UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 2 stycznia 2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w K. odmówił ubezpieczonemu B. N. (2) prawa do emerytury w warunkach szczególnych. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że ubezpieczony nie legitymuje się wymaganym 15-letnim stażem pracy w warunkach szczególnych. Organ rentowy do stażu pracy w warunkach szczególnych uwzględnił łączny okres zatrudnienia ubezpieczonego w wymiarze 12 lat, 11 miesięcy i 1 dnia.

W odwołaniu od powyższej decyzji ubezpieczony wniósł o uwzględnienie okresu od dnia 28 kwietnia 1976 r. do dnia 12 kwietnia 1978 r., tj. odbywania zasadniczej służby wojskowej, oraz od dnia 26 kwietnia 1978 r. do dnia 25 listopada 1978 r., tj. zatrudnienia w (...) jako kierowca pojazdu ciężarowego powyżej 3,5 tony.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie oraz zasądzenie kosztów procesowych według norm prawem przepisanych.

Wyrokiem z dnia 17 maja 2017 r. Sąd Okręgowy w Koszalinie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie (pkt 1) oraz zasądził od ubezpieczonego B. N. (2) na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w K. kwotę 180 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (pkt 2).

Sąd I instancji ustalił, że B. N. (1) dnia 5 grudnia 2016 r. zgłosił wniosek o emeryturę. Wiek 60 lat ukończył w dniu (...)r. Nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego. Udowodnił przed organem rentowym, że na dzień 1 stycznia 1999 r. posiada okres składkowy i nieskładkowy w rozmiarze co najmniej 25 lat.

Decyzją z dnia 2 stycznia 2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w K. odmówił ubezpieczonemu prawa do emerytury na podstawie art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 887) w związku z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. z 1983 r. nr 8 poz. 43 ze zm.), ponieważ ubezpieczony nie udowodnił wymaganego okresu pracy w szczególnych warunkach. Organ rentowy uznał, że ubezpieczony udokumentował okres pracy w szczególnych warunkach w łącznym rozmiarze 12 lat, 11 miesięcy i 1 dnia.

Ubezpieczony w okresie od 28 kwietnia 1976 r. do 12 kwietnia 1978 r. odbywał zasadniczą służbę wojskową. Po zakończeniu służby wojskowej od dnia 26 kwietnia 1978 r. do 25 listopada 1978 r. pracował na stanowisku kierowcy w (...) w S. Oddział w W.. W pierwszym okresie zatrudnienia jeździł m.in. samochodem (...). Od 1 lipca 1978 r. objął samochód ciężarowy o dopuszczalnym ciężarze całkowitym co najmniej 3,5 tony i pracował do końca zatrudnienia jako kierowca takiego samochodu. W trakcie zatrudnienia, oprócz wykonywania obowiązków kierowcy, ubezpieczony wykonywał również prace dodatkowe m.in. w zakresie czynności spedycyjnych.

W oparciu o powyższe ustalenia faktyczne oraz na podstawie art. 24 ust. 1, art. 184 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2016 r., poz. 887), a także § 2 ust. 1 i § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.), Sąd Okręgowy uznał, że odwołanie ubezpieczonego nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd I instancji zważył, iż rozstrzygnięcie w przedmiocie charakteru zatrudnienia ubezpieczonego w (...) od dnia 26 kwietnia 1978 r. do 25 listopada 1978 r. będzie miało kluczowe znaczenie w niniejszej sprawie, albowiem dopiero ustalenia w tym przedmiocie pozwolą Sądowi na ewentualne uwzględnienie do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu odbywania przez ubezpieczonego zasadniczej służby wojskowej.

Z załączonej do akt sprawy książeczki wojskowej ubezpieczonego (k. 7 akt sprawy) wynika, że ubezpieczony zasadniczą służbę wojskową pełnił od 28 kwietnia 1976 r. do dnia 12 kwietnia 1978 r., a więc przez 1 rok, 11 miesięcy i 14 dni. Ubezpieczony w dniu 26 kwietnia 1978 r. podjął zatrudnienie w (...) w S. Oddział w W.. W pierwszym okresie zatrudnienia jeździł między innymi samochodem (...). Od 1 lipca 1978 r. objął samochód ciężarowy o dopuszczalnym ciężarze całkowitym co najmniej 3,5 tony i pracował do końca zatrudnienia jako kierowca takiego samochodu.

Sąd orzekający stwierdził, iż zgodzić należy się, że w myśl obowiązującego na dzień zakończenia przez ubezpieczonego służby brzmienia § 7 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 22 listopada 1968 r. w sprawie szczególnych uprawnień żołnierzy i ich rodzin (Dz.U. z dnia 10 grudnia 1968 r.), a wydanego na podstawie ówcześnie obowiązującego art. 108 ust. 2 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz. U. z dnia 29 listopada 1967 r.), warunkiem zaliczenia okresu służby było podjęcie pracy w warunkach szczególnych w terminie 30 dni od zakończenia służby wojskowej. Jakkolwiek jednak, co już wyżej Sąd podkreślił, w niniejszej sprawie istotne jest ustalenie, czy ubezpieczony będąc zatrudnionym na stanowisku kierowcy w (...), wykonywał pracę w szczególnych warunkach.

Z dokumentów zgromadzonych w aktach osobowych i aktach ZUS wynika, że ubezpieczony od dnia 26 kwietnia 1978 r. do dnia 25 listopada 1978 r. zatrudniony był w (...) w S. Oddział w Ł. na stanowisku kierowcy. Wskazać należy, że świadectwo pracy ubezpieczonego wystawione za w/w okres zatrudnienia nie wskazuje na fakt wykonywania przez niego pracy wskazanej
w Dziale VIII pkt 2 wykazu A rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. z dnia 18 lutego 1983 r.), ani też w żaden inny sposób nie wskazuje rodzaju pojazdu, który w trakcie zatrudnienia prowadził ubezpieczony.

Jednocześnie z akt osobowych wynika, że w podaniu skierowanym do dyrekcji spółdzielni z prośbą o zatrudnienie B. N. (1) wnosił o zatrudnienie na stanowisku kierowcy samochodu osobowego. Następnie z załączonych dokumentów wynika, że początkowo zatrudniony był jako kierowca pojazdu marki (...)
o pojemności 0,9 tony, a dopiero z dniem 1 lipca 1978 r. powierzono mu pojazd marki (...) o masie przekraczającej 3,5 tony. Konkludując, w okresie 30 dni od opuszczenia wojska ubezpieczony na pewno nie podjął pracy w warunkach szkodliwych.

Powyższe znajduje odzwierciedlenie w zeznaniach ubezpieczonego. B. N. (1) zeznał, że samochód ciężarowy objął w dniu 1 lipca 1978 r. Do tego czasu jeździł on m.in. samochodem (...). Nadto ubezpieczony zeznał także, że
w trakcie zatrudnienia, oprócz kierowania pojazdem, wykonywał dodatkowe czynności spedycyjne (m.in. czynności załadowcze i wyładowcze). Wyjaśnił szczegółowo, że ręcznie przeładowywał towar z wagonów do samochodu, a potem na miejscu odbioru towaru wyładowywał go. Zeznał również, że w ramach czynności spedycyjnych rozwoził towar do sklepów, gdzie trzeba było towar przeliczyć i potwierdzić. Jak wskazał, dodatkowe czynności spedycyjne zajmowały mu przeważnie cały dzień i wykonywał je w miesiącu przez klika dni. Zeznania ubezpieczonego w powyższym zakresie znajdują potwierdzenie w dokumencie zawartym w aktach osobowych z tego zakładu pracy. Z umowy o pracę dodatkową zawartej dnia 26 kwietnia 1978 r. na wykonanie czynności dodatkowych nie wchodzących w zakres normalnych obowiązków kierowcy wynika, że ubezpieczony zobowiązał się do wykonywania czynności dodatkowych m.in. takich jak wykonywanie czynności spedycyjnych w ograniczonym zakresie (łącznie z przejęciem odpowiedzialności za konwojowanie przewożonych ładunków), w szczególności odbiór i zdanie ładunku, załatwienie formalności dokumentacyjnych, nadzór na ładunkiem.

Sąd Okręgowy zważył, że jeżeli pracy w szczególnych warunkach towarzyszą inne czynności pracownicze, to warunek pełnego zatrudnienia należy odnosić tylko do tych czynności, które wykonywane są w warunkach bezpośrednio narażających na czynniki szkodliwe dla zdrowia i uwzględniać w wymiarze czasu pracy tylko te inne czynności, które są ściśle związane z pracą w szczególnych warunkach, stanowiąc integralną część tej pracy albo są wykonywane incydentalnie, w wymiarze nieznaczącym dla wymiaru czasu pracy w warunkach szczególnych (vide: Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 29 czerwca 2015 r., sygn. akt III AUa 1224/14, LEX nr 1771016).

W wyroku z dnia 4 czerwca 2008 r., sygn. akt II UK 306/07 (LEX nr 494129) Sąd Najwyższy stwierdził, że:

1. Z przywileju przejścia na emeryturę w niższym wieku emerytalnym, przysługującego pracownikom zatrudnionych w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze mogą korzystać wyłącznie pracownicy, którzy byli rzeczywiście zatrudnieni stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w szkodliwych warunkach pracy (art. 32 ustawy z 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w związku z § 2 ust. 1 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnych charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

2. Nie jest dopuszczalne uwzględnianie do okresów pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, wymaganych do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym, innych równocześnie wykonywanych prac w ramach dobowej miary czasu pracy, które nie oddziaływały szkodliwie na organizm pracownika, przez co tak zatrudniony nie spełniał koniecznego warunku dla uzyskania wcześniejszych uprawnień emerytalnych, jakim było stałe wykonywanie pracy szkodliwej w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na zajmowanym stanowisku pracy.

Z przywileju przejścia na emeryturę w niższym wieku emerytalnym, przysługującego pracownikom zatrudnionym w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze, mogą bowiem korzystać wyłącznie pracownicy, którzy byli rzeczywiście zatrudnieni stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w szkodliwych warunkach pracy (art. 32 ustawy o emeryturach i rentach w związku z § 2 ust. 1 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r.).

Zdaniem Sądu Najwyższego nie jest dopuszczalne zaliczenie do okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze zatrudnienia wykonywanego stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, warunkującego przyznanie prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym, także innych obowiązków pracowniczych, wówczas gdy ich wykonywanie nie odbywało się w warunkach szkodliwego zatrudnienia. Oznacza to, że nie jest dopuszczalne uwzględnianie do okresów pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, wymaganych do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym, innych równocześnie wykonywanych prac w ramach dobowej miary czasu pracy, które nie oddziaływały szkodliwie na organizm pracownika, przez co tak zatrudniony nie spełniał koniecznego warunku dla uzyskania wcześniejszych uprawnień emerytalnych, jakim było stałe wykonywanie pracy szkodliwej w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na zajmowanym stanowisku pracy.

Sąd Okręgowy powyższy pogląd w całości podzielił.

Podsumowując, Sąd I instancji nie uwzględnił do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia ubezpieczonego w (...) w S. Oddział w W., ponieważ pracy kierowcy pojazdu ciężarowego ubezpieczony nie wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. W ramach dobowego wymiaru czasu pracy wykonywał też inne czynności, opisane w zeznaniach i potwierdzone dowodami z dokumentu, które charakteru pracy w szczególnych warunkach nie nosiły (prace za- i wyładunkowe, czynności spedycyjne). Przy czym, skoro nie uwzględniono okresu zatrudnienia ubezpieczonego w (...), nie należało również uwzględnić okresu pełnienia przez ubezpieczonego zasadniczej służby wojskowej albowiem ubezpieczony w ciągu 30 dni od opuszczenia wojska (odbycia zasadniczej służby wojskowej), nie podjął pracy w warunkach szczególnych – zatrudnienie w (...) nie miało w ocenie Sądu charakteru zatrudnienia w szczególnych warunkach. Zgodnie bowiem z utrwalonym stanowiskiem Sądu Najwyższego doliczenie okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej jest możliwe wyłącznie wówczas, gdy ubezpieczony podjął prace w szkodliwych warunkach w ciągu 30 dni od opuszczenia wojska (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 sierpnia 2014 r., sygn. akt I UK 442/13).

Kierując się powyższymi ustaleniami, Sąd Okręgowy uznał, iż ubezpieczony nie wykazał w toku postępowania sądowego, że posiada wymagany do nabycia prawa do emerytury okres zatrudnienia w szczególnych warunkach i działając na podstawie art. 477¹⁴§ 1 k.p.c. oddalił odwołanie od decyzji organu rentowego, o czym orzeczono w pkt 1 wyroku. O kosztach przedmiotowego postępowania orzeczono na podstawie ogólnej zasady odpowiedzialności stron za wynik procesu (art. 98 k.p.c.) oraz odpowiednich przepisów rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1804). Mając na uwadze powyższe, Sąd na podstawie art. 98 k.p.c. w związku z § 9 ust. 2 i § 15 w/w rozporządzenia zasądził od ubezpieczonego na rzecz organu rentowego kwotę 180 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, o czym orzeczono w pkt 2 sentencji wyroku.

Z powyższym rozstrzygnięciem w całości nie zgodził się ubezpieczony, który
w wywiedzionej apelacji zarzucił wyrokowi:

1) naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na treść wydanego orzeczenia, mianowicie:

- art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego, skutkujący sprzecznością istotnych ustaleń Sądu I instancji
z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego lub poprzez dowolną, a nie swobodną ocenę dowodów skutkującą wyprowadzeniem z zebranego materiału dowodowego wniosków sprzecznych z zasadami logiki i doświadczenia życiowego,
w szczególności przez:

a) całkowite pominięcie zeznań ubezpieczonego złożonych na okoliczność usprawiedliwionych przyczyn objęcia stanowiska kierowcy samochodu ciężarowego
o ład. pow. 3,5 t w dopiero w dniu 1 lipca 1978 r. (tj. z powodu remontu kapitalnego pojazdu ciężarowego S.);

b) niezgodną z doświadczeniem życiowym interpretację: umowy na wykonywanie czynności dodatkowych i zeznań ubezpieczonego w zakresie charakteru czynności wykonywanych na stanowisku kierowcy pojazdu początkowo marki (...), a od dnia 1 lipca 1978 r. marki (...) o ład. pow. 3,5 tony i błędne przyjęcie, że wykonywanie czynności pracowniczych takich jak: konwojowanie przewożonych ładunków, odbiór
i zdanie załadunku, załatwienie formalności dokumentacyjnych związanych
z przewożonym ładunkiem w zakresie odbioru i zdania załadunku i nadzór nad ładunkiem w trakcie przewożenia nie zawiera się w zakresie normalnych czynności zawodowego kierowcy, podczas gdy takie czynności – niezbędne podczas przewożenia załadunku – wykonują wszyscy zawodowi kierowcy;

c) pominięcie tej części zeznań ubezpieczonego, w której wskazywał, że załadunek
i rozładunek towaru odbywał się jedynie incydentalnie, poza 8-godzinnym czasem pracy.

Wskazane powyżej naruszenia przepisów postępowania miały istotny wpływ na wynik sprawy, ponieważ w ich wyniku Sąd nie rozpoznał istoty sprawy, a ponadto dokonał błędnych ustaleń faktycznych, mających kluczowe znaczenie dla wydanego rozstrzygnięcia.

2) naruszenie następujących przepisów prawa materialnego:

- rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, a dokładniej działu VIII, poz. 2 wykazu A poprzez błędną wykładnię i przyjęcie, że czynności takie jak: konwojowanie przewożonych ładunków, odbiór i zdanie załadunku, załatwienie formalności dokumentacyjnych związanych z przewożonym ładunkiem w zakresie odbioru i zdania załadunku i nadzór nad ładunkiem w trakcie przewożenia, pomoc w zakresie załadunku i rozładunku (to ostatnie jedynie incydentalnie) nie wchodzą w zakres normalnych czynności kierowcy pojazdu ciężarowego, podczas gdy czynności te przykładowo wskazane w ustawie o czasie pracy kierowców są normalnymi czynnościami, które wchodzą w zakres przedmiotowego stanowiska pracy.

Wskazując na powyższe zarzuty, apelujący wniósł o:

1. zmianę zaskarżonego wyroku poprzez przyznanie ubezpieczonemu prawa do emerytury w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze od dnia ukończenia przez odwołującego 60. roku życia oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych,

2. zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów procesu za postępowanie apelacyjne, wg norm przepisanych,

3. na podstawie art. 368 §1 pkt 4 k.p.c. wniósł o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z zeznań świadka J. W. (przełożony ubezpieczonego – Dyrektor Oddziału) na okoliczność charakteru pracy wykonywanej w (...) w okresie od dnia 26 kwietnia 1978 r. do dnia 25 listopada 1978 r., usprawiedliwionych przyczyn objęcia pojazdu o masie pow. 3,5 tony dopiero w dniu 1 lipca 1978 r. Skarżący wskazał, że na etapie postępowania pierwszoinstancyjnego otrzymał informację, że jego przełożony nie żyje. Dopiero po wydaniu wyroku, w rozmowie z byłym pracownikiem tego zakładu, ubezpieczony powziął informację, że jednak jego przełożony zamieszkuje w Ł., a jego wiek i sprawność pozwalają na złożenie zeznań w Sadzie,

4. w razie oddalenia apelacji wniósł o nieobciążanie go zwrotem kosztów procesu na rzecz pozwanego na podstawie art. 102 k.p.c. z uwagi na zasady słuszności.

Organ rentowy nie ustosunkował się do treści apelacji.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja ubezpieczonego nie zasługiwała na uwzględnienie.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, rozstrzygnięcie Sądu I instancji jest prawidłowe. Sąd Okręgowy właściwie przeprowadził postępowanie dowodowe oraz dokonał trafnej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego, w konsekwencji prawidłowo ustalając stan faktyczny sprawy. Sąd Odwoławczy podzielił ustalenia i rozważania prawne Sądu I instancji, rezygnując jednocześnie z ich ponownego szczegółowego przytaczania (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 5 listopada 1998 r., sygn. I PKN 339/98).

W niniejszym postępowaniu okolicznością sporną pozostawało ustalenie, czy ubezpieczony B. N. (1) spełnia przesłanki konieczne do przyznania emerytury w wieku obniżonym, tj. czy legitymuje się co najmniej 15-letnim okresem pracy w warunkach szczególnych (spełnienie pozostałych przesłanek nie było przez organ rentowy kwestionowane). Przypomnieć należy, że w przedmiotowej sprawie organ rentowy decyzją z dnia 2 stycznia 2017 r. uwzględnił ubezpieczonemu 12 lat, 11 miesięcy i 1 dzień okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach. Ubezpieczony domagał się natomiast uwzględnienia dodatkowo okresu odbywania przez niego zasadniczej służby wojskowej, tj. okresu od 28 kwietnia 1976 r. do 12 kwietnia 1978 r., bowiem jak wskazał, w ciągu 30 dni od opuszczenia wojska, tj. w dniu 26 kwietnia 1978 r., podjął pracę w warunkach szczególnych jako kierowca pojazdu ciężarowego powyżej 3,5 tony w (...) w S. Oddział w W., gdzie pracował do dnia 25 listopada 1978 r. Ubezpieczony ponadto domagał się uwzględnienia powyżej wskazanego okresu zatrudnienia jako pracy w warunkach szczególnych.

W związku z powyższym Sąd Apelacyjny zważył, iż spór w niniejszej sprawie sprowadzał się w istocie do rozstrzygnięcia, czy okres odbywania przez ubezpieczonego zasadniczej służby wojskowej może zostać zakwalifikowany jako okres pracy w szczególnych warunkach, co możliwe jest jednak wyłącznie przy ustaleniu, że po zwolnieniu ze służby ubezpieczony podjął w ciągu 30 dni pracę w warunkach szczególnych. Zgodnie bowiem z utrwalonym już stanowiskiem Sądu Najwyższego doliczenie okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej jest możliwe wyłącznie wówczas, gdy ubezpieczony podjął prace w szkodliwych warunkach w ciągu 30 dni od opuszczenia wojska (tak m.in. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 5 sierpnia 2014 r., I UK 442/13, Lex nr 1491097). Tym samym, jak słusznie zauważył Sąd Okręgowy, kluczowe dla rozstrzygnięcia sprawy było ustalenie charakteru zatrudnienia ubezpieczonego w (...) w okresie od 26 kwietnia 1978 r. do 25 listopada 1978 r.

Sąd Apelacyjny wskazuje, że jak wynika ze stanu faktycznego ustalonego przez Sąd I instancji, ubezpieczony zasadniczą służbę wojskową pełnił od 28 kwietnia 1976 r. do 12 kwietnia 1978 r., zaś w dniu 26 kwietnia 1978 r. podjął zatrudnienie w (...) w S. Oddział w W. na stanowisku kierowcy. W pierwszym okresie zatrudnienia ubezpieczony jeździł m.in. samochodem (...), a od 1 lipca 1978 r. został kierowcą samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym co najmniej 3,5 tony, którą to pracę wykonywał do końca swojego zatrudnienia w tym zakładzie pracy, tj. do 25 listopada 1978 r. Z powyższego wynika zatem, że w okresie 30 dni od zwolnienia ze służby ubezpieczony nie podjął pracy w warunkach szczególnych, bowiem dopiero po ponad 2 miesiącach, tj. 1 lipca 1978 r., został zatrudniony na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego. Przedmiotowa okoliczność wynika jednoznacznie z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie oraz co istotne, nie była ona kwestionowana w toku postępowania również przez ubezpieczonego.

W tym miejscu wskazać należy również, że stosownie do treści § 2 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. 1983 r. nr 8 poz. 43 ze zm.), okresy pracy w warunkach szczególnych stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy. Zauważyć należy, że w niniejszej sprawie w aktach osobowych ubezpieczonego brak jest świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych – za sporny okres zatrudnienia ubezpieczony otrzymał bowiem jedynie „zwykłe” świadectwo pracy. Powyższa okoliczność co prawda nie przesądza, iż ubezpieczony nie wykonywał pracy w warunkach szczególnych, niemniej jednak wystawienie ubezpieczonemu świadectwa pracy w warunkach szczególnych przez zakład pracy w pewnym stopniu uprawdopodobniłoby, że w spornym okresie ubezpieczony faktycznie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę w warunkach szczególnych.

Sąd Apelacyjny zważył, iż skarżący w treści apelacji podnosił, że fakt podjęcia przez niego zatrudnienia w warunkach szczególnych dopiero od 1 lipca 1978 r. uzasadniony był kapitalnym remontem samochodu ciężarowego marki (...), którym kierował. W ocenie apelującego przerwa w wykonywaniu przez niego pracy
w warunkach szczególnych była zatem usprawiedliwiona, tym samym, nie przekroczył on 30-dniowego terminu, w którym powinien podjąć pracę w warunkach szczególnych po odbyciu zasadniczej służby wojskowej. Zdaniem Sądu Odwoławczego nie sposób zgodzić się z argumentacją apelującego. W tym miejscu podkreślić należy, że z uwagi na szczególny charakter regulacji dotyczącej możliwości uwzględnienia okresu zasadniczej służby wojskowej do stażu pracy w warunkach szczególnych, winna być ona interpretowana w sposób ścisły i znajdować zastosowanie jedynie do faktycznego powrotu do pracy i wykonywania pracy w warunkach szczególnych, nie zaś również do okresów będących formalnie okresem zatrudnienia, w których jednak pracownik nie świadczy pracy na rzecz pracodawcy (jak w przypadku m.in. naprawy samochodu).

Niezależnie od powyższego wskazać należy, że jak prawidłowo ustalił Sąd Okręgowy, w ramach dobowego wymiaru czasu pracy ubezpieczony wykonywał też inne czynności, opisane w zeznaniach i potwierdzone dowodami z dokumentów, które charakteru pracy w szczególnych warunkach nie nosiły (prace za- i wyładunkowe, czynności spedycyjne). Przypomnieć należy natomiast, że wykonywanie pracy
w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy oznacza zatem, że pracownik nie ma powierzonych innych obowiązków jak tylko te, które dotyczą pracy w szczególnych warunkach. Tym samym, mając na uwadze literalne brzmienie § 2 ust. 1 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r., uznać należy, że nawet w przypadku jednoczesnego wykonywania prac wymienionych w załączniku do tego rozporządzenia z pracami w nim niewymienionymi – również w sytuacji, gdy stosunek tych prac jest nieproporcjonalnie wysoki na rzecz tych pierwszych – wykluczona jest możliwość uznania takiej pracy za pracę wykonywaną w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, jako, że nie była ona wykonywana stale, w pełnym wymiarze czasu pracy (wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 18 września 2012 r., III AUa 480/12, LEX nr 1220778).

Mając na uwadze powyższe, stwierdzić należy zatem, że po zakończeniu służby wojskowej w dniu 12 kwietnia 1978 r. ubezpieczony nie podjął w ciągu 30 dni zatrudnienia w warunkach szczególnych jako kierowca samochodu ciężarowego
o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 tony. Poczynione w sprawie ustalenia faktyczne upewniają zatem, że nie ma podstaw prawnych do uwzględnienia skarżącemu okresu służby wojskowej do stażu pracy w szczególnych warunkach.

Ustosunkowując się do zgłoszonego w treści apelacji wniosku dowodowego
o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z zeznań J. W. (przełożonego ubezpieczonego) na okoliczność charakteru pracy wykonywanej przez ubezpieczonego w (...) w okresie od dnia 26 kwietnia 1978 r. do dnia 25 listopada 1978 r. oraz usprawiedliwionych przyczyn objęcia pojazdu o masie pow. 3,5 tony dopiero w dniu 1 lipca 1978 r., Sąd Apelacyjny uznał, iż dowód ten nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy, bowiem w istocie bezspornym było, że stanowisko kierowcy (...) objął w dniu 1 lipca 1978 r. Podkreślenia wymaga natomiast, że bez znaczenia pozostaje, czy przyczyny nieobjęcia we wcześniejszym okresie stanowiska były usprawiedliwione jakimiś niezależnymi od ubezpieczonego okolicznościami, czy też nie. Istotne jest bowiem, że ubezpieczony rozpoczął pracę kierowcy samochodu ciężarowego dopiero od 1 lipca 1978 r., która to okoliczność przesądza, iż po zakończeniu służby wojskowej ubezpieczony nie powrócił w ciągu 30 dni do pracy w warunkach szczególnych. Wobec powyższego, Sąd Odwoławczy nie uwzględnił wniosku dowodowego zgłoszonego przez stronę.

W rezultacie powyższych ustaleń oraz dokonanych na ich podstawie rozważań, Sąd Apelacyjny za Sądem Okręgowym przyjął, że brak jest podstaw do uwzględnienia
w stażu pracy ubezpieczonego w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia
w (...) w S. Oddział w W. od 26 kwietnia 1978 r. do dnia 25 listopada 1978 r. oraz, co za tym idzie, okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej od 28 kwietnia 1976 r. do 12 kwietnia 1978 r. Tym samym stwierdzić należy, że ubezpieczony B. N. (2) udowodnił jedynie 12 lat, 11 miesięcy i 1 dzień zatrudnienia w warunkach szczególnych zamiast wymaganych 15 lat, a to skutkuje brakiem prawa do wnioskowanego świadczenia.

Mając na uwadze przedstawioną ocenę prawną, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację jako nieuzasadnioną.

SSA Barbara Białecka SSA Romana Mrotek del. SSO Gabriela Horodnicka

- Stelmaszczuk

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE