowej w G.. Dzieci korzystają
z wycieczek organizowanych przez szkołę oraz z rozrywek w postaci wyjść do kina, na basen, czy urodziny organizowane przez rówieśników. Udział każdego z małoletnich w kosztach utrzymania domu stanowi kwotę około 100,00 złotych miesięcznie.

M. K. z wykształcenia jest technologiem żywienia. Poza powodami nie ma nikogo więcej na utrzymaniu. Matka powodów pozostaje na zasiłku rehabilitacyjnym. 07 września 2017 roku miała wypadek komunikacyjny podczas którego doznała złamania kręgosłupa. Przed wypadkiem pracowała w sklepie w W.. Miała umowę na okres próbny trzech miesięcy, która wygasła po upływie okresu na który został zawarta. Zarabiała około 1.800,00 złotych netto miesięcznie. Stara się o odszkodowanie
z (...) ale decyzja zostanie podjęta po zakończeniu leczenia. Po wypadku korzystała i nadal korzysta z zabiegów rehabilitacyjnych refundowanych przez NFZ. Nie korzystała
z fizjoterapii komercyjnej. Raz była na prywatnej wizycie lekarskiej u specjalisty w Ł.
na konsultacji. Poza tym korzysta z usług publicznej służby zdrowia.

Pozwany przyjeżdża do dzieci, kontaktuje się z nimi również telefonicznie. Z byłą żona nie rozmawia o synach, o ich potrzebach mimo iż przedstawicielka ustawowa J.
i K. rodzeństwa K. wychodzi z taką inicjatywą. W kwietniu kiedy M. K. popsuł się samochód pozwany odmówił zawiezienia dziecka na kontrolną wizytę lekarską do Ł..

Przedstawicielka ustawowa powodów i pozwany są współwłaścicielami gospodarstwa rolnego, na którym zamieszkuje M. K. i jej synowie. Część ziemi uprawiana jest przez osobę obcą, która obrabia ją w zamian za plony, które zbierze. Resztę uprawia M. K. przy pomocy swojego ojca. Dochód z gospodarstwa jest niewielki, ostatnio była
to tona mieszanki zbożowej. Między stronami nie toczy się postępowanie o podział majątku dorobkowego. M. K. otrzymuje niecałe 3000 zł tytułem dopłat unijnych
do gospodarstwa, które w większości przeznacza na zakup nawozów itp. Przedstawicielka ustawowa powodów pozostaje na zasiłku rehabilitacyjnym w kwocie 1386 zł przyznanym
do września 2018 roku. Pobiera świadczenia wychowawcze na synów.

S. K. (1) ma wykształcenie średnie ogólne. Przez 8,5 miesiąca odbywał staż w charakterze pomocnika hydraulika, później pracował na stanowisku hydraulika
w firmie (...) D. M. w K.. Ukończył kursy operatora wózka widłowego, koparko-ładowarki, ładowarki I i II klasy. Większość kursów było refundowanych przez Urząd Gminy G. w ramach programu „Kapitał ludzki”. Pozwany robił te kursy kiedy był jeszcze mężem matki powodów. W dacie orzekania rozwodu pracował jako operator ciągnika rolniczego prze około 1,5 roku. Stosunek pracy ustał w grudniu 2015 lub 2016 roku. Była to umowa na czas określony. Później dorywczo pracował u kuzyna przy pracach rolniczych, jeździł ciągnikiem rolniczym, aby zarobić
na alimenty. Obecnie od września 2017 roku do 15 czerwca 2018 roku pozostaje na zasiłku rehabilitacyjnym w kwocie 1.100,00 złotych w związku z przepukliną kręgosłupa.
W październiku 2017 roku korzystał z rehabilitacji. Pozwany od sierpnia 2016 roku pozostaje w nowym związku małżeńskim, mieszka razem z żoną, nie mają wspólnych dzieci. Pozwany mieszka w K. od czasu zawarcia małżeństwa, zajmuje wraz z żoną lokal należący
do brata żony S. K. (1). Pozwany dysponuje orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności wydanym prze (...) ds. Orzekania
o Niepełnosprawności w K.. Przepuklinę wykryto u niego 6 marca 2017 roku. Zamierza ubiegać się o rehabilitację. Pozwany zna stan zdrowia synów z relacji samych dzieci. S. K. (1) posiada samochód osobowy marki V. (...), który zakupił około 3 lat temu za kwotę 15000 zł. Żona pozwanego pracuje jako opiekun osób starszych
za wynagrodzeniem w kwocie około 1400 zł. Na koszty utrzymania mieszkania składają się: czynsz – około 600 zł plus opłaty za wodę , energię elektryczną i gaz.

