UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 11 grudnia 2017 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi w sprawie z powództwa I. P. przeciwko (...) w W. o zapłatę kwoty 2.410,80 złotych, w pkt 1 zasądził od (...) w W. na rzecz I. P. kwotę 1.943,90 złotych wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 13 grudnia 2014 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku oraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty, w pkt 2 oddalił powództwo w pozostałej części, w pkt 3 zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 344,32 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu, w pkt 4 nakazał pobrać od I. P. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi kwotę 83,67 złotych tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych oraz nakazał pobrać od (...) w W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi kwotę 356,71 złotych tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych (wyrok – k. 177)

Wyrokiem z dnia 11 grudnia 2017 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi w sprawie z powództwa I. P. przeciwko Towarzystwu (...) w W. o zapłatę kwoty 2.410,80 złotych, w pkt 1 zasądził od Towarzystwa (...) w W. na rzecz I. P. kwotę 1.943,90 złotych wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 13 grudnia 2014 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku oraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty, w pkt 2 oddalił powództwo w pozostałej części, w pkt 3 zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 344,32 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu, w pkt 4 nakazał pobrać od I. P. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi kwotę 83,67 złotych tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych oraz nakazał pobrać od Towarzystwa (...) w W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi kwotę 356,71 złotych tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych (wyrok – k. 177)

Powyższe orzeczenie zapadło na podstawie poczynionych przez Sąd Rejonowy ustaleń faktycznych, które Sąd Okręgowy podzielił i przyjął za własne, a zatem nie ma powodów do ich powtarzania.

Apelację od powyższego wyroku wniósł pozwany – (...) w W., zaskarżając go w części - w zakresie punktu 1 wyroku, co do kwoty 1.092,70 złotych z odsetkami oraz w zakresie pkt 3 i 5 wyroku – orzeczenia o kosztach.

Zaskarżonemu wyrokowi apelujący zarzucił:

1. obrazę przepisów postępowania:

⚫

art. 233 § 1 k.p.c. poprzez błędną ocenę materiału dowodowego w postaci zeznań wykonawcy S. M. (1) i dokumentów związanych z naprawą pojazdu Š. nr rej. (...), w tym rachunku za naprawę, a polegającą na błędnym uznaniu, że wykonanie już w dniu 16 października 2014 roku naprawy pojazdu uszkodzonego w sposób pozwalający na korzystanie z niego, jak również rozliczenie kosztu naprawy bezgotówkowo, nie ma znaczenia dla oceny, jaki jest uzasadniony okres najmu pojazdu wynajmowanego zastępczo w związku z uszkodzeniem pojazdu Š. nr rej. (...) w kolizji z dnia 23 września 2014 roku, zaś właściwym jest dokonanie oceny uzasadnionego okresu najmu przy założeniu rozliczenia szkody jako całkowitej – bez ustalania, kiedy pojazd uszkodzony w kolizji mógł być użytkowany ponownie, po wykonaniu naprawy;

⚫

art. 328 § 2 k.p.c. polegający na pominięciu w opisie stanu faktycznego sprawy, zawartym w uzasadnieniu wyroku, faktycznej daty zakończenia naprawy pojazdu, rozliczanej bezgotówkowo, przez S. M. (1);

2. obrazę przepisu prawa materialnego – art. 361 § 2 k.c. poprzez błędną ocenę prawną, że wynajmowanie przez poszkodowanego właściciela pojazdu Š. nr rej. (...) od powoda pojazdu zastępczego przez okres dłuższy niż do dnia 16 października 2014 roku było normalnym następstwem kolizji, za której skutki odpowiada pozwany, w sytuacji, gdy już w dniu 16 października 2014 roku pojazd Š. nr rej. (...) mógł być użytkowany, w związku z usunięciem jego uszkodzeń, a zatem ustała niemożność zaspokojenia potrzeb komunikacyjnych za pomocą pojazdu zastępczego wynajętego od powódki.

Wskazując na powyższe zarzuty skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w pkt 1 poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki jedynie kwoty 851,20 złotych i oddalenie powództwa w pozostałej całości, o zmianę orzeczenia o kosztach procesu w pkt 3 i 5 wyroku, w związku ze zmianą pkt 1 wyroku oraz o zwrot kosztów postępowania za instancję odwoławczą (apelacja – k. 190 – 191).

W odpowiedzi na apelację pozwanego powódka – I. P. wniosła o jej oddalenie jako bezzasadnej oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, za postępowanie drugoinstancyjne.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego nie zasługuje na uwzględnienie.

Niezasadny jest podniesiony przez skarżącego zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. poprzez błędną ocenę materiału dowodowego w postaci zeznań wykonawcy S. M. (1) i dokumentów związanych z naprawą pojazdu Š. nr rej. (...), w tym rachunku za naprawę, a polegającą na błędnym uznaniu, że wykonanie już w dniu 16 października 2014 roku naprawy pojazdu uszkodzonego w sposób pozwalający na korzystanie z niego, jak również rozliczenie kosztu naprawy bezgotówkowo nie ma znaczenia dla oceny, jaki jest uzasadniony okres najmu pojazdu wynajmowanego zastępczo w związku z uszkodzeniem pojazdu Š. nr rej. (...) w kolizji z dnia 23 września 2014 roku.

Zasada odpowiedzialności ubezpieczyciela za szkodę wyrządzoną osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność ponosi ubezpieczony (art. 822 § 1 k.c.) nie była w niniejszej sprawie kwestionowana. (...) w W. uznało swoją odpowiedzialność za szkodę powstałą w samochodzie poszkodowanego T. K. wskutek kolizji drogowej zaistniałej w dniu 23 września 2014 roku.

Żadna ze stron nie kwestionowała, iż do zakresu szkody należą koszty wynikające z braku możliwości korzystania przez poszkodowanego z samochodu.

Istota sporu w przedmiotowej sprawie sprowadzała się do ustalenia wysokości odszkodowania obejmującego zwrot kosztów korzystania z pojazdu zastępczego przez okres od dnia 25 września do 24 października 2014 roku.

W zakresie wskazania przez powoda jako inicjującego proces zarówno stawki najmu, jak i okresu na jaki był wynajmowany pojazd zastępczy, powód przedstawił umowę najmu zawartą w dniu 25 września 2014 roku z poszkodowanym T. K., protokół wydania i odbioru samochodu jako załącznik stanowiący integralną część umowy, fakturę VAT (...) na kwotę 4.993,80 złotych oraz oświadczenie poszkodowanego. Zadaniem pozwanego było wykazanie okoliczności tamujących bądź ograniczających to roszczenie (art. 6 k.c. w związku z art. 232 k.p.c.). Decyzją z dnia 25 listopada 2014 roku pozwany uznał za zasadny jedynie okres najmu wynoszący 15 dni przy uwzględnieniu stawki za najem w wysokości 140,00 złotych netto + VAT. Zgodnie z tą decyzją pozwany wypłacił tytułem odszkodowania za szkodę w pojeździe poszkodowanego kwotę 2.583,00 złote. Podkreślenia wymaga, że ciężar wykazania, iż uzasadniony okres najmu pojazdu zastępczego był krótszy niż wskazany przez powoda obciążał pozwanego, bowiem w razie sprostania przez powoda ciążącym na nim obowiązkom dowodowym, to na stronie pozwanej spoczywa ciężar udowodnienia ekscepcji i faktów uzasadniających oddalenie powództwa (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 czerwca 2013 roku, II PK 304/12, opubl. Legalis). Pozwany wskazując, że okres najmu pojazdu zastępczego winien być krótszy niż faktyczny nie udowodnił, że czas najmu w tym wymiarze wyczerpywał doznaną szkodę.

Pozwany podnosząc zarzut błędnej oceny materiału dowodowego w postaci zeznań świadka S. M. (1) i dokumentów związanych z naprawą pojazdu Š. nr rej. (...), w tym rachunku za naprawę próbował wywieść, iż naprawa uszkodzonego pojazdu nastąpiła w dniu 16 października 2014 roku. Jednakże zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, w szczególności dowody z zeznań świadków oraz opinii biegłego sądowego przeczą wywiedzionym przez pozwanego wnioskom. Świadek S. M. (1) na rozprawie w dniu 10 marca 2016 roku zeznał, iż „Ja załatwiałem te części używane w 1 – 1,5 tygodnia. Po otrzymaniu części naprawiałem samochód około 2 – 3 tygodni. Ja po tym jak miałem części, od razu przystąpiłem do naprawy. Raczej samochód po naprawie został odebrany tego samego dnia. (…) Nie pamiętam, czy tego samego dnia wystawiałem fakturę. (…) Ja zacząłem szukać części dopiero po oględzinach. Ja szukałem ich dopiero po oględzinach, bo nie było decyzji czy klient zabierze samochód czy będzie go naprawiał. (…) Części do samochodu dochodziły stopniowo. Ja przystąpiłem do naprawy, nie mając wszystkich części. Zdarzało się, że musiałem przerwać naprawę bo czekałem na kolejne części. W samochodzie uszkodzeniu uległa konsola i poduszki trzeba było oczekiwać na części bo nie było ich od ręki” (protokół rozprawy – k. 93). Pozwany twierdząc, iż naprawa pojazdu poszkodowanego zakończyła się w dniu 16 października 2014 roku, co wywodzi z rachunku wystawionego przez zakład naprawczyS. M. (k. 100), winien był podczas przesłuchania świadka tę okoliczność bliżej wyjaśnić. Tym bardziej, że pełnomocnik pozwanego był obecny na rozprawie w dniu 10 marca 2016 roku i zadawał świadkowi pytania dotyczące naprawy pojazdu w jego warsztacie. W świetle zeznań świadka S. M. (1) dotyczących terminu wykonania naprawy, wystawienie rachunku w dniu 16 października 2014 roku nie może stanowić podstawy do uznania, że naprawa została zakończona w dniu wystawienia rachunku a nie później. Dodać tu trzeba zeznania poszkodowanego T. K., który zeznał: „Zakładam, że czas użytkowania samochodu pokrywał się z czasem naprawy, może była różnica jednego dnia”… „Ja umówiłem się z panem M., że to ona naprawi samochód, ja nie będę za naprawę płacił, że on będzie dochodził kosztów naprawy od ubezpieczyciela… Nie wiem, czy pan M. pokrywał koszty naprawy i koszty części z własnych środków, czy czekał na odszkodowanie. W chwili naprawiania samochodu ja nie miałem własnych środków, aby przeznaczyć na naprawę samochodu”.

A zatem data wystawienia przez S. M. rachunku nie musiała pokrywać się z datą faktycznego zakończenia naprawy. Mogło być tak, że S. M. (1) wystawił rachunek przed ukończeniem naprawy, aby mieć pieniądze na dalszą naprawę (pozwany przelewał kwotę bezpośrednio jemu). Zarzut naruszenia przez Sąd Rejonowy art. 233 § 1 k.p.c. jest więc niezasadny.

Prawidłowo Sąd Rejonowy w niniejszej sprawie postanowieniem z dnia 26 listopada 2015 roku dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego na okoliczność uzasadnionego czasu naprawy pojazdu marki Š. nr rej. (...) po zdarzeniu z dnia 23 września 2014 roku z uwzględnieniem daty wykonania oględzin przez przedstawiciela pozwanego i otrzymania oceny technicznej przedmiotowego pojazdu (postanowienie – k. 68). Biegły sądowy we wnioskach wskazał, iż sporządził opinię w dwóch wersjach, gdyż akta sprawy nie dostarczyły informacji, w jakim czasie zakład naprawczy zgromadził wszystkie części niezbędne do naprawy pojazdu. W pierwszej wersji biegły uznał, iż za uzasadniony czas wynajmu pojazdu zastępczego należy uznać okres 22 dni kalendarzowych tj. od 25 września do 16 października 2014 roku. Natomiast w drugiej wersji biegły wskazał, iż biorąc pod uwagę zeznania poszkodowanego okres rozpoczęcia naprawy (gromadzenie części, po oględzinach przednaprawczych wykonanych przez ubezpieczyciela) do wydania naprawionego pojazdu mógł wynosić 29 dni tj. okres od dnia 25 września do 24 października 2014 roku. Biegły wskazał, iż dla tego okresu trwania naprawy pod kątem technicznym nie może wykazać zaniedbań zakładu naprawczego. We wnioskach końcowych opinii uzupełniającej biegły podtrzymał wcześniejsze opinie o konieczności poczynienia ustaleń wersyjnych (dwie wersje), które wynikają z osobowego materiału dowodowego oraz przedstawionych rachunków. Podniósł, iż w tym przypadku tylko Sąd może ustalić prawidłowy czas wykonania naprawy, tym samym czas wynajmu pojazdu zastępczego poprzez ocenę wiarygodności osobowego materiału dowodowego oraz przedstawionych rachunków (uzupełniająca opinia biegłego – k. 118).

W rozpoznawanej sprawie prawidłowo Sąd Rejonowy przyznał powódce zwrot kosztów za wynajem pojazdu zastępczego za okres 29 dni. W dniu 23 września 2014 roku doszło do zdarzenia w wyniku, którego zniszczeniu uległ przedmiotowy pojazd. Od tego dnia zatem przysługiwało poszkodowanemu prawo do wynajęcia pojazdu zastępczego, bowiem w tym dniu pozbawiony został możliwości korzystania z samochodu. Poszkodowany wynajmował pojazd zastępczy od dnia 25 września 2014 roku do dnia 24 października 2014 roku. Nie budziło wątpliwości, w okolicznościach sprawy, że uszkodzony samochód wykorzystywany był przez poszkodowanego do użytku codziennego, a zatem musiał korzystać z samochodu zastępczego. Natomiast pozwany nie dostarczył poszkodowanemu, na czas likwidacji szkody pojazdu zastępczego. Ponadto zarzut nieuzasadnionego korzystania z pojazdu zastępczego byłby zasadny gdyby poszkodowany miał możliwość poruszania się własnym samochodem, ale takiej ewentualności jednak nie było. Poszkodowany od dnia 26 września 2014 roku tj. od wydania decyzji o likwidacji szkody (decyzja – k. 55 - 56) uprawniony był przypuszczać, że odszkodowanie zostanie mu w tym czasie wypłacone. Środki z tytułu likwidacji szkody poszkodowany uzyskał w dniu 22 października 2014 roku w kwocie 7.000,00 złotych i prawidłowo Sąd Rejonowy uznał, iż okres od 25 września 2014 roku do dnia 24 października 2014 roku to czas wystarczający, a zarazem konieczny na dokonanie czynności związanych z naprawą pojazdu poszkodowanego.

Zauważyć należy, iż w sytuacji, w której doszło już do poniesienia przez poszkodowanego wydatków na uzyskanie pojazdu zastępczego w okresie postępowania likwidacyjnego, są to wydatki poniesione w następstwie zdarzenia szkodzącego, które by nie powstały bez tego zdarzenia, prowadzące do powypadkowego zmniejszenia majątku poszkodowanego, czyli straty (art. 361 § 2 k.c.). Szkodę stanowią również konieczne wydatki związane ze zdarzeniem szkodzącym. Przy takim ujęciu, stratą w rozumieniu art. 361 § 2 k.c. są objęte także te wydatki, które służą ograniczeniu (wyłączeniu) negatywnych następstw majątkowych doznanych przez poszkodowanego w wyniku uszkodzenia pojazdu. Negatywnym następstwem majątkowym jest tu utrata możliwości korzystania z rzeczy, a więc utrata uprawnienia stanowiącego atrybut prawa własności. W takiej sytuacji poszkodowanemu przysługuje roszczenie o zwrot wydatków na najem pojazdu zastępczego (por. uchwała 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 2011 roku, III CZP 5/11). Sąd Okręgowy w całości aprobuje pogląd wyrażony w tym orzeczeniu Sądu Najwyższego.

Nie ma racji skarżący, gdy czyni Sądowi Rejonowemu zarzut naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. polegający na pominięciu w opisie stanu faktycznego sprawy, zawartym w uzasadnieniu wyroku, faktycznej daty zakończenia naprawy pojazdu, rozliczanej bezgotówkowo, przez S. M. (1).

Zgodnie z powszechnie przyjmowanym w orzecznictwie poglądem, uzasadnienie wyjaśnia przyczyny, dla jakich orzeczenie zostało wydane, jest sporządzane już po jego wydaniu, a zatem wynik sprawy z reguły nie zależy od tego, jak napisane zostało uzasadnienie i czy zawiera ono wszystkie wymagane elementy. Z tych przyczyn zarzut naruszenia przepisu art. 328 § 2 k.p.c. może być usprawiedliwiony tylko w tych wyjątkowych okolicznościach, w których treść uzasadnienia orzeczenia sądu całkowicie uniemożliwia dokonanie oceny toku wywodu, który doprowadził do wydania orzeczenia lub w przypadku zastosowania prawa materialnego do niedostatecznie jasno ustalonego stanu faktycznego (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 2 marca 2011 roku, w sprawie II PK 202/10, w wyroku z dnia 7 stycznia 2010 roku, w sprawie II UK 148/09, podobnie Sąd Apelacyjny w Poznaniu w wyroku z dnia 27 października 2010 roku, w sprawie I ACA 733/10, opubl. Legalis).

W rozpatrywanej sprawie uzasadnienie zaskarżonego wyroku zawiera szczegółowe ustalenia faktyczne, ocenę dowodów i wyczerpujące rozważania pozwalające odtworzyć tok rozumowania Sądu Rejonowego. Nie jest zatem dotknięte tego rodzaju uchybieniami, które mogłyby skutkować wzruszeniem zakwestionowanego apelacją orzeczenia.

Niezasadny jest zarzut naruszenia przez Sąd I instancji przepisów prawa materialnego art. art. 361 § 2 k.c. poprzez błędną ocenę prawną, że wynajmowanie przez poszkodowanego właściciela pojazdu Š. nr rej. (...) od powoda pojazdu zastępczego przez okres dłuższy niż do dnia 16 października 2014 roku było normalnym następstwem kolizji, za której skutki odpowiada pozwany, w sytuacji, gdy już w dniu 16 października 2014 roku pojazd Š. nr rej. (...) mógł być użytkowany, w związku z usunięciem jego uszkodzeń, a zatem ustała niemożność zaspokojenia potrzeb komunikacyjnych za pomocą pojazdu zastępczego wynajętego od powódki.

Z niekwestionowanych przez strony i niewadliwych ustaleń Sądu Rejonowego wynika, że powódka – I. P. zawarła w dniu 25 września 2014 roku umowę najmu samochodu zastępczego nr (...) na czas likwidacji szkody w następstwie niemożności korzystania przez poszkodowanego T. K. z własnego uszkodzonego w wyniku kolizji pojazdu, ze względu na charakter tych szkód. Okoliczność ta wbrew twierdzeniom apelującego została stosownie do treści art. 6 k.c. udowodniona przez powódkę. Poszkodowany z tego względu nie musiał udowadniać niczego więcej niż faktu niemożności korzystania z rzeczy zgodnie z jej przeznaczeniem przez okres likwidacji szkody powstałej z winy osoby, za którą pozwany – (...) w W. ponosi odpowiedzialność jako ubezpieczyciel.

Podnieść należy, iż pozwany wskazując, że koszty najmu pojazdu zastępczego winien był wypłacić poszkodowanemu odszkodowanie bez zbędnej zwłoki tj. w dniu wydania decyzji o likwidacji szkody w dniu 25 września 2014 roku. Tymczasem ubezpieczyciel zwlekał z wypłatą odszkodowania do dnia 22 października 2014 roku, a zatem około miesiąca czasu.

Zdaniem Sądu odwoławczego okres, w którym poszkodowany korzystał z pojazdu zastępczego był okresem koniecznym i niezbędnym do przeprowadzenia likwidacji szkody w uszkodzonym pojeździe. Okres, za który przysługuje zwrot kosztów pojazdu zastępczego, to okres, w którym poszkodowany faktycznie nie miał możliwości używania własnego samochodu, albowiem był on niezdatny do użytku wskutek samej kolizji (nie spełniał wymagań technicznych dopuszczenia go do ruchu). W związku z tym, że poszkodowany faktycznie nie miał możliwości używania własnego samochodu, miał prawo do wynajmu samochodu zastępczego przez czas wskazany przez Sąd Rejonowy jako celowy i ekonomicznie uzasadniony.

Sąd Okręgowy nie dostrzegł żadnych uchybień kwestionowanego wyroku, które winny być uwzględnione w toku kontroli instancyjnej z urzędu. W tym stanie rzeczy, wobec bezzasadności wskazanych zarzutów sformułowanych przez apelującego Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. w związku z art. 391 § 1 k.p.c. Pozwana spółka zaskarżyła bowiem wyrok w części, a apelacja okazała się niezasadna. Sąd Okręgowy zasądził kwotę 135,00 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym zgodnie z § 2 ust. 2 w związku z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tekst jednolity z dnia 3 stycznia 2018 roku, Dz. U. z 2018 roku, poz. 265).

Krzysztof Wójcik Jarosław Pawlak Bartosz Kaźmierak