W oparciu o art. 138 krio roszczenia powodów o podwyższenie należnych
im od pozwanego świadczeń alimentacyjnych nie zasługują na uwzględnienie, gdyż
w rozpoznawanej sprawie nie zaszła zmiana stosunków między usprawiedliwionymi potrzebami powodów i możliwościami zarobkowymi i majątkowymi jego rodziców.

Sąd wskazał, że od daty orzekania w poprzedniej sprawie upłynęły cztery lata. Wprawdzie w zakresie usprawiedliwionych potrzeb powodów nastąpiły pewne zmiany jednak nie są one na tyle duże aby uzasadniały podwyższenie należnych im świadczeń alimentacyjnych.

Zdaniem Sądu, zarówno J. jak i K. rodzeństwo K. uczęszczają
do szkoły podstawowej. Obaj chłopcy borykają się z problemami zdrowotnymi, które mieli już w dacie orzekania rozwodu. Małoletni nadal pozostają pod opieką okulisty, alergologa
i ortopedy. Ich szybki wzrost skutkuje koniecznością częstej wymiany odzieży i obuwia.

Według Sądu, znaczna zmiana nastąpiła natomiast w zakresie możliwości zarobkowych i majątkowych pozwanego. W dacie orzekania rozwodu S. K. (1) pracował jako operator wózka widłowego, monter instalacji sanitarnych. W marcu 2017 roku zdiagnozowano u niego przepuklinę kręgosłupa. Pozwany uzyskał orzeczenie
o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności oraz wskazania do odpowiedniego zatrudnienia – na stanowisku przystosowanym. Aktualnie pozostaje na zasiłku rehabilitacyjnym.

W toku postępowania Sąd wprawdzie ustalił, że pozwany podejmuje prace dorywcze ale czyni to niewątpliwie ze szkodą dla własnego zdrowia.

Sąd ustalając aktualne możliwości zarobkowe i majątkowe pozwanego bazował
na przedstawionych mu przez strony dokumentach, a skoro pozwany przebywa obecnie
na zasiłku rehabilitacyjnym to należało przyjąć, że jest osobą niezdolną do pracy, której jedynym źródeł dochodu, nawet jeśli w rzeczywistości jest inaczej ,może być tylko rzeczony zasiłek.

W tym stanie rzeczy – w ocenie Sądu – wobec nieistotnej zmiany zakresu usprawiedliwionych potrzeb powodów i co najmniej przejściowej utraty możliwości zarobkowych prze pozwanego Sąd oba powództwa oddalił.

O kosztach postępowania orzeczono w oparciu o treść art. 100 k.p.c. znosząc
je wzajemnie między stronami.

Z powyższym wyrokiem nie zgodzili się powodowie, zaskarżając go w części oddalającej powództwa, zarzucając naruszenie przepisów postępowania mające istotny wpływ na wynik sprawy, tj.:

- art. 233 § 1 k.p.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na dokonaniu dowolnej, a nie swobodnej oceny materiału dowodowego i błędnym uznaniu,
że usprawiedliwione potrzeby małoletnich synów stron uległy na tyle niewielkiej zmianie,
że nie uzasadniała ona podwyższenie należnych świadczeń alimentacyjnych;

- art. 233 § 1 k.p.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na dokonaniu dowolnej, a nie swobodnej oceny materiału dowodowego i błędnym uznaniu, że pozwany
co prawda podejmuje aktywność zawodową, ale czyni ją ze szkodą dla własnego zdrowia
i w konsekwencji uznanie, że jedynym źródłem dochody pozwanego jest otrzymywany zasiłek rehabilitacyjny;

- art. 233 § 1 k.p.c. poprzez wyciągnięcie nielogicznych wniosków i ustalenie,
że pozwany podejmuje prace dorywcze, jednocześnie uznając, iż jedynym jego źródłem dochodu jest otrzymywany zasiłek rehabilitacyjny;

- art. 229 k.p.c. poprzez pominięcie okoliczności, iż pozwany wprost przyznał,
że podejmuje dodatkową aktywność zawodową, przyjmując zlecenia wykonania usług hydraulicznych i w konsekwencji błędne uznanie, że fakt uzyskiwania zasiłku rehabilitacyjnego świadczy o jego niezdolności do pracy;

- naruszenie art. 328 § 2 k.p.c. poprzez sporządzenie uzasadnienia w sposób uniemożliwiający poznanie jakich przyczyn odmówiono innym dowodom wiarygodności
i mocy dowodowej.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty skarżący wnieśli o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez podwyższenie alimentów od pozwanego S. K. (1) na rzecz małoletniego J. K. z kwoty po 350 zł do kwoty po 1200 zł miesięcznie
oraz na rzecz małoletniego K. K. (1) z kwoty po 400 zł do kwoty po 1300 zł miesięcznie; ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy
do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji oraz dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z zapisu rozmowy telefonicznej pomiędzy powódką i pozwanym, a także K. F. i pozwanym w którym S. K. (1) potwierdza fakt podejmowania zatrudnienia, pomimo przebywania na zasiłku rehabilitacyjnym.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest zasadna, choć nie wszystkie podnoszone w niej zarzuty zasługują
na uwzględnienie.

W odniesieniu do zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. – przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów i dokonania na jej podstawie błędnych ustaleń faktycznych poprzez przyjęcie, że usprawiedliwione potrzeby małoletnich powodów uległy niewielkiej zmianie oraz odnoszących się do sytuacji osobistej pozwanego, który podejmuje aktywność zawodową ze szkodą dla własnego zdrowia i przyjęciem, że jedynym źródłem dochody pozwanego jest otrzymywany zasiłek rehabilitacyjny wyjaśnić należy, iż tak postawiony zarzut dotyczy badania prawidłowości zastosowania normy prawa materialnego
– art. 138 krio, które nie jest dokonywane w trybie przepisów procesowych, jak błędnie wywodzą skarżący.

Nieuzasadnionym jest przy tym zarzut naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. w sposób sformułowany w apelacji. Uzasadnienie Sądu I instancji, poddaje się kontroli instancyjnej a tylko w przypadku braku takiej możliwości ten zarzut procesowy mógłby okazać się skuteczny.

Nie jest także zasadny zarzut naruszenia art. 229 k.p.c., gdyż wbrew twierdzeniom skarżących okoliczność przyznana przez pozwanego, że podejmuje dodatkową aktywność zawodową samo w sobie nie unicestwia skutku wynikającego ze stwierdzenia jego niepełnosprawności. Za prawidłowe należy bowiem uznać stwierdzenie Sądu I instancji, że wobec uzyskanego przez niego orzeczenia o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności oraz wskazania do odpowiedniego zatrudnienia pozwany uzyskuje zasiłek rehabilitacyjny, co skutkuje uznaniem, że jest osobą niezdolną do pracy i jego dochód stanowi przedmiotowe świadczenie.

Można natomiast zgodzić się z apelującymi, że Sąd Rejonowy w przedmiotowej sprawie wadliwie zastosował normę art. 138 krio, uznając jedynie nieznaczny wzrost usprawiedliwionych potrzeb powodów. Już tylko konieczność uwzględnienia wzrostu cen ubrań czy butów dla dzieci w wieku 10 i 11 lat, które są zdecydowanie wyższe od cen ubrań dla 6 i 7 letniego dziecka, czy też akcentowana przez Sąd okoliczność związana z szybkim wzrostem chłopców przekładająca się na wady ich postawy, potrzeba przyjmowania witamin wspomagających, zakupu wkładek ortopedycznych, czy leków dermatologicznych wskazują na wadliwość takiej oceny.

Należało również uwzględnić zmianę w sytuacji zawodowej pozwanego. Jego źródłem utrzymania jest już nie zasiłek rehabilitacyjny lecz umowa o pracę z firmą (...). Bramy S. K. (2). W miesiącach lipcu i sierpniu 2018 roku pozwany osiągnął dochód w wysokości 1755 zł netto. W takiej sytuacji należało przyjąć, że jego możliwości zarobkowe pozwalają na podwyższenie alimentów o 100 zł na rzecz syna J. i o 150 zł na rzecz syna K..

Dalej idące żądanie podwyższenia alimentów nie jest zasadne, gdyż potrzeby dzieci ogranicza poziom życia ich rodziców. Powodowie nie wykazali, by sytuacja materialna ich rodziców uzasadniała podwyższenie alimentów o dodatkowe 1 500 zł. Jeżeli w ocenie matki dzieci jakieś potrzeby małoletnich pozostawałyby niezaspokojone to przypomnieć należy, że ona również ma obowiązek dokładania starań w zaspokajanie potrzeb dzieci pod względem finansowym.

Sąd Okręgowy nie podzielił przy tym stanowiska matki powodów, która wskazuje,
że koszty utrzymania synów kształtują się na łączna kwotę 4 000 zł miesięcznie, gdyż przeczą temu dochody ich rodziców, a te wyznaczają poziom życia dzieci.

Z powyższych względów Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok na podstawie
art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 138 krio i podwyższył alimenty, w sposób opisany
jak w punkcie 1 sentencji.

Natomiast dalej idące powództwo jak i apelacja – na podstawie art. 385 k.p.c.
– podlegały oddaleniu, o czym orzeczono jak w punkcie 2 sentencji.

O nie obciążeniu pozwanego kosztami opłaty sądowej orzeczono jak w punkcie 3 wyroku na podstawie art. 102 k.p.c. w zw. z art. 113 ust. 4 ustawy o kosztach sądowych
w sprawach cywilnych (t.j. Dz. U z 2018r., poz. 300), mając na uwadze jego trudną sytuację finansową.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